DUSZNIKI

(1417 or. Duschnyky, 1418 Dusniki, 1535 Dusznyky, 1563 Dussniki) 13 km na NW od Buku.

1. 1508 n. pow. pozn. (ASK I 3, 6); 1417 n. par. własna (ACC 3, 7); 1510 dek. Wronki (LBP 172).

2. 1481 kopiec narożny dziedzin [Niewierz, → Chełmno k. Pniewi] D. (PZ 20, 127); 1564 lasy i łozy → p. 3; 1594 bp pozn. z kapitułą pozywają Piotra Chraplewskiego o wycięcie przemocą przez jego poddanych 32 brzóz, zdatnych na budowę, w lesie Biskupka (Byskupka) należącym do dziedziny D. (PZ 81, 542v-543).

3. Własn. bpów pozn. 1418 Bogufał procurator [dóbr bpich] w D. i Buku, dz. wsi Sarnowo [w pow. gnieźn.] (PZ 5, 79v-80v); 1476 prac. Adam kmieć z D. (AC 2 nr 1389); 1478 D. wieś bpów pozn. w kluczu buk. (CP 3 nr 56); 1508 wiard. wojenne z 26 ł. (ASK I 3, 6); 1509 pobór z 23 1/2 ł., sołtys z 3 ł., 2 karczmy po 3 gr (ASK I 3, 42); 1510 [formularz nie wypełniony] (LBP 172); 1535 zgorzały 3 ł. (ASK I 5, 140); 1563 pobór z 32 1/2 ł., 3 ł. sołtysich, 3 karczem dor., od 3 komor., krawca i kowala (ASK I 5, 220); 1564 32 kmieci na 30 1/2 ł. os., z ł. 1 grz. czynszu, po 4 ćw. owsa, 2 kapłony i 30 jaj; 3 1/2 ł. opust., które leżą w trzech polach i zwą je naddatki1Kozierowski niesłusznie uznał to określenie za imię własne (K 2, 496; K 8, 199), z nich czynsz i daniny, jak z łanów os.; 3 karczmy z rolami, płacą po 24 gr.; 6 zagr. płacą po 4 gr; sołtys na 3 ł., daje 1 dukata i pełni służbę; fol w. z opust. ról kmiecych, ok. 8 ł.; wysiewa się na nim ok. 8 małd. żyta, ok. 3 małd. pszenicy, ok. 10 małd. owsa i pospolitego ziarna (commune granum); z łąk ok. 10 stogów; lasy, łozy; dają owies i koguty tytułem wiecnego; sołtysi i faktorzy z D. i Młynkowa strzegą lasu w Podrzewiu (IBP 279, 280); 1577 D. wieś bpów pozn. (ASK I 5, 673v); 1580 D. wieś bpów pozn., pobór z 24 ł., 8 ł. opust., od 7 zagr., 4 komor., kowal, pasterz, 12 owiec, 3 ł. sołtysie (ŹD 11).

4. 1446 bp pozn. wydaje wyrok w procesie, który toczyli opatrzny Andrzej pleban w D. i opatrzny Tworek Kowal z D.: pleban ma mu zapłacić za 2 rany krwawe tyle, ile płaci się kmieciom wg pr. polskiego (AC 2 nr 1211); 1478 bp pozn. dla usług, które oddał szl. Tomasz Wierzchaczewski nadaje mu sołectwo w D., tj. 3 ł. od dawna należące do sołectwa, karczmę i 3 zagr., polowanie na zwierzynę i ptaki, trzeci denar z kar; sołtys może hodować stado bydła i nierogacizny, zbudować wiatrak, winien służyć na koniu wartości 3 grz., jak inni sołtysi w kluczu buk. (CP 3 nr 56); 1509, 1563, 1564, 1580 → p. 3; 1556 do kopiariusza kap. pozn. wpisano przywilej z 1478 dot. sołectwa (CP 4 nr 76); 1641 3 sołtysów → p. 5.

