KAMIENIEC

(1233 or. Chamenz, 1303 or. Kamones, 1319 Kamencz, 1400 Camenecz, 1419 Kamen, 1420 Camyenecz, 1431 Camyenyecz, 1530 Kamieniewice, 1567 Kamien) 9 km na SE od Grodziska Wlkp.

1. 1400 n. pow. kośc. (Starodawne prawa polskiego pomniki, t. 2, Kraków 1870, nr 579); 1407 n. par. własna (pleb., Now. 2, 450, przyp. 58); 1510 dek Grodzisk [Wlkp.] (LBP 157).

2. 1319 źrebia → Chrosty i → Gola k. K. (Wp. 2 nr 1009); 1448 woźny zeznaje, że usypał 15 kopcy [gran.] między dziedzinami Ujazd, Kowalewo i C. poczynając od kopca [narożnego?] dziedziny Ujazd, aż do błota pod dziedziną Cykowo, a gdy przybył do błota, do samicy [strugi] cykowskiej [→ Łęczyczna], to nie mógł dalej usypywać kopcy, ponieważ stała woda; sędziowie potwierdzają te kopce (KoścZ 13, 202v); 1452 proces o rozgraniczenie dziedzin C. i Plastowo (KoścZ 14, 135v); 1453 woźny zeznaje, że [jako] granicę potwierdził 30 pali w miejsce kopcy [gran.] między Plastowem a C., prosto przez wielką strugę czyli samicę [→ Łęczyczna], poczynając od gran. cykowskiej, prosto przez błoto aż do gran. wolikowskiej (KoścZ 14, 196); 1512 → p. 5.

1567 rozgraniczenie wsi Cykowo Stan. Ujejskiego powoda i K. Zygmunta Kamińskiego pozwanego: 3 pale w błocie przy samicy jako kopiec węgielny dziedzin Cykowo, K. i wsi opust. Plastowo; od tych pali gran. biegnie między K. a Cykowem samicą [strugą] do pala wbitego przy samicy; od tego pala przez łąki, na których 3 pale, aż do strugi zarastającej olszyną i chróstem rokitowym [→ Łęczyczna], następnie w strudze 9 pali, obłożonych kamieniami; ze względu na nieobecność Stan. Ostroroga kaszt. międzyrz. i star. chełmskiego [jako właśc. Ujazdku] nie doprowadzono rozgraniczenia do narożnika dziedzin Ujazdek, K. i Cykowo, a dalszy ciąg gran. ma być wytyczony przy rozgraniczaniu Cykowa i Ujazdku (APP Akta maj. Opalenica 4, 278-284).

3. Własn. szlach. 1233 pan Godart z Ch.1W dok. tym oprócz Godarta z Ch. występuje też Pietrzyk de Pratis. Według I. Zakrzewskiego były to Łekno (Pratis) i pobliski Kamieniec (Wp. 1 nr 146; Wp. 4 s. 331). Natomiast K 4, 329, lokalizuje inaczej, w okolicy Kościana: Łęki i K., oraz powtarza to samo w SzPozn. 134, gdzie dodaje przypuszczenie, czy Godart z Ch. nie jest ident. z Godartem, który benedyktynom lub. nadał Ostrowieczno (MPHn. 9/2, 64). Tak samo Now. 2, 450, lokalizuje Ch. k. Kościana. Taką też lokalizację przyjęto w niniejszym haśle, lecz dodać trzeba, iż brak pewności, czy ta identyfikacja jest trafna. (Wp. 1 nr 146).

1303 komes Unisław i Jan dziedzice z Gwoszewa wraz z Wojc. Ślepcem dz. z K. sprzedają Szymonowi pleb. ze Zbąszynia wszystkie zarośla (rubeta) od drogi wiodącej z Kowalewa do Wąbiewa aż do lasu zw. Łążek oraz z drugiej strony tego lasu 1/2 [źrebia] Gola [k. Kamieńca] za 34 grz. i za [bliżej nie określoną] cz. pól uprawnych (Wp. 2 nr 868).

1393 Venn z Gross Geberstul [niezident.] i Gunter Pradel [z Bronikowa] wraz z [...] Wyskotą, Stefanem Karnińskim [z Karmina], Wojciechem Szczedrzykiem Kluczewskim, Piotrem Szczedrzykiem [niezident.] i Koge [niezident.] jako poręczycielami, oznajmiają, że są dłużni 100 grz. gr pras., które obciążają “naszą dziedzinę K.”, którą on [bliżej nie określony wierzyciel] ma bez przeszkód posiadać przez cztery lata. Suma wspomn. ma być wypłacona przez rok od dnia wezwania, bez podstępu i zwłoki. Jeśli tak się nie stanie, to pan Venn itd. [to znaczy z Gunterem Pradlem i zapewne także z poręczycielami] przyrzeka pojechać do Grodziska [Wlkp.], do karczmy i stamtąd nie wychodzić do czasu uregulowania należności, każdy z nich wraz z dziesięciu służby. Końcowa część zawiera nie odczytane luki; można domyślać się, że każdy z poręczycieli odpowiada do wysokości 20 grz. Wymienieni są także Franciszek Szkapa [z Ujazdu k. Grodziska Wlkp.], Dzierżek Smolka [niezident.] i Wojc. Luliński, lecz urwany tekst nie pozwala na ustalenie ich roli w tej transakcji (Lek. 2 nr 1558).

1400 Wichna z K., Wichna2W pobliskim Grodzisku Wlkp. w l. 1386-1412 występuje Wichna, c. Józefa Wezenborga, ż. potem wd. po Świętosławie z Szubina kaszt. kal. wraz z ss., właścicielka Grodziska Wlkp. z przynależnościami. Poza samym imieniem brak innych wskazówek, które by pozwoliły na identyfikację Wichny z K. z Wichną z Grodziska Wlkp z mężem z K. (Lek. 2 nr 2640, 2685).

1400 Wincenty z Granowa, [kaszt. nak.] sprzedaje [swej teściowej, podówczas wdowie, PSB 24, 634-635] Jadwidze z Pilicy [woj. krak.] swe wsie Granowo i K. za 400 grz. (Starodawne prawa polskiego pomniki, t. 2, Kraków 1870, nr 579).

1400-02 Jadwiga z Pilicy: 1402 taż wsie Granowo i K., przez siebie kupione [1400], przekazuje po swej śmierci wnukom swoim Ottonowi i Jadwidze [dzieciom Wincentego z Granowa z jego drugiego małżeństwa z Elżbietą, c. Jadwigi z Pilicy], a także przekazuje im inne dobra w Małopolsce (tamże, nr 881).

1409 Piotr Korzbok dz. z K. (Wp. 5 nr 141); prawdop. brat Zygmunta Korzboka3Tak przypuszcza G.Star. 75. Zygmunt Korzbok, tenut. w Kopanicy, rzekomo z K., nie jest jednak w K. poświadczony, a występuje w najbliższej okolicy K., od 1424 w Gninie, od 1413 w Zielęcinie, od 1425 w Lechowie; zm. 1438 (KObceRyc. 51-52; PSB 14, 159-160; WSB 349-350); od 1402/03 w Trzebawiu, od 1435 w Strykowie, Sapowicach i Chroślinie, w 1436 w Ruchocicach; 1417-32 tenut. w Babimoście, przed 1430 tenut. w Ujściu (G.Star. 37, 66), 1421-26 podstoli pozn., 1426-38 podkom. pozn. (GUrz. nr A 269, 293).

1418-31 Winc. Korzbok dz. w K., Kamienicki (ACC 3, 33v; KoścZ 9 k. 259, 273; KObceRyc. 52), od 1415 w Kowalewie i Sobolewie [k. Grodziska Wlkp.] (KoścZ 4, 186v, dawniej k. 83v), 1436 wspomn. jako zm., prawdop. nie żył już 1435 (KoścZ 11 k. 65, 250v), w 1431 wspomniane jego ż. Katarzyna i c. Anna [zapewne już zmarłe] (ACC 37, 76), jego ss. Jan, Piotr, Wincenty i Stanisław4Jan z C. występuje w 1434 jako świadek (WR 3 nr 1472), zapewne był więc już pełnoletni. W zapiskach dotyczących procesu synów Wincentego z K. z Blizborem Karśnickim występują w 1435 Jan, Piotr i inni bracia (KoścZ 11, 65), w 1436 Jan, Piotr, Wincenty i Stanisław, za których staje w sądzie [stryj?] Zygmunt Korzbok [z Zielęcina], jako ich opiekun (KoścZ 11, 250v), wreszcie w 1438 wszyscy czterej bracia (KoścZ 12, 95). Domyślać się można, że w 1435 także Piotr był już pełnoletni, a opiekun działał ze względu na niepełnoletność Wincentego i Stanisława, w ich imieniu jako opiekun (tutor) występuje 1436 Zygmunt Korzbok [z Zielęcina] (KoścZ 11, 250v), 1450 wspomniana zmarła Jadwiga, matka dzieci Wincentego [a więc jego żona, zapewne druga z kolei, po Katarzynie] (KoścZ 14, 106v): 1419 tenże i stren. Mikołaj z Granowa [s. Wincentego z Granowa z pierwszego małżeństwa] toczą proces z braćmi Janem Głowaczem i Abrahamem dziedzicami z Graboszewa [pow. pyzdr.; też ze Zbąszynia] o 70 kóp [gr sumy głównej] i 70 kóp [gr] tytułem szkód (PZ 6 k. 15, 19); 1420 na tegoż rzecz woźny sąd. wywołał dok. przeniesienia własności (litera resignatoria) całej dziedziny Ujazd [k. Grodziska Wlkp.], a nikt nie zgłosił do niej roszczeń z tytułu pr. bliższości (KoścZ 6, 93); 1420 Jan pleb. w Parzęczewie toczy proces z Wincentym z K. o dzies. z Kowalewa oraz z kmieciami z K.: Janem, Mikołajem, Janem, Andrzejem, Br. [skrót nie rozwiązany], Janem i Bartoszem, o 15 kóp żyta tytułem dzies. [z Kowalewa?] wartości 7 wiard. (ACC 4, 152); 1424 Wincenty pozywa Piotra plebana w Parzęczewie o zwolnienie go z ekskomuniki w sporze o dzies. z Kowalewa; strony sprawę tę poddają oficjałowi pozn. jako sędziemu polubownemu (ACC 7 k. 73v-74, 97); 1431 tenże, patron kościoła w K., nadaje mu karczmę w K., w stronę kościoła, między siedliskami Mikołaja zw. Macho i Marcina Jemioły, wraz z zagrodą, która ma być na końcu wsi na nowo założona, obok karczmy Pawła zw. Wronka, a także nadaje zagrodę niegdyś Andrzeja Lubka, położoną przy dworze pleb., na jego rozszerzenie; karczmarz ma płacić na ś. Marcina 1/2 grz., a zagrodnik 4 gr, 4 kury i 1/2 kopy jaj; pleb. ma co tydzień odprawiać mszę za zmarłych rodziców [Wincentego] oraz w intencji przyszłych zmarłych [z rodziny Wincentego], a w szczególności za dusze [zapewne nieżyjących] żony Katarzyny i córki Anny oraz wszystkich innych krewnych (ACC 37, 76).

1434-38 Jan z C., 1435-38 Piotr z C., ss. Wincentego Korzboka, bracia Wincentego i Stanisława (WR 3 nr 1472; KoścZ 11 k. 65, 250v; KoścZ 12 k. 95, 632, 635v).

1435-50 Wincenty z C., Winc. Korzbok dz. z K., od 1451 w Łękach Małych (KoścZ 12 k. 435, 489; DBL nr 210), s. Wincentego Korzboka, brat Jana, Piotra i Stanisława (KoścZ 11, 250v), jeszcze 1440, a prawdop. także 1448 w niedziale z bratem Stanisławem (KoścZ 12, 236; KoścZ 13, 202v): 1435-38 tenże z braćmi Janem, Piotrem, i Stanisławem, jako dziedzice C., Kowalewa i Ujazdu oraz innych [nie wymienionych imiennie] dóbr, swej ojcowizny, toczą proces z Blizborem z Karśnic (KoścZ 11 k. 65, 71, 250v; KoścZ 12, 95); 1440-43 tenże z bratem Stanisławem pozwani przez Jana i Mikołaja dziedziców w Granowie [ss. Mikołaja z Granowa] o pieniądze wykupu [oraz] nie zapłacone czynsze za dwa lata, co obciąża dziedziny C. i Kowalewo (KoścZ 12 k. 236, 287, 369); 1438-44 ciż toczą proces [procesy?] z Hermanem opatem kl. [cyst.] w Obrze: 1438, 1440 przedmiot sporu nie podany, 1444 ciż pozwani przez opata o to, że dzierżą 1/2 dziedziny Kowalewo i całą dziedzinę Sobolewo [k. Grodziska Wlkp.], na nieznanej opatowi podstawie prawnej, podczas gdy opat ma lepsze [do tych dziedzin] prawo, aniżeli pozwani, a ponieważ opat nie stanął na termin, przeto sąd uwalnia pozwanych od jego roszczeń (KoścZ 12 k. 88, 159, 489; Krasoń 139, nietrafnie interpretuje); 1443 tenże pozwany przez Annę Sczaniecką [ze wsi Szczaniec k. Świebodzina, w ks. głog.] o zabicie jej brata (KoścZ 12, 287); 1445 Małgorzata ż. Jana Bronkowskiego [z Bronikowa, pow. kośc.] toczy proces z Wincentym i Stanisławem, braćmi z C. [pozwanymi] o to, że gdy ci dzielili się ojcowizną ze swymi braćmi Janem i Piotrem, to wówczas winni byli dać jej 50 grz. szer. gr posagu [jako swej siostrze?!]; Jan i Piotr wypłacili jej 50 grz., zaś Wincenty i Stanisław tego nie uczynili; Małgorzata [prawdop. na skutek zaspokojenia jej roszczeń] zwalnia Wincentego i Stanisława od przysięgi [jako środka dowodowego] (KoścZ 12 k. 632, 635v); 1448 tenże z bratem Stanisławem rozgraniczają C. i Kowalewo od Ujazdu (KoścZ 13, 202v); 1448 tenże dz. z K. na 1/2 tej wsi zapisuje ż. Dorocie5Z Wilkowa [Polskiego], por. MHP nr 234 po 150 zł węg. posagu i wiana (PG 3, 24v); 1450 tenże i Stanisław bracia, dziedzice w K. zeznają, że wypłacą swym siostrom Annie ż. Prędoty z Piotrkosic [na Śląsku, w ks. oleśnickim, 11 km na S od Jutrosina] i Jadwidze ż. Jana Kruszyny dziedzica w Galowie [woj. sandomierskie] za dziedzinę Łęki Małe, ich majątek po matce [Jadwidze] 200 grz. półgr w ratach (KoścZ 14, 106; na marg. dopisek: 100 grz. już wypłacili); 1450 pełnomocnik Anny i Jadwigi zeznaje, iż winny one przybyć do Kościana i tam przed starostą gen. Wlkp. przenieść na Wincentego i Stanisława braci z C. własność ich całego majątku po matce Jadwidze w Łękach Małych i Plastowie za 600 grz. półgr6Wypełnieniem tego zobowiązania były cztery akty obu sióstr na rzecz Stanisława (z 1450 r.) oraz Wincentego (z 1451 r.), zeznane przed starotą gen. Wlkp. (PG 4 k. 11, 29). W każdym z tych aktów wymieniono kwotę 600 grz., co stwarza wrażenie, jakoby wartość części spadkowej Anny i Jadwigi wynosiła 2400 grz. Jest to suma bardzo wysoka, zaś w świetle przytoczonego zobowiązania należy przyjąć kwotę 600 grz. jako wysokość całej transakcji (KoścZ 14, 106v); 1450 Wincenty z C. pozywa Annę o to, że ta po śmierci matki Jadwigi z Łęk [Małych] wdarła się w Łęki Małe i 3 ł. dziedziny Plastowo, a także o to samo pozywa [jej siostrę] Jadwigę (KoścZ 14, 106v-107v); 1450 tenże, dz. z Łęk [Małych], sprzedaje bratu Stanisławowi dziedzicowi w K., wsie K. i Kowalewo za 1600 grz. (PG 4, 11); 1451 tenże, dz. w Łękach Małych, kupuje7→ przyp. 6 [od swych sióstr] Anny ż. Prędoty z Piotrkosic oraz od Jadwigi wd. po stren. Janie Kruszyna8W kopii tego aktu z XVII w. jego przydomek mylnie odczytano jako Rusinek (APP Akta maj. Opalenica 4, 83) z Galowa ich części po matce Jadwidze w Łękach Małych oraz w Plastowie za 600 grz. półgr (PG 4, 29); 1451 tenże, dz. w Łękach Małych, otrzymuje [od swego brata] Stanisława, dz. w C., całą wieś Łęki Małe i cz. w Plastowie za 1200 grz. półgr tytułem podziału (PG 4, 29v).

1435-66 Stanisław z C., Stan. Korzbok dz. w K., Stan. Kamieniecki, Kamieński (KoścZ 11 k. 65, 250v; KoścZ 12 k. 88, 95, 159, 236, 287, 369, 435, 489, 632, 635v; KoścZ 13, 202v; KoścZ 14 k. 106, 106v; KoścZ 15, 53; PG 4 k. 11, 29v; Biskup Spisy 93), s. Wincentego Korzbok dz. z K., brat Jana, Piotra i Stanisława (KoścZ 11, 250v), 1466 wuj Jana Jabłkowskiego i Anny, rodzeństwa niedz. z Gnina (PG 6, 222v), 1469 wspomn. jako zm., wd. po nim Dorota (KoścZ 15, 271v-272), 1496 jego c. Elżbieta ż. Mik. Chraplewskiego (PG 7, 125): 1450 tenże kupuje9→ przyp. 6 od [swych sióstr] Anny ż. Prędoty z Piotrkosic oraz od Jadwigi wd. po stren. Janie Kruszyna z Galowa ich części po matce Jadwidze w Łękach Małych oraz w Plastowie za 600 grz. (PG 4, 11); 1450 tenże na 1/2 K. i na 1/2 wsi Łęki [Małe] zapisuje ż. Dorocie po 200 grz. półgr posagu i wiana (PG 4, 94v); 1452-53 tenże, [dz. z C.], rozgranicza C. od Plastowa (KoścZ 14 k. 135v, 196); 1454 → p. 6; 1464 tenże pozwany z C., Kowalewa i innych dóbr (KoścZ 14, 379); 1464 tenże sprzedaje Kowalewo Janowi Rąbińskiemu za 350 grz. (PG 7, 260).

1450-95 Dorota [z Wilkowa Polskiego, h. Jeleńczyk], ż. Stanisława z C. (PG 4, 94v; KObceRyc. 52, cytuje KoścZ k. 73 pod 1489, lecz zapiski tej nie udało się odszukać): 1469 sąd wyrokuje, że dok. oprawy [z 1450] na rzecz Doroty wd. po Stan. Kamienieckim w wysokości po 100 grz. posagu i wiana, zapisanej na 1/2 dziedzin C. i Łęki [Małe] ma mieć moc wobec przypozwów: a. Zygmunta i Sędziwoja braci niedz., ss. zm. Winc. Korzboka z Łęk Małych, b. Andrzeja, Jana, Stefana, Tomasza, Michała i Szymona braci niedz., ss. zm. Jana Wilkowskiego, c. Stanisława i Dobrogosta Ostrorogów, d. Mik. Barana z Zaparcina (KoścZ 15, 271-272); 1487 Dorota wd. po Stanisławie z K. na swej oprawie na 6 ł. w Łękach [Małych] zapisuje c. Elżbiecie 8 grz. czynszu rocznego z zastrz. pr. wykupu (PG 10, 76v); 1495 oprawa Doroty w wysokości po 200 grz. posagu i wiana zostaje zapisana na 1/2 wsi K. [w miejsce dotychczasowego zapisu na 1/2 wsi Łęki Małe] (PG 7, 85v-86).

1478-95 Sędziwój, [s. Wincentego Korzbok, z K., też z Łęk Małych], dz. w K., Kamieński, też z Łęk Małych, Łęcki, h. Korzbok, jego ż. Barbara z Sadów h. Nałęcz (MHP nr 234), 1488 wuj Jadwigi ż. Jana Korzboka z Rybna w pow. gnieźn. (PG 10, 94), 1506 wspomn. jako zm., ojciec Wincentego i Jana, brat kan. pozn. Zygmunta z K., czyli z Łęk Małych (PG 13, 95): 1478 tenże z bratem Zygmuntem altarystą pozn., dz. w K., zapisuje ż. Barbarze po 165 grz. posagu i wiana na 1/2 wsi Łęki Małe, na dworze i folw. w K. oraz na borach i lasach [w K. czy w Łękach?] (PG 9, 104v); 1495 tenże i Zygmunt kan. pozn., bracia niedz., dziedzice w Łękach Małych Wincentemu Kamieńskiemu, [swemu bratu stryjecznemu], synowi Doroty wdowy po Stanisławie z K., dają 1/2 wsi K. w zamian za 1/2 wsi Łęki Małe (PG 7, 85v); 1495 tenże, dz. w Łękach Małych, daje 1/2 wsi K. Wincentemu i Janowi braciom niedz., dziedzicom w K., w zamian za 1/2 wsi Łęki Małe (PG 7, 85v).

1478-1525 Zygmunt z K., też z Łęk Małych, Łęcki [s. Wincentego Korzbok, z K., też z Łęk Małych] (AR 2 nr 1581; LBP 73; MS 4/1 nr 1284; Theiner 2 nr 369; AC 2 nr 1621; MH 7, 74-75; A 169, 186, 187, 203, 205, 206, 209, 216, 236; PG 7, 85v; PG 9, 104v; PG 13 k. 92v, 94; KoścZ 15, 271-272; ACC 78, 105v; ACC 86, 139; ACC 96, 20; MHP nr 205, 206, 211, 212, 216, 234, 239, 240, 241, 249, 250, 255, 267, 276): 1469 wraz z bratem Sędziwojem dziedzice niedz. z Łęk Małych, ss. zm. Winc. Korzboka (KoścZ 15, 271-272); 1472 n. → p. 6; 1491 wuj Katarzyny c. zm. Piotra z Siedlca w pow. pyzdr., ż. Jana Roskowskiego (PG 10, 145v), 1506 stryj Kat. Trzebawskiej c. zm. Macieja Trzebawskiego, ż. Andrzeja Grudzińskiego (PG 13, 96), 1510 opiekun Piotra i Zofii [h. Korzbok] ze Strykowa (ACC 87, 120); 1494 tenże posiadacz wsi [kapituły pozn.] Glinka Popowa (PG 19, 93); 1495 tenże w niedziale z bratem Sędziwojem (PG 7, 85v); 1498 tenże, twierdząc, że przysługuje mu pr. patronatu kościoła par. w Łękach [Wielkich] przedstawia kapłana Marcina Gnińskiego jako kandydata na plebana oraz ustanawia pełnomocnika procesowego (ACC 75, 58v); 1506 tenże z bratankami Wincentym i Janem ss. zm. Sędziwoja z Łęk Małych, wraz z nim dziedzicami niedz. w Łękach Małych, kupuje od Agnieszki, Katarzyny i Doroty cc. zm. Mik. Wolikowskiego, ich części po ojcu i matce w Wolikowie [k. Grodziska Wlkp., obecnie Wolkowo] i Plastowie, za 100 grz. (PG 13, 95).

1495-96 Wincenty z K., Kamieński, s. Stanisława i Doroty: 1495, 1496 tenże brat Jana Turka z K. (PG 7 k. 85v, 97); 1495 tenże zapisuje matce Dorocie, wd. po Stanisławie dz. z K., po 200 grz. posagu i wiana na 1/2 wsi K., którą od Sędziwoja i księdza Zygmunta z Łęk Małych nabył drogą zamiany za 1/2 wsi Łęki Małe, na której dotychczas była zapisana oprawa Doroty (PG 7, 85v-86); 1495 → wyżej: Sędziwój; 1496 tenże ż. Jadwidze, c. zmarłego Wawrz. Przesieckiego [ze wsi Przesieka w pow. gnieźn., obecnie Przysieka], zapisuje po 100 grz. posagu i wiana na 1/2 cz. dziedz. w K. z działów z bratem Janem Turkiem (PG 7, 97); 1496 tenże pod karą umowną 100 grz. poręcza Michałowi i Janowi z Łagiewnik [Kościelnych, pow. gnieźn.], iż jego ż. Jadwiga, a ich siostra, zezna przed starostą gen. Wlkp., że zaspokoili oni jej roszczenia do dóbr po ojcu i matce we wsiach Łagiewniki, Oleksino [pow. gnieźn., obecnie Olekszyn], Lutomie, Lutomie Małe [obecnie Lutom i Lutomek] i Rokszyno (PG 59, 176).

1495 – ok. 1502 Jan, Jan Turek z K. [potem Łęcki10Nie wiadomo, z jaką osadą łączyć to nazwisko. Jan Turek wraz z bratem Wincentym w 1495 drogą zamiany oddał Sędziwojowi Łęckiemu 1/2 wsi Łęki Małe k. Kościana (PG 7, 85v), ożenił się z Zofią wd. po [Marcinie] Zbąskim, która miała zapisaną oprawę m. in. na wsi Łęki Wielkie k. Kościana (PG 10, 142v; KoścG 5, 165-166); w 1510 we wsi Łęka Wielka k. Ponieca występuje współdziedzic [Jan?] Turek (LBP 118)]: 1495, 1496 w niedziale z bratem Wincentym (PG 7 k. 85v, 97); ok. 1502 zawiera małżeństwo z Zofią z domu Opalińską, wd. po [Marcinie] Zbąskim (Cieplucha 299).

1506-08 Wincenty z K., czyli z Łęk Małych, Łęcki: 1506 tenże, s. zm. Sędziwoja z Łęk Małych [i z K.], w niedziale z bratem Janem [potem kanonