BRZEŚNICA

(1398 or. Brzesznicza, 1401 Brzestnicza, 1423 Brzesnycza, Brestnicza, 1424 Brzessnicza, 1428? Brzeszowo!, 1458 Brzeszdnycza, 1475 Bresznycza, 1550 Brzeznycza) 6,5 km na SE od Dolska.

1. 1494 n. pow. kośc. (PG 7, 35v); 1581 par. Dolsk (ŹD 64).

2. 1494, 1496 rz. Obra → p. 3; 1496 łąka Parskowa Łąka (Parskowa Lankia) → p. 3; 1511 stara droga z Pokrzywnicy do Wycisłowa rozdziela Mszczyczyn i B. (KoścZ 18, 235); 1512 Bartłomiej Kołacki z Lipówki pozywa dziedziców B. o rozgraniczenie: kopiec narożny, co dzieli wsie Lipówka, B. i Ostrowieczno, leży w borze za lasem zw. Wielkie Drzewce (Maius Drzewcze); od niego kopce do drogi zw. Parskowa (Parszkowa), przy niej znaczny kopiec ścienny; naciosy na drzewach przez las zw. Mokry; w nim płynie Obra, która jest granicą między Jeżewem i B. oraz między Lipówką (KoścZ 18, 357v-358); 1513 podkom. pozn. odnawia granice między Lipówką a B.: kopiec narożny w miejscu zw. Brzozowy Smug (Brzozovismug) dzieli Lipówkę, B. i Ostrowieczno; od niego przez bór 37 kopców do lasu zw. Kozi Las Mokry (Kozilasz Mokri); w tym lesie 27 naciosów na brzostach i olszach aż do wielkiego brzosta z naciosami, który służy za kopiec narożny i stoi przy Obrze, a dzieli Lipówkę, B., Jeżewo i Jawory (KoścZ 18, 398); 1530 rozgraniczenie między B. a Gajewem: od kopca narożnego między wsiami Pokrzywnica, B. i Gajewo, przy drodze wielkiej z Dolska do Borku granica przechodzi przez strugę Studziona i dochodzi do dębu (niedaleko Obry), który jest narożnikiem Wycisłowa, B. i Gajewa (KoścZ 25, 25v-26v); 1570 miejsce Ostrówek (Ostrówek) pod Mszczyczynem (K 2, 568); 1600 fundus...Rudna, grunt w B. (K 5, 257).

3. Własn. szlach. 1398 Wojciech z B., Brześnicki, asesor w Kościanie (Lek. 2 s. 260), przegrywa spór o 10 grz. z Krystynem z Jeżewa, któremu przyrzeka zastawić kmieci w Dalabuszkach, płacących rocznie 1 grz. czynszu oraz bronić tego czynszu przed roszczeniami innych osób (Lek. 2 nr 2060).

1401-30 Mękarz z B., Brześnicki (Wp. 5 nr 390; KBR nr 112; WR 2 nr 810; WR 3 nr 1420; KoścZ 8, 3; PyZ 6, 281v; K 2, 3; KR 1, 84; KObceRyc. 150), 1397 Daleburski (Lek. 2 nr 1950), 1401 z Dalabuszek i B. (KoścZ 2, 9v): 1401 tenże w sporze z Mik. Małochowskim stolnikiem kuj. [z Kolnic w pow. pyzdr., por. KoścZ 2, 9r] o 15 grz. za ukradzionego konia (KoścZ 2 k. 9v, 19v); 1423 w sporze z nim, Piotr niegdyś z Bieganowa [pow. pyzdr., k. Wrześni] oraz Łaszcz z Bieganowa twierdzą, że nie zobowiązali się zapłacić mu za żadne szkody związane z Jeżewem (WR 2 nr 756, 757); 1424 tenże twierdzi, że nie pożyczył od Łaszcza z Bieganowa 10 grz. (WR 3 nr 1020); 1446 Mikołaj, Maciej i Marcin z B. bracia niedz. sprzedają za 100 grz. Andrzejowi [Cieciradowi Chwałkowskiemu z Chwałkowa, pow. pyzdr.] 1/2 Pokrzywnicy [k. Dolska] (PG 2, 150).

