(1402 Costrzecz, 1426 Kostrecz, 1444 Kosztrzecz, 1470-80 Kostrzyecz, 1494 Kosthrzecz) dziś Kostrze, 6,5 km na SW od centrum Krakowa.

1. 1427, 1554 pow. krak. (GK 3 s. 12; MS 5, 6254); 1490, 1581 pow. szczyrz. (ŹD s. 450, 42); 1470-80, 1598 par. Tyniec (DLb. 1 s. 249; WR k. 226v), → 1426 p. 3.

2. 1468, 1470-80 → Koło, pow. szczyrz.; 1470-80 graniczy z → Bodzowem, Pychowicami i Tyńcem, granica zaś jest wytyczona przez ujazdy, rowy, kopce i znaki [na drzewach] (DLb. 1 s. 110, 169, 249; 2 s. 10; 3 s. 184); 1426, 1468, 1470-80, 1529 jezioro [starorzecze Wisły] → Koło i niżej p. 3; 1496-1501 K. pod Krakowem (RP k. 94, 129, 30, 267, 295).

3. Własn. szlach. w kluczu morawickim dóbr Tęczyńskich h. Topór. 1402 kaszt. krak. Jan z Tęczyna zapisuje po swej śmierci [zm. 1405] ss. Andrzejowi, Nawojowi i Piotrowi zamek Tęczyn z wsiami, m.in. z K. (SP 2, 919); 1412 włodarz i 6 kmieci z C. (ZK 5 s. 313); 1414 Nawój i Piotr z Tęczyna zastawiają za 400 grz. wwdzie krak. Janowi z Tarnowa dobra: Morawicę [cz. Tęczyńskich], → Cholerzyn i C. Dług ten będzie spłacony czynszem z tych wsi. Gdyby chcieli wykupić zastaw wcześniej, to po odliczeniu wybranego czynszu, dopłacą brakującą kwotę do sumy 400 grz. Tarnowski odda im wraz z dobrami 100 baranów, 4 woły, 4 konie robocze i 12 macior, jeśli tyle sztuk do tego czasu przeżyje (SP 2, 1341); w wyniku zeznania przeprowadzonego wcześniej podziału dóbr Anna [z Kraśnika, pow. urzędowski] wd. po kaszt. wojn. Andrzeju z niepełnoletnimi ss. Janem i Nawojem otrzymuje → Gnatowice, Przesławice, Polukarcice i Łętkowice, zaś br. [jej męża] Nawój i Piotr z Tęczyna odpowiednio - Nawój: zamek Tęczyn z wsiami Rudno, Wola [Nawojowa], Tęczyn [dziś Tęczynek], Zawada, → Góra Nawojowa, Nielepice, Morawica, → Cholerzyn, → Baczyn [cz.], C., Zalas, → Góra Nowa (tu błędny reg.), → Czyrmna, Ostrężnica, Miękinice [Miękinia], Myślachowice i Luszowice, a Piotr: Kozubów, Szadek, Zagórzyce, Skorocice, Głuszyce, Ociesęki [pow. wiśl.] i Brzesko [wójtostwo tamże]. Podział ma obowiązywać do czasu osiągnięcia lat sprawnych przez synów Anny. Długi zaciągnięte pod zastaw tych dóbr przed podziałem będą dzielone na trzy części pomiędzy Annę, Nawoja i Piotra (SP 2, 1347).

