CHYBY

(1388 Chyby, Chybi, 1419 Chibi, 1422 Chiby) 13 km na NW od Poznania.

1. 1388 Ch. w opolu chojnickim (Lek. 1 nr 392); 1445 n. pow. pozn. (PG 2, 115); 1510 n. par. Kiekrz (LBP 85).

2. 1334-1584 jez. → Wielkie k. Chyb; [obecnie Jez. Kierskie]; 1401 Mik. Chybski w sporze z komandorem klaszt. joan. [k. Poznania] o wypasanie przez kmieci z Ch. gruntów w [sąsiednim] Baranowie → p. 3; 1406 tenże Mik. pozwany przez Jana pełnomocnika (antiquus procurator) bpa [pozn.] o rozgraniczenie [nie podano, z jaką wsią] (KP nr 2626); 1525 jez. zw. → Małe Jeziorko w Ch. i strumień tamże zw. → Rzeczka płynący ze wspomn. jez. do jez. → Wielkiego, → p. 3.

3. Własn. szlach. 1400-07 Mikołaj Chybski z Ch. (WR l nr 480; WR 3 nr 337), 1401 asesor sąd. pozn.1Kozierowski mylnie wymienił go jako podsędka pozn. z 1404 (KR 2, 111) (KP nr 551): 1401 tenże w sporze z Miłosławską kasztelanową radz. [ż. Jaroty z Wilkowa Polskiego? → GUrz. nr A 342, wd. po Markuszu z Miłosławia, pow. pyzdr.] i jej ss. Tomisławem [z Miłosławia, pow. pyzdr.] i Piotraszem o 20 grz. rękojmi na wsi Lusowiec albo Lusowo (KP nr 558, 566; KR 9, 13); tegoż pozywa komandor klaszt. joan. [k. Poznania] o wypasanie przez ludzi [z Ch.] łąk i żyta w Baranowie [par. Kiekrz] (WR 1 nr 515); 1404 tenże w sporze z Jakuszem Jadem [z Baranowa k. Mosiny, pow. kośc.] o jego kmiecia (WR 1 nr 577).

