(1307, 1320 las bez nazwy, 1350 Clessino1Nazwę tą T. Ładogórski, Studia nad zaludnieniem Polski, s. 194, utożsamia z Dębnem, podobnie Kumor, Archidiakonat s. 167-8. K. Dobrowolski → p. 7 sądzi natomiast, chyba słusznie, że jest to zniekształcona nazwa wsi K. Nazwa ta w formie Klyeschno i Clyechno za tymi wykazami świętop. została mechanicznie powtórzona w LR z l. 1513 i 1527 - z XIV-wieczną taksą 2 grz., ale bez danych o płaceniu kontrybucji, m.in. w sąsiedztwie → Cła Starego, które zanikło wraz z par. już w drugiej połowie XIV w., a także nazwy Vyska (w l. 1350-4 Wylczsko lub Wyczsko) identyfikowanej ze Szczawnicą. Wynika z tego, że par. w K. już w XV w. była opust. Por. też przyp. 3, 1413 Kloczownicze, 1513 Chloczkowycze, 1529 Kloskovicze, 1551 Kliszkowice, 1581 Kluskowice) 2,5 km na NW od Czorsztyna.
1. 1581 pow. sądec. (ŹD s. 145); 1350-4 par. własna, dek. Długie Pole (MV 2 s. 375, 387, 433)2→ przyp. 1 i 3; 1513-77 par. własna, dek. Nowy Targ (AkapKrak., LR 1513 k. 66; 1577 k. 103)3Opust. par. w K. zaczęto reaktywować w pocz. XVI w. chyba pod protektoratem plebana z Maniów (w 1513 r. zapewne ten sam pleb. Maciej płacił kontrybucję z par. K. i Maniowy), jednak jeszcze w 1529 r. opiekę duszpasterską nad mieszkańcami K. sprawował pleban Sramowiec Wyżnych, który pobierał od nich meszne. Reaktywowana par. K. przetrwała zaledwie kilkadziesiąt lat, gdyż już w 1577 r. była opust. i wnet została afiliowana do par. w Maniowach. Zanikanie i ponowne reaktywowanie par. w K. nie jest wypadkiem odosobnionym w dek. długopolskim-nowotarskim. Rozwój osadnictwa przebiegał tu powoli i z poważnymi zakłóceniami z uwagi na bardzo trudne warunki. Wnet po zajęciu dóbr czorsztyńskich i nowotarskich (najpewniej już przed 1348 r.) Kazimierz W. wymógł w 1359 r. (Mp. 3, 730) na bpie krak. Bodzęcie obniżenie dzies. do 3 sk. z łanu w dystr. długopolskim i czorsztyńskim, aby zachęcić osadników do osiedlania się na tych terenach, choć role są jałowe, a duże i długie mrozy skracają okres wegetacji (w haśle Czorsztyn błędna data, numer dok., a przede wszystkim jego regest, gdyż nie chodziło tu o przesiedlanie się ludności z kresów wschodnich do ww. dystryktów). Nie można tu oczywiście pominąć mniej skomplikowanej hipotezy: zniekształcona nazwa „Clessino” nie dotyczy K., ale zaginionej osady, a może nawet Dębna. Wobec tego można było by przyjąć, że K. najpierw należały do par. Sramcowce Wyżne (jeszcze w 1529 r. tamtejszy pleban wybierał w K. meszne), a w początkach XVI w. zaczęła się wykształcać osobna par. w K., która po niezbyt długiej egzystencji została afiliowana do par. Maniowy; 1529 par. Sramowce [dziś Sromowce] Wyżne (LR s. 346 - meszne)4→ przyp. 3; 1596 par. Maniowy (WR k. 56).
2. 1320 las nad Dunajcem poza zamkiem Wronin [= Czorsztyn] → p. 4.
