(1390 Gorzino, 1391 Gorszno, 1398 Gorzno, 1401 Gorsno, 1510 Gorzna, 1564 Gorzyno) 8 km na SE od Osiecznej.

1. 1469 n. pow. kośc. (PG 8, 8v); 1461 n. par. Świerczyna (ACC 41, 106v).

2. 1394 Piotr Janiszewski [z G.] i Bawor [Wyskota] rozgraniczają swe posiadłości: Kurowo [obecnie nie istnieje; częściowo należało do Bawora?], G., Loszowo [skądinąd osada niezn., może nazwa błędna zamiast Loniewo, obecnie Łuniewo?] i Rybnik [obecnie nie istnieje; należał do Bawora] (WR 3 nr 12, 14); 1400 tenże Piecz Janiszewski i Bawor [Wyskota] mają rozgraniczyć G. [Janiszewskiego] z dziedzinami Bawora Wierzchucino [obecnie nie istnieje] i Garzyn; Piecz ma objechać granicę i złożyć przysięgę [dokąd sięga jego dziedzina] i wedle tego mają usypać kopce (Lek. 2 nr 2677, 2710).

1494 jezioro w G., wiatrak → p. 3.

1562 rozgraniczenie G. z → Garzynem (tamże pełen opis gran.; KoścG 15, 59v-60); 1563 G. graniczy ze Świerczyną (KoścG 14, 256v).

3. Własn. szlach. 1390-1415 Piotr (Pietrasz) Gorzyński albo Gorzeński (WR 1 nr 691; WR 3 nr 53; Lek. 1 nr 2338; Lek. 2 nr 2056, 2145, 2168, 2188, 2189, 2723, 2725; KP nr 1127; Wp. 5 nr 136; MHP nr 100, s. 303), pełnomocnik Gryżyńskich w sądzie 1400-08 (Lek. 2 nr 2552; KP nr 1173, 1375; KoścZ 3, 99v), wicechorąży w Kościanie 1408-15 (GUrz. C 872); 1390-93 tenże w sporach z Łękomirem i Tomaszem z Niegolewa o 1 1/2 grz., o 100 grz. szkody, o 10 grz. (WR 1 nr 77; Lek. 1 nr 751, 1263); 1391 w sporze z sołtysem z Niegolewa świadkowie tegoż Piotra dowodzą, że minęły już 3 l. jak Piotr [Górzyński?] zabrał konia Pawłowi [tzn. temuż sołtysowi?] (WR 1 nr 87); 1393 tenże wygrywa proces z Dzierżką i jej mężem Tomaszem z Niegolewa o 2 grz. i 1 wiard. (Lek. 1 nr 1391); tenże w sporze z córką Łękomira [z Niegolewa] (Lek. 1 nr 1406); 1401 tenże zeznaje, że nie zabraniał Pieczowi Janiszewskiemu (→ niżej) rezygnacji z G. (ZSW nr 225); 1406 temuż Dziersław Jeleńczewski ma dać pieniądze za Malewo, a jeżeli ich nie da, Pietrasz nadal będzie posiadał Malewo (KoścZ 3, 41).

1394, 1400 Piotr (Piecz) Janiszewski posiada [cz.] G. → p. 2; 1398 tenże w sporze ze swą c. Hanką o G. (Lek. 2 nr 2174); 1399 tenże wg wyroku sądowego może posiadać G. do końca życia, ale musi płacić swej c. Hance Polwickiej [ż. Paszka z Polwicy, pow. pyzdr.] 3 grz. czynszu, a po jego śmierci Hanka ma otrzymać G. oraz 30 grz. [zaległego posagu?, → Janiszewo] (Lek. 2 nr 2301); 1404 tenże w sporze z [Małgorzatą] ż. Pietrasza Gorzyńskiego w sprawie dok. (litera donacionis) [zapewne dok. dot. oprawy Małgorzaty], ponieważ wyrażona w nim darowizna szkodzi Janiszewskiemu (sibi eadem litera nocuit; KP nr 1828); 1405 Dorocie Janiszewskiej [ż. Piecza] przysądzono G. wbrew pretensjom Małgorzaty ż. Pietrasza [Gorzyńskiego], ponieważ Małgorzata przez ponad 10 lat żyjąc przy mężu, ukrywała swój list wienny (tacuit cum sua litera donacionis ultra decem annos existens pro suo viro; KP nr 2316).

1404 Hinczka Koźlik (Coslik) w sporze o G. z Henrykiem Tworzyjańskim (KObceRyc. 57; cytowanego aktu nie odnaleziono); 1406 śwd. Hinczka Gorzyński (WR 3 nr 315).

1420 Janusz [dz. Janiszewa] oraz Hanczel ze swym niedz. bratem [dziedzice G.] odpierają roszczenia Helszki ż. Pietrasza Gorzyńskiego, która pozwała ich o to, że zajęli jej oprawę (donacio) w G. i 100 grz; Helszcze nakazano wieczne milczenie w sprawie jej oprawy w G. (KoścZ 6, 2v); 1420 Hanczel Janiszewski zeznaje, że na swym prawym gruncie w G. zajął dobytek starszego [tzn. rządcy] pana Koleńskiego [Dobrogosta, który w okolicy G. posiadał dobra kupione od Wyskotów] (WR 3 nr 801); 1426 Michał kmieć z G. rąbał drzewo w zapuście nal. do Borka Osieckiego [z Osiecznej] (WR 3 nr 1156); 1427 Hanczel Gorzeński dowodzi, że on nie rąbał drzewa w lesie w Świerczynie nal. do Borka z Osiecznej (WR 3 nr 1418); 1428 Janusz i Mikołaj dziedzice Janiszewa zapisali czynsz na → Janiszewie Mik. Krowinie z Ponieca i zobowiązują się oddać temuż Krowinie 3 dok. dot. wiana ich matki Doroty zapisanego na Janiszewie i na G.; Hanczel i Wojsław [bracia z G.] zapisują temuż Mik. Krowinie po 4 1/2 grz. czynszu na swych częściach G. (KoścZ 9, 114-114v); 1429 [recte 1430 KoścZ 9, 282v] śwd. [Han]czel z G. i śwd. Wojsław (Woyszh) z G. (WR 3 nr 1402); 1430 Hynczka i Wojsz dziedzice G. pozwani przez Mac. Krowinę pleb. w Gostyniu o zaległe czynsze (KoścZ 9, 271); 1432 śwd. Andrzej Borzeński! [recte: Gorzeński] (WR 1 nr 1389); 1436 Mac. Krowina pleb. w Gostyniu fundując altarię w kościele par. w → Gostyniu, kupuje czynsze dla tej altarii u 3 dziedziców G. na trzech częściach tej wsi: 2 grz. u Andrzeja, 2 grz. u Janusza z Janiszewa i 2 grz. u Wojsława z G. (Wp. 5 nr 588, por. 587).

1450 Jan niegdyś Gorzeński posiada cz. → Rąbinia (PG 4, 10v).

1463 Łukasz z G. zapisuje ż. Małgorzacie po 70 grz. posagu i wiana na 1/2 swych części w G. (PG 6, 164); 1466-69 Andrzej, Łukasz i Jan bracia niedz. z G. w sporze z Wojc. Włostowskim (KoścZ 15 s. 179, 287); 1469 Andrzej z G. zapisuje ż. Jadwidze po 100 kop gr posagu i wiana na połowie sum, które ma zapisane na G. i na Janiszewie (PG 8, 8v); 1472 tenże sprzedaje Łukaszowi z G. część Janiszewa odziedziczoną po Mik. zw. Laczek oraz pr. bliższości do oprawy, którą posiada Małgorzata wd. po Mik. Laczku (PG 8, 135); Łukasz Gorzyński zapisuje ż. Małgorzacie po 70 grz. posagu i wiana na połowie części w G. należnych mu w działach z braćmi Andrzejem i Janem (PG 8, 136); 1479 Mik. Gorzeński sprzedaje za 50 grz. Andrzejowi Gorzeńskiemu kan. koleg. NMP in Summo Posnaniensi swoją cz. pr. bliższości do spuścizny po stryju Mik. Laczku z Janiszewa (PG 9, 115v); 1486 Łukasz Gorzyński sprzedaje Marcinowi Ponieckiemu 2 części Janiszewa (PG 10, 40v); 1491 tenże wujem Anny Włostowskiej ż. Jana Bodzewskiego (PG 10, 155); tenże w sporze z Mac. Rokossowskim zw. Zegadło (KoścG 3, 317); 1491 Łukasz Górzyński zapisuje Barbarze¹Małgorzata ż. Łukasza z G. oraz Barbara były cc. Jana Wyskoty [Hanczla z Dzięczyny?] (informacja prof. J. Wiśniewskiego) „sue gloti” ż. zm. Jana Dzięczyńskiego [Chełmskiego z Ponieca] czynsz roczny 2 kopy gr z pr. wykupu za 30 grz. (PG 10, 143v); Andrzej Gorzyński stryjem?, a Łukasz Gorzyński wujem? Elżbiety i Agnieszki dziedziczek w Górce Sędkowej, → Góreczki (PG 10, 143v); 1492 Łukasz Gorzyński zapisuje altaryście w Gostyniu, ks. Janowi Miaskowskiemu, 2 grz. czynszu na 1/2 G. z pr. wykupu za 20 grz.; jest to ten sam czynsz, który [w 1436 r.] Bogusław [recte: Wojsław?] zapisał Mac. Krowinie, → wyżej (PG 10, 174); 1494 tenże odkupuje z pr. odkupu za 100 zł węg. od Jana Dzięczyńskiego pr. do cz. Janiszewa, które jest własnością Marcina Ponieckiego (PG 7, 18); 1494 tenże sprzedaje z zastrz. pr. odkupu Mac. Pijanowskiemu z Rokosowa za 52 zł węg. cz. jeziora w G. oraz wiatrak (w którym siedzi młynarz opatrzny Kuśnierz) tytułem posagu swej c. Anny ż. Mac. Pijanowskiego i równocześnie kasuje wcześniejsze zapisy posagu (PG 7, 17v); 1507 Barbara wd. po Janie Dzięczyńskim sprzedaje za 30 grz. posiadany od Łukasza Gorzyńskiego czynsz 2 kopy gr z G. swemu bratankowi Piotrowi Fryczowi Jutroskiemu (PG 13, 125v).

