(1320 Schwarzenau, Schwarzenaw, Swarczenaw, 1472 Swarzanowo, Spzarczinowo) 18,5 km na NW od Nowego Miasta Lubawskiego.

1. Przed 1325 komt. dzierzg. (SeE 111); 1437 wójt. brat. (GZ 86); do 1527 diec. pomez. (zob. Błonowo przyp.); 1472 z. chełm., okr. brat. (MS 1, nr 860); 1570 pow. mich., stwo brat., par. S. (Bi. 49, 84).

2. 1320 S. graniczy z wsią Wonna (PrU 2/1, nr 269).

3. 1437 własn. Zak., 63 ł. chł., z tego 41 ł. os. i 22 ł. opust., płacą z łanu po 15 szk., karczma os. daje 1 grz. czynszu (GZ 86); 1472 Kazimierz Jag. zapisuje Ludw. Mortęskiemu 100 kóp gr na wsi S. i folw. Mózgowie (MS 1, nr 860); 1557 wieś S. stwa brat, (SeB 26); 1570 własn. król., 22 chłopów, 14 zagr., karczma z rolą, 7 ł. sołt. (ŹD) 297).

5. 1411 kościół drewniany, spalony, nowy również drewniany (SeB 59); 1581 wg wizytacji z czasów bpa chełm. Piotra Kostki kościół par. zbudowany dawniej, otrzymuje wezw. Ś. Mikołaja, uposażenie 4 ł. w S. i 4 ł. w Wonnie (F 6-10 480-1).

6. 1414 szkody woj., 23 gospodarstwa spalone ze zbożem, bydłem, kościół spalony, proboszcz zabity, strat na 3000 grz. (Br. 155).

7. GZ 25; SeE 111.