1415 Nawój z Tęczyna oprawia 600 grz. posagu i wiana [później suma wzrosła do 1033 grz. 8 sk. → 1444] ż. Jadwidze c. Męciny z Gowarczowa [pow. opocz., h. Rawicz] na 1/2 swych dóbr dziedz. [Baczyn cz., Morawica, Cholerzyn, K., Góra Nawojowa] (ZK 6 s. 128); po procesie Jan ze Zdakowa [zapewne h. Leliwa] w imieniu swoim i wwdy krak. Jana [z Tarnowa] ustępuje Annie wd. po kaszt. wojn. Andrzeju z Tęczyna dobra Morawica, Cholerzyn i K., zastawione przez Nawoja z. Tęczyna za 340 grz., ręcząc wraz z Jakuszem z Woli za wojewodę, że zwróci dokumenty zastawu do ś. Stanisława [8 V] (ZK 6 s. 43, 49); taż Anna okazuje pieniądze dla Zdakowskiego za ww. dziedziny, zastrzegając, że mogą mu być przekazane, gdy te dziedziny zostaną jej uwolnione (ZK 6 s. 51)¹Jeszcze w 1415 r. doszło do ugody: Jan z Melsztyna poręczył Annie wwiązaniem do Piotrkowic zwrot 100 grz. przez Zdakowskiego (ZK 6 s. 53); 1416 wwda krak. Jan z Tarnowa na podstawie dok. sąd. pozyskuje na Nawoju z Tęczyna zastawione za 400 grz. [→ 1414] dobra: Morawicę, Wolę [Cholerzyn] i K. (ZK 6 s. 165); Andrzej z Rawałowic, Zaklika z Balic, Filip z Chrobrza i Jan z Aleksandrowic [wszyscy h. Topór] poręczają temuż wwdzie krak. za Nawoja, że ten w ciągu 2 lat zwróci w ratach po 170 grz. dług 340 grz., pod rygorem wzrostu każdej nic spłaconej raty do 240 grz. Nawój gwarantuje swoim poręczycielom, że jeśli nie spłaci pierwszej raty 170 grz., wwiąże ich do cz. dziedz. w Morawicy i do wsi C. i Woli zw. Chorzelinem [Cholerzyn] (ZK 6 s. 169-70).

1419-40 (formalnie do 1444) Jadwiga c. Męciny z Gowarczowa h. Rawicz, ż. 1 v^o ok. 1415 Nawoja z Tęczyna (zm. ok. 1421), 2 v° ok. 1422-3 Sieciecha z Grójca [pow. sand.] i Abramowic [pow. lub.] h. Oksza star. lub. (zm. przed 1426), 3 v° (ok. 1426) Jana Koli z Dalejowa [Pokucie] stolnika królowej 1429-35, sędziego 1435-7, kaszt. halickiego 1437-8, zm. 1438, dzierżycielka klucza morawickiego, w tym K., z racji oprawy (SP 2, 1635, 2303; ZK 6 s. 594; 10 s. 160; 146 s. 471; UR s. 323; F. Kiryk, PSD 13 s. 285; J. Kurtyka, Tęczyńscy herbu Topór, Aneks 1.II.8, mps); 1419 → Cholerzyn.

1420-6 kmiecie Bernard i Marcin „filius Dramwalicow” (GK 1 s. 287; 2 s. 524); 1426 tenże Bernard pozwany przez Andrzeja klucznika kl. tyn. o wyłowienie ryb w jeziorze i rzece i o nie stawienie się przed plebanem [z Tyńca]; włodarz Piotr i kmiecie Bartłomiej, Mik. zw. „Stpyen”, Stanisław, Mikołaj, Maciej, Marek i Grzegorz pozwani przez tegoż klucznika (GK 2 s. 524); 1427 Filip z Chrobrza z braćmi kwitują Jadwigę ż. Jana Koli z sumy 120 grz. [poręki za jej 1-go męża Nawoja → 1416] ubezpieczonej na wsiach: Morawica, Wola [Cholerzyn], Góra [Nawojowa], C. i Baczyn (GK 3 s. 12); 1430, 1434 → Cholerzyn p. 3; 1436 kaszt. wojn. Jan z Tęczyna, jako patron ołtarza Ś. Andrzeja w kat. krak., pozywa szl. Jana z Morawicy zarządzającego dobrami K. [z ramienia Jadwigi Kolinej] o zagarnięcie czynszu w tej wsi, należącego do uposażenia tego ołtarza (ZK 11 161).