1510 na G. ciąży czynsz 3 grz. dla altarii Ś. Trójcy w Osiecznej (LBP 216).

1522 Kat. z domu Gorzyńska wd. po Jerzym Tworzyjańskim swą cz. po ojcu i matce w G. oraz cz. G., która jej przypadła po śmierci brata Jana, sprzedaje za 219 1/2 grz. swym siostrzeńcom (nepotes ex sorore) Marcinowi i Piotrowi Gorzyńskim (PG 15, 483v).

a. 1563 zm. Marcin Gorzyński, posiadał folw. w G., → Garzyn p. 2 (KoścG 15, 59v-60).

1530 pobór: 2 1/2 ł., wiatrak (ASK I 3, 133v); 1535 zaległy pobór z 1/2 ł. [opust.] (ASK I 5, 142v); 1563 pobór: część Kaspra i Mikołaja Gorzyńskich: 4 ł., 1 karczma dor., 1 wiatrak dziedz.; część pani Gorzyńskiej: 2 1/2 ł., 1 karczma dor., 2 komor. (ASK I 4, 197); 1564 w G. 7 ł.→ p. 5; 1581 pobór: część Baltazara i Mac. Gorzyńskich: 3 półł., 4 zagr., 1 rybak, 1 colonus „ab aratro”, wiatrak dziedz.; część Kat. Gorzyńskiej: 2 ł., 1/4 ł. karczmarskiego, 2 zagr., 3 komor. (ŹD 85; ASK I 6, 491).

1411-62 kmiecie z G.: 1411 Mac. Twaróg kmieć z G. w sporze z Adamem z Mirzewa [obecnie Mierzejewo] (KoścZ 3 k. 167v, 171); 1426 Michał kmieć, zob. wyżej; 1462 pracowici Burak, Cholewa, Baryczka, Bojanek, Piotrek, Chrzwankała → p. 5.

5. 1461 oficjał pozn. przysądza Dziersławowi pleb. ze → Świerczyny pr. do wiardunków [dzies.] płatnych w szer. półgr ze wsi w tej parafii, m. in. z G. (ACC 41, 106v); 1462 [kmiecie] pracowici z G. (→ p. 3) pozwani przez tegoż plebana Dziersława o to, że wypaśli w nocy łąkę plebańską w Świerczynie i poranili plebana (ACC 43, 82); 1564 wiardunki dzies. z 7 ł. w G. należą do uposażenia klucza Krobia bpa pozn. (IBP 309).

6. 1466-79 ks. Andrzej Gorzyński: 1466 tenże odbiera zapis czynszów przeznaczonych na ufundowanie altarii w kościele par. w → Osiecznej (PG 7, 242a); 1474 tenże pleb. w Osiecznej (ACC 54, 49); 1479 tenże altarystą w Poniecu (PG 9, 107); tenże kanonikiem koleg. NMP in Summo Poznaniensi (PG 9, 115v).

8. Nie datowane grodzisko wklęsłe 100 m na N od Jez. Gorzeńskiego; ok. połowy X w. do XI w. cmentarzysko na E od grodziska (Hensel 2, 127-129); skarb srebrny ukryty po 1038 r., odnaleziony w 1930 r. (J. Slaski, S. Tabaczyński, Wczesnośredniowieczne skarby srebrne Wielkopolski, Warszawa etc. 1959, nr 34).

Uwaga: Nie wiadomo, czy z tego G. pochodzili bracia Marcin i Wincenty niegdyś Gorzyńscy, którzy w 1485 r. kupili cz. Manieczek za 300 grz. od spadkobiercy zm. Szymona Mańczyckiego (PG 10, 21; Cieplucha 206). Marcin żonaty był z Anną Chobienicką dziedziczką Wojciechowa k. Zbąszynia (KoścG 5, 155v; PG 13 k. 26, 98; KoścZ 19, 35). Ciż bracia oddali w 1494 r. cz. Manieczek Katarzynie ż. Mik. Jaromirskiego, a w zamian otrzymali części Białcza Starego (→ Białe Jezioro), Skoraczewa i Prętkowic. Występowali tam jeszcze w 1504 r., a Wincenty również w 1506 (PG 12, 28; KoścG 7, 3; ACC 81, 88; ACC 83, 97). W 1512 r. w Skoraczewie występowali Jan i Maciej Gorzyńscy, ss. zm. Wincentego, z matką Małgorzatą (KoścZ 19, 35).

Cieplucha wymienia też Jana Gorzeńskiego w Manieczkach, którego w 1485 zabił Mac. Chaławski oraz nieznanego Mac. Gorzyńskiego, [s. Wincentego?], który w 1510 r. zabił kmiecia w Brońsku (Cieplucha 206, 103).