(1181 fals. ok. 1230 Gyrcha; 1282 or. Girka, 1294 Gyrca, 1369 Irka, 1391 Gerka, 1411 Jerka, 1571 Hirka) 4,5 km na NE od Krzywinia.

1. 1530 n. pow. kośc. (ASK I 3, 127); 1510 n. par. Lubiń (LBP 108).

2. 1282 rzeczka [bez nazwy] między G. a Marzyszewem [przekaz ten dot. zapewne prawego dopływu Obry, który wypływa z jeziora w Łagowie, a uchodzi do Obry 2 km na NW od Krzywinia], → p. 3.

1375 wójt w Krzywiniu posiada m. in. łąkę k. G. (Wp. 3 nr 1720).

1413 role i pola: Liski, Zdunki¹Może to ślad po zaginionej wsi Zdunowo, która była wymieniana wśród posiadłości kl. lub. w dok. z 1181 (fals. ok. 1230) i z 1258 (DBL nr 1; Wp. 1 nr 368), Zagaje, Ostrowce; droga do Zbęch; łąka Warla → p. 4.

1420 (wzm. z XVIII w.) o dok. dot. granic G. i o przyw. dla młynarza w G. (Lub. C 37); 1423 Wojciech opat lub. zezwala prac. Mikołajowi z Bojanic zbudować mł. [wiatrak] “in loco piano et spacioso” na prawo od drogi z Lubinia do Kościana i daje mu ogród oraz plac (area) na budowę domu (Wp. 5 nr 355).

1446 Stefan opat. lub. daje sołtysom w Zbęchach łąkę Warla leżącą po prawej stronie wielkiej drogi z G. do Śremu (DBL nr 205).

3. Własn. bened. lub.; przejściowo w l. 1282-1411 własn. szlach. 1181 (fals. ok. 1230) Władysław [Lask.] wśród posiadłości bened. z Lubinia wymienia m. in. G. (DBL nr 1); 1258 Bolesław [Pob.] wymienia wśród posiadłości bened. m. in. G. (Wp. 1 nr 368; DBL nr 23 reg.); 1282 Przemysł II zatwierdza zamianę dóbr: Marcin opat lub. daje Szczepanowi (Stephanus) kaszt. krobskiemu, s. Szczedrzyka kaszt. krzyw., dziedzinę G., a w zamian otrzymuje od niego Marzyszewo [nie istniejąca dziś osada k. Krzywinia]; Szczepan będzie posiadał całą rzeczkę płynącą między Marzyszewem a G., → p. 2 (Wp. 1 nr 513, 514; DBL nr 38 i 39 reg.); 1284 Przemysł II zezwala Szczepanowi kaszt. z Krobi, aby wprowadził w swoich wsiach pr. niem.; Szczepan posiada Dupin, gdzie wolno mu założyć m., Śląskowo ze źrebem Rozkochowo, Osiek, Domasławy (→ Domasławice) oraz Podrzecze, G. i Świni Las, gdzie jego przodkowie mieli pr. polowania (Wp. 1 nr 549, → Domasławice, przyp. 2).

1294 (fals. 1302) Przemysł II potwierdzając posiadłości bened. lub. wymienia m. in. G. [która od 1282 nie należała już do klasztoru!] oraz Marzyszewo (Wp. 2 nr 719; DBL nr 41 reg.).

1356, 1369, 1370 śwd. Jan dz. G., s. Szczedrzyka (DBL nr 75, 100; Wp. 3 nr 1609); 1386, 1377! (recte 1396) śwd. Jasiek Jerzecki (Gyreczski) dz. G.²W 1396 występuje ponadto Wojc. Jerzecki oraz Jerzecki (Gireczky) [bez imienia] piszący się z Rąbinia (Lek. 2 nr 1888, 1893, 1897) (Wp. 3 nr 1736; DBL nr 116).

1391 kleryk Andrzej z Chudzic [k. Środy, pow. pyzdr.] w sporze z Dobrogostem z Mrowińca [k. Wągrowca, pow. kcyn.] o 40 grz., które Andrzej miał w zastawie w G.³Osoby występujące w tej zapisce są skądinąd w J. nieznane, ale fakt, że sprawa toczy się w sądzie kośc., wskazuje, że tekst ten może dotyczyć naszej J (Lek. 2 nr 101).

1393-1407 Piotr (Pietrasz) Jerzecki (Gyreczsky, Girefsky, Gyrzeczsky⁴W 1406 tenże Pietrasz miał zeznawać w sądzie o wydanym przez siebie i przez ławników z Rogaczewa wyroku dot. zbiegłego [z Rogaczewa?] kowala (WR 3 nr 304). Z cytowanej zapiski nie wynika, z jakiego tytułu pełnił tam funkcję sędziego; może posiadał sołectwo w Rogaczewie? [h. Habdank] (Lek. 1 nr 2172; Lek. 2 nr 1907, 2466; Wp. 3 nr 1994; Wp. 5 nr 63, 98; WR 3 nr 251; KP nr 958, 1031): 1393 tenże oraz inni [bracia, dziedzice] z G. w sporze z opatem lub. (Lek. 2 nr 1520); 1396 tenże z braćmi Mikołajem i Szczedrzykiem oraz Szczepan z Kuszkowa w sporze z opatem lub. (Lek. 2 nr 2206); tenże pełnomocnikiem opata lub. w sądzie (Lek. 1 nr 2140); 1397-98 tenże w sporze z Piotrem Żakowskim o 25 grz. (Lek. 1 nr 2463, 2705; Lek. 2 nr 1982); 1397 tenże z braćmi w sporze ze Szczedrzykiem z Runowa [k. Kórnika] o 1/4 wsi Lgiń [pow. wsch.] (Lek. 1 nr 2345); 1398-1400, 1405 tenże z braćmi Czemą, Bartoszem, Mikołajem i Szczedrzykiem w sporze z Marcinem z Brylewa o 1/2 Brylewa: Marcin pozywa ich o niesłuszne zajęcie 1/2 Brylewa (Lek. 1 nr 2699, 2964, 2993; Lek. 2 nr 2488; KP nr 2336, 2343); 1400 tenże w sporze z Jakuszem i jego żoną [skąd?] w imieniu swej ciotki o [jej] wiano (KP nr 228); 1400-05 tenże w sporze z mieszczanami pozn. o długi: 1400 z Bartoszem o 2 grz. (KP nr 488), 1408 z Niczkiem Litwinem o 5 grz. (KP nr 2145, 2188, 2248); 1403 tegoż żona w sporze z Sędziwojem Wyskotą [prawdop. z Bojanic i Żytowiecka] ma okazać w sądzie dok. dot. swej oprawy (litera sue donacionis marcarum; KoścZ 2, 68); 1405 tenże w sporze z Jordanem s. Mendlina Żydem [z Poznania] o długi (KP nr 2354); 1405 tenże przegrywa spór z Marcinem z Brylewa o 1/2 Brylewa (KP nr 2336, 2343); 1405 tenże pozwany przez Sędziwoja Drożyńskiego [→ Drożyn, przyp. 2] o zabicie jego brata (KP nr 2342); 1405 tenże w sporze z Tomaszem Kromnowo [z Domaradzic] dowodzi, że przez to, iż ręczył staroście za Tomasza, poniósł szkodę 30 grz. (Wp. 3 nr 262); 1407 tenże oraz Jan Dupiński [z Dupina, obecnie Dubin] i Szczedrzyk Konarski w sporze z Piotrem Wojnowskim [z Wojnowa k. Murowanej Gośliny] o pr. własności do domu [nie podano, gdzie] (ZSW nr 1153). 1396-1405 Mik. Jerzecki z J. [brat Pietrasza, h. Habdank] (Lek. 2 nr 942, 2206; WR 2 nr 185; WR 3 nr 116); 1405 → wyżej: spór Pietrasza o 1/2 Brylewa.

1396-1405 Szczedrzyk Jerzecki [brat Pietrasza h. Habdank]; → wyżej: transakcje Pietrasza.

1397-1405 Bartosz z G. [brat Pietrasza h. Habdank]: 1397 tenże pozwany przez Marcina Brylewskiego o to, że wyrządził szkody w Brylewie (Lek. 2 nr 1996); 1405 → wyżej: spór Pietrasza o 1/2 Brylewa.

1398-1411 Czema [brat Pietrasza] dz. G., h. Habdank⁵Cieplucha 191, podaje błędnie, że Czema był h. Trach. Dawny dwór Czemy, po sprzedaży J., opat lub. przeznaczył w 1413 na sołectwo → p. 4. W 1412 Czema nadal używał nazwiska Jerzecki (WR 3 nr 467). Wiemy też, że w tymże roku uzyskał na mocy wyroku sądowego Rozkochowo od dzieci zm. Frycza z Jutrosina (KoścZ 4, 11v). W 1413 występują też in. Jerzeccy, wcześniej nieznani: Tomasz Jerzecki (WR 3 nr 496) oraz Jakub Jerzecki (KoścZ 4, 66v), a w 1429 Anna z G. (KoścZ 9, 217v) (Wp. 3 nr 1994; DBL nr 141): 1403 tenże oraz Świętosław Iłowiecki ręczą [Tomaszowi z Węgleszyna] staroście gen. Wlkp. za Janusza Abdanka; jeżeli go nie stawią przed sądem, będą musieli dać star. gen. wwiązanie w 3 części Sarbinowa [k. Ponieca] (KP nr 1552); 1408 tenże wraz z Pietraszem z Włostowa, obaj h. Habdank, zeznają w drugiej parze [jako krewni ze strony matki] przy wywodzie szlachectwa Bartłomieja Grunowskiego (ZSW nr 1293); 1411 tenże sprzedaje cz. G., → niżej.

1408 Małgorzata wd. po Pietraszu Jerzeckim zapowiada, że nikt nikogo nie może pozywać z jej oprawy (ZSW nr 1300); 1408 sąd orzeka, że dzieci zm. Pietrasza Jerzeckiego i in. osoby, które mają pr. [do spadku po nim] mają ręczyć Sędziwojowi Drożyńskiemu, [że zapłacą] 30 grz. z powodu wróżdy (pro inimicia alias wroszda; ZSW nr 1250).

1411 Czema [Jerzecki] z bratanicami Małgorzatą i Elżbietą sprzedaje opatowi Maciejowi i klasztorowi lub. całą G. za 1500 grz.; tenże wraz ze swym poręczycielem Olbrachtem Krakwiczem z Czerwonego Kościoła [obecnie Czerwonawieś] zobowiązuje się uwolnić G. od roszczeń in. osób; Szczedrzyk Konarski, Jan Dokowski dz. we wsi Sarb [k. Buku, obecnie Sarbia] i Hinczka Groblicki z Domasławek ręczą za Małgorzatę i Elżbietę cc. zm. Pietrasza, że po dojściu do lat sprawnych, tzn. do 12 l., uwolnią G. od roszczeń in. osób i zwrócą klasztorowi lub. wszystkie dokumenty dot. dziedz. G. i sołectwa tamże (Wp. 5 nr 185, 186, 188; Lub. A 30; DBL 136); 1412 Mik. Lubiatowski kupując od kl. lub. Starygród [pow. pyzdr.] zobowiązuje się przejąć na siebie od małol. byłych dziedziców G. uwolnienie G. od roszczeń in. osób (CMP nr 110; Wp. 5 nr 204; DBL nr 143); 1414 Władysław Jag. zatwierdza wspomn. sprzedaż (Wp. 5 nr 234; DBL nr 148); 1416 świadkowie wezwani przez Gardzinę [z Brzozy] i Pasikonia [z Włościejewek] zeznają, że gdy opat [lub.] kupował G. od dzieci Pietrasza [to nie zastrzeżono w warunkach kupna, że] ma to być wymiana za Starygród (WR 3 nr 610).

1461 Wojciech opat lub. z klasztorem sprzedają kapitule koleg. NMP in Summo Posn. czynsz roczny 16 zł węg. ze wsi G. i z m. Krzywiń za 220 zł węg. z zastrz. pr. wykupu; otrzymaną sumę mają przeznaczyć na wykup dóbr klaszt. Wonieść i Gniewowo z rąk świeckich (ACC 41, 219; Lub. C 38, 3; Lub. C XVII 7, 51); 1502 kanonicy koleg. NMP in Summo Posn. kwitują opata lub. Stanisława z odbioru sumy 220 zł węg. za którą mieli zakupiony czynsz z G. i z m. Krzywiń (Lub. C XVII 7, 51; por. PG 12, 215: czynsz został przeniesiony na dobra Ostroróg).

1510 w G. 11 ł. os. i 3 ł. opust., które częściowo kmiecie uprawiają, 2 karczmy, sołectwo na 2 ł. (LBP 108); 1530 pobór: 2 ł., karczma (ASK I 3, 127); 1563 pobór: 15 1/2 ł., 2 ł. soł., 1 karczma dziedz., 1 karczma dor., 7 komor., 2 wyszynki gorzałki, wiatrak dziedz., 1 hultaj (ASK I 4, 174); 1571 opat lub. płaci pobór: 15 1/2 ł. os., 2 ł. soł., karczma dziedz., wiatrak dziedz., 4 zagr., 6 komor. (ASK I 5, 425); 1580 pobór z G.: 14 ł., 2 ł. soł., 2 zagr., 2 komor. (ŹD 76).

1461-1538 kmiecie z G.: 1461 śwd. Jarosław Jarosz i śwd. Andrzej Chabry (ACC 41, 219v); 1469 Wojciech (RH 6, 102); 1470 Tomasz opat lub. godzi prac. Andrzeja Chabrego z Jadwigą c. jego brata zm. Macieja Chabrego: Andrzej ma zapłacić Jadwidze 20 grz. tytułem majątku po ojcu i matce (DBL nr 282); XVI w. zmarł Piotr z G., który dał klasztorowi lub. 15 owiec (MPHn. 9/2, 27); 1538 Jakub Bartnik z G. poddany opata lub. (KsLub. nr 4482).

4. 1366 śwd. Jasiek sołtys z G. (DBL nr 90); 1413 Maciej opat lub. sprzedaje uczc. Piotrowi Bolanchowi oraz jego matce Małgorzacie i jego ż. Małgorzacie sołectwo w G. za 56 grz.; sołtys otrzymuje 2 małe łany roli, tak długie i szerokie jak mieszkańcy G. od dawna posiadają; role te leżą [w polu] Liski, w polu Zdunki k. gran. z Kopaszewem, oraz [jako trzecie pole] rolę Zagaje leżącą przy rolach kmiecych i do tego Ostrowce z łąką leżące przy drodze zbąskiej, która idzie ku łące Warla; sołtys otrzymuje też siedlisko (area) z sadem i lasem na początku wsi (in capite ville) [tzn. zapewne od strony Lubinia] (siedlisko to posiadał poprzednio [dz.] Czema [Jerzecki]); ponadto sołtys otrzymuje 2 zagr. i karczmę (ogród jednego zagr. i karczma leżą przy dworze soł., a ogród drugiego zagr. leży na błoniu przy wejściu do wsi); ponadto sołtys otrzymuje 1/2 łąki Warla (drugą 1/2 łąki opat sobie rezerwuje) oraz pr. wypasu 300 owiec [na wspólnych pastwiskach] i 30 świń na żołędziach; sołtys ma pr. zbudować na swej roli wiatrak oraz może trzymać we wsi kowala, szewca i piekarza (pistor); sołtys otrzymuje 1/3 opłat sądowych i inne opłaty (resignaciones, iuramenta, arestaciones, inclusorie wlgariter zathworne); sołtys ma pr. polować na zające i ptaki przy użyciu psów myśliwskich zw. wyżły i przy użyciu ptaków do polowania oraz sieci, nie ma natomiast pr. do polowania na dzikie zwierzęta zastrzeżone dla polowań król.; sołtys ma płacić klasztorowi 1 grz. rocznie, a wieśniacy mają płacić 1 grz. i 8 sk. czynszu, 1 wiard. tytułem dzies. oraz dawać po 2 kury i po 15 jaj rocznie; poddani są zobowiązani do orki dla klasztoru po 3 dni w roku oraz do wywożenia mierzwy z zabudowań klaszt.; na sądach odbywanych 3 razy w roku kmiecie dadzą 2 obiady (prandium), a sołtys jeden (DBL nr 144); 1432 [albo po 1432] Wojciech i Marcin ławnicy z G. składają zeznania w sprawie sołectwa w → Kosowie (KsLub. nr 4441); 1461 śwd. Wojciech sołtys z G. (ACC 41, 219v); 1468 śwd. Piotr sołtys z G. (KsLub. nr 4468); Wojciech opat lub. oznajmia o dokonanym podziale majątku w sołectwie w G. między 3 braci [ss. Wojciecha]: Mikołaja pleb. w Dalewie, Jana [mieszcz. w Osiecznej → p. 6] i Piotra; Jan ma zapłacić Mikołajowi 8 zł węg.; bydło, owce i maciory podzielono na 3 części; Mikołaj swą cz. inwentarza oddaje bratu Piotrowi, a Jan ze swą częścią uczyni, co zechce (DBL nr 274); 1470 Mikołaj pleb. w Dalewie sprzedaje braciom Janowi i Piotrowi swą 1/3 sołectwa w G. za 24 grz. (DBL nr 284); 1471 Jan mieszcz. z Osiecznej sprzedaje swą 1/3 sołectwa w G. bratu Piotrowi sołtysowi w G. za 47 grz. (DBL nr 290); 1510 sołectwo w G. ma 2 ł. (LBP 108); na sołectwie w G. ciąży czynsz 1 wiard. dla altarii w Krzywiniu (LBP 206).

5. 1510 meszne i stołowe z G. dla plebana w Lubiniu (LBP 108); 1561 spór między kl. lub. a pleb. w Lubiniu o dzies. z folw. w G.: za opata Wawrz. z Młodzikowa [pocz. XVI w.] zawarto ugodę, że tytułem tej dzies. kl. będzie płacił 1 grz.; na wniosek pleb. Wojc. [Sadlińskiego, po 1537] opat Paweł Chojnacki [po 1541 r.] dołożył do tego 1 wiard. i dzies. wynosiła 1 grz. i 1 wiard.; 1561 pleb. zaprotestował przeciw zwożeniu zboża do spichrza; wezwani poddani z G. zeznali, że dawniej z Warli i z całego folw. dawano dzies. snop. i oni nie wiedzą, kiedy zamieniono ją na pieniężną; opat zapłacił plebanowi w Lubiniu 10 grz. za poprzednie lata wg szacunku plebanów Grzegorza z Krzywinia oraz Marcina Orzełka ze Strzelec Wielkich i odtąd oddawać miał plebanowi dzies. snop. z folw. w G. (Lub. C 29, 172-174, relacja kronikarza z XVII w. oparta na notatkach przeora Tomasza z XVI w.).

6. A. 1439 zm. Idzi z żoną z G.⁶W nekrologu lub. zapisani są zmarli a. 1439: Szczedrzyk rycerz, in. Szczedrzyk, Naczęrad s. Szczedrzyka oraz Juka ż. Szczedrzyka (MPHn. 9/2 s. 86, 89, 91); zapisy te mogą dotyczyć Szczedrzyków z J. (→ p. 3), choć w tym samym czasie to samo imię nosiły i in. osoby w Wlkp (MPHn. 9/2, 94); 1468-88 Jan Jerzecki [s. Wojciecha sołtysa w G.] mieszcz. w Osiecznej, rajca w Osiecznej 1468, współwłaściciel sołectwa w G. do 1471, → p. 4 (DBL nr 271, 340).