BIENKOWO

(1337 obl. 1555 Byenkowo, 1400 or. Bencowo, 1419 Benkowo, 1429 Byencowo, 1504 Byenkow, 1509 Bienkowo, 1510 Bynkovycze!), obecnie Binkowo, 6,5 km na SE od Śremu.

1. 1530 n. pow. kośc. (ASK I 3, 134); 1510 n. par. Wieszczyczyn (LBP 106).

2. 1337 jez. [bez nazwy] k. B. → p. 4; 1420 B. graniczy z Chrząstowem (K 2, 24); 1422 Włodek Oleski i Mikołaj Górka kanclerz kap. pozn. zawierają ugodę w sprawie granic między wsiami Olsze i B. (K 2, 24; KR 4, 41-42); 1496 regens w B. usypuje nowe kopce graniczne między B. i Chrząstowem (AC 1 nr 870); 1500 B. posiada wokół dobrze oznaczone granice przez rzeki i w terenie, jak dawniej, tylko z Chrząstowem wymagają odnowienia, ponieważ szl. Baranowski zabrania kmieciom z B. wolnego wrębu w ich własnych zaroślach zw. Łoza (Lossza), które od dawna należą do B. (CP 111, 9); 1509 → p. 3; 1514 granice B. z wsiami Olsze i Chrząstowo: od kopca narożnego dzielącego Wieszczyczyn, Olsze i B. położonego na strumieniu zw. Łoza Gajowa (w Loszye gayewey, Loza Gayow) granica idzie prosto [tym strumieniem] i przez środek bagna zw. Łoza (losza) aż do innego kopca narożnego, na łące, który dzieli B., Olsze i Chrząstowo; stąd granica biegnie przez łąkę Pliszka (Plysska) i łan sołtysa [nie podano, której wsi] do kopców ściennych w miejscu zw. Ostrówek k. jabłoni, następnie przez bagno zw. Pale (Palye) do kopca narożnego, dzielącego B., Chrząstowo i Łęg (KoścZ 18, 550; K 2 538 Ostrówek, wg mylnej [?] lekcji lacus zamiast locus z 1528/29 utożsamiony z jeziorem); 1531 B. ma granice dobrze oznaczone kopcami z wsiami: Wieszczyczyn, Olsze, Chrząstowo, Łęg, Pysząca i Drzonek. Szl. Marcin Baranowski z Chrząstowa zabrania kmieciom z B. korzystania z całych zarośli Łoza na bagnie, chociaż łożyskami Łozy płynie strumień stanowiący granicę (CP 111, 130); 1580 jeziorko Bieńkowskie dawniej zw. Szaleckie, zarośla Rokitowy Kierz (K 3, 139 i 294).

3. Własn. kapituły kat. pozn. 1337 → p. 4; 1420 → p. 2! 1429 kap. pozn. orzeka, że kmiecie z B. co roku w dzień Narodzenia PM mają dawać [regensowi] koguty, a nie pieniądze (AC 1 nr 10); 1451 Lutek z Brzezia kan. pozn., który uzyskał już stopień doktora, winien płacić czynsz z B. od roku ubiegłego (AC 1 nr 395); 1474 Iłowiecki kan. pozn. delegowany do star. w Śremie lub Ciążyniu [obecnie Ciążeń] ze skargami na krzywdy wyrządzone przez wojska we wsiach kapitulnych, a zwłaszcza w B.; wieś B., Jana Łukowskiego [regensa] kan. pozn., uwolniona od płacenia czynszu w tym roku z powodu szkód wyrządzonych przez wojska (AC 1 nr 636, 641); 1498 szl. Jakub Koszucki stawia poręczycieli, że wynagrodzi ludziom z B. za zrabowanego im konia i inne szkody (AC 1 nr 891); 1499 Jan Łaski regens w B. uwolniony od zapłacenia 5 grz. i 17 gr z przyszłych czynszów płaconych mu przez tamtejszych kmieci, z powodu rabunków dokonanych na tychże kmieciach przez szlachtę (AC 1 nr 900); 1500 w B. od dawna 8 ł., w tym 6 1/2 ł. os., 1 1/2 ł. [opust.] uprawiają kmiecie za czynsz, płacą czynsz [kapitule] 1 grz. z łanu; Sołectwo ma 2 ł., folw. ok. 1 1/2 ł. uprawiają go kmiecie, płacąc regensowi 2 grz., karczmy nie ma, nie pamiętają, czy był tu kiedyś dwór regensa. Każdy z kmieci płaci regensowi po 5 korczyków owsa. Kmiecie skarżą się, że obecnie zmusza się ich do płacenia 1 małdr. owsa za wypas wieprzy w gaju dębowym, którego już nie ma, a z którego płacili kiedyś tylko 4 ćwiertnie owsa. Skarżą się na wymuszanie od nich przez sąsiadów [właśc. wsi] licznych robocizn. Pan Baranowski [z Chrząstowa] zmusza ich do 6 dni robót i dawania 10 ćwiertni owsa za pastwiska na ugorach; także sołtys z B. daje mu 5 ćwiertni owsa i jak kmiecie pracuje dla niego. Podobnie za takie pastwiska muszą pracować przez 3 dni w Łęgu i Łęgu Małym [k. Śremu] i dla pana Pasikonia (Paschykon) w Wieszczyczynie (CP 111, 8v-9); Skarga różnych kmieci z B. → niżej; 1504 kap. zgadza się na zwolnienie przez dra Klemensa regensa w B., prac. Jana i Wojciecha starostów kmieci w B., od czynszu za tenże rok z powodu pożaru ich domostw i stodół (AC 1 nr 962); 1509 w B. 8 ł. os., kmiecie płacą kapitule czynsz po 1 grz. z łanu, regensowi po 5 korczyków owsa, po 2 koguty i po 30 jaj; sołtys ma 2 ł., folw. uprawiają niektórzy kmiecie płacąc regensowi 2 grz. Karczmy nie ma. Kmiecie od pewnego czasu płacą panu Marcinowi Baranowskiemu z Dobczyna 1 małdrat, a sołtys 5 ćwiertni owsa za pastwiska, orzą też dla niego role 3 razy w roku po 1/2 dnia; skarżą się na tegoż Baranowskiego, że zabrania im wycinać zarośla in loza, które należą do B., a które on zajął dla siebie, przez co nie mają drewna ani pastwisk, również zagarnął dla siebie łąki sołtysa. Skarżą się na pana Jana Nadarzyckiego z Chrząstowa, że zabrania im wypasów oraz zmusza ich do pracy dla siebie przez 3 dni, orki, wywożenia gnoju i koszenia łąk, czego przedtem nie robili. Również pan Lasocki [tenut. śrem.] zmusza ich do pracy w Drzonku przez 1 dzień przy żniwach, jak w roku obecnym, czego nigdy dotąd nie robili. Orzą też przez 1/2 dnia dla pana Jana Skaławskiego w Łęgu [k. Śremu] oraz koszą łąki pana Pasikonia z Wieszczyczyna, jako odrobek za pastwiska (CP 111, 28v-29); 1516, 1521, 1527 wizytacje (CP 111 k. 81, 98, 115); 1531 w B. 8 ł. w tym 7 os., kmiecie płacą kapitule czynsz po 1 grz. z łanu, po 2 kapłony, 5 korczyków owsa i 30 jaj. 1 ł. opust, uprawia młynarz za czynsz. Folw. ma 2 ł. uprawiane przez kmieci za 2 grz. płacone regensowi. Sołectwo ma 2 ł. Kmiecie uskarżają się na różne bezprawne robocizny wymuszone przez pana Marcina Baranowskiego (CP 111, 130).

Liczby łanów: 1500, 1509 → wyżej; 1510 w B. 7 ł. os., 3 ł. sołectwa, brak karczmy i zagr. (LBP 106); 1530 pobór z 5 ł. (ASK I 3, 134); 1531 → wyżej; 1563 pobór z 9 ł., 2 komor., 1 rzem. i 1 karczmy (ASK I 4, 202); 1581 pobór z 7 ł. i 2 zagr. (ASK I 6, 493v).

Kmiecie i ich skargi: 1500 Jan Konieczny oskarża służbę pana Gostyńskiego i pana [Jakuba] Koszuckiego, wyruszających na wyprawę wojenną, o rabunek 2 koni wart. 4 grz., Jakub Byalanga oskarża także pana Koszuckiego o rabunek wołu, Mikołaj zw. Starosta skarży pana Jana Bielewskiego o rabunek 2 koni wart. 2 kop gr, z powodu czego nie mógł zapłacić 1 kopy gr czynszu; tenże kmieć skarży się, że w r. 1499 panowie Lasota i Grabiesz z Nowca zrabowali mu 4 sieci na zające wart. 2 grz., Andrzej Dąbek nie mógł dopłacić 18 gr czynszu z powodu strat spowodowanych przez rabunek jego konia przez pana Koszuckiego, Wojciech Copecz nie zapłacił w czasie wojny 16 gr czynszu, ponieważ sługa pana Zawojskiego zabrał mu konia, a oddał mu dopiero w zamian za dary o wart. sumy jw. (CP 111, 9-10).

4. 1337 Przybysław kan. pozn., oddaje sołtysowi Michałowi, włodarzowi z Łęgu [k. Śremu] dobra swoje w B., otrzymane w posiadanie od kap. pozn., w celu lokowania ich na pr. niem., na małych łanach flam. Sołtys ma posiadać 2 ł. wolne z karczmą, kuźnią i piekarnią, jatkami mięsnymi i jeziorem tamże. Po 8 latach wolnizny kmiecie będą płacić z łanu po 4 ćwiertnie żyta pszenicy, owsa i po 1 wiard. Wszystkie inne świadczenia mają płacić tak jak wsie dóbr stołu bpa pozn., założone na pr. niem. (Wp. 2 nr 1168); 1400 Jan i Mikołaj, sołtysi z B., nabywają od opata lub. sołectwo lokowanej na pr. niem. wsi → Mościeszyce [obecnie Mościszki] (Wp. 5 nr 5); 1420 Michał sołtys w B. skarży Mścicha Skoraczewskiego o najazd na swój dom (WR 3 nr 785); 1500, 1509, 1510 łany i obciążenia sołtysa → p. 3; 1510 sołtys w B. kolatorem ołtarza w kościele par. w Kościanie (LBP 192); 1531 łany sołtysa → p. 3.

5. 1510 B., wieś kap. pozn., płaci meszne pleb. kościoła par. w Wieszczyczynie (LBP 106).

7. 1419 (K 2, 24).