1438 w wyniku podziału dóbr wwdzie sand. Janowi z Tęczyna [s. kaszt. wojn. Andrzeja i Anny] przypadły m.in. wsie: Morawica, Chorzelin, Nawojowa Góra i C., które własnym sumptem winien wykupić, jako oprawne, od Jadwigi ż. [Jana] Koli, zaś C. przekazać następnie br. Andrzejowi [jako wieś przynależną do domu na zamku krak., który otrzymał Andrzej] (SP 2, 2760); 1439 Mik. rządca z C. [Jadwigi Kolinej] (GK 6 s. 279); 1440 wwda krak. Jan z Tęczyna zobowiązuje się wypłacić Jadwidze wd. po Janie Koli z Dalejowa 930 grz. półgr posagu i wiana po jej [1-szym] mężu Nawoju, ona zaś ustępuje z praw do oprawy na dobrach: Morawica, Góra [Nawojowa], Wola [Cholerzyn], K. i innych przynależnych do Morawicy [= cz. Baczyna] (ZK 11 s. 402-3; SP 2, 2836-7); 1444 kmieć Jan włodarz z C, Anna karczmarka z C. (GK 7 s. 254); 1444 wwda krak. Jan z Tęczyna zeznaje, iż wykupił za 933 grz. 8 sk. od Jadwigi [z Gowarczowa] wd. po [Janie] Koli dobra: Morawicę, Górę [Nawojową], K. i Wolę [Cholerzyn] i inne dziedziny, których nazwy nic są znane [= cz. Baczyna]. Pieniądze te to pozostałość jej posagu i wiana z sumy 1033 grz. 8 sk. półgr zapisanych jej na tych dobrach przez zm. [1-go] męża Nawoja z Tęczyna (ZK 146 s. 471).

1445 [po przejęciu K. → 1438] Andrzej z Tęczyna zapisuje 1000 grz. wiana ż. Jadwidze [z. Książa Wielkiego] na domu [później zw. Rabsztynem] na zamku krak. i na całej wsi K. oraz na 1/2 swych dóbr w ziemi krak. (SP 2, 3221).

1444 (formalnie od 1438) - 1460 K. własn. Andrzeja z Tęczyna i Rabsztyna (s. Andrzeja kaszt. wojn.), br. Jana, h. Topór, star. chełmińskiego 1454-6 (SP 2, 2760, 3221; ZK 12 s. 293; 13 s. 387; 14 s. 82; GK 15 s. 232, 241); 1460 Mik. Russocki z Rusocic zastawia za 60 grz. Janowi Wierzynkowi rajcy krak. wieś K., którą sam ma w zastawie za tę sumę od Andrzeja z Tęczyna (GK 15 s. 232-3).

1462-98, zm. 1498/9, Jan Rabsztyński alias Tęczyński z Rabsztyna alias z K. syn Andrzeja, h. Topór, kaszt. zawich. 1478, kaszt. wiśl. 1485-94, star. sand. 1494-8 (ZK 16 s. 57, 617, 675; DLb. 1 s. 110, 169, 248-9; J. Kurtyka, w: PSB 29 s. 568-72; UM s. 358); 1468 Mik. Kusz [kmieć] z K.→ Koło; 1470-80 5 ł. kmiec., 2 zagr. z rolami, karczma z rolami, jezioro w arendzie, folwarku nie ma; cz. czynszu z K. po 14 sk. z 5 ł., 17 sk. od karczmarza, po 20 i 16 gr od 2 zagr. oraz 7 grz. od arendarza jeziora płatne w Suche Dni po 7 wiard. drugiemu altaryście ołtarza Ś. Andrzeja w kat. krak., łącznie 11 grz. 16 gr, pozostałą zaś cz., tj. po 2 koguty i 30 jaj z łanu od każdego kmiecia oraz po 15 jaj i kogucie od zagrodników, którzy mają też dowozić drewno, wybiera dziedzic, gdy przebywa w Krakowie [do dworu Rabsztyn na Wawelu → 1509] (DLb. 1 s. 249); 1490-4, 1496-1501, 1508-16, 1520, 1564 pobór z 5 ł. (ŹD s. 450; RP k. 156v, 171, 187, 201, 220, 94, 129, 56v, 30, 267, 295, 355, 378, 610, 670v, 585, 557v, 720v, 745, 802v, 862v; LK 2 s. 71); 1498 Tomek Chadala [włodarz] (RP k. 56v).

1509 Andrzej Rabsztyński kan. krak. ustępuje matce Barbarze [z Woli Konińskiej, pow. lub.] wd. po Janie Rabsztyńskim z Tęczyna dom Rabsztyn na zamku krak. i [przynależną doń] wieś K. (BJ rps 5348 II s. 222), Zofia z Tęczyna ż. Mik. Słabosza z Putnowic (ziemia chełmska) trzecią cz. dóbr po zm. [bratanku] Andrzeju Rabsztyńskim kan. krak., tj. klucz Książ Wielki z wsiami [wymienione] oraz dom na zamku krak. wraz z przynależną doń wsią K. darowuje Stan. Jakubowskiemu [h. Topór], ten ustępuje je Andrzejowi [Zbigniewowicowi] z Tęczyna, ów jednak na powrót zwraca je Zofii (ZK 154 s. 499-500, 509); 1511 br. Jan kan. krak., Andrzej, Jan i Stan. Rzeszowscy [h. Półkozic, siostrzeńcy star. sand. Jana Rabsztyńskiego] (ZK 155 s. 411); sąd nadworny uznaje za prawomocne pozwy o dobra K. składane w imieniu Anny z Tęczyna przez jej męża Mik. Morskiego przeciwko ww. Rzeszowskim [siostrzeńcom jego żony] i przeciwko dzierżawcom tych dóbr br. Piotrowi dziekanowi krak. i Janowi Wapowskim (ZK 155 s. 442, 483, 488, 503-4); 1529 w K. czynsz wieczysty od kmieci wart. 4 grz. 15 gr i z jeziora w arendzie wart. 4 1/2 grz., łącznie 8 1/2 grz. 15 gr, drugiemu ministerium ołtarza Ś. Andrzeja w kat. krak. (LR s. 262); 1530 pobór z 5 ł. kmiec. i 1 karczmy dziedz. (RP k. 34); 1530 (lub przed) Stan. Rzeszowski przekazuje za długi Stan. Oleśnickiemu z Pińczowa sekretarzowi król. swe dobra K. (cesja potwierdzona w → 1537: MS 4, 18378); 1530 Stan. i Hier. Ramołtowie z Krakowa posesorowie zastawni dóbr K. [i → Kobierzyn, od Oleśnickich] oświadczają, iż wwda krak. Andrzej z Tęczyna [zm. 1536] wykupił od nich dobra K. i przekazują mu je (ZK 188 s. 49); 1537 ww. Oleśnicki dziekan krak. udziela wwiązania do K. wwdzie ruskiemu Janowi z Tęczyna [bratu stryjecznemu i niepodzielonemu ww. Andrzeja] w zamian za zapewnienie mu dożywocia na tej wsi, którą sam miał na podstawie zapisu Stan. Rzeszowskigo w aktach sejmowych piotrkowskich (cesja: ZK 187 s. 472-4 = APKr., Arch. Krzeszowickie Potockich 13 s. 177; wwiązanie: ib. perg. 8 = ZK 188 s. 646; por. MS 4, 18378); 1539 ponowienie powyższej cesji wraz z rozszerzeniem jej na prawa do przezysków od Stan. Rzeszowskigo (ZK 190 s. 134-5: Tęczyński już jako wwda sand.); 1554-6 Stan. Tęczyński kaszt. lwowski, następnie wwda krak. zamienia z kl. tyn. wieś K. na Grodziec [par. Regulice] (MS 5, 6529; BJ rps 6 s. 291-4); 1564 K. własn. kl. tyn. (LK 2s. 71, 90).

5. 1470-80 dzies. snop. i kon. wart. 4 grz. od kmieci, zagrodników i karczmarza bpowi krak (DLb. 1 s. 249); 1529 w K. dzies. snop. z roli kmiec. wart. 3 grz. lub 3 1/2 grz. 12 gr bpowi krak. (LR s. 6-7).