(1278 or. Breze, 1301 Brzeze, 1305 Brzeszye, 1309 Bresze, 1337 Brezewo!, 1403 Brze[ziny]!, 1421 Brzesse, 1428 Brzesze, 1462 Brzesye, 1471 Brzeszye, 1485 Brzezye) 1 km na SW od Gostynia.
1. 1444 n. pow. kośc. (PG 2, 10); 1445 pow. śremski lub kośc. (KoścZ 12, 719); 1563 n. par. Gostyń1Wcześniejszych informacji brak. Nie ulega jednak wątpliwości, że B. istniejące już w 1278 r., przed lokacją m. Gostynia, i płacące w 1301 r. dzies. do par. Gostyń Stary, należało pierwotnie do tejże parafii (ASK I 4, 161v).
2. 1278 m. Gostyń i jego obwarowania mają powstać na terenie wsi B. → p. 4; 1337 komes Mikołaj nadaje miastu Gostyń m.in. pastwiska na wzgórzu i równinie między rolami wójta z Gostynia a granicą wsi B. → p. 3; 1420, 1421 wzm. XVIII w. rozgraniczenie i sypanie kopców między Golą, B. i Pożegowem (Lubiń C 38 k. 140, 140v); 1421 zwołano opole dla rozgraniczenia Łęki Wielkiej, Goli, B. i Bieńska (KoścZ 5, 321; por. KoścZ 6 k. 65, 123v); 1400! [1431-32] Bartosz Wezenborg dz. Gostynia nadaje mieszczaninowi gostyńskiemu łan wolny na wzgórzu między Gostyniem a B. (ACC 140, 449).
3. Własn. szlach., dobra → Gostyń. 1278 komes Mikołaj posiada B., 1330!, [1337?] komes Mikołaj wda pozn.!, dz. Gostynia i B. → p. 4; 1337 komes Mikołaj dz. Gostynia, s. Wojciecha, daje miastu Gostyń m.in. pastwiska (→ p. 2) oraz dziedzinę B. w użytkowanie, zastrzegając sobie czynsze z B.; mieszkańcy B. mają ponosić ciężary na rzecz miasta w wysokości o połowę niższej niż mieszczanie (Wp. 2 nr 1169); 1342 tenże z matką Anną nadaje Janowi Krzywińskiemu łan wolny w B., niegdyś należący do Surka (mansum...Surconis), z okazji trzymania do chrztu Piotra s. Jana Krzywińskiego (BJ 8057 IV, 32).
1400 Hinczka Wezenborg dz. Gostynia posiada B. → p. 4; 1403 tenże przegrywa proces z Janem ze Strzegowej [pow. kal.], któremu swego czasu zastawił B.: nadal ma ono pozostać w posiadaniu Jana (KP nr 1111; nazwa B. błędnie uzupełniona przez wydawców!); 1428 Bartosz Wezenborg [s. Bartosza wdy pozn., bratanek Hinczki] dowodzi, że Fema z Daleszyna i Jadwiga [kasztelanowa] śremska nie brały czynszu [po] 11 grz. od kmieci z B. (WR nr 1343, 1344).
1444-48 Mac. Borek Osiecki z Osiecznej z ż. Małgorzatą, dziedziczką dóbr Nowe Miasto [n. Wartą, pow. pyzdr.] nabywa dobra → Gostyń, w tym m.in. B., od Wezenborgów: Janusza Gostyńskiego i jego żony Małgorzaty, z domu Suchorzewskiej, oraz jego bratanic Magdaleny ż. Marcina Janiszewskiego i Marty ż. Jana Brudzewskiego, cc. zm. Bartosza Gostyńskiego, w zamian za dobra Nowe Miasto i [2 razy] 5000 grz. (PG 2 k. 10, 32-33v, 47v, 54, 145, 151v; BJ 8057 IV, 259).
1462 Borkowie z Gostynia i Osiecznej, ss. Maćka Borka Osieckiego dzielą się dobrami: bracia Maciej i Piotr otrzymują m. Gostyń z wsiami, m.in. B. (PG 6, 214v, por. 119); 1466-91 B. w dobrach → Gostyń [wśród posiadaczy części w B., oprócz Borków z Osieczny i z Gostynia; występują: Ścibor z Ponieca, pani wienna Barbara ż. Piotra Borka i jej drugi mąż Jan Miłaj z Jarocina (niegdyś z Miłosławia), Dobiesław z Kociug] (PG 6, 237; PG 8, 98; PG 10 k. 23, 23v, 145, 148v, 153).
