DŁUSKO

(1388 [Dlusko], 1404 Stare Dluszko, 1412 Dluszko, 1415 Nowy Dluszco, Antiquum Dluszco, 1417 Dluszsko, 1420 Dlusko, 1944 Lauske) obecnie Krasne Dłusko, 8 km na NE od Skwierzyny.

1. 1435 n. pow. pozn. (PG 1, 90); 1508 n. par. Skwierzyna (ASK I 3, 20).

2. 1420 w sporze między [Piotrem] Pakosławskim a dziećmi [Mikołaja?] Żydowskiego świadkowie zeznają, że grobla między D. a Świniarami stała [ponad] 33 lata i nikt jej nie kwestionował (WR 1 nr 995); 1471, 1472 mł. → Kurowiec, → p. 3; 1487 łąki, pastwiska, pr. zbierania żołędzi, wolny połów ryb małą siecią zw. zabrodnia w rz. Warcie, łąka leżąca za ostrowem zw. Kołaczek (Colaczek)1Po 1945 r. nazwę Kołaczek nadano leśniczówce położonej 4,5 km na S od D. (1944 Blaustern) we wsi D. należą do wsi Herstop [obecnie Niedrzwica] (PG 10, 79v); 1551 D. graniczy z → Przetocznem [obecnie Przytoczna] (PG 18, 644v); 1574 obiekty fizjograficzne w D.: las nadolny z łąkami, bór, las zw. Giem?, łąki użytkowane przez poddanych z Herstopu, łąka młynarska (granice jej oznaczono naciosami), która leży przy granicy z Przetocznem i Rokitnem, a z drugiej strony ograniczona jest starą drogą z Krobielewa do Skwierzyny, drogą z Chełmska do Dłuska, drogą ze Skwierzyny do Herstopu i granicą z polami skwierzyńskimi (PG 126, 436v); 1586 do części dziedz. Wawrzyńca Herstopskiego w D. należą: łąka Walewska, którą nazywają też W Łęgu albo W Wielkim Lesie, Kawie albo łąki na Gorznie wykarczowane przez tegoż Wawrzyńca oraz pożytki z lasów i borów (PG 22, 741v); 1592 w D.: ogród Jajkowski (Jaykowsky) nad jeziorkiem, droga skwierzyńska, wilkowska przecznica, droga z młyna Herstopskiego do Skwierzyny, która mija folwark Jana Herstopskiego [w D.?, w Herstopie?] (PG 159, 354).