5. 1434 pleban toczy proces o 2 ćw. (mensura) mesznego z 2 ł. opust. w Turkowie oraz o 2 ćw. żyta z 2 ł. sołectwa w Zakrzewie, uprawianych przez szl. Agnieszkę z Niewierza (ACC 18, 118); 1453 Adam kościelny (minister ecclesie) w D. pozwany przez plebana z Radzimia o 2 małd. żyta i 16 ćw. (mensura) owsa, które w roku zaprzeszłym, zbierając w imieniu plebana radzimskiego, zabrał sobie do D. (ACC 34, 45v); 1493 Maciej wikary w D. (AE III 183v); 1508 do par.: D., Zakrzewo [dziś Zakrzewko], Turkowo i Śliwno (ASK I 3, 6); 1510 [formularz nie wypełniony] (LBP 172); 1564 w par. D.: Zakrzewo, Turkowo, Śliwno (IBP 303); 1592 bp pozn. w sporze między plebanem a kmieciami i mieszkańcami D. wyrokuje, że ciż winni plebanowi wypasać bydło rogate wraz ze swym stadem, zgodnie ze starym zwyczajem; a jeśli pleban będzie miał więcej niż 10 szt. bydła, to ma im dać rocznie po 2 beczki piwa; kmiecie uprawiający role opust. winni płacić plebanowi meszne, a ze wzgl. na ich ubóstwo mają płacić na czas życia obecnego plebana po 2 korce (modius) żyta i 2 korce owsa z ł. rocznie i wolni są od zaległego mesznego z ról opust. (LBP 259-260); 1569 bp pozn. wyrokuje, że kmiecie z D. winni płacić plebanowi meszne z ról opust. zgodnie z wcześniejszym wyrokiem bpa i postanawia, że ze względu na ich ubóstwo w stosownym czasie umniejszy meszne (AE XV 86); 1603-07 z wizytacji: mówi się, że do uposażenia kościoła par. w D. należały 2 ł., a trzeci ł. „pro colono” był nadany „ratione decime”, lecz nic pewnego nie wiadomo; pleban otrzymuje meszne ze wsi Turkowo, Zakrzewo, Śliwno i D. (AV 3, 48); 1641 z wizytacji: z folwarku w D. nic nie płacą plebanowi; w D. było od dawna 21 kmieci: z łanów opust., które uprawiają poddani, nic nie płacą, a z łanów os. płacą [mesznego] po 1 mierze (metreta) żyta i 1 owsa; 3 sołtysów, płacą po 6 korców (modius) żyta i 6 owsa; 2 karczmarzy, jeden płaci 2 korce żyta i 2 owsa, drugi 3 korce żyta i 3 owsa; z folw. w Śliwnie nic nie płacą, z 17 ł. os. płacą [mesznego] po 2 zł [pol.] i 6 gr, z 3 ł. opust. pan płaci tak samo; z folw. w Turkowie nic nie płacą; 7 kmieci os., 3 opust., płacą [mesznego] po 2 zł [pol.] i 6 gr; z folw. w Zakrzewie nic nie płacą, 6 kmieci os., płacą [meszne] tak, jak w Śliwnie (AV 10, 260v).

1417-1536 plebani: 1417 Mikołaj (ACC 3, 7), 1419-23 Marcin mistrz sztuk wyzwolonych (Wp. 5 nr 310), 1425 Bogusław (SzPozn. 91), 1425 Paweł; 1428 Stan. Chechowski (Kor. Prał. 1, 13), do 1431 kan. głuszyński Stanisław, 1431-32 wikariusz kat. pozn. Mik. Stępocki, 1432 Jan, 1434 Maciej (ACC 18, 118), 1440 Mik. Białecki, 1444 notariusz bpi Mikołaj Sul, 1446-1447 Andrzej (AC 2 nr 1211), 1447-52 Mikołaj Czuryło Bielawski s. Wincentego, 1455 Stanisław, 1459 Jan Sepiński, 1459 Stan. Witkowski, 1499-1509 wikariusz kat. pozn. Jan Łagoda z Buku, od 1509 Stanisław z D. albo z Buku, 1528-36 Marcin s. Piotra altarysta w Buku, poborca klucza buk. dóbr bpich (CP 4 nr 17), od 1536 Jerzy z Sapowic (ponadto do wszystkich plebanów Now. 2, 459).

7. SzPozn. 91-92.

8. Murowany kościół późnogotycki Ś. Marcina z 1. poł. XVI w. (KZSz. V 23, 3-4).

1 Kozierowski niesłusznie uznał to określenie za imię własne (K 2, 496; K 8, 199).