(1423! w istocie dopisek XV/XVI w. Gyarysky, 1447 or. Yarischewycze, 1481 Iarisky, 1498 Jaryssky, 1520 Jaryscki, 1570 Jaryszki seu Deszcze) 9,5 km na NW od Kórnika.

1. [Pow. pozn.]

2. 1556 wieś opust. J. graniczy z wsią Świątniki [par. Głuszyna] (PG 19, 329); 1570 rozgraniczenie między dziedzinami J. opust. i Kanino osiadła: od kopców narożnych tych wsi z wsią Świątniki, przy drodze z Kórnika do Poznania, idą kopce wzdłuż starego drożyska; jako siódmy kopiec pal i następnie 14 pali wzdłuż strugi Charbiołka aż do strugi Jaryszewska; w tej strudze 9 pali; nie ustalono miejsca narożnego tych dziedzin z wsiami Spławie i Żerniki, a tę część rozgraniczenia odroczono na rok (PP 1, 73); 1570 regest o rozgraniczeniu wsi J., czyli Deszcze, od wsi sąsiednich [prawdop. dot. to wyżej wymienionego aktu] (CP 18, 213).

3. Własn. kościelna, potem szlach. 1447 Wojc. Koziemiński [z Koziemina, pow. kon.] ma zaprzysiąc, że [z powodu szkód] zajął w Y., w dziedzinie [swego] pana [być może Hektora z Koziemina, kan. katedry pozn., jako altarysty altarii Ś. Marcina w kat. pozn. i posiadacza Y.] 188 sztuk bydła i koni, za które poręczyli Wojc. Spławski i Piotr Szczytnicki (PZ 16, 33); 1481 kap. kat. pozn. deleguje kanonika do bpa pozn. w sprawie zabrania koni i siana przez żołnierzy najemnych oraz w sprawie zniszczenia wsi I. przez pana Spławskiego (AC 1 nr 694); 1520 bp pozn. na prośby Władysława Ostroroga kaszt. kal., Jana Spławskiego sędziego pozn. jako patronów i Jana Piotrkowskiego altarysty altarii Ś. Marcina w kat. pozn. w kaplicy Ś. Marcina, którzy prosili, aby sprzedać wieś J., przynależną do altarii, a całkowicie opust., zgadza się na to, z tym, że za uzyskane pieniądze należy zakupić inne posiadłości albo czynsz (AE VI 134v-135); 1520 Mik. Spławski kupuje J. w zamian za 3 grz. czynszu rocznego ze swej wsi Żerniki [k. Swarzędza] (AE VIII 323; CP 18, 211); 1543 Piotr Żółtowski prep. w Ostrorogu i altarysta w kat. pozn. toczy proces z Jadwigą wd. po Mik. Spławskim sędzim pozn. o wieś J., przynależną do jego altarii od czasu jej ufundowania, a przez zm. Spławskiego zagarniętą i w posiadaniu Jadwigi Spławskiej; Mikołaj s. sędziego pozn. otrzymuje termin do zastanowienia się; Jakub Ostroróg jako patron altarii poświadcza, że zm. Mik. Spławski otrzymał tę wieś w emfiteuzę [to jest w dziedziczną dzierżawę] (AE VIII 298v); 1543 Piotr Żółtowski altarysta pozn. toczy proces z Jadwigą wd. po Mik. Spławskim sędzią pozn. i jej dziećmi o wieś J. i wnosi o jej zwrot; pozwana przedkłada zgodę bpa pozn. z 1520 na sprzedaż J. oraz dokument starosty gen. Wlkp. z 1520, dot. sprzedaży tej wsi w zamian za czynsz; bp wyrokuje, że dziedzice Żernik mają ten czynsz płacić altaryście; pozwana podnosi, że przy ostatnim wakansie altarii pominięto Spławskich jako współpatronów altarii; Jakub Ostroróg, jako patron, podnosi, że sprzedaż J. i nabycie czynszu nastąpiło bez zgody król. (AE VIII 323-324); 1547 Piotr Żółtowski toczy proces [o wieś J.] z opiekunami dzieci Mik. Spławskiego (AE IX k. 104, 108); 1547 Andrzej Górka podnosi, że jest głównym opiekunem dzieci zm. Mik. Spławskiego wraz z Mikołajem, Stan. i Wojc. Spławskimi (AE IX 108v); 1547 Piotr Żółtowski toczy proces o wieś J. z opiekunami dzieci zm. Mik. Spławskiego, tj. z Mikołajem, Stan. i Wojc. Spławskimi oraz Andrzejem Górką kaszt. pozn. (AE IX k. 109-110, 114, 289v-290, 300); 1556 wieś opust. J., należąca do altarii w kat. pozn. [tak określona przez bpa pozn., co jest wyrazem nie faktycznych stosunków własnościowych, lecz dążenia do odzyskania J.] (PG 19, 329); 1560 Stan. Ostroróg kaszt. międzyrz. w imieniu swym i brata Jakuba daje pr. patronatu altarii w kat. pozn. “fundi Jariski”, Janowi i Mik. Spławskim z Targowej Górki, co bp potwierdza (AE X 321).

Uwaga: Od informacji o wsi J. wcześniejsze są wiadomości o altarii Ś. Marcina w kat. pozn. Warto je przytoczyć, tym bardziej że wieś J. miała należeć do tej altarii od czasu jej ufundowania: 1406 Trojan i Niemierza ze Żdżar i Bliżyc [i Objezierza], Klara z Łukowa z c. Anną przedstawiają jako swego kandydata mgra Piotra s. Pawła z Gniezna, a Jan i Mikołaj z Pniew przedstawiają kleryka Stanisława, zaś Sędziwój Ostroróg wda pozn. twierdzi, że 1/2 pr. patronatu należy do Mik. Granowskiego i jego ż. Anny [z Łukowa], a druga 1/2 do niego z bratem i przedstawia bratanka (nepos) Dziersława (ACC 2 k. 29, 34, 35v; Now. 1, 362-363); 1495 Jakub Spławski w imieniu swym i braci Jana, Mikołaja i Wincentego ze Spławia twierdząc, że do nich należy pr. patronatu altarii Ś. Marcina w kat. pozn. przedstawia jako kandydata Stanisława z Obornik plebana w Mosinie (ACC 72, 83v-84); 1498 Jan Ostroróg kaszt. pozn. i starosta gen. Wlkp., Dobrogost Lwowski kaszt. międzyrz., Dobiesław Raczkowski, Stanisław Imbir [z Objezierza], bracia Jan, Jakub, Mikołaj i Wincenty dziedzice w Spławiu jako patronowie altarii Jaryszki przedstawiają jako kandydata Kaspra z Góry (ACC 75, 131).

Wiadomość z 1423 o dziesięcinie z J. dla prebendy zw. ,,Rogalino” w kat. pozn. (LBP 44 w przyp.) jest mylna. W podstawie wydawniczej (CP 111) nazwę wsi wytarto, po czym nadpisano “Gyarysky”. Na marginesie dopisano w XVI w.: in regestro pergameneo scripta villa Garaszevo. Wspomn. tu rejestr pergaminowy, dziś nieznany, był podstawą do sporządzenia kopii (CP 111), na której oparł się wydawca.