1414-35 Chwalibóg, Chwał Chybski z Ch. i Skórzewa2Kozierowski mylił Chwaliboga (1402-06) s. Świętosława Krupki (1388-98) ze → Skórzewa, a brata Andrzeja Krupki (1400-26) z tejże miejscowości z Chwalibogiem z Ch., bratem Michała i Szczepana Chybskich, znanym w Ch. dopiero od 1414; ponadto wbrew temu utożsamieniu wysunął przypuszczenie, że wspomn. trzej bracia z Ch. byli ss. Chwaliboga! Również błędnie określał Mikołaja, Filipa i Jana ss. Helszki wd. po Chwalibogu jako ss. wspomn. Chwaliboga Krupki (w sprawie pochodzenia wspomn. braci z Ch. → przyp. 4). Jakkolwiek nie można wyłączyć prawdopodobieństwa, że Chwalibóg Krupka ze Skórzewa był także dz. w Ch., to jednak wbrew stwierdzeniom autora należy podkreślić, że Chwalibóg brat Andrzeja Krupki ze Skórzewa wymieniany jest w l. 1402-06 tylko w Skórzewie, a nigdy w Ch. (KR 2, s. 108, 110; tamże na s. 108 mylnie powołana zapiska z PZ 2, 102 z r. 1402 jako rzekoma wzmianka o braciach Chwalibogu i Andrzeju Krupkach; zapiska ta wymienia tylko Chwaliboga ze Skórzewa, natomiast obaj bracia występują razem i tylko w Skórzewie, dopiero od 1403 → KP nr 919, 1454, 1480) oraz jego bracia Michał z Ch. i → Kiekrza i Szczepan, Chybscy [ss. Mikołaja]3Jedyną bezpośrednią informacją o ojcu tych braci znajdujemy we wzmiance AS 1, 49 z r. 1420 o studencie krak. Szczepanie s. Mik. z Ch., niewątpliwie późniejszym kan. pozn. → p. 5: tenże Chwalibóg w sporze z Dzierżkiem i Janem z Lulina (PZ 4, 58); tenże z bratem Michałem z Ch. pozwany przez Piotra Słapa Dąbrowskiego [z Dąbrowy par. Skórzewo] i jego sługę o gwałt (PZ 4 k. 65v, 69); 1416 tenże Chwalibóg w sporze z kmieciem Trojanem z Dąbrówki [par. Skórzewo] o zboże (PZ 4, 146); tenże zapowiada lasy i łąki w Skórzewie (PZ 4, 154); tenże Chwalibóg z bratem Szczepanem i siostrą Katarzyną (KR 2, 110, cytowanego aktu nie odnaleziono); 1419 tenże w sporze z Mac. z Rogalina [k. Mosiny, pow. pozn.] i Jaśkiem z Zielątkowa [k. Obornik, pow. pozn.] o 100 grz. szkód spowodowanych nieuregulowaniem granic [nie podano, jakich wsi] (PZ 6, 16); 1420 Dobrogost Sobocki [z Soboty k. Poznania] przysięga, że nie ręczył Mac. Rogalińskiemu na 50 grz. za Chwaliboga Chybskiego za [sumy] po 100 grz. w ciągu 2 lat (WR 1 nr 1077); 1422 tenże Chwalibóg z Ch. sprzedaje z zastrz. pr. odkupu kapitule pozn. czynsz roczny 1/2 grz. za 6 grz., zapisany na wsi Skórzewo (Wp. 5 nr 359); 1425 tenże pozwany przez Piotra Słapa z Dąbrowy o kwotę rękojmi za Andrzeja [Krupkę?] ze Skórzewa z tytułu patronatu plebanii w Skórzewie (PZ 8, 24); 1426 tenże w sporze ze Szczepanem z Mrowina (KR 2, 110, cytowanej zapiski nie odnaleziono, brak w PZ 9 kart 20-29); 1430-35 tenże Chwalibóg i jego bracia Michał oraz Szczepan w sporach z Winc. Czurydłą s. Jury z → Bielaw o posag Anny c. Piotra Suczki [z → Psarskiego, par. Kiekrz], siostry Wojc. Suczki [niegdyś także z Psarskiego]4S. Kozierowski bez bliższego uzasadnienia wymieniał Piotra Suczkę jako dz. z Ch. (KR 5, 7; cytowany akt z PZ 12, 196 nie podaje w ogóle miejsca jego pochodzenia). W rzeczywistości żadne ze źródeł nie wspomina o Piotrze Suczce (znanym za życia tylko z l. 1386-91), ani o jego s. Wojc. Suczce, jako dziedzicach w Ch.; wszystkie natomiast wzmianki ich dot., jeśli wymieniają ich posiadłość rodową – podają wieś → Psarskie k. Poznania (→ np. Lek. 1 nr 61, 1028 z l. 1386, 1391 – Piotr i Lek. 1 nr 1785 i KP nr 1410 z l. 1394, 1403 – Wojciech, zob. też wzm. w powołanym tu akcie zrzeczenia się spadku przez Wojc. Suczkę z 1435). Ten ostatni określany przez źródła jako niegdyś z Psarskiego był w l. a. 1428-35 tenutariuszem m. → Środa i podmiejskiej wsi Źrenica, pow. pyzdr. (→ np. Wp. 5 nr 480, 531, 545; PG 1 k. 67, 69v). Za związkami Suczków z wsią Ch., przemawiają natomiast przesłanki pośrednie. I tak np. w 1386 oprócz Piotra Suczki wymieniony jest Mik. Psa[rski] zapewne brat lub syn tegoż Piotra (Lek. 1 nr 61). Najprawdopodobniej więc bracia Chwalibóg, Michał i Szczepan byli ss. Mik. Suczki – a Suczkowie dziedzicząc wraz z Krupkami w tych samych niekiedy wsiach (jak w Skórzewie), wchodzili w koligacje rodzinne. Ponadto za pochodzeniem wspomn. braci z Ch. z rodu Suczków przemawia nie tylko powoływanie się przez nich na pr. bliższości w procesie z Winc. Czurydłą o posag po Annie Suczce, lecz także imiona: Jodok – studenta krak., s. Chwaliboga z Ch. z r. 1445 → p. 6 oraz Jost – Chybskiego z Ocieszyna z 1476 → p. 3. Imię Jost inaczej Jodok znane jest w rodzie Suczków już z końca XIV w. (Jost i Tomasz Suczkowie z Wojnowic k. Buku i Łagiew → Lek. 1 indeks): 1430 tenże Chwalibóg pozywa Wincentego o 20 grz. ze wspomn. posagu, 1432 Michał z Kiekrza [i Ch.] dowodzi, że 40 grz. posagu, które Jura ojciec Winc. Czurydły otrzymał z [ż. Anną], siostrą Wojc. Suczki, należą się po Suczce5Określenie „post Suczkam”, o ile nie dot. Anny, nie oznacza spadku po zm. Wojc. Suczce. Ten ostatni żył jeszcze w 1435 wg wyroku star. [gen. wlkp.] panom z Ch.: Chwalibogowi i Michałowi na mocy pr. bliższości; wspomn. Winc. przysięga przeciwko Chwalibogowi i Szczepanowi z Ch. oraz Michałowi z Kiekrza, że był chory, gdy miał wyznaczoną rozprawę z Chwalibogiem; Szczepan Chybski skarży Winc. Czurydłę o perły i srebro wartości 15 grz. należne mu wg wyroku star. ze wspomn. posagu matki Abrahama [s. Jury z Bielaw i Chojnicy] po tymże bezpotomnym Abrahamie6S. Kozierowski powołując się na ten akt w PZ 12, 82 (KR 2, 111), błędnie podaje wbrew treści zapiski, że Szczepan był synem Jury [z Bielaw], 1432-33 tenże Szczepan przysięga, że u wspomn. Wincentego zostało 5 grz. z należnej mu części z 60 grz. posagu siostry [Wojc.] Suczki, 1433 wspomn. Wincenty przysięga przeciwko Chwalibogowi z Ch., że z posagu po siostrze pana Suczki nie zostało u niego 10 grz. z trzeciej części Chwaliboga, 1434 wspomn. Czurydło przysięga przeciwko księdzu Szczepanowi Chybskiemu, że nie jest mu winien srebra i złota ze wspomn. wyprawy; tenże Winc. [Czurydło] przysięga przeciwko Michałowi z Kiekrza w sprawie o 1/3 cz. posagu w złocie, srebrze i perłach wartości 60 grz. danego przez Piotra Suczkę swej c. Annie, że posag ten przypadł na mocy pr. bliższości po zm. bezpotomnym Abrahamie na Wojc. Suczkę s. wspomn. Piotra; 1435 star. gen. wlkp. oznajmia, że stren. Wojc. Suczka niegdyś z Psarskiego, zrzekł się wspomn. posagu na rzecz braci Chwaliboga, Michała i Szczepana z Ch. z tytułu długów zaciągniętych u tychże braci. Obecni w sądzie: Michał z Kiekrza, także jako pełnomocnik Szczepana z Ch. oraz Mikołaj z braćmi [Filipem i Janem?], ss. [zm.?] Chwaliboga z Ch., uzyskują przeciwko Janowi z Morawska [obecnie Morasko] kan. głuszyńskiemu, Wojc. Glinieckiemu [z Glinna] i Winc. Czurydle z Bielaw umorzenie wcześniejszego wyroku star. (WR 1 nr 1398, 1419, 1423, 1548, 1567; PZ 11 k. 72v, 106v; PZ 12 k. 82, 196; PZ 13 k. 19-20).

1414-36 Michał z Ch. i → Kiekrza: 1414, 1432, 1434-35 zob. wyżej: Chwalibóg z braćmi; 1436 tenże Michał pełnomocnikiem [brata] Szczepana Chybskiego, zob. wyżej.

1415 Piotrasz dz. w Ch.7Kozierowski mylnie przypuszczał, że był to Piotr z Bielaw i Chojnicy brat Jury, dz. z tychże wsi i rzekomo także z Ch. (KR 2, 111) (KR 2, 111, cytowanego aktu nie odnaleziono).

1416-63 [-92?] Szczepan Chybski z Ch., Gołaszyna k. Obornik i Ocieszyna, s. Mikołaja, 1439-50 pleb. kościoła par. w Rogoźnie. 1431-63 [-92?] kan. pozn. (Wp. 5 nr 407, 726; Now. 2, 381; AC 1 nr 296 z 1444, 326 z 1446 i wiele in. do nr 586 z 1463; wymieniony w tym źródle w l. 1446-63 jako Szczepan z Ch., lecz także w l. 1444 i po 1463 do 1492 jako Szczepan kan. bez podanego miejsca pochodzenia, prawdop. jako ta sama osoba → indeks do AC 1-2; AC 2 nr 1252, 1284, 1291; ACC 26, 92; ACC 29, 54; ACC 31, 130; ACC 45, 169v; A nr 169, 171; CP 3 nr 7; CP 29, 204; Sik. Niezn. nr 21; Dominikanie P-ń nr 2; PG 3, 96; PG 4, 100v; PG 6, 123): 1416, 1432-35 zob. wyżej Chwalibóg z braćmi; 1420 Szczepan s. Mik. z Ch. → p. 6; 1431 Szczepan Chybski h. Luba pisarz król., kan. pozn. → p. 6; 1436 w sporze księdza Szczepana Chybskiego z Gołaszyna z Mik. Rudzkim [z Rudek k. Ostroroga, pow. pozn.] pełnomocnikiem Szczepana [jego brat] Michał z Kiekrza (PZ 13, 182); 1449 tenże Szczepan sprzedaje z pr. odkupu Bodzęcie prep. [kościoła Ś. Ducha] k. Rogoźna czynsz roczny 10 flor. węg. w → Ocieszynie za 130 fl. węg. (ACC 31, 2 ); 1468 tenże funduje kaplicę w kościele dominikanów w Poznaniu (Now. 2, 762).

1434-48 Mikołaj z Ch., Skórzewa i Przeźmirowa [obecnie Przeźmierowo k. Poznania], s. Chwaliboga: 1434 tenże z bratem Filipem z Ch. w sporze z Mroczkiem z Rokitnicy [obecnie Rokietnica k. Poznania] (PZ 12, 235); 1435 tenże z braćmi w sprawie o spadek po Annie Suczce, zob. wyżej Chwalibóg z braćmi; 1436 tenże sprzedaje z zastrz. pr. odkupu uczc. Annie c. Mik. Peszela (Peschel) czynsz roczny (kwota nie podana) za 72 grz. zapisany na 1/2 wsi Skórzewo wolnej od oprawy żony (PG 1, 63v); 1437 zob. Helszka

wd. po Chwalibogu z Ch.; 1445 tenże Mik. zapisuje ż. Dorocie po 100 grz. posagu i wiana na 1/2 dóbr należnych mu z działów z braćmi we wsiach Ch., Skórzewo i Przeźmirowo (PG 2, 115); 1448 tenże Mik. zapisuje ż. [imię opuszczone] po 100 grz. posagu i wiana na częściach należnych mu z działów z braćmi w Skórzewie i Ch. (PG 3, 8v).

1434-54 Filip z Ch. i Skórzewa8W l. 1467-70 wymieniany jest Filip z Ocieszyna i jego ż. Katarzyna, a w 1470 także Mikołaj z Ocieszyna; → niżej Jost Chybski z Ocieszyna s. Chwaliboga: 1434 zob. wyżej Mik.; 1436-37 zob. Helszka; 1454 → p. 6.

1436 Helszka wd. po Chwalibogu z Ch. w sporze ze swymi ss. Filipem i Janem ze Skórzewa (PZ 13, 138v); 1437 taż Helszka z ss. Mik., Filipem, Janem i in. swymi ss. ze Skórzewa w sporze z Drogosławem pleb. w Skórzewie (PZ 13, 238v).

1436-76 Jan Chybski z Ch., Skórzewa i Przeźmirowa s. Chwaliboga, 1472 wicepodsędek pozn. (GUrz. nr C 1023 tamże błędna nazwa Chybie): 1436-37 zob. wyżej Helszka; 1443 tenże Jan w sporze z Mik. [Krupką?] ze Skórzewa (PZ 14, 238); 1444 tenże, śwd. (Wp. 5 nr 726); 1472 tenże zapisuje ż. Małgorzacie po 100 kop gr posagu i wiana na 1/2 dóbr we wsiach Ch., Skórzewo i Przeźmirowo; tenże stryjem Andrzeja Chybskiego (PG 8, 153).

1445 Jodok s. Chwaliboga z Ch. → p. 6; 1476 Jost Chybski z → Ocieszyna [ten sam co Jodok] w sporze z Janem z Ceradza Nowego [obecnie Ceradz Dolny] (PZ 20, 39).

1466 Chwał Chybski9W l. 1458-1476 występuje także w Skórzewie Chwał z ż. Heleną, 1475-78 wicesędzia pozn., zm. a. 1479 – nie wiadomo, czy ta sama osoba pełnomocnikiem Jadwigi ż. Piotra Otuskiego [z Otusza] w jej sporze z pleb. w Tarnowie [obecnie Tarnowo Podgórne] o meszne z wsi Zakrzewo [obecnie Zakrzewko k. Buku] i Turkowo (ACC 45, 163v).

1472-1510 Andrzej Chybski s. Mikołaja, dz. w [Ch.?], Skórzewie, Ocieszynie i Pawłowicach [k. Poznania]: tenże Andrzej s. zm. Mik. Chybskiego w obecności Jana Chybskiego stryja i Jana Grudzińskiego [z Grodny, obecnie Grudno, k. Rogoźna] wuja swego sprzedaje Jakubowi z Orzeszkowa [k. Sierakowa] część dziedz. w Ocieszynie za 110 grz. (PG 8, 153); 1491 tenże w sporze z braćmi Janem i Andrzejem z Bielaw (PZ 21, 201v); 1505 tenże kupuje od braci Stan. i Wojc. Przyborowskich z Przyborowa [k. Szamotuł] 1/2 wsi Pawłowice [k. Szamotuł] za 232 grz. (PG 13, 54); 1508-10 tenże Andrzej płatnikiem poboru z części w Skórzewie i Pawłowicach (ASK I 3 k. 20, 21, 61, 265); 1510 do tegoż należy 1/2 Pawłowic oraz 2 ł. opust. wymierzone z folw., uprawiane dla niego (LBP 88).

