(1366 or. Chalawi, 1388 Chalaui, 1392 Chalewo, 1394 Chalawa, Chalavy, 1398 Chalaf, Chalave, [Chalowy], 1401 [Chwalawy], 1410 Chalawy) 7 km na SE od Czempinia.

1. 1435 n. pow. kośc. (PG 1, 91); 1563 n. par. Brodnica (ASK I 4, 142v).

2. 1429 Budziwoj z Ch. w sporze z Andrzejem i Janem z Jaszkowa [i z Gryżyny] o gran. Ch. i Gorzyc (KoścZ 9, BK 784, 272v); 1470 Mikołaj i Blizbor bracia niedz. z Ch. zapowiadają swoje dziedziny Ch. i → Chyrzyna (KoścZ 15, 519).

3. Własn. szlach. 1366 Zbroslaw dz. z Pucołowa sprzedaje Młodocie, Mikołajowi i Rzędziwojowi (Rzøcziwogius)¹Brak tego imienia, [w:] Słownik staropolskich nazw osobowych, red. W. Taszycki, t. 4, z. 3, Wrocław, Warszawa, Kraków 1976 dziedzicom z Ch. 1/2 Pucołowa za 53 grz. (Wp. 3 nr 1567); 1367 król Kazimierz [W.] zatwierdza dok. sprzedaży wspomn. 1/2 Pucołowa na prośbę Jana bpa pozn. (Wp. 3 nr 1580)²Z treści dok. z 1367 wynika, że już w tymże roku część Pucołowa przeszła z rąk dziedziców z Ch. na własn. bpa pozn. (też Now. 2, 141).

1384-94 Dobrosława ż. Budziwoja z Ch., matka Przybysława z Ch. i Trzebini [k. Osiecznej]: 1384 [taż Dobrosława] Chaławina (Chalavina) płaci karę pokupną w sprawie przeciw Janowi z Ch. (Lek. 2 nr 1384); 1388-93 taż Dobrosława w sporach z Małgorzatą z Leszna: 1388 skarży wspomn. Małgorzatę ż. swego brata i jej braci o najazd na jej dziedzinę Trzebinia i spowodowanie szkód na 60 grz., 1393 taż Dobrosława wraz z s. Przybysławem z Trzebini uzyskują przysąd na wieś Trzebinię i 60 grz. z tytułu szkód od tejże Małgorzaty (Lek. 1 nr 333, 1692, zob. też Przybysław z Ch. r. 1393); 1392-94 taż Dobrosława w sporach z Mik. Rotenbergiem (Rottenbergk, Rothenborg) i jego ż. [imię nie podane] z Kiedrowa [pow. kcyń.]: 1392 temuż Mikołajowi przysądzono 14 grz. od [tejże Dobrosławy] matki Przybysława z Ch. (Lek. 1 nr 1231); 1394 żona tegoż Mik. pozywa Dobrosławę wd. z Ch. o pomówienie jej przed sądem o bezprawne więzienie tejże Dobrosławy, a wspomn. Mik. wraz z ż. pozywają cc. i ss. Dobrosławy z powodu oskarżenia ich przed sądem w imieniu swej matki o [szkody] na 16 grz. oraz o najazd wspomn. Mik. z [jego] 200! kmieciami i 100! wozami na dziedzinę tejże Dobrosławy [nazwy wsi nie podano] i jej dzieci (Lek. 2 nr 1679, 1698); 1410 zob. niżej Przybysław z Ch.

1388 Paszek z Ch., śwd. (WR 1 nr 41).

1392-1420 Przybysław, Przybek Chaława z Ch., Piotrowa [par. Brodnica] i Trzebini (WR 3 nr 58 Chabefsky!): 1392-93 zob. wyżej Dobrosława; 1393 Małgorzata dz. z Leszna w sporze z tymże Przybysławem z Trzebini o swoje wiano (Lek. 1 nr 1696), 1396 tenże Przybysław z Ch. płaci karę pokupną za Andrzeja Robaczyńskiego jako jego poręczyciel (Lek. 2 nr 1886), 1396-1420 tenże dziedziczy na częściach Piotrowa i Ch. (Cieplucha 238), 1403 tenże Przybek skarży Jędrzeja Wyskotę o zabójstwo swego [poddanego] człowieka (Cieplucha 101), 1410 Budek [z Ch. zob. Budziwój] dowodzi przeciw temuż Przybysławowi i jego bratu [imię nie podane], że Dobrosława [ich matka] wyniosła swoje wiano z wsi Czartki [pow. pyzdr., k. Środy] i nic tam nie zostawiła (WR 2 nr 308).