3. Własn. szlach. 1388 Mik. Dłuski w sporze z Świętosławem [z Szubina] podkomorzym pozn. (Lek. 1 nr 314); 1404 Szczepan [Skóra z Gaju] z Mrowina dowodzi przy pomocy świadków, że Pietrek Wilk z Lubosiny i Bieniak z Tuczęp ręczyli siostrze Skóry [z Gaju?], że otrzyma 100 grz. posagu na S. D. (WR 1 nr 565); 1412 Bietka z D. pozwała Staszka Słapa [Dąbrowskiego], ponieważ jej nie odstąpił (pro non resignacione) 2 ł. i karczmy z ogrodem w Dąbrowie [par. Skórzewo k. Poznania] (PZ 3, 168v); taż winna jest 1 grz. 7 gr mieszczaninowi w Poznaniu (PZ 3, 173v); 1415 Piotr z Pakosławia przedstawia list wzdawny (litera resignatoria) na N. D. i A. D.2Podział wsi na D. Nowe i D. Stare występuje tylko w tym roku; prawdop. świadczy to o własn. podzielonej w D. przed r. 1415; nikt nie zgłosił pr. bliższości do tych dziedzin (PZ 4, 97v); 1417 tenże w sporze z Arkemboldem z Orla o wyclenie D. (PZ 5, 23); 1420 Pakosławski w D. → p. 2; 1428 śwd. Jakub z D. (WR 1 nr 1282); 1434 Jakub i in. [dziedzice?] z Herstopu [obecnie Niedrzwica] albo z D. (ACC 18, 272v); 1435 Jakub Dłuski zapisuje ż. Katarzynie 60 grz. posagu i 70 grz. wiana na wsi Herstop (PG 1, 90); 1463 Wojc. Herstopski [s. Jakuba] sprzedaje części w Herstopie i D. należne mu w działach z braćmi bratu Marcinowi Herstopskiemu za 200 grz. (PG 7, 187v); 1469 Marcin z Herstopu sprzedaje z pr. odkupu braciom Wojciechowi i Andrzejowi części D. za 30 grz. i 13 zł węg. (PG 8, 24); 1471 Wojciech Herstopski zapisuje ż. Beacie po 100 kop [gr] posagu i wiana na 1/2 Herstopu na sołectwie i cz. folwarku tamże oraz na cz. mł. wodnego [Kurowiec] w D. (PG 8, 105); Andrzej z Herstopu zapisuje ż. Katarzynie Polickiej po 50 grz. posagu i wiana na 1/2 swych części w Herstopie i D. (PG 8, 120v); 1472 Marcin z Herstopu sprzedaje z pr. odkupu Włodkowi Polickiemu za 25 zł węg. 1 ł. w Herstopie i 1 ł. w D. (PG 8, 147); 1475 tenże zapisuje ż. Małgorzacie po 100 grz. posagu i wiana na 1/4 Herstopu, 1/4 D. oraz na folwarku, dworze, sołectwie [w D.? czy w Herstopie?] 1/2 mł. Kurowiec i 1/4 jeziora [starorzecze Warty?] w D.; Andrzej zapisuje ż. Katarzynie po 100 grz. posagu i wiana na 1/4 Herstopu, 1/4 D., na folw., dworze i sołectwie [w D.? czy w Herstopie?], 1/2 mł. Kurowiec i 1/4 jez. w D. (PG 9, 23v). 1484 działy braci Marcina, Wojciecha i Andrzeja z Herstopu: każdy z nich otrzymuje po 1/3 Herstopu i 1/3 D.; Marcin na swych częściach w Herstopie i D. zapisuje po 100 grz. posagu i wiana ż. Małgorzacie (PG 10, 7); 1499 Jan Herstopski s. Andrzeja zapisuje ż. Małgorzacie c. Mik. Jaromirskiego po 250 grz. posagu i wiana na 1/2 D., na 1/3 Herstopu i na 1/2 sumy zabezpieczonej na wsi Janowo (PG 12, 26).

1508 w D. nie ma kmieci (ASK I 3, 20); 1563 pobór od 7 rybaków, karczmy i mł. walnego [Kurowiec] o 1 kole (ASK I 5, 235v); 1574 Łukasz i Wawrzyniec Herstopscy ss. Marcina dzielą się częściami w Herstopie, D. i Goraju (PG 126, 436v); 1577 pobór płacą Łukasz i Jan [H]erstopscy (ASK I 5, 715v); 1580 ciż płacą pobór od 2 kwart roli, 5 zagrodników, 8 rybaków (ŹD 35).

Uwaga: Kozierowski identyfikuje D. z osadą → Dutsco należącą w l. 1251-57 do cystersów z Paradyża (K 2, 133).

Nowacki informuje, że w 1434 r. daniny z D. należały do pleb. z Przytoczna (Now. 2, 479); cytowany przez niego przekaz źródłowy mówi tylko o tym, że pleb. z Przytoczna upominał się [o dziesięciny?] może tylko z Herstopu? [w par. Przytoczna] u Jakuba dziedzica Niedrzwicy (Herstopu) i D. (de Hersdorf alias D.; ACC 18, 272).

Wydaje się, że wszystkie wzmianki o młynie w D. dotyczą mł. → Kurowiec. Por. też wzmianki o młynie w → Herstopie.

Pełniejsze informacje o Herstopskich, posiadaczach D. w XV i XVI w. → Herstop.

1 Po 1945 r. nazwę Kołaczek nadano leśniczówce położonej 4,5 km na S od D. (1944 Blaustern).

2 Podział wsi na D. Nowe i D. Stare występuje tylko w tym roku; prawdop. świadczy to o własn. podzielonej w D. przed r. 1415.