1490-1502 Chwał Chybski z Ch. i Skórzewa (ten sam co z 1466?): 1490-91 tenże w sporach z Sędziwojem Sadowskim [z Sadów k. Poznania] dz. ze Strzeszyna i jego kmieciami, Pabianem w sprawie o zajęcie stada kobył (świerzepy) we wsi Wielkie i Janem ze Strzeszyna o zaoranie łanu tamże, winien kary sąd. za niestawienie się na rozprawę (PZ 21 k. 190, 196v, 215v); 1502 tenże Chwał Chybski zw. Magnus [Wielki? Stary?] zeznaje przed sądem wójtowskim m. Poznania m. in., że wraz z in. pomocnikami: zrabował w Sobiesierniach kupcowi niem. [Almanus] pędzącemu woły 1 konia i sakiewkę z 7 flor., że obrabował w Poznaniu Albrechtową z jej pieniędzy oraz Jakuba złotnika z 2 kielichów, przechowanych u Gołego w Pigłowicach [k. Środy, pow. pyzdr.], że obrabował k. Słupcy wraz z 14 konnymi kupców ruskich [Rutheni], a 1 zrabowaną szubę popielicową sprzedał pani Kośmidrowej [ż. Wawrzyńca Gruszczyńskiego z m. Koźmina?], że obrabował [kupca?] Łukasza k. Słupcy, że w drodze z Borka zabił sługę [tenutariuszy?] kościańskich, gdy ten wracał z Krakowa; zeznał też, że kaszt. kal. [Andrzej z Szamotuł, GUrz. nr A 63] posłał sługę z pieniędzmi do wojska Unruga (Unru), by ten dał mu 60 ludzi na koniach pod dowództwem Odachowskiego na wyprawę przeciwko [mieszcz.?] pozn. (contra Poznanienses) na drodze do Gniezna, w celu ich uwięzienia i podpalenia przedmieść miasta [Poznania]; owi konni (equites) mieli opowiadać, że należą do czeladzi abpa; kaszt. kal. wynagrodził ich też, aby porwali i uwięzili Piotra s. Adama i Ulryka Helta [z Poznania]; zamierzali też uwięzić rajców [pozn.] wysłanych do Piotrkowa w ich drodze powrotnej, a temuż Chybskiemu i Odachowskiemu tenże kaszt. kal. zapłacił, aby okaleczyli Marcina Sikutę (Ssikuta) i Jana Dudka. In. [złoczyńcy] zeznali ponadto m. in., że tenże Chwał zrabował 12 koni w lesie k. Gryżyny i 3 konie panu Radlińskiemu [recte Opalińskiemu z Radlina k. Jarocina, pow. pyzdr.], że brał udział w rabunkach na drogach, korzystając z donosów 2 Żydów z Wrześni i Pyzdr, w obrabowaniu Żydów w lesie k. Pobiedzisk, że zamierzał uwięzić pana Sadowskiego [Sędziwoja z Sadów k. Poznania] i pana Skórzewskiego, oraz że spotkał się z innymi i miał schronienie (hospicium), m. in. w Babinie [k. Słupcy lub k. Środy, pow. pyzdr.], w Kowalewie [nie wiadomo, którym] u pana Andrzeja Oporowskiego i u [pana] Milaja [Jana lub Tomasza], który go opłacał, w Jarocinie (SBP s. 337-338 nr 13; SBP s. 330-331, 334, 336, 338-339 nr 4, 10-12, 14-15).

1495 Elżbiecie c. zm. Jana Chybskiego ż. Jana Wydzierzewskiego [z Wydzierzewic] tenże Wydzierzewski zapisuje po 80 grz. posagu i wiana w Strzeszynku (PG 7, 63); 1496 Agnieszka c. zm. Mik. Chybskiego zakupuje z pr. odkupu od Mac. Grudzińskiego kaszt. bydg. czynsz roczny 5 grz. 17 gr zapisany na wsiach Wiry i Wiry Małe za 100 zł węg. (PG 7, 100v).

1525-28 Maciej Chybski z Ch., Skórzewa i Przeźmirowa: 1525 tenże Mac. wraz z ż. Małg. Lubiekowską [z Lubiekowa, obecnie Lubikowo, pow. pozn.] w obecności Mac. Sokołowskiego [z którego Sokołowa?] swego stryja i Bogusza Pierzcheńskiego [z Pierzchną, k. Środy, pow. pyzdr.] swego wuja sprzedaje Dziersławowi Wielickiemu [z wsi Wielkie] całe swoje jez. zw. Małe Jeziorko w Ch. wraz ze strumieniem zw. Rzeczka, który płynie z Małego Jeziorka do Wielkiego Jeziora wraz z miejscem k. Małego Jeziorka do polowania na ptaki za 20 grz. (PG 16 k. 65-56v); 1528 tenże Mac. sprzedaje braciom Marc. i Mik. Słapom Dąbrowskim [z Dąbrowy, par. Skórzewo] swoim krewnym (nepotes), całą swoją wieś Ch., połowę opust. wsi Przeźmirowo, lasy, zapusty i swoją część w Skórzewie za 1000 grz. z tym zastrz., że gdyby wspomn. bracia Dąbrowscy zmarli bezpotomnie, wówczas dobra te powrócą do spadkobierców Mac. Chybskiego bez jakiejkolwiek zapłaty; Mik. Dąbrowski zw. Słap sprzedaje z zastrz. pr. odkupu temuż Mac. Chybskiemu, swemu stryjowi i jego sukcesorom całą wieś Ch. i 1/2 wsi Przeźmirowo, lasy, zapusty i część w Skórzewie za 400 grz., z tym też zastrz. że wspomn. Mik. ani jego sukcesorowie nie wykupią tych dóbr od Macieja za życia tegoż Mac. (PG 16, 234v).

1508 pobór w Ch. z 4 półł. i karczmy (ASK I 3, 9); 1510 w Ch. 4 ł. (LBP 82); 1563 wieś Ch. opust., uprawiana dla folw. (ASK I 5, 223v); 1577 w Ch. płatnikiem poboru Jakub Rokossowski (ASK I 5, 684); 1580, wieś Ch. [formularz poboru nie wypełniony] (ASK I 6, 107v; ŹD 17).

5. 1510 Ch. w par. Kiekrz → p. 2.

6. 1420 Szczepan s. Mikołaja z Ch., student w Krakowie (AS 1, 49); 1431 Szczepan Chybski h. Luba, pisarz król., kan. pozn., posłem króla Władysława Jag. do wielkiego mistrza Zak. Krzyż. (DH 4, 443); 1445 Jodok s. Chwaliboga z Ch., student w Krakowie (AS 1, 109); 1454 Filip z Ch., wzięty do niewoli przez Krzyżaków w bitwie pod Chojnicami (Biskup Spisy 93).

7. K 2 s. 69, 93; K 4, 118.

8. Średniowieczne? pozostałości po grodzisku? stożkowatym przy [północno] zachodnim krańcu wsi, na północnym brzegu strumienia wpadającego do Jez. Kierskiego, przy łące; ułamki średniowiecznej ceramiki z Ch. [miejsca znaleziska nie podano] (Hensel 1, 123-125)10Hensel 1, 123, wymienia znaleziska z osad z ok. IX-XIII rzekome z terenu Ch., określając ich miejsce na północnym brzegu Jez. Kierskiego, dokąd tereny dawnej wsi Ch. nie sięgały.

1 Kozierowski mylnie wymienił go jako podsędka pozn. z 1404 (KR 2, 111).

2 Kozierowski mylił Chwaliboga (1402-06) s. Świętosława Krupki (1388-98) ze → Skórzewa, a brata Andrzeja Krupki (1400-26) z tejże miejscowości z Chwalibogiem z Ch., bratem Michała i Szczepana Chybskich, znanym w Ch. dopiero od 1414; ponadto wbrew temu utożsamieniu wysunął przypuszczenie, że wspomn. trzej bracia z Ch. byli ss. Chwaliboga! Również błędnie określał Mikołaja, Filipa i Jana ss. Helszki wd. po Chwalibogu jako ss. wspomn. Chwaliboga Krupki (w sprawie pochodzenia wspomn. braci z Ch. → przyp. 4). Jakkolwiek nie można wyłączyć prawdopodobieństwa, że Chwalibóg Krupka ze Skórzewa był także dz. w Ch., to jednak wbrew stwierdzeniom autora należy podkreślić, że Chwalibóg brat Andrzeja Krupki ze Skórzewa wymieniany jest w l. 1402-06 tylko w Skórzewie, a nigdy w Ch. (KR 2, s. 108, 110; tamże na s. 108 mylnie powołana zapiska z PZ 2, 102 z r. 1402 jako rzekoma wzmianka o braciach Chwalibogu i Andrzeju Krupkach; zapiska ta wymienia tylko Chwaliboga ze Skórzewa, natomiast obaj bracia występują razem i tylko w Skórzewie, dopiero od 1403 → KP nr 919, 1454, 1480).