1384-1428 Jan, Janek Chyrzyna, Chaławski, Chyrzyński z Ch. i → Chyrzyny (WR 1 nr 379, 477 Chapawski!, 1198; WR 3 nr 78, 85, 126, 141, 177, 396, 598, 602, 900, 955, 985): 1384 zob. Dobrosława, 1392 tenże (Schalefski, Cchalefszki!) w sporze z opatem z Lubinia i jego kmieciami z Wyrzeki (Lek. 1 nr 1254), 1393 tenże w sporze z Miroszem z Błociszewa o wieś Chyrzynę (Lek. 1 nr 1634), 1398 tenże wraz z żoną pozywa Stanisława z Grabionowa [k. Czempinia, obecnie Grabianowo] (Lek. 2 nr 2184), 1400 tenże pozwany przez Wojciecha z Grzybna [k. Mosiny] o zastawioną część tegoż Wojc. w Grzybnie (Lek. 2 nr 2762), 1420 tenże oskarżony przez Wawrzyńca kmiecia z Ch. [lub z → Chyrzyny] o pobicie i rany (WR 3 nr 836, 842), 1482 tenże wraz z Maciejem z Ch. w sporze z Mikołajem i jego matką Małgorzatą z Grabionowa (KoścZ 9, BK 784, 18v).

1394-1406 Wyszak, Wyszota, Wisław Chaławski z Ch. i z → Chyrzyny, 1399 i 1402 wicechorąży (Lek. 2, 283; ZSW po nr 350), 1400-1403 wicepodkom. kośc. (GUrz. nr C 843³Tamże Wyszak wicepodkom. wymieniony jako Gryżyński z Ch. (jako wicechorąży nie podany); jednakże w zapisce z 1403 r. (WR 3 nr 197) Wyszak Chaławski występuje jako śwd. tegoż Wyszaka Gryżyńskiego, czyli że były to dwie różne osoby; Lek. 2 s. 346, 351, 356; MHP nr 43, 288, 289, 291; ZSW nr 243, po nr 208, 220, 221, 224, 238, 239, 347 Chalapsky!, 561, 574, 580, 592, 594; WR 1 nr 442, 477, 537; WR 3 nr 23, 78, 79, 82 Wrzech!, 145, 168, 197, 215, 273, 296, 299): 1398, 1402 tenże właśc. w → Chyrzynie, 1403 tenże w procesie o naganę szlachectwa z Baworem Wyskotą [→ Brylewo] (MHP nr 51; Koz.Nieznane nr 1), 1406 tenże oskarżony przez Przybysława Piotrowskiego [z Ch., zob. wyżej] o zabicie jego konia wartości 16 grz. (WR 3 nr 294).

1398-1429 Budziwój, Budek (Budco) Chaławski z Ch. (Lek. 2 nr 2172; WR 1 nr 442 Budziwol!; WR 3 nr 329, 402, 425, 431, 542, 783, 804, 900, 985, 1275), tenże w sporach: 1398 z Tomisławem z Suchych Łagiew (WR 3 nr 40), 1410 z Przybysławem z Ch., zob. wyżej, 1411 z Pitilem (Pitil!) i Blizborem z Ch. (WR 3 nr 451) i 1418 z tymże Blizborem (WR 3 nr 653), 1424 z Fronką o zastaw w Szołdrach wykupiony od niego za 30 grz. (WR 3 nr 1086, 1247), 1428 z Mikołajem i Helszką z Piotrowa (KoścZ 9, BK 784, 114), 1429 z Andrzejem z Gryżyny i Andrzejem oraz Janem z Jaszkowa ss. Wyszaka Jaszkowskiego o noże i siekierę Budziwoja zabrane mu na gruntach Gorzyc i o granice między Gorzycami i Ch. (WR 3 nr 1395; KoścZ 9, BK 784, 272).