1510 kmiecie z B. płacą czynsze dla ołtarza bractwa kapłanów w Gostyniu: Stan. Kozieł (Cosel) 8 gr, Jurgawka 2 gr (LBP 203).
1512 Mac. Gostyński [s. Piotra kaszt. śrem.] daje Andrzejowi Gryżyńskiemu, s. Jana, Drzęczewo i czynsz z B. w zamian za Gryżynę i Nielęgowo (Cieplucha 162).
1530 pobór z 8 ł. i od sołtysa z 1 ł. (ASK I 3, 124v); 1563 pobór od 11 ł. i od sołtysa z 2 ł. (ASK I 4, 161v); 1581 pobór od 10 ł. (ŹD 66).
4. 1278 Przemysł II zezwala komesowi Mikołajowi gen. sędziemu swego dworu, s. Przedpełka wdy pozn., lokować na pr. niem. Gostyń [Stary], B. i in. dziedziny oraz zbudować miasto i obwarowania na terenie wsi B. (Wp. 1 nr 474); 1305 Michał sołtys w B. (Wp. 2 nr 891); 1309 tenże kupuje folwark Bogusławki pod Gostyniem od Henryka ks. śląskiego i pozn. (Wp. 2 nr 927); 1330! [1337?] komes Mikołaj, wda pozn.2Dok. zachowany w późnej kopii; data dzienna wystawienia dok. i świadkowie identyczni jak w dok. Wp. 2 nr 1169, zob. następny regest. Zapewne zaszła tu pomyłka w tytulaturze wystawcy, gdyż Mikołaj [Łodzie] s. Wojciecha nie był wdą pozn nadaje Henrykowi, swemu poddanemu i Bartoszowi z Krobi sołectwo w B. składające się z 6 ł. oraz wieś B. do lokowania [na pr. niem.]; daje całej wsi 8 l. wolnizny na rolach uprawianych i 16 l. wolnizny na rolach dotąd nie uprawianych; sołtys jest zwolniony z czynszu, a robocizny i służbę ma odprawiać miastu Gostyń; ma pr. zbudować wiatrak i hodować 300 owiec (Wp. 2 nr 1170); 1400 Hinczka Wezenborg z bratem Potha [Boto?] zatwierdza Szczepanowi Testhner uprawnienia i uposażenie sołectwa w B. zgodnie ze starym przywilejem oraz zezwala mu hodować 300 owiec (BJ 8057 IV, 137); 1407 Kerstan Stak sołtys w B. zobowiązany do świadczeń dla kat. pozn. i kościoła par. Ś. Marii Magdaleny [w Poznaniu] z powodu poręki za zabójcę (AC 2 nr 945); 1421 Nikel Stok sołtys w B. w sporze z Niklem Dzięczyńskim o porękę (KoścZ 6 k. 131, 142); 1530, 1563 sołtys → p. 3.
5. 1301 dzies. z B. należy do kościoła par. w → Gostyniu Starym; kościół ten wraz z całym uposażeniem przechodzi w posiadanie szpitala Ś. Ducha w Gostyniu, należącego do bened. lub. (Wp. 2 nr 843); 1443 Andrzej bp. pozn. potwierdza opatowi lub. przywilej z 1301 r. dot. m.in. przeznaczenia dzies. z B. dla szpitala w Gostyniu (Wp. 5 nr 706; DBL nr 191).
1 Wcześniejszych informacji brak. Nie ulega jednak wątpliwości, że B. istniejące już w 1278 r., przed lokacją m. Gostynia, i płacące w 1301 r. dzies. do par. Gostyń Stary, należało pierwotnie do tejże parafii.
2 Dok. zachowany w późnej kopii; data dzienna wystawienia dok. i świadkowie identyczni jak w dok. Wp. 2 nr 1169, zob. następny regest. Zapewne zaszła tu pomyłka w tytulaturze wystawcy, gdyż Mikołaj [Łodzie] s. Wojciecha nie był wdą pozn.