3 Jedyną bezpośrednią informacją o ojcu tych braci znajdujemy we wzmiance AS 1, 49 z r. 1420 o studencie krak. Szczepanie s. Mik. z Ch., niewątpliwie późniejszym kan. pozn. → p. 5.

4 S. Kozierowski bez bliższego uzasadnienia wymieniał Piotra Suczkę jako dz. z Ch. (KR 5, 7; cytowany akt z PZ 12, 196 nie podaje w ogóle miejsca jego pochodzenia). W rzeczywistości żadne ze źródeł nie wspomina o Piotrze Suczce (znanym za życia tylko z l. 1386-91), ani o jego s. Wojc. Suczce, jako dziedzicach w Ch.; wszystkie natomiast wzmianki ich dot., jeśli wymieniają ich posiadłość rodową – podają wieś → Psarskie k. Poznania (→ np. Lek. 1 nr 61, 1028 z l. 1386, 1391 – Piotr i Lek. 1 nr 1785 i KP nr 1410 z l. 1394, 1403 – Wojciech, zob. też wzm. w powołanym tu akcie zrzeczenia się spadku przez Wojc. Suczkę z 1435). Ten ostatni określany przez źródła jako niegdyś z Psarskiego był w l. a. 1428-35 tenutariuszem m. → Środa i podmiejskiej wsi Źrenica, pow. pyzdr. (→ np. Wp. 5 nr 480, 531, 545; PG 1 k. 67, 69v). Za związkami Suczków z wsią Ch., przemawiają natomiast przesłanki pośrednie. I tak np. w 1386 oprócz Piotra Suczki wymieniony jest Mik. Psa[rski] zapewne brat lub syn tegoż Piotra (Lek. 1 nr 61). Najprawdopodobniej więc bracia Chwalibóg, Michał i Szczepan byli ss. Mik. Suczki – a Suczkowie dziedzicząc wraz z Krupkami w tych samych niekiedy wsiach (jak w Skórzewie), wchodzili w koligacje rodzinne. Ponadto za pochodzeniem wspomn. braci z Ch. z rodu Suczków przemawia nie tylko powoływanie się przez nich na pr. bliższości w procesie z Winc. Czurydłą o posag po Annie Suczce, lecz także imiona: Jodok – studenta krak., s. Chwaliboga z Ch. z r. 1445 → p. 6 oraz Jost – Chybskiego z Ocieszyna z 1476 → p. 3. Imię Jost inaczej Jodok znane jest w rodzie Suczków już z końca XIV w. (Jost i Tomasz Suczkowie z Wojnowic k. Buku i Łagiew → Lek. 1 indeks).

5 Określenie „post Suczkam”, o ile nie dot. Anny, nie oznacza spadku po zm. Wojc. Suczce. Ten ostatni żył jeszcze w 1435.

6 S. Kozierowski powołując się na ten akt w PZ 12, 82 (KR 2, 111), błędnie podaje wbrew treści zapiski, że Szczepan był synem Jury [z Bielaw].

7 Kozierowski mylnie przypuszczał, że był to Piotr z Bielaw i Chojnicy brat Jury, dz. z tychże wsi i rzekomo także z Ch. (KR 2, 111).

8 W l. 1467-70 wymieniany jest Filip z Ocieszyna i jego ż. Katarzyna, a w 1470 także Mikołaj z Ocieszyna; → niżej Jost Chybski z Ocieszyna.

9 W l. 1458-1476 występuje także w Skórzewie Chwał z ż. Heleną, 1475-78 wicesędzia pozn., zm. a. 1479 – nie wiadomo, czy ta sama osoba.

10 Hensel 1, 123, wymienia znaleziska z osad z ok. IX-XIII rzekome z terenu Ch., określając ich miejsce na północnym brzegu Jez. Kierskiego, dokąd tereny dawnej wsi Ch. nie sięgały.