(1401 Karnischino, Carnischin, Carnyszyno) nad rz. Wkrą, 15 km na SSW od Szreńska.
1. 1401 par. Chamsk (Mąk. 53); 1506 dek. szr. (MD); 1518 z. płoc. [!] distr. zawkrz. (MS IV/l nr 2738); 1519 n. miasto w distr. zawkrz., pow. szr. (MS IV/2 nr 12269); 1578 par. K. (ŹD 54).
2. 1544 rz. Wkra oddziela dobra K. od dóbr Bieżuń i Strzeszewo (PG 9, 132v); 1581 właściciel m. K. zrobiwszy groblę i dół między K. i dobrami Kobyla Łąka skierował przez nie z dawnego łożyska strumień zw. Luta, uważany za granicę wieczystą, który płynął do Kobylej Łąki i do młyna zw. Sokół; kierując strumień do rz. Wiery pozbawił młyn wody (PG 75, 327v).
3. Włas. szlach. 1447 Krystyn z K. właściciel Osuchowa i Rempina zamienia Zbójno na cz. w Żukowie (MK 336, 26v); 1466 → p. 6; 1502 kmiecie z K. jako świadkowie w sprawie dzies. zeznają, że przed wojną pruską było w K. 15 1/2 wł. os. i 4 1/2 wł. folw., z których 3 wł. dziedzic uprawiał dla siebie, a na pozostałej cz. 27 lat temu Krystyn Karniski kaszt. raw. osadził kmiecia na 1 wł. i kowala na 1/2 wł. (Ep. 149, 43; AC III nr 212); 1518-1519 Walenty Osuchowski z żoną Heleną z Czernichowa sprzedają Janowi Wieczfińskiemu z Wieczfni wojskiemu płoc. i pisarzowi król. wsie: K., Grotki, Sadłowo, Kobylą Łąkę (MS IV/1 nr 2738, 2911); 1519 → p. 4; 1520 król Zygmunt I zwalnia Sebastiana Myślińskiego z udziału w wyprawie wojennej pod warunkiem, iż przez 7 tygodni będzie przebywał w zameczku w K. (MS IV/1 nr 3524); 1538: młyn o 1 kole w dzierżawie rocznej (RP 41, 240v); 1581 → p. 2.
4. 1519 król Zygmunt I nadaje Janowi z Wieczfni wojskiemu płoc. i kaszt. sierp. zezwolenie lokowania miasta we wsi C. na pr. niem. z pozwoleniem odbywania jarmarków na Wszystkich Świętych i na Boże Ciało oraz targów w każdą sobotę tygodnia; miasto otrzymuje 12 lat wolnizny (MS IV/2 nr 12269; Pazyra s. 121, 164, 169, 322).
5. 1502 → p. 3; 1598 kościół par. Ś. Stanisława (WP 5, 369).
6. 1466 Gasztołt z Przyborowic i Szczepan ze Smół zobowiązują się zapłacić bpowi płoc. 24 gr tytułem rekompensaty za szkody wyrządzone we wsi bpiej Chróścin przy wyprawie mającej za cel oblężenie i zburzenie fortalicium w K. (AC III nr 56)1Wzmiankowana fortalicja zniszczona rzekomo w najeździe krzyżackim 1414 r. (w 1520 było castellum). W 1662 r. K. wymieniany jako wieś (utrata praw miejskich po wojnach szwedzkich). W rozplanowaniu brak śladów założenia miejskiego. Kościół par., erygowany zapewne w pocz. w. XVI, istniał do 1758 r. (Kat. Zab. 28, 7).
1 Wzmiankowana fortalicja zniszczona rzekomo w najeździe krzyżackim 1414 r. (w 1520 było castellum). W 1662 r. K. wymieniany jako wieś (utrata praw miejskich po wojnach szwedzkich). W rozplanowaniu brak śladów założenia miejskiego. Kościół par., erygowany zapewne w pocz. w. XVI, istniał do 1758 r. (Kat. Zab. 28, 7).