3. Własn. kl. klarysek w Starym Sączu, po 1320 własn. król. w stwie niegrodowym czorsztyńskim. 1307 las należący do kl. starosądec; 1320 → p. 4; 1413 wieś król. K. należy do zamku → Czorsztyn5W późniejszych dok. K. i inne wsie były wymieniane bez nazw jako przynależność zamku → Czorsztyn. Podobnie pobór był wybierany łącznie ze wszystkich wsi (np. w 1530 r. w RP k. 40 w pow. sądec. figuruje Czorsztyn cum suis villis); 1581 w K. pobór z 2 ł. kmiec., od 4 zagr. bez roli i 2 komor. bez bydła (ŹD S. 145); 1596 w K. 5 kmieci i 9 zagr. (WR k. 56v).
4. 1307 pierwszy przywilej lokacyjny wsi na pr. niem. na surowym korzeniu → 1320; 1320 opatka kl. starosądec. Stronisława za zgodą konwentu powierza Hinkowi zw. Czarnym s. Hinka, noszącego również ten przydomek, cz. lasu z klaszt. posiadłości (ex nostris prediis), położonego nad Dunajcem poza (ultra) zamkiem klaszt. Wronin [= Czorsztyn]6Wg K. Dobrowolskiego → p. 7 s. 12-3, zamek Wronin to starsza polska nazwa Czorsztyna (nazwę Wronina nosi do dziś północna cz. wsi Czorsztyn). Identyfikację tę niesłusznie odrzucono w haśle Czorsztyn. Prowadzone obecnie dokładne poszukiwania archeologiczne wykluczyły istnienie w sąsiedztwie Czorsztyna innego obiektu obronnego. Słusznej identyfikacji Dobrowolskiego nie może przeczyć pojawienie się już w 1303 r. nazwy Czarstyn (w gruncie rzeczy pospolitej na tym obszarze, bo oznaczającej ostrą skałę), jako jednego z punktów wyznaczających granice Drużbaków (Ruschembach, J. Bardossy, Supplementum analectorum terre Scepusiensis, Leutschoviae 1802, t. 2, s. 23-4). Zgodnie z topografią i geografią (wysokość okolicznych gór, zasłaniających ewidentnie niższą z zamkiem Czorsztyn), nie można odnosić owej nazwy ani do zamku Czorsztyn, ani ewentualnie do góry (Ostrej Góry) o tej nazwie przed zbudowaniem na niej zamku, który od niej przyjął nazwę. W literaturze historycznej ów obiekt z 1303 r. identyfikował z zamkiem Czorsztyn jedynie T. Modelski, Południowa granica diecezji krakowskiej od strony Spisza, Zakopane 1928, schodząc w dół od jaskini w kierunku potoku → Ciechorzyn [dolny bieg potoku Mizerna]7Liber Memorabilium parafii maniowskiej (w archiwum parafialnym) odnotowuje treść dok. Zygmunta Starego z 1526 r., wg której na rolach plebana Maniów był zbudowany młyn, płacący czynsz do zamku czorsztyńskiego, a pleban miał wolny przemiał w tym młynie. Sądzić więc można, że w 1320 r. potok Ciechorzyn wyznaczał od W teren przeznaczony pod lokację wsi K, celem lokowania wsi do 60 ł. frank, na pr. magd. Wolnizna 16 lat, po jej upływie czynsz z łanu po 8 sk., z którego szósta cz. i trzeci cz. z kar przypadnie sołtysowi. W sprawach złoczyńców obowiązują takie zwyczaje jak w Biegonicach i Barcicach. Sądy klasztorne będą się odbywać 3 razy w roku, a z kar również trzecia cz. przypadnie sołtysowi. Uzyskuje on pr. posiadania wolnej karczmy, słodowni i młyna nad Dunajcem z pr. wykorzystania obu jego brzegów i połowu ryb z tym, że pierwszeństwo połowu wszystkimi rodzajami sieci będą mieć rybacy klaszt. Może też zbudować jaz na Dunajcu, ale połowę złowionych ryb będzie oddawał klasztorowi. Cokolwiek upoluje lub złowi ze zwierzyny jawnie przekaże klasztorowi. Uzyskuje wolności bartniczą, wypasu bydła i korzystania z lasów w granicach wsi oraz dostaje 2 ł. wolne. Pod kościół przeznacza się 1 ł. i siedlisko dla kleryka, a także 1 ł. na