1398-1418 Mik. Szołdra z → Szołdr, Chaławski, właśc. folw. w Ch. (Cieplucha 271), 1402 asesor sąd. w Kościanie (MHP 288; ZSW po nr 366), 1418 śwd. (WR 3 nr 653).

1405 – a. 23 Blizbor Chaławski z Ch. (WR 1 nr 620; WR 3 nr 272, 299, 396, 397, 430, 447, 478, 564, 602, 777); 1411, 1418 tenże w sporach z Budziwojem z Ch., zob. wyżej; 1423 zob. niżej Helena z Ch.

1409 Więcław (Wenceslaus) Chaławski (Chalewski) śwd. (WR 1 nr 671); 1412 Mlanka Chaławski (WR 1 nr 880; PZ 3, 187v; WR 3 nr 472; KR 3, 105⁴Autor KR 3 tamże, wymienia Więcława z Ociosny o tym samym przydomku Mlanka (= sum), znanego już z 1391, nie opowiadając się jednak stanowczo za identyfikacją tej osoby z Mlanką Chaławskim. W związku z tym na uwagę zasługuje także Więcław Chaławski z 1409, może identyczny z Mlanką z Ch. (oraz z Ociosny?)).

1410-12 Iwan Chaławski (Chfalawski, Chwaleuski) śwd. (BR 628 nr 37; PZ 3, 187v; WR 1 nr 880 błędna lekcja: Chwalensky).

1423 Helena [ta sama co Helszka z Piotrowa? zob. wyżej Budziwój 1428] wd. po Blizborze z Ch. i jej ss. Mikołaj i Blizbor z Ch. zapowiadają przez woźnego sąd. całą część w → Chyrzynach, którą sprzedał im Maciej z Ch. (KoścZ 7 k. 88, 97v); Mik. i Mac. Chaławscy (WR 3 nr 985); 1426 tenże Mac. Chaławski w sporze z Wojc. Piotrowskim [z Piotrowa pf. Brodnica] o sidła zabrane kmieciowi z Szołdr na łące Wojc. (WR 3 nr 1169); 1428 zob. Jan z Ch.

1424 Pełka s. Mścicha ,,qui residet in Ch.”, śwd. (WR 3 nr 1023)⁵Prawdop. identyczny z Pełką Grzybieńskim z Grzybna k. Mosiny, który występuje jako śwd. Wojc. z Piotrowa wraz z Mlanką i Iwanem Chaławskim (WR 3 nr 472).

1426-35 Jakub Szołdrski dz. w Szołdrach i Ch.: 1426 właśc. folw. w Ch. (Cieplucha 271), 1435 tenże sprzedaje Pawłowi z Piotrowa swoją część dziedz. w Ch. za 30 grz. (PG 1, 91).

1427-29 Mikołaj niegdyś z → Położejewa [pow. pyzdr., obecnie Połażejewo k. Środy] z Ch., wicepodsędek i wicechorąży w Kościanie (GUrz. nr C 821, 878 i 794, 849).

1433 szl. Wolfram (Wolbram) z Ch. (KObceRyc. 170); Jan [niegdyś] Przyborowski [z Przyborowa k. Szamotuł] dz. w Szołdrach i na folw. w Ch. (Cieplucha 271)⁶Tenże Jan „olim” Przyborowski w 1435 kupuje od Jakuba Szołdrskiego 1/2 cz. dziedz. w Szołdrach za 100 grz. (PG 1, 91); 1435 Mikołaj dz. w Piotrowie z ż. Elżbietą i stryjem tejże Wincentym z Kuranowa [obecnie Koronowo k. Osieczny] sprzedaje braciom Andrzejowi, Piotrowi kaszt. gnieźn. i Wojciechowi dziedzicom z Bnina [pow. pyzdr.] całe dziedzictwo w Piotrowie z częścią i folw. w Ch. za 600 grz. (PG 1, 92); 1443 Budziwój Chaławski [s. Budziwoja?] w sporze [przedmiot sporu nie podany] z Janem Chaławskim (KoścZ 12, 347); 1449 Wojc. Chaławski i Winc. niegdyś Kuronowski, obaj h. Leliwa, świadkami ze strony matki Piotra ze Szlachcina [pow. pyzdr.] h. Wczele, w procesie o naganę jego szlachectwa (Koz.Nieznane nr 36, 37; KR 3, 111 pod r. 1450).

