HERSTOP

(1430 or. Cherstop, 1432 Herstop, 1434 Hersdorf, 1538 Hertop, 1577 Hernsdorff, 1944 Hermsdorf), obecnie Niedrzwica, 9 km na E od Skwierzyny.

1. 1435 n. pow. pozn. (PG 1, 90); 1508 n. par. Przetoczno [obecnie Przytoczna] (ASK I 3, 15v).

2. 1574 obiekty fizjograficzne w H.: bór sięgający do drogi krobielewskiej, rola Karczewki [→ Karszówki] w H., leżąca ku Dłusku, droga z H. do Skwierzyny, do H. należą łąki w Dłusku (PG 126, 436v-437v); 1592 droga z młyna herstopskiego do Skwierzyny przechodzi k. folw. Jana Herstopskiego [w Dłusku?, w H.?] (PG 159, 354).

3. Własn. szlach. 1430-35 Jakub Herstopski (Herstowski!) z H. i z → Dłuska: 1430 tenże w sporze z prac. Janem kmieciem ze Świniar (PZ 11, 31); 1432 tenże z s. Janem w sporze z Pieczem Konopką z Bukowca [k. Międzyrzecza] (PZ 11, 148v); 1434 Jakub z H. (de H. alias de Dlusko) → p. 5; 1435 tenże zapisuje ż. Katarzynie 60 grz. posagu i 70 grz. wiana na H. (PG 1, 90).

1452 Jan, Marcin, Wojciech, Piotr, Andrzej i Maciej ss. zm. Jakuba Herstopskiego, niedz. dziedzice H. w sporze z Piotrem ze wsi Sarb [k. Buku] (PZ 17, 13v); 1452 Marcinowi i Janowi, braciom z H. Sędziwój Wata z Gorzycy jest winien 40 grz. w półgr. (PZ 17, 78).

1452-84 Wojc. Herstopski z H.: 1463 tenże sprzedaje bratu Marcinowi cz. H. i cz. Dłuska, które mu się należą w działach z braćmi, za 200 grz. (PG 7, 187v); 1471 tenże zapisuje ż. Beacie po 100 kóp [gr] posagu i wiana na 1/2 H., na sołectwie i cz. folw. w H. i na cz. mł. wodnego [Kurowiec] w Dłusku (PG 8, 105); 1476 tenże nabywa z zastrz. pr. odkupu od Wojc. Przetockiego 10 ł. w Goraju [k. Skwierzyny] (PG 9, 48); 1484 tenże w działach z braćmi Marcinem i Andrzejem otrzymuje 1/3 H. i 1/3 Dłuska i na 1/3 H. zapisuje posag i wiano [jak w 1471 r.] ż. Beacie (PG 19, 77v).

1452-99 Marcin Herstopski, burgr. pozn. 1493-98 (GUrz. C 942; AC 2 nr 762, PG 7, 20; ACC 75, 157v); 1469 tenże z bratem Andrzejem sprzedali w zastaw 1/2 H. Piotrowi Kwileckiemu, a tenże Piotr zapisuje na 1/2 H. po 200 zł posagu i wiana ż. Barbarze (PG 8, 16v); 1469 tenże sprzedaje braciom Wojciechowi i Andrzejowi części Dłuska za 30 grz. i 13 zł węg. (PG 8, 24); 1472 tenże sprzedaje z pr. odkupu Włodkowi Polickiemu 1 ł. w H. i 1 ł. w Dłusku za 25 zł węg. (PG 8, 147); 1475 tenże zapisuje ż. Małgorzacie po 100 grz. posagu i wiana na 1/4 H., 1/4 Dłuska oraz na folw., dworze i sołectwie [w H. czy w Dłusku?], na 1/2 mł. Kurowiec i na 1/4 jeziora w Dłusku (PG 9, 23v); 1484 tenże w działach z braćmi Wojciechem i Andrzejem otrzymuje 1/3 H. i 1/3 Dłuska i na tych częściach zapisuje po 100 grz. posagu i wiana ż. Małgorzacie (PG 10, 77v); 1487 tenże sprzedaje z zastrz. pr. odkupu Ludgierzowi wójtowi w Obornikach za 115 grz. cz. H. z kmieciami, karczmarzami i zagrodnikami, 1/3 folw., 1/3 sołectwa w H. oraz nal. do tej cz. łąki, pastwiska, pr. zbierania żołędzi, pr. połowu ryb małą siecią, zw. zabrodnia, w rz. Warcie w Dłusku (PG 10, 97v); 1493 tenże spłacił Ludgierzowi 150 grz., za które Ludgierz trzymał 1/3 H. w zastawie (PG 59, 20); 1494 tenże sprzedaje z pr. odkupu bratu Andrzejowi cz. H. z 1/3 sołectwa za 150 grz. (PG 7, 12); 1496 tenże kupuje od Jakuba mieszcz. i aptekarza z Krakowa dług 200 zł oraz pr. do 200 zł wadium ciążące na dobrach Miłosław [pow. pyzdr.] Piotra Górskiego (PG 7, 114v); 1499 tenże stryjem Jana, → niżej.

1452-93, 1514? Andrzej Herstopski z H.: 1471 tenże zapisuje ż. Kat. Polickiej po 50 grz. posagu i wiana na 1/2 swych cz. w H. i w Dłusku (PG 8, 120v); 1475 tenże zapisuje [tejże?] ż. Katarzynie po 100 grz. posagu i wiana na 1/4 H., 1/4 Dłuska oraz na folw., dworze i sołectwie [w H.? czy w Dłusku?], na 1/2 mł. Kurowiec i 1/4 jeziora w Dłusku (PG 9, 23v); 1484 tenże w działach z braćmi Marcinem i Wojciechem otrzymuje 1/3 H. i 1/3 Dłuska i na 1/3 H. zapisuje posag i wiano ż. Katarzynie [jak w 1475 r.] (PG 10, 77v); 1494 tenże kupuje z zastrz. pr. odkupu cz. H. i 1/3 sołectwa od brata Marcina (PG 7, 12); 1487 tenże stryjem Małgorzaty. ż. Jana Łubowickiego [z Łubowic pow. gniezn.] (PG 10, 66); 1493 tenżne kupuje od Jana Polickiego za 100 zł węg. 1/2 Policka [k. Międzyrzecza] i za 100 zł węg. 1/2 Janowa (MS 2 nr 195, 196); 1514 tenże? wujem Jadwigi ż. Jana Zegrowskiego (A 220).

1469, 1478 H. nie zapłacił podatku (PG 57, 33; PG 58, 72v).

1499-1510 Jan Herstopski s. Andrzeja: 1499 tenże z ojcem i ze stryjem Marcinem zapisuje ż. Małgorzacie c. Mik. Jaromirskiego po 250 grz. posagu i wiana na 1/2 Dłuska, na l /3 H. i na 1/2 sumy, którą ma na wsi Janowo (PG l 2, 26); 1503 Małg. Herstopska ż. Jana [Herstopskiego], dziedziczka Jaromierza, ustępuje matce Kat. Jaromirskiej z jej oprawy zapisanej na Jaromierzu i Uściu (PG 64, 55). 1510 Jan Herstopski w spórze z Abrahamem Zbąskim; star. gen. wlkp. nakłada wadium 400 grz. w tej sprawie (MS 4/2 nr 9560).

1519 Małg. Jaromirska wd. po Janie Herstopskim (KoścZ 19, 78); 1524 Marcin Herstopski s. zm. Jana kwituje małżonków Marcina Goruńskiego i Kat. Herstopską z 37 1/2 grz., tzn. 1/4 z trzeciej cz. H., którą niegdyś [w 1494 r.] jego dziadkowi Andrzejowi sprzedał jego brat Marcin z zastrz. pr. odkupu; Marcin Herstopski uznaje pr. bliższości Marcina Goruńskiego i jego ż. Katarzyny do tej cz. H. (PG 72, 115v).

1528 Jan Herstopski kupuje cz. wsi Pieski i cz. Grochowa od Wojc. Pieskowskiego za 100 kóp [gr] (PG 16, 226); 1530 tenże? Jan zw. Popek → p. 5; 1531 tenże Jan Herstopski Popek w sporze z Marcinem Herstopskim (PZ 30, 64v).

1508 wiard. wojenne z 7 ł.; karczma ma wolniznę (ASK I 3, 15v); 1563 pobór od 9 ł., 2 karczem, 1 mł. o 1 kole, 1 kowala (ASK I 5, 230); 1564 w H. 6 ł. → p. 5; 1574 Łukasz i Wawrzyniec Herstopscy ss. Marcina dzielą się częściami w H., Dłusku i Goraju → p. 2; 1577 pobór płaci Krzysztof Herstopski (ASK I 5, 700); 1580 Herstopscy płacą pobór: 10 ł., 10 zagr., 1 rataj (colonus) od 1 pługa, 1 kowal, 1 półł. roli karczmarskiej, owczarz, który ma 80 owiec i 1 młyn (ŹD 26).

4. 1471, 1475 sołectwo w H.?, w ręku właścicieli → p. 3.

5. 1434 Jakub [dz.] z H. albo Dłuska ze swynu ludźmi pozwany przez Wojciecha plebana z Przetoczna (ACC 18, 272v); 1564 wiard. dziesięcinne z 6 ł. w H. należą do uposażenia klucza Pszczew bpa pozn. (IBP 307).

1530 szl. Jan Herstopski zw. Popek pozwany przed sąd duchowny, ponieważ jako ekskomunikowany wszedł na cmentarz przykościelny w Przetocznie, zakłócił nabożeństwo, obraził plebana i mu groził mieczem: pleban szacuje szkody z powodu gwałtu w kościele na 100 grz. i z powodu zniewagi na 100 zł węg. (ACC 105, 113v).

Uwaga: Nie udało się wyjaśnić, na jakiej podstawie w 1538 r. Ostrorogowie z → Lwówka wymienili wśród swych posiadłości H. (PG 80, 195v-197v).