skotnicę. Ponieważ z 16 lat przyznanej wolnizny upłynęło 13 lat, pozostało jej jeszcze [trzy] lata. Po ich upływie przez [cztery następne] lata Hinek będzie corocznie wybierał czynsz od osadników jako rekompensatę za nakłady na lokację wsi, ale połowę tego czynszu będzie oddawał klasztorowi. Po upływie tych czterech lat będzie mu już przysługiwać tylko szósta cz. tego czynszu8Dok. ten zachował się w widymacie z drugiej połowy XV w. (→ niżej), który zachował się w or., ale został zalany regensem i to głównie w tym fragmencie (Et quia... sexta parte de censu predicto retenta). Dok. ten nie budzi wątpliwości. Lista świadków gromadzi osoby, z których każda z osobna występuje w listach świadków innych dok. Podobny passus z dodatkowym okresowym uprzywilejowaniem sołtysa powtarza się w dok. z 1323 (Mp. 2, 584) dotyczącym sołectwa w Sramowcach Wyżnych. Trzeba zatem przyjąć za dok. z 1320, że lokację wsi K. rozpoczęto w 1307 r., po odliczeniu 13 lat, które upłynęły z przyznanych 16 lat wolnizny. W 1320 r. pozostało jej jeszcze tylko 3 lata. Po 1323 r. sołtys K. przez 4 lata miał wybierać dla siebie nie szóstą cz. czynszu, ale jego połowę. Istotnie nie czytelna jest ilość lat we fragmencie infra... annos, jak to zaznaczył wyd., ale w następnym zdaniu: Postquam vero ... anni w pozostawioną przez wydawcę lukę należy wpisać quatuor, gdyż do dziś jest to słowo czytelne. Również sołtys Sramowiec przez 4 lata miał wybierać połowę czynszu, a potem tylko szóstą jego część. Sołtys i kmiecie zwyczajem innych wsi będą dawać podarki klasztorowi 2 razy w roku (Mp. 2, 579); druga połowa XV w. sąd gajony w Krościenku na prośbę Łukasza sołtysa w K. widymuje dok. z 1320 r. (BCzart. Katalog 721)9Dok. z 1320 r. i później służył sołtysom K. Por. np. AG dział 18, t. 22, k. 150; 1542 sołectwo w K. (RP k. 231); 1596 sołectwo w K. (WR k. 56v).
5. 1350-4 par. K. oceniona na 2 grz. (MV s. 375, 387, 433)10Par. wnet opustoszała. Za tymi wykazami parafii mechanicznie wpisywano par. „Clessino” z tą samą taksą jeszcze do XVI-wiecznych wykazów, wg których pobierano kontrybucję z beneficjów kościelnych, choć par. w K. już odnowiono i figurowała ona w owych wykazach pod poprawną nazwą „Chloczkowycze”, a pleban płacił kontrybucję od dochodów wycenionych na 16 sk. Por. też przyp. 1 i 3; 1513 dochody par. w Ch. ocenione na 16 sk., z których podatek państwowy wynosi 3 wiard. i 5 gr, pleb. Maciej zapłacił 8 gr (AKapKrak. LR 1513 k. 66)11Por. przyp. 3 i 9; 1527 dochody par. w K. ocenione na 16 sk. (AKapKrak. LR 1527 k. 71v); 1529 meszne w K. wart. 32 gr plebanowi w Sramowcach Wyżnych (LR s. 346)12W tym czasie dzies. z K. najpewniej należała do bpa krak., podobnie jak z innych wsi stwa czorsztyńskiego. Nie wymieniono tej wsi w wykazie LR s. 43, ale zaznaczono, że w dystr. nowotarskim i sądec. było wówczas, nie wymienionych z nazwy, 6 wsi całkiem opust., z których dawniej przysługiwała bpowi krak. dzies. pien. Wśród tych wsi były chyba również K; 1539 z dochodów 16 sk. par. w Ch. pleb. Mikołaj zapłacił 8 gr (AKapKrak. LR 1539 k. 29v); 1551-7 świętop. 2 sk. (Gromnicki Świętop. s. 386-7); 1577 par. w K. opust. (AKap. Krak. LR 1577 k. 103); 1596 w K. kościół Ś. Jana Chrzc. filialny kościoła par. w Maniowach wraz z jego uposażeniem: 2 cz. ról w różnych miejscach, 1 cz. ról między rolami kmiec., dzies. od kmieci, zagrodników i sołtysa (WR k. 56).