1463-65 Jan Chaławski (BR 628 nr 171; DBL nr 251), 1463 tenże stryjem Doroty wd. po Mac. z Grodzewa, pow. pyzdr. (PG 6, 419); 1464 Piotr niegdyś Chaławski s. zm. Mik. Położejewskiego [zob. l. 1427-29] sprzedaje Mikołajowi dz. w Błociszewie 1/4 cz. dziedz. w Ch. za 160 grz. (PG 7, 193v); 1467 Położejewski [Piotr? brak imienia na uszkodzonej karcie] sprzedaje Mikołajowi, Janowi i Zygmuntowi ss. Jana dz. w Szołdrach całe swe części po ojcu w Ch. za 300 grz. (PG 7, 260v; Cieplucha 271 wymienia wspomn. Zygmunta dopiero pod r. 1469); Mik. z Jarosławek daje wspomn. Janowi i Zygmuntowi z Szołdr całą wieś Szołdry, 1/4 cz. w Ch. oraz 250 zł, 10 zł, 18 grz. i in. sumy (PG 6, 246); 1469 Zygmunt Szołdrski sprzedaje z zastrz. pr. odkupu Mik. i Winc. z Brodnicy ss. zm. Wina Brodnickiego cały swój folw. w Ch. i 5 grz. czynszu tamże za 140 grz. (PG 8, 7v).

1469 Jan z Sepna brat zm. Mac. Sepieńskiego pozywa Jana, Stan., Marcina i Mac. ss. zm. Sędziwoja Grodziskiego [z m. Grodziska, pow. kośc.] z powodu nieumorzenia (renunciare) w ciągu 3 l. przez Annę c. wspomn. Sędziwoja dok. na kwotę 400 grz. półgr zapisaną na Piotrowie i 2 ł. w Ch., za co ręczył zm. Mac. Sepieńskiemu wspomn. Sędziwój (KoścZ 15, k. 260-261); 1470 Mikołaj i Blizbor [ss. Blizbora? zob. wyżej 1405 n. ] bracia niedz. w Ch. i Chyrzynie → p. 2; Dorota ż. Mik. Chaławskiego zw. [!] Blizbor sprzedaje Michałowi dz. w Sędzinie [obecnie Sędziny k. Buku] całą część tamże za 60 grz. (PG 8, 56); 1471 Anna ż. Mikołaja Strykowskiego sprzedaje Janowi Sepieńskiemu z Sepna całą wieś Piotrowo i 2 ł. z karczmą w Ch. za 400 grz. (PG 8, 94; Cieplucha 238).

1472 Mac. Chaławski sprzedaje Mikołajowi dz. w Ch. swoją część w Ch. po ojcu [imienia brak] i in. część tamże, kupioną od swego brata Przybysława, za 100 grz. (PG 8, 145); 1475-94 tenże Mac. niegdyś Chaławski w Stęgoszy pow. pyzdr. wraz z ż. Dorotą wd. po Pawle ze Stęgoszy (PG 9 k. 24, 28, 73; PG 7, 13).

1472-74 Przybysław Chaławski: 1472 zob. wyżej Mac. Chaławski, 1474 Dorota ż. tegoż Przybysława, dz. części w → Pucołowie, ciotka Jana Krzyżanowskiego [z Krzyżanowa k. Śremu] (PG 9, 13); 1495 taż Dorota wd. po wspomn. Przybysławie (PG 7, 121v).

