KRZTYNIA

([1257] 1262 fluvius Krtina z or., 1499 Krthynia, 1559 Krztynia, 1565 Krzthnia) rz., dziś zw. zamiennie K. lub Pradła, wypływająca w Siamoszycach, lewy dopływ Pilicy, uchodzący na E od Tęgoborza (Mat. do MWK s. 308; SG 1 s. 306; 4 s. 792; 15 cz. 2 s. 181; UN 35 s. 17, 72; 211 s. 22; Mapa Obrębów; MAd.)1Zestawiony materiał źródłowy i kartograficzny jednoznacznie wskazuje, iż rz. K. była i jest dopływem Pilicy, dlatego trzeba odrzucić stwierdzenia zawarte w HW 341 oraz w pracy A. S. Kleczkowski i J. Kowalski, Wody powierzchniowie dorzecza Pilicy, Studia Ośrodka Dokumentacji Fizjograficznej 6, Wr. 1978, s. 52, że jest dopływem rz. Żebrówki [Ołudzy], uchodzącym do Pilicy. Prawidłowo bieg rz. K. od źródeł w Siamoszycach do ujścia do Pilicy opisują R. Olaczek i E. Tranda, Z biegiem Pilicy, W. 1990, s. 123-4 oraz I. Dynowska, Charakterystyka rzek i dolin Niecki Nidziańskiej, Studia Ośrodka Dokumentacji Fizjograficznej 14, Wr. 1986, s. 276.

[Pow. lel.]

[1257] 1262 wieś Wola [Grabiec] nad rz. zw. K. (Mp. 1, 57, 59); 1332 sołtys lokowanych → Bonowic i Grabca dostaje nad rz. K. wolny młyn i sadzawkę oraz pr. zakładania innych sadzawek (Mp. 1, 189); 1357 sołtys lokowanych Bonowic i Grabca dostaje nad rz. K. wolny młyn i sadzawkę oraz pr. zakładania innych sadzawek na rz. K. i Ołudzy (Mp. 1, 250); 1394 młynarz z [młyna] Pradły [na rz. K.] → Kuźnica Pradła p. 3; 1395-7 Klemens z → Kwiliny procesuje się ze Szczepanem z Irządz o rzekę [K. lub Białą]; 1470-80 sołtys w Grabcu ma młyn na rz. K, (DLb. 3 s. 325-6); 1471 młyn w → Grabcu [na rz. K.] (ZK 314 s. 278); 1499 Szczepan Świętopełk z Irządz chorąży przem. nadaje Pawłowi pleb. w Irządzach i jego następcom pr. połowu ryb w dwóch sadzawkach: pod górą Stronia [dziś cz. Irządz zw. się Górna Strona - UN 35 s 15] i na rz. K. (OK 121 s. 1127-8); 1515 Mik. Wierzbięta dz. z Wilkowa zapisuje plebanowi w Irządzach brzeg rz. K. na sadzawkę (Wiśn. W. s. 55); 1559 granice między Zawadą a → Grabcem i Rokitnem biegną m. in. k. brzegu rz. K., gdzie usypano 2 kopce narożne i dalej przez tę rzekę blisko pola młynarza z Zawady; 1565 Ambroży kuźnik z → Kuźnicy Pradły może m. in. urządzić łąkę aż do Krztynnego Stawu [nad rz. K] (GK 534 s. 1747-51); młyn na rz. K. pod wsią Przełubsko (ZK 327 s. 199).

1 Zestawiony materiał źródłowy i kartograficzny jednoznacznie wskazuje, iż rz. K. była i jest dopływem Pilicy, dlatego trzeba odrzucić stwierdzenia zawarte w HW 341 oraz w pracy A. S. Kleczkowski i J. Kowalski, Wody powierzchniowie dorzecza Pilicy, Studia Ośrodka Dokumentacji Fizjograficznej 6, Wr. 1978, s. 52, że jest dopływem rz. Żebrówki [Ołudzy], uchodzącym do Pilicy. Prawidłowo bieg rz. K. od źródeł w Siamoszycach do ujścia do Pilicy opisują R. Olaczek i E. Tranda, Z biegiem Pilicy, W. 1990, s. 123-4 oraz I. Dynowska, Charakterystyka rzek i dolin Niecki Nidziańskiej, Studia Ośrodka Dokumentacji Fizjograficznej 14, Wr. 1986, s. 276.