7. K. Dobrowolski, Najstarsze osadnictwo Podhala, Lwów 1935, s. 12; Kumor, Archidiakonat s. 173.
1 Nazwę tą T. Ładogórski, Studia nad zaludnieniem Polski, s. 194, utożsamia z Dębnem, podobnie Kumor, Archidiakonat s. 167-8. K. Dobrowolski → p. 7 sądzi natomiast, chyba słusznie, że jest to zniekształcona nazwa wsi K. Nazwa ta w formie Klyeschno i Clyechno za tymi wykazami świętop. została mechanicznie powtórzona w LR z l. 1513 i 1527 - z XIV-wieczną taksą 2 grz., ale bez danych o płaceniu kontrybucji, m.in. w sąsiedztwie → Cła Starego, które zanikło wraz z par. już w drugiej połowie XIV w., a także nazwy Vyska (w l. 1350-4 Wylczsko lub Wyczsko) identyfikowanej ze Szczawnicą. Wynika z tego, że par. w K. już w XV w. była opust. Por. też przyp. 3.
2 → przyp. 1 i 3.
3 Opust. par. w K. zaczęto reaktywować w pocz. XVI w. chyba pod protektoratem plebana z Maniów (w 1513 r. zapewne ten sam pleb. Maciej płacił kontrybucję z par. K. i Maniowy), jednak jeszcze w 1529 r. opiekę duszpasterską nad mieszkańcami K. sprawował pleban Sramowiec Wyżnych, który pobierał od nich meszne. Reaktywowana par. K. przetrwała zaledwie kilkadziesiąt lat, gdyż już w 1577 r. była opust. i wnet została afiliowana do par. w Maniowach. Zanikanie i ponowne reaktywowanie par. w K. nie jest wypadkiem odosobnionym w dek. długopolskim-nowotarskim. Rozwój osadnictwa przebiegał tu powoli i z poważnymi zakłóceniami z uwagi na bardzo trudne warunki. Wnet po zajęciu dóbr czorsztyńskich i nowotarskich (najpewniej już przed 1348 r.) Kazimierz W. wymógł w 1359 r. (Mp. 3, 730) na bpie krak. Bodzęcie obniżenie dzies. do 3 sk. z łanu w dystr. długopolskim i czorsztyńskim, aby zachęcić osadników do osiedlania się na tych terenach, choć role są jałowe, a duże i długie mrozy skracają okres wegetacji (w haśle Czorsztyn błędna data, numer dok., a przede wszystkim jego regest, gdyż nie chodziło tu o przesiedlanie się ludności z kresów wschodnich do ww. dystryktów). Nie można tu oczywiście pominąć mniej skomplikowanej hipotezy: zniekształcona nazwa „Clessino” nie dotyczy K., ale zaginionej osady, a może nawet Dębna. Wobec tego można było by przyjąć, że K. najpierw należały do par. Sramcowce Wyżne (jeszcze w 1529 r. tamtejszy pleban wybierał w K. meszne), a w początkach XVI w. zaczęła się wykształcać osobna par. w K., która po niezbyt długiej egzystencji została afiliowana do par. Maniowy.
4 → przyp. 3.
5 W późniejszych dok. K. i inne wsie były wymieniane bez nazw jako przynależność zamku → Czorsztyn. Podobnie pobór był wybierany łącznie ze wszystkich wsi (np. w 1530 r. w RP k. 40 w pow. sądec. figuruje Czorsztyn cum suis villis).
