GARASZEWO

(1400 or. Goraszeuo, 1423 kop. 1488/92 Garaszevo, 1466 Garaschewo, 1480 Goraschewo, 1531 Garasseuo) 6 km na SSE od Poznania.

1. 1508 n. pow. pozn. (ASK I 3, 7v); 1508, 1510 par. Głuszyna (ASK I 3, 7v; LBP 226).

2. 1446 rozgraniczenie Sokolnik i Ninkowa [obecnie Minikowo], poczynając od kopca narożnego G. aż do Starołęki (PZ 15, 139v; CP 381 nr 94; Dominikanki P-ń C 23, 7v); 1462 kap. kat. pozn. deleguje dwóch kanoników dla rozgraniczenia osad: królewskiej Żegrz [obecnie Żegrze], biskupiej Głuszyna oraz kapitulnych G. i Ninkowo [obecnie Minikowo] (CP 30, lv); 1480 młyn (AC 1 nr 689); 1500, 1509 granice G. zewsząd dobrze oznaczone (CP 111 k. 8v, 34); 1510 wieś Poświątne [obecnie Świątniczki] w pobliżu G. (LBP 30); 1531 G. graniczy z wsiami Spławie, Krzesiny, Szczepankowo, Żegrz, Ninkowo, Sokolniki, Głuszyna, Poświątne [obecnie Świątniczki]; granice są dobrze oznaczone (CP 111, 124).

3. Własn. kapituły kat. pozn. 1400 Wojciech [z Będlewa] archid. pozn. [jako czasowy posiadacz] nadaje sołectwo we wsi kap. G. → p. 4; 1429 Mik. Słupek kan. pozn. z G. [jako czasowy posiadacz tej wsi] w sporze z prac. Janem kmieciem ze Szczepankowa [par. Spławie pod Poznaniem] (PZ 10 k. 176, 192); 1432 Hektor kan. pozn. i prep. w Głuszynie [prawdop. jako czasowy posiadacz G.] oraz prac. Jan kmieć z G. toczą proces z Tomkiem z Gądek o zajęte [bydło w szkodzie] i inne rzeczy (PZ 11 k. 125v, 134, 151); 1446 Klemens z Drzewicy [woj. sandomierskie] kan. pozn. [jako posiadacz G.] występuje z ramienia kap. kat. pozn. przy rozgraniczeniu G. (PZ 15, 139v; CP 381 nr 94); 1466 pracowici Wojciech rządca (villicus), Maciej Kebloch, Andrzej Cigaust, Elżbieta Czukowa, Mikołaj Royczel kmiecie z G. (w późniejszym nieco akcie występują pierwsi czterej kmiecie oraz Mikołaj Roy, Jan Guczalek, Jan Januszewic i Andrzej Griczol) wydzierżawiają od Stan. Witkowskiego prebendarza z Głuszyny dziedzinę opust. Marlewo, przynależną do jego prebendy, na rok w zamian za 1 wiardunek czynszu od każdego z nich (ACC 45 k. 62, 71); 1480 [kan. kat. pozn. Jan] Iłowiecki ma zapłacić 1/2 grz. z G. za młynarza, który nie zapłacił poboru (AC 1 nr 689); 1483 kap. kat. pozn. zgadza się, aby Piotr z Bnina bp przemyski i kan. kat. pozn. zamienił z [kanonikiem] Iłowieckim wsie kap. i odtąd posiadał G. zamiast Niesłabina (AC 1 nr 719); 1485 kap. kat. pozn. z powodu ubóstwa zwalnia prac. Bartosza zw. Pastucha od czynszu w bieżącym roku, a pozostałym kmieciom obniża czynsz o 6 gr (AC 1 nr 756, 757); 1496 kap. kat. pozn. uchwala, że regens nie ma zmuszać kmieci do orania ponad to, co jest od dawna ustanowione i we zwyczaju, zaś morgi winni kmiecie orać pod karą 3 grz. (AC 1 nr 868).

1500 wizytacja wsi prestymonialnej kap. kat. pozn.: 10 ł. kmiecych, z tego 9 ł. os., lecz 1 ł. ma wolniznę na 2 lata; dziesiąty ł. nie był uprawiony na zimę, a w ub. roku uprawiał go włodarz w zamian za piąty snop, co regens zabrał dla siebie, choć należało się to kapitule, bo łan jest kmiecy; czynsz po 3 wiard. i 6 gr; regensowi nie płacą owsa, tylko po 2 koguty i 30 jaj; folw. ma 2 ł., dawniej sołtysie; we dworze jest dom z czarną izbą i dwoma komorami, obora w ruinie, nie pokryta, stodoły nie ma; kmiecie narzekają, że regens zmusza ich żąć zboże na folw.; proszą, aby przy koszeniu łąk dawano im piwo wg starego zwyczaju; żalą się na wysoki czynsz, bo role nie są żyzne, a dawniej płacono tylko po 3 wiard.; kmieć nowo osadzony żali się, że regens nie dał mu obiecanych koni, aby mógł zwieźć drzewo na ogrodzenia (CP 111, 7v-8v).

1502 wizytacja przeprowadzona po śmierci archid. pozn. Mik. Kotwicza ze Żnina: 8 ł. os., 2 ł. opust., uprawiane przez kmieci z G.; budynki w dworze stare, dom z izbą, dwie komórki, komin zniszczony, wymaga naprawy, obora dosyć dobra, niewielka stodoła dobra, dwór dobrze ogrodzony, w stodole ok. 20 kóp żyta, z ról opust. 2 kopy i 15 snopów owsa, w połowie stodoły siano, a pod nim 4 kopy żyta z ról opust., przed stodołą 2 stogi siana; stępa; 18 kogutów (galli) (CP 111, 24v).

