KOPYTOWA

(1348 Kopytowa - kop. z XV w., 1354 Chopitowa, 1380 Chopnoua!, 1422 Chopytow) 9 km na NE od Żmigrodu.

1. 1354 „territorium” żmigrodzkie (Mp. 3, 707); 1388 n., 1581 pow. biec. (Mp. 4, 997; ŹD s. 112); 1470 n. par. Zręcin (DLb. 2 s. 284).

2. 1348 wieś K. lokowana nad rz. → Kopytową (Mp. 3, 687); 1441 → Kolanówka p. 2; 1518 Jan z Tęczyna pkom. krak. stwierdza przeprowadzenie w r. 1518 przez komornika Wierzbiętę rozgraniczenia między wsiami Lubno i K. należącymi do kl. koprz. a wsią Łubienko własnością kolegiatów Ak. Krak., kanoników kol. Ś. Floriana na Kleparzu (Fastnacht Katalog 1, 43); 1523 → Kolanówka p. 2.

3. Własn. król., od 1354 szlach., od 1388 własn. kl. koprz. 1348 → p. 4; 1354 Kazimierz W. sprzedaje za 700 grz. Świętosławowi, Piotrowi i Prokopowi ss. zm. Mikołaja z Bogorii [pow. sand.] wwdzie krak. wsie Łubno, K. i Łajsce w granicach wyznaczonych na polecenie króla przez pkom. krak. Andrzeja [z Tęczyna]. Gdyby ww. bracia nie mieli potomstwa męskiego, wówczas sprzedane dobra mają - bez żadnych spłat - przejść na innych bliższych w linii męskiej z ich rodu (Mp. 3, 707); 1388 królowa Jadwiga poświadcza, że Paszek z Bogorii sprzedał klasztorowi koprz. m.in. wieś K. (Mp. 4, 997); 1390 Władysław Jag. transumuje powyższy dok. królowej Jadwigi i potwierdza (ZDM 6, 1572); Konrad opat koprz. stwierdza, że za pieniądze uzyskane ze sprzedaży klasztorowi mog. wsi Łęg [par. Ś. Mikołaja w Krakowie] kupił m.in. wieś K.; 1391 opat kl. koprz. stwierdza, że sprzedał Łęg klasztorowi mog. i za uzyskane pieniądze kupił od Paszka z Bogorii m.in. wieś K. (Mog. 1-2); 1410 własn. kl. koprz.; → p. 5; 1421 → p. 4; 1441 → Kolanówka p. 2; 1470-80 własn. j.w.; łany kmiece, karczma, zagrodnicy, folwark (DLb. 1 s. 494); 2 s. 284; 3 s. 390); 1474 Kazimierz Jag. zwalnia m.in. K. na 3 lata od danin, ciężarów i podwód (MS 1, 1162); 1508 pobór z 1 ł. (RP s. 430); 1518, 1523 własn. kl. koprz. → p. 2; 1529 własn. kl. koprz. w grupie wsi podgórskich (ville submontane) (LR s. 383); 1530, 1536 pobór z 5 1/2 ł., karczmy, młyna o 1 kole (RP k. 49; RP); 1564 własn. j.w. Sep owsiana z 4 ł. oddawana do zamku nowokorczyńskiego, żytnia do Biecza (LS s. 55).

4. 1348 Kazimierz W. pozwala Mikołajowi z K. lokować na pr. magd. wieś na 40 ł. nad rz. Kopytową. Sołtys Mik. otrzymuje 3 ł. wolne z pr. dziedz. i 1 ł. na skotnicę, 4 ogrody wolne i trzeci den. z kar. Mieszkańcy otrzymują 20 lat wolnizny. Po jej upływie kmiecie winni płacić 8 sk. czynszu z łanu. W czasie sądu sołtys winien dawać 1 obiad rocznie a kmiecie 2 lub płacić w zamian 8 sk. Zniesione zostają wszystkie ciężary i powinności wynikające z pr. polskiego. Wieś otrzymuje imm. sądowy. Sołtys obow. jest do wyprawy wojennej z kopijnikiem na koniu (Mp. 3, 687); 1380 Błażej sołtys z K. (ZDM 1, 163); 1421 kl. koprz. potwierdza szl. Więcesławowi z Jaworowic [nie zid.] nabycie za 200 grz. sołectw z pr. dziedz. we wsiach klaszt.: K., Łajsce i Stanowiska. Sołtys otrzymuje 6 ł. wolnych w K. i Stanowiskach oraz 1 ł. na skotnicę, wolny młyn i wolną karczmę, trzeci den. z kar i szósty z czynszu. Kmiecie mają płacić 8 sk. czynszu. Obiedne j.w. w przyw. lokacyjnym [→ 1348 r.]. W Łajscach sołtys otrzymuje 1/2 ł., dochód z kar i z czynszu j.w. Kmiecie we wszystkich ww. wsiach mają być sądzeni wg pr. magd. Sołtys obow. jest do wyprawy wojennej na koniu wart. 3 grz., z kopią. Powinności klasztorowi winien świadczyć sołtys jak inni sołtysi w pow. biec. (ZDM 2, 348); → p. 6; 1421-30 Więcesław z Jaworowic sołtys w K. (SP 2, 1785; ZB 1a s. 261, 269); 1444-5 szl. Jan Nos z Dobrkowa [pow. pilzn.] zastawia za 40 grz. Maciejowi Mroczkowi [sołtysowi] z K. rolę zw. Marcinkowska w Mokrzcu [pow. pilzn.] (ZP 21 s. 586; 24 s. 164); 1470-80 dz. [czyli sołtys] szl. Barut ma 2 ł. oraz karczmę w Łajscach z kopą gr czynszu, młyn i szósty den. z czynszu (DLb. 1 s. 494; 2 s. 284; 3 s. 392); 1483 Jan Chropawka Wielopolski [sołtys] w K. (ZB 2 s. 108; 3 s. 57); 1496 Barbara wd. po Mikołaju [Stadnickim] wwdzie bełskim zastawia za 200 fl. węg. szl. Jerzemu Barutowi [sołtysowi] z K. całą wieś Stary Żmigród (ZB 4 s. 30-1); przed 1534 Marcin opat koprz. poświadcza, że Mik. Wielopolski sołtys K. prosi o odnowienie przyw. z r. → 1421; 1534 Michał opat koprz. poświadcza, że Jan Wielopolski podstarości lub., sołtys K. przedłożył do zatwierdzenia przyw., wydany → przed 1534 r. (GB 35 s. 106-10).