1473 Jan Chaławski [ten sam co z l. 1463-65?] niegdyś z Brodnicy, wicesędzia pozn. (Dominikanie P-ń Dissoluta VI b nr 2; GUrz. nr C 1002, tamże nr C 805, 841 Jan niegdyś Brodnicki w 1469 wicesędzia kośc. i w 1476 wicepodsędek kośc.).

1485 Mik. Chaławski zapisuje ż. Annie po 100 grz. posagu i wiana na 1/2 cz. we wsiach Ch. i Chyrzyna (PG 10, 22); Jan Chaławski [ten sam co z 1473?] śwd. (DBL nr 333); 1487 Szrama niegdyś Chaławski wraz z siostrą Agnieszką ż. Mirona Psarskiego [z wsi Psarskie k. Śremu] → Manieczki (PG 10, 76).

1485-1505 Jan i Mik. Szołdrscy s. Zygmunta i Anny Dokowskiej [z Dokowa Suchego, obecnie Dakowy Suche] dziedziczy na 1/2 wsi Szołdry i folw. w Ch. (Cieplucha 271); 1493 tenże Jan sprzedaje z zastrz. pr. odkupu wspomn. bratu Mik. należne mu z działów z tymże bratem części po matce w Szołdrach i po ojcu w Ch. za 100 zł węg. i 50 grz. (PG 10, 187); 1496 tenże Jan sprzedaje z pr. odkupu temuż Mik. całe swe części w Szołdrach i Ch. za 100 zł węg. i 10 grz. (PG 7, 122v); 1505 tenże Jan sprzedaje z pr. odkupu Augustynowi Chaławskiemu 1/2 wsi Szołdry i całą część w Ch. za 130 grz. (PG 13, 55).

1487 Mac. Sepieński zapisuje ż. Elżbiecie po 200 grz. i 30 zł posagu i wiana na wsi Piotrowo [jw.] z folw. i karczmą w Ch. oraz na 1/2 wsi Sepno (PG 10, 79v).

1488 Ch. uwolnione od czynszu rocznego 14 sk. od sumy głównej 7 grz. dla wikariuszy kat. pozn. (CP 14, 621).

1496 Mac. Chaławski zakupuje od Małg. Kolnickiej wd. po Pacholęcie Kolnickim [z Kolnic] część dziedz. wsi Jarosławki z częścią jez. i 2 stawami rybnymi tamże za 30 grz. (PG 7, 113); 1530 Mik. Abdank Psarski i Zachariasz Jarosławski s. zm. Mac. Chaławskiego zeznają, że zawarli ugodę w sprawie podziału swojej wsi Psarskie (KoścZ 25 k. 19-20, dawne k. 15-16); 1563 Jan Chaławski dz. w części wsi → Gorzyczki [k. Czempinia]; 1566 Barbara Chaławska ż. Jakuba Zielątkowskiego darowuje swej siostrze Agnieszce Chaławskiej wd. po Janie Szołdrskim połowę i sprzedaje jej drugą połowę swych dóbr we wsiach os. Ch., Grabionowo, Gorzyczki oraz we wsiach opust. Chyrzyna i Zwanowo [niezident. k. Czempinia] za 6000 fl. pol. (PG 20 k. 488v-489).

1530 pobór w Ch. z 1/2 ł. (ASK I 3, 120v); 1563 pobór z 2 1/2 ł., 3 komor. i wiatraka; 1566 pobór z części Agnieszki Szołdrskiej, Małg. Wielżyńskiej i Barbary Zielątkowskiej z 1 1/2 ł. i 4 zagr., z części ss. zm. Bartłomieja Piotrowskiego z 1 ł., 2 zagr. i 2 komor. (ASK 4 k. 142v, 239v); 1581 pobór z części Stan. Szołdrskiego z 1 3/4 ł., 4 zagr., 1 rzem. i 1 wiatraka, z części Łukasza Kluczewskiego z 1 ł. (ASK I 6, 477).

5. 1423 kop. 1488/93 dzies. snop. z Ch. w uposażeniu prebendy kan. pozn. w Mosinie (LBP 47).