GOŁUSKI

(1406 or. Goluszice, 1407 Golaszyce, 1427 Dzeczolowo seu Golusycze, 1500 Goluszky alias Goluschycze, 1509 Goluski, 1511 Golussicze) 9,5 km na NNE od Stęszewa.

1. 1508 n. pow. pozn., par. Konarzewo (ASK I 3, 4v).

2. 1407 Dzięciołowo graniczy z G. (Wp. 5 nr 116); 1426 proces o rozgraniczenie Dąbrówki oraz Dz. czyli G., 1427 superarbiter ma rozgraniczyć te wsie; stara droga z Dąbrówki do G. przez Dzięciołowo ma być wolna (PZ 8, 133v; PZ 9 k. 8, 67v-68v; CP 381 nr 57); 1487 kopiec narożny między G., Konarzewkiem i Chomęcicami (Dominikanie P-ń Diss. VI B nr 7, 8; CP 381 nr 58); 1500 zatargi gran. z Dąbrowskim [z Palędzia], który mimo znaków i kopców gran. zabrał las (CP 111, 14v); 1509 G. wszędzie mają granice odnowione i widoczne, jedynie ludzie z Palędzia podorują kopce [gran.], które wymagają odnowienia; łąki średnie, wartości 1 grz.; lasu nie ma, tylko olchy przy wsi, → p. 3; 1531 G. graniczą z Chomęcicami, Konarzewkiem, Palędziem, Dąbrówką, Plewiskami i Głuchowem; granice z Palędziem są zniszczone i podorane na 10 zagonów (sulci), trzeba je odnowić; z innymi sąsiadami granice są dobre; łąki na dwa stogi → p. 3.

3. Własn. kap. kat. pozn. 1406 kap. kat. pozn. wystawia nowy przywilej na sołectwo w G. → p. 4.

1426-28 Janusz Szołowski [z Wszołowa pow. kal.] kan. pozn. z G. [jako czasowy posiadacz G. wsi kap.]: 1426-27 tenże oraz Piotr Słap z Dąbrówki [par. Skórzewo pod Poznaniem] toczą proces o granice (PZ 8, 133v; PZ 9 k. 8, 67-68v; CP 381 nr 57); tenże toczy proces z Marcinem kmieciem z Palędzia (PZ 10, 28v-29).

1487 G. własn. kap. kat. pozn. (Dominikanie P-ń Diss. VI B nr 8).

1500 z wizytacji G. wsi prestymonialnej kap. kat. pozn.: 10 ł. kmiecych, z tego 6 ł. os.; na siódmym ł. kmieć, ale go nie uprawia, bo nie ma bydła i koni, chce go uprawiać, jeśli otrzyma zapomogę; pozostałe łany opust. są uprawiane w zamian za czynsz, z wyjątkiem 4 stajań; czynsz z łanów os. i opust. po 3 wiard.; kmiecie żalą się, że regens chce im odjąć łąki, przynależne do łanów opust.; role folw. obszerne, niepomierzone, nieuprawne; z nich kmiecie uprawiają dla regensa jedynie morgi; sołectwo ma 2 ł., nieuprawne, jedynie jeden kmieć z synem wynajął na zimę za pół kopy, a drugi kmieć za 9 gr, nadto włodarz wynajął z tych ról za 3 gr komuś z Palędzia; karczma regensa daje 1/2 grz. czynszu; 2 zagrodników, nic nie dają; dom regensa opust., stodoły nie ma; skargi kmieci; wieś nie ma drewna (CP 111, 14v-15).

1503 G. wieś prestymonialna kap. kat. pozn. (CP 3 nr 92); 1508 pobór: 5 ł., karczma 6 gr (ASK I 3, 4v).

1509 wizytacja wsi prestymonialnej kap. kat. pozn.: 10 ł., z tego 6 ł. os. i 4 ł. opust.; czynsz z ł. po 3 wiard., 2 koguty i 30 jaj; 2 zagr., płacą po 4 gr, 2 koguty i 30 jaj; karczmarz płaci po 1/2 grz. oraz od przywozu każdej beczki po 4 den.; folw. szacuje się na 3 ł., uprawia go sołtys w zamian za czynsz dla regensa; dwór dobry: dom, stajnia, owczarnia i obora; we dworze sołtys szynkuje piwo; sołectwo os. na 2 ł.; skarżą się, że pan Zbąski [idąc na wojnę] zabrał [kmieciom] 11 baranów, 14 gęsi i 28 kaczek, a sołtysowi 14 gr i 8 kaczek; → p. 2 (CP 111, 30v-31).

1510 G. wieś kap. kat. pozn.: 7 ł. os., 3 ł. opust. uprawiają kmiecie, 2 ł. sołtysie, folw. (LBP 97); 1512 szl. Wojc. Konarzewski wynajmuje folw. z łąkami w G. od Wojc. Pakosławskiego kan. pozn. [tenutariusza wsi] na 3 lata za 4 grz. rocznie; kmiecie winni mu kosić, zbierać i zwozić zboże i siano (ACC 88, 223); 1516, 1521, 1527 wizytacje wsi prestymonialnej kap. kat. pozn. (CP 111 k. 85, 105, 112v-113).