5. 1410 Krystyn kan. kol. Ś. Floriana na Kleparzu i Jakub opat koprz. zawierają ugodę w sprawie dzies. z K. Ugoda ma obowiązywać do końca życia Krystyna. Kmiecie winni włodarzowi Krystyna płacić od bieżącego roku na ś. Marcina [11 XI] 9 grz. pod karą ekskomuniki dla kmieci i opata. Za zaległą dzies. z ubiegłego roku Krystyn ma otrzymać zadośćuczynienie w ciągu miesiąca. Ugoda winna być zachowywana pod karą 50 grz. Jeśli większa wyprawa wojenna lub zbicie [plonów przez grad] zniszczyłyby dzies., nie będzie ona płacona w ogóle lub płacona częściowo. Część ocalała ma być oszacowana przez 2 lub 3 mężów godnych zaufania. (Mp. 4, 1123); 1470-80 dzies. pien. wart. 1 wiard. z łanów kmiec. z karczmy i od zagrodników należy do preb. jasielskiej w ww. kol. Ś. Floriana, dzies. pien. z 2 ł. sołtysa - po 1 wiard. z łanu - do pleb. w Zręcinie (DLb. 1 s. 494; 2 s. 284); 1515-6 dzies. należy do ww. kol. (BJ rps 6053/III k. 33r, 74r); 1529 dzies. snop. wart. 2 gr z całej wsi należy do ww. kol. (LR s. 299).

6. 1421 Jan z Nienaszowa pozywa kmieci ze Stanowisk: Masza, Klemensa, Grzegorza i Jantona oraz kmieci z K.: Pawła, Jakusza, dwóch Piotrów, Andrzeja i Więcesława sołtysa z K. o najście dóbr Nienaszów, porwanie i związanie kmiecia Klemensa, przewiezienie go przez 3 granice. Następnie był ten kmieć przez 2 noce przetrzymywany, skuty w kajdany u sołtysa, który nie chciał go wydać za poręką (SP 2, 1785; ZB 1a s. 2481).

7. Z. Wdowiszewski, Ród Bogoriów w wiekach średnich, RH, 1928-9, s. 32-3, 83-6; F. Sikora, Wielopolscy z rodu Starych Koni do początków XVI w., Acta Universitatis Nicolai Copernici. Historia 26, 1992, s. 154.

8. Osada z XII-XIII w. (A. Kunysz, Osadnictwo otwarte w Polsce południowo-wschodniej od VI do XIII w., Wiadomości Archeologiczne, t. 1965, s. 321, 357).

Uw. Or. konfirmacyjnego przyw. Bolesława Wstydl. dla kl. koprz. z r. 1277 spłonął w r. 1944 w Bibliotece Ordynacji Krasińskich w Warszawie. Przechował się na fotografii w zbiorach Zakładu Nauk Pomocniczych Historii i Archiwistyki UJ (nr 667). Wydał go w ww. pracy Z. Wdowiszewski, s. 71-3, zestawiając z niżej przytoczonym dok. interpolowanym. Wydali też dok. z ww. fotografii Z. Budkowa, S. Szczur, Dzieje opactwa cystersów w Koprzywnicy do końca XIV w., Nasza Przeszłość 60, 1983, s. 71-3. W Mp. 1, 93 F. Piekosiński wydał tenże przyw. z zawierającego liczne interpolacje transumptu z pierwszej poł. XV w. Wg interpolacji z XV w. K. w r. 1277 należała do kl. koprz. W oryginalnym przyw. z r. 1277 wieś ta nie występuje wśród uposażenia klasztoru.