6 Wg K. Dobrowolskiego → p. 7 s. 12-3, zamek Wronin to starsza polska nazwa Czorsztyna (nazwę Wronina nosi do dziś północna cz. wsi Czorsztyn). Identyfikację tę niesłusznie odrzucono w haśle Czorsztyn. Prowadzone obecnie dokładne poszukiwania archeologiczne wykluczyły istnienie w sąsiedztwie Czorsztyna innego obiektu obronnego. Słusznej identyfikacji Dobrowolskiego nie może przeczyć pojawienie się już w 1303 r. nazwy Czarstyn (w gruncie rzeczy pospolitej na tym obszarze, bo oznaczającej ostrą skałę), jako jednego z punktów wyznaczających granice Drużbaków (Ruschembach, J. Bardossy, Supplementum analectorum terre Scepusiensis, Leutschoviae 1802, t. 2, s. 23-4). Zgodnie z topografią i geografią (wysokość okolicznych gór, zasłaniających ewidentnie niższą z zamkiem Czorsztyn), nie można odnosić owej nazwy ani do zamku Czorsztyn, ani ewentualnie do góry (Ostrej Góry) o tej nazwie przed zbudowaniem na niej zamku, który od niej przyjął nazwę. W literaturze historycznej ów obiekt z 1303 r. identyfikował z zamkiem Czorsztyn jedynie T. Modelski, Południowa granica diecezji krakowskiej od strony Spisza, Zakopane 1928.
7 Liber Memorabilium parafii maniowskiej (w archiwum parafialnym) odnotowuje treść dok. Zygmunta Starego z 1526 r., wg której na rolach plebana Maniów był zbudowany młyn, płacący czynsz do zamku czorsztyńskiego, a pleban miał wolny przemiał w tym młynie. Sądzić więc można, że w 1320 r. potok Ciechorzyn wyznaczał od W teren przeznaczony pod lokację wsi K.
8 Dok. ten zachował się w widymacie z drugiej połowy XV w. (→ niżej), który zachował się w or., ale został zalany regensem i to głównie w tym fragmencie (Et quia... sexta parte de censu predicto retenta). Dok. ten nie budzi wątpliwości. Lista świadków gromadzi osoby, z których każda z osobna występuje w listach świadków innych dok. Podobny passus z dodatkowym okresowym uprzywilejowaniem sołtysa powtarza się w dok. z 1323 (Mp. 2, 584) dotyczącym sołectwa w Sramowcach Wyżnych. Trzeba zatem przyjąć za dok. z 1320, że lokację wsi K. rozpoczęto w 1307 r., po odliczeniu 13 lat, które upłynęły z przyznanych 16 lat wolnizny. W 1320 r. pozostało jej jeszcze tylko 3 lata. Po 1323 r. sołtys K. przez 4 lata miał wybierać dla siebie nie szóstą cz. czynszu, ale jego połowę. Istotnie nie czytelna jest ilość lat we fragmencie infra... annos, jak to zaznaczył wyd., ale w następnym zdaniu: Postquam vero ... anni w pozostawioną przez wydawcę lukę należy wpisać quatuor, gdyż do dziś jest to słowo czytelne. Również sołtys Sramowiec przez 4 lata miał wybierać połowę czynszu, a potem tylko szóstą jego część.
9 Dok. z 1320 r. i później służył sołtysom K. Por. np. AG dział 18, t. 22, k. 150.
10 Par. wnet opustoszała. Za tymi wykazami parafii mechanicznie wpisywano par. „Clessino” z tą samą taksą jeszcze do XVI-wiecznych wykazów, wg których pobierano kontrybucję z beneficjów kościelnych, choć par. w K. już odnowiono i figurowała ona w owych wykazach pod poprawną nazwą „Chloczkowycze”, a pleban płacił kontrybucję od dochodów wycenionych na 16 sk. Por. też przyp. 1 i 3.
11 Por. przyp. 3 i 9.
12 W tym czasie dzies. z K. najpewniej należała do bpa krak., podobnie jak z innych wsi stwa czorsztyńskiego. Nie wymieniono tej wsi w wykazie LR s. 43, ale zaznaczono, że w dystr. nowotarskim i sądec. było wówczas, nie wymienionych z nazwy, 6 wsi całkiem opust., z których dawniej przysługiwała bpowi krak. dzies. pien. Wśród tych wsi były chyba również K.