1531 wizytacja wsi prestymonialnej kap. kat. pozn., regens [kan. Andrzej] Naramowski: 10 ł., z tego 7 ł. os., a 3 ł. opust. od wielu lat; czynsz po 3 wiard. dla kap. pozn., a dla regensa po 2 kapłony i 30 jaj; łany opust. uprawiają w zamian za czynsz; Wojciech sołtys z G. kupił w tym roku od regensa za 8 grz. karczmę dziedz., przynależą do niej role, do końca rządów obecnego tenut. ma wolniznę od wszelkich ciężarów; zagrody 3, z nich 1 opust.; folw. ma 3 1/4 ł., wysiewa się 3 małdr., uprawiają go kmiecie z pomocą regensa; sołectwo ma 2 ł.; sołtys mówi, że dworek stoi na gruncie, który regens mu zabrał; opis dworu; → p. 2 (CP 111, 126).

1563 pobór: 4 1/2 ł., karczma dor. (ASK I 5, 218); 1567 kap. kat. pozn. poleca kmieciom z 12 wsi, m. in. z G., mleć zboże w młynach kap., pod karą 1 kopy (AC 1/1 nr 625); 1577 G. tenuta kan. pozn. [Pawła] Głogowskiego (ASK I 5, 680v); 1580 G. kap. kat. pozn., pobór: 6 półł., 2 zagr. (ŹD 15).

1429 Maciej kmieć z G. i Anna wd. po Michale kmieciu z G. toczą proces z ur. Maruszą z Dupiewa [Małgorzatą wd. po Mościcu kaszt. pozn. ze Stęszewa] (PZ 10 k. 173, 188v).

4. 1406 Piotr i Jakub sołtysi z G. (KP nr 2716; RH 14, 60).

a. 1406 w pożarze Poznania zgorzał dok. na sołectwo w G., który zm. Stanisław sołtys z G. oddał na przechowanie; 1406 na prośby jego ss. Jakuba i Piotra kap. kat. pozn. wystawia nowy przywilej; do sołectwa: 2 ł. wolne z łąkami, karczma, 1 zagr., jatka rzeźnicka, piekarska, szewska, kowal, wypas stada owiec i koni, pr. polowania na zające, kuropatwy, przepiórki i inne ptaki, 1/3 z kar i przysiężnego; kmiecie mają co roku płacić po 3 wiard. czynszu z ł. i 3 razy w roku orać na pańskim, na Wielkanoc z łanu dać wieprza albo 8 gr za niego i 15 jaj, na Wniebowstąpienie dać krowę albo 8 gr i każdy po 2 kury; z okazji sądów co roku sołtys ma dać 1 obiad, a kmiecie 2 obiady, albo za każdym razem zapłacić 8 gr; sołtys ma służyć na koniu wartości 2 grz.; jeśli sołtys będzie miał więcej synów, to tylko jeden, zdatniejszy, ma rządzić sołectwem, aby nie spustoszało ; sołtys może alienować sołectwo; → p. 5 (CP 3 nr 92).

1411-24 Andrzej sołtys z G. (ACC 2, 158); 1411 tenże niegdyś dz. z Palędzia sołtys w G. toczy proces z Jankielem Żydem poznańskim o długi (PZ 3, 135); 1424 Drogosława ż. Andrzeja sołtysa z G. (KR 2, 116).

1500 sołectwo [opust.?] → p. 3; 1503 Piotr z Rumina [obecnie Rumianek] krawiec z Chwaliszewa kupuje sołectwo w G. od jego dziedziców; kap. pozn. transumuje dok. z 1406 r. (CP 3 nr 92); 1509, 1510, 1531 ; → p. 3, 5.

1511 prac. Wojciech sołtys w G. (ACC 88, 105v); 1513 prac. Wincenty sołtys w G. (ACC 89, 92; Dep. Test. IV, 349v).

1546, 1550 kan. [pozn.] Andrzej Grodzicki opiera fundację aniwersarzową na należności swej z wykupu sołectwa w G. (Now. 1, 713).

5. 1406 dla pleb. od kmieci po 8 gr dzies. [wiard. z ł.] (CP 3 nr 92); 1509 dla pleb. od kmieci po 8 gr dzies. [wiard.] i po 2 ćw. (mensure) żyta i 2 owsa [tytułem mesznego], dla kościoła Ś. Wojciecha [pod Poznaniem?] z ł. po 11 ternarów [z nie podanego tytułu] (CP 111, 30v); 1510 dla pleb. wiardunki dzies. po 8 gr z ł. kmiecego, od sołtysów meszne, z folw. nic nie otrzymuje (LBP 97).