1502 prac. Grzegorz kmieć z G. (AR 3 nr 1889); 1508 wiard. wojenne z 8 ł. (ASK I 3, 7v).

1509 wizytacja wsi prestymonialnej kap. pozn.: 8 ł. os., 2 ł. opust.; czynsz po 3 wiard. i 6 gr, po 2 koguty i 15 jaj; 2 zagrody, od dawna opust.; kmiecie „loco morgi” uprawiają częściowo dla regensa 2 ł. sołectwa, każdy wysiewa po ćw. żyta i ćw. owsa; koszą łąki dla regensa i zwożą siano; w dworze stare budynki, dom i izba wymagają naprawy, wolarnia (bubuletum) nowa, stodoła dobra; kmiecie żalą się, że dla pastwisk zmuszeni są przez 3 dni [w roku] uprawiać role i kosić łąki pani Krzesińskiej, a przez 1 dzień kosić łąki w Spławiu i podobnie w Zegrzu; żalą się na regensa, że kupując drewno w Krzesinach każe im zwozić je do Poznania, niekiedy dwa razy w tygodniu, zaś innym regensom tak często nie zwozili; żalą się na pana Zbąskiego i kan. [Jana] Opalińskiego i ich służbę, że wypaśli końmi zboże na polu i siano w kopach oraz zużyli płoty na ogień (CP 111, 33v-34).

1510 pobór z 7 ł. (ASK I 3, 254); 1510 G. wieś kap. kat. pozn., 10 ł., z tego 8 ł. os., łany opust. nie uprawiane (LBP 226); 1516, 1521, 1527 wizytacje (CP 111 k. 79v-80v, 96v-97, 116v).

1521 kap. kat. pozn. uchwala, że w dworze regensa [Piotra] Gunickiego ma być stały mieszkaniec, mają być zbudowane płoty i wolarnia (bubuletum) pod karą wyznaczoną w poprzedniej wizytacji; ludzie z G., skoro nie wykonują żadnych innych robót, to mają regensowi zwozić drzewo do Poznania, byle nie z odległych miejsc, oraz mają zwozić małdraty, a to w poczet dni robocizny wg statutu, tak jak dotychczas zwozili (AC 1 nr 1113).

1531 wizytacja wsi prestymonialnej kap. kat. pozn.:regens [kan. Mik.] Jaktorowski; 9 ł. os., płacą kapitule czynsz po 4 wiard., a regensowi po 2 kapłony i 30 jaj; włodarz; 1 ł. opust. uprawiają dwaj kmiecie za czynsz; sołectwo opust. na 2 ł., uprawiają kmiecie dla regensa jako folw., wysiewa się 1 małdr., niekiedy nieco więcej, do 15 ćw. i nie więcej; z łąk 1 stóg siana, koszą kmiecie, otrzymując wówczas piwo; był dwór, lecz teraz w domu mieszkalnym siedzi kmieć Walenty; dwór był zupełnie opust. za czasów [kan. Piotra] Gunickiego; wieś [G.] została połączona z Ninkowem [obecnie Minikowo] za rządów [kan. Mik.] Oleskiego od 9 lat; karczmy nie ma, lecz kmieć szynkuje i rocznie daje 2 beczki piwa (CP 111, 124); 1531 z wizytacji wsi prestymonialnej kap. pozn., w opisie wsi Pabianowo [obecnie Fabianowo]: G. nie może istnieć bez Sokolnik (- Sokolnyki sine qua G. eciam non subsistit, CP 111, 131v); 1563 pobór z 8 ł., karczma dor. (ASK I 5, 221v); 1567 kap. kat. pozn. poleca kmieciom z 12 wsi, m. in. z G., mleć zboże w młynach kap., pod karą 1 kopy (AC 1/1 nr 625); 1576 kap. pozn. zapisuje kl. dominikanek Ś. Katarzyny w Poznaniu 20 zł. pol. czynszu rocznego na G. i Ninkowie [obecnie Minikowo] w zamian za wieś klasz torną Sokolniki (Dominikanki P-ń C 23, 7); 1577 G. wieś kap. kat. pozn. (ASK I 5, 677v); 1580 pobór z 8 ł., 2 zagr. (ŹD13).

4. 1400 Wojciech [z Będlewa] archid. pozn. [jako czasowy posiadacz] nadaje Mirosławowi z Pniew sołectwo we wsi kap. G.; sołtys otrzymuje 1 ł. wolny z placem, karczmę, jatkę rzeźnicką, piekarską, szewską, kuźnię, może hodować owce i bydło (iumenta), polować na zające i ptaki, ma służyć na koniu wartości 1 1/2 grz.; chłopi mają uiszczać czynsz i powinności tak, jak dawniej i jak w innych wsiach kapituły (WP. 5 nr 7); 1500, 1509, 1531 sołectwo opust. na 2 ł., uprawiają je kmiecie dla regensa → p. 3.

5. 1423 (kop. 1488/92 i XVI w.) dzies. snop. wartości 2 grz. dla prebendy w kat. pozn. zw. „Rogalin” (LBP 44); 1510 meszne dla plebana z 8 ł. os. (LBP 226).