KROSNA

(1324 Krosna z reg. XVII w., 1367 sylva, villa Crostna, 1420 Chrossna, 1470-80 Kroszna, 1503 Chroschna, 1514 Crasna, 1530 Crossna) 20 km na NW od Nowego Sącza.

1. 1530, 1581 pow. sądec. (RP k. 40; ŹD s. 142); 1470-80, 1596 par. Ujanowice (DLb. 2 s. 244; 3 s. 353; WR k. 15v).

2. 1367 → p. 4; 1493 siedlisko w Wojakowej ciągnące się od rz. Lipowy Potok aż do granicy K. (ZCz. 5 s. 310); 1503 las w Dobrocieszu przynależy do pola leżącego na granicy z Ch. (ZCz. 7 s. 158a); 1537 role w Wojakowej od strony C. (GS 2 s. 682).

3. Własn. kl. Klar. w Starym Sączu. 1324, 1367 → p. 4; 1447 Mik. Piędło i Marcin kmiecie z K. → Kamionka par. Ujanowice p. 6; 1470-80 K. własn. ww. klasztoru. We wsi 5 ł. kmiec., z których kmiecie płacą klasztorowi nierówne czynsze wg wielkości ról. nie odrabiają pańszczyzny (DLb. 2 s. 244; 3 s. 353); 1476 Piotr Lubomirski przed Jakubem z Dębna wwdą sand. i star. krak. oskarża Wojciecha Mirka kmiecia z K. o bezprawne zabranie sideł. Na polecenie Jakuba stawiło się 4 świadków Wojciecha, którzy zeznali, że w tym czasie, kiedy rzekomo miał zabrać sidła, w rzeczywistości przebywał w karczmie w Strzeszycach u karczmarza Pawła Kuliga. Sąd uniewinnia Wojciecha (GK 20 s. 394); 1530 pobór z 1/2 ł. (RP k. 40); 1536 pobór z 1/2 ł. i 1 karczmy oraz od 1 komor. (RP): 1564 wieś kl. Klar. starosądec. w kluczu strzeszyckim. Kmiecie oddają stwu sądec. sep w życie i w owsie, za którą płacą po 4 gr z łanu, płacą po 16 gr oprawy, winni też składać się po dwóch po groszu na 1 koguta i odrabiać po 4 dni pańszczyzny w roku lub płacić za robociznę. Do robocizny cała wieś dodaje 2 koguty i spisne. Łącznie K. płaci stwu sądec. 1 grz. 9 gr i 5 den. (LK 1 s. 167).

4. 1324 „przyw. kupna wsi K.” (Mp. 2 s. XXXVI)1Jest to reg. dok. wpisanego do kopiarza klaszt. w XVII w. Brakuje w nim kilkunastu stron, na których był m.in. tekst tego dok. Dok. z 1367 r. mówi tylko o 7 latach wolnizny. Jeśli pełna wolnizna wynosiła 18 lat, podobnie jak w innych dok. lokacyjnych opatek, to można przyjąć, że wieś K. uzyskała przyw. pr. niem. ok. 1356 r. Nie da się rozstrzygnąć, czy reg. dok. z 1324 ma pomyloną datę, czy może byl to kontrakt lokacyjny dla zasadźcy K. Klasztor mógł też kupić osadę na pr. pol., którą później przeniósł na pr. niem; 1367 Małgorzata opatka kl. Klar. w [Starym] Sączu powierza opatrznemu Abrahamów las zw. K., rozciągający się między granicami wsi Dobrociesz dziedziców z Druszkowa [Pustego] a granicami wsi klaszt. Sechna, Strzeszyce i Kamionka, celem kontynuowania rozpoczętej niedawno na terenie tego lasu lokacji wsi na pr. magd. i sprzedaje mu w tej wsi sołectwo z pr. pobierania 1/6 z czynszów i 1/3 z opłat sąd. Sołtys otrzymuje 1 ł. wolny, wolny młyn i karczmę oraz jest zwolniony od wypraw wojennych, płaci dzies. wg zwyczaju. Mieszkańcy uzyskują 7 lat wolnizny – po jej upływie każdy osadnik ma płacić z łanu rocznie 8 sk. czynszu. Świadczą opłaty, podarki i inne służebności, a także płacą dzies. wg zwyczajów pr. magd. Na uposażenie kościoła przeznaczono 1 ł., a na wygon też 1 ł. Mieszkańców sądzi sołtys, a jego sądzi opatka (Mp. 3, 803); 1398 Tomek z Kars [pow. wiśl.] przeciw Janowi sołtysowi z K. (SP 8 uw. 242/36).