1453-88 Michał z B., Brześnicki (DBL passim; KsLub. nr 4462, 4466, 4470, 4476), 1471 stryj Jadwigi ż. Marcina Mączki wójta pyzdr. (PG 8, 128), 1472 ojciec Wojciecha (DBL nr 298), 1475 stryj Piotra z Małej Górki [w pow. pyzdr., dziś Góreczki k. Koźmina] (PG 9, 28), 1494 już nie żyje (PG 7, 35v); 1456 tenże sprzedaje bractwu ubogich w Dolsku 1/2 grz. czynszu rocznego na swej cz. B. za 6 grz. półgr. z zastrz. pr. wykupu (ACC 37, 77v-78); 1457 na rzecz tegoż pleban z Mórki zeznaje 1 grz. długu z tytułu dzierżawy dochodów kościoła w Mórce, z tym że Michał Brześnicki może pobrać meszne i dzies. z kilku wsi (AE I 243); 1458 tenże zeznaje 13 grz. półgr. długu na rzecz bractwa ubogich w Dolsku, a jeśli nie zapłaci tej sumy, to winien płacić 1 grz. czynszu rocznego, z zastrz. pr. wykupu (AE II 4); 1461 tenże sprzedaje burmistrzowi i rajcom m. Dolsk 2 grz. czynszu rocznego za 24 grz. półgr. dla altarii bractwa ubogich, jaka ma być ufundowana w kościele par. w Dolsku (AE II 28rv); 1472 tenże zobowiązuje się zakupić dla kościoła w Ostrowiecznie kielich srebrny wartości 6 grz. z legatu swego brata (ACC 53, 101 v); 1479 tenże darowuje szpitalowi Ś. Ducha pod Dolskiem swój dom w Dolsku w pobliżu kościoła, zastrzegając sobie, że będzie w nim mieszkał do swej śmierci i że dom ten będzie wolny od opłat miejskich; po jego zgonie, jeśli wypadnie dom sprzedać, to ekonomowie szpitala mają zakupić dla ubogich 2 grz. czynszu rocznego za 24 grz. (jeśli dom będzie tyle wart), zaś bp pozn. zatwierdza darowiznę, a za zgodą burmistrza i rajców zwalnia dom od ciężarów miejskich na czas życia darczyńcy (AE III 2v).

1470-72 Wojc. Brześnicki s. Michała, wuj córek Jana Bieganowskiego (DBL nr 298; PG 8, 56v); 1494 Wojc. Godurowski z siostrą Beatą ż. Macieja z Mszczyczyna sprzedają za 100 zł węg. Winc. Czackiemu z Jeżewa cz. B. z brzegiem Obry, odziedziczoną po wuju Michale Brześnickim (PG 7, 35v); 1494 Piotr Godurowski, Zofia Kotaszewa, Katarzyna Marciszewa z Dolska oraz Dorota, Jadwiga i Anna z Pogorzeli [pow. pyzdr.] sprzedają za 250 grz. Błażejowi z Zalesia [k. Borku] części w B., odziedziczone po wuju Michale Brześnickim (PG 7, 35v; PG 11, 54v); 1496 Błażej z B., niegdyś Zaleski, kupuje za 100 zł węg. od Winc. Czackiego 1/4 B., którą ten nabył od Wojc. Godurowskiego i Beaty z Mszczyczyna brata i siostry niedz. (PG 7, 94); 1496 tenże sprzedaje Winc. Czackiemu z Wycisłowa brzeg Obry w B. z młynem za 100 zł węg. (PG 7, 94); 1496 Michał Kuczyński sprzedaje za 100 kóp półgr. Marcinowi Westerskiemu [z Westrzy pow. kal.] wieś Okale, łąkę Parskowa Łąka w B., 4 1/2 toni niewodowych w jeziorze w Ostrowiecznie (PG 7, 114; PG 11, 135) i zobowiązuje się bronić go od roszczeń innych osób (KoścG 4, 101); 1511, 1512, 1513 B. wieś braci Stanisława, Macieja i Jana z Koszkowa, czyli Brześnickich (KoścZ 18 k. 235, 357v-358, 398); 1530, 1550 B. wieś Łukasza Kluczewskiego (KoścZ 25, 25v-26v; PG 18, 547v-548).

1563 pobór: 4 1/2 ł., 1 karczma, 1 półł. nowo osadzony (ASK I 4, 157); 1581 pobór: 5 ł., 6 zagr., 2 komor., 1 kowal, owczarz od 40 owiec (ŹD 64; ASK I 6, 484).

5. 1610 dzies. z folw., a z łanów kmiecych po 6 gr tytułem mesznego i [dzies.] wiard. (A V 4, 63v).

6. 1510 Dorota Brześnicka z Koszkowa (Dep.Test. IV 149).