(1298 kop. Bela, 1508 or. Byala Wyszoka, 1510 Byala, 1563 Bialla Gorna, 1564 Gurnabiala, 1570 Gorna Biala), obecnie Biała, 12 km na SE od Wielenia.

1. 1508 n. pow. pozn., par. Wieleń (ASK I 3, 22v).

2. 1564/65 przez staw koło G. przepływa rz. → Biała (WK 198); 1568 koło Pańskiej Łąki¹Dziś łąki zw. Pańskie Łąki na terenie nal. do wsi Piłka, na SW od Białej (UN 76, 16) należącej do B. przechodzi granica między dobrami Wieleń i Wronki (PG 115, 383); 1570 spór w sprawie narożnika G. B. i wsi Hamrzysko (PZ 36, 260v).

3. Własn. król. 1298 Władysław Łok. nadaje zamek → Wieleń oraz m. Wronki i wsie: Drawsko, Niedźwiedzica, Rosko, Baloowa [→ Biała, par. Wronki?] i B. Wincentemu kaszt. wieleńskiemu (Wp. 2 nr 786); 1510 w B. nie ma [kmieci] uprawiających rolę, tylko młyn [zbożowy] i 2 kuźnice (ferrimolae) (LBP 94); 1510 B. W. w posiadaniu wdy [pozn. Andrzeja z Szamotuł] (ASK I 3, 266v); 1515 Zygmunt Stary nadaje Łukaszowi z Górki kaszt. pozn. zamek → Wieleń z miastami Wieleń i Wronki i wsiami m.in. B. (CMP nr 141; MS 4/2 nr 10 527); 1563 płacą pobór z 8 kwart roli, 2 karczem i młyna o 1 kole (ASK I 5, 240); 1564/65 9 kmieci, mają trochę roli na ostrowach, 1 zagr., 1 bartnik, 1 karczmarz ma rolę złą, dół do wyrobu smoły; młyn znajduje się w Białej Pośredniej (LWK 1, 195); 1570 G. B. w posiadaniu Stanisława z Górki (PZ 36, 260v); 1577 [formularz nie wypełniony] (ASK I 5, 726v); 1580 B. G. w posiadaniu wdy pozn. [Stanisława z Górki] płaci pobór z 9 kwart roli, od 2 zagr. z roli karczmarskiej i z młyna zw. → Borowy Młyn (ŹD 42; ASK I 6, 161v).

5. 1510 mieszkańcy płacą [plebanowi w Wieleniu] po 1 gr i denar ś. Piotra, młynarz daje ćwiertnię mąki i denar ś. Piotra a z każdej kuźnicy dają żelazo wartości 1/2 grz. rocznie (LBP 94).

Uwaga: Wydaje się, że mianem B. określano pierwotnie większy obszar nad rz. → Białą (obecnie Miała), a następnie niekiedy różnicowano go na kilka osad: → Białą Pośrednią, → Białą Nadolną i inną → Białą (par. Wronki). Przekazy przytoczone powyżej dotyczą być może kilku z tych osad jednocześnie, np. wzmianki o młynie z r. 1510 i 1563 odnoszą się może do → Białej Pośredniej (świadczy o tym przekaz z 1564/65 z LWK), a kuźnice z r. 1510 – innych kuźnic znajdujących się w tej okolicy np. → Kamiennik, → Hamer Bliższy,→ Hamer Dalszy [obecnie Kuźnica Żelichowska] i in. Por. też → Chełst, → Miały.