1470-80 w K. sołectwo z 1 ł. wolnym, młynem i karczmą (DLb. 2 s. 244; 3 s. 353); 1487 szl. Barbara ż. Stanisława sołtysa z K. (ZCZ. 5 s. 144); 1499 sołtys z K.; 1501 Jan sołtys z K. (J. Bubak, Słownik nazw osobowych i elementów identyfikacyjnych Sądecczyzny XV-XVII w., Kr. 1992, s. 132); 1502 Zofia ż. szl. Piotra sołtysa z K. (ZCz. 7 s. 127-8); 1514 sołtys z K. (J. Bubak, Słownik nazw..., s. 132); 1533 Jakub Kępiński składa protest, gdyż był gotów, zgodnie z pośrednictwem Ermolausa Jordana, zapłacić 10 fl. Annie ż. Mikołaja Wiernka z tytułu wykupu sołectwa w K. (GS 2 s. 378); 1534 Mik. Wiernek zobowiązuje się stawić wobec sądu sołeckiego niem. ż. Annę, która zezna na rzecz Jakuba Kępińskiego ze Zbyszyc rezygnację z oprawy na sołectwie w K. opisanej jej przez męża (GS 2 s. 416-7); 1536 pobór z sołectwa w K. (RP); 1547-9 Kasper Wielogłowski dz. z Jurkowa skupuje od opatrznego Macieja Cingrotha sołectwo w K. (A. Kiełbicka, Studia nad sołectwami w województwie krakowskim w XVI-XVII w., Toruń 1964, s. 94-5).

5. 1367 → p. 4; 1470-80 w K. dzies. pien. z 5 ł. kmiec. i 1 ł. sołtysa bpowi krak. (DLb. 2 s. 244; 3 s. 353); 1529 w K. dzies. pien. wart. 1 grz. 16 gr bpowi krak. (LR s. 41).

6. 1529 Mikołaj z K. pleb. w Porębie Żegoty (LR s. 152); 1530 Mikołaj s. Jana z K. w diec. krak. studentem Ak. Krak. (Al. 2s. 251).

7. Historia Starego Sącza, pod red. H. Barycza, Kr. 1979, wg ind.; S. Płaza, Sołectwa w powiecie sądecko-czchowskim w. XIII-XVIII, Rocznik Sądecki 9, 1968, s. 49, 128; A. Rutkowska-Płachcińska, Sądeczyzna w XIII i XIV wieku, Wr. 1961, s. 78, 164, 167, 175.

1 Jest to reg. dok. wpisanego do kopiarza klaszt. w XVII w. Brakuje w nim kilkunastu stron, na których był m.in. tekst tego dok. Dok. z 1367 r. mówi tylko o 7 latach wolnizny. Jeśli pełna wolnizna wynosiła 18 lat, podobnie jak w innych dok. lokacyjnych opatek, to można przyjąć, że wieś K. uzyskała przyw. pr. niem. ok. 1356 r. Nie da się rozstrzygnąć, czy reg. dok. z 1324 ma pomyloną datę, czy może byl to kontrakt lokacyjny dla zasadźcy K. Klasztor mógł też kupić osadę na pr. pol., którą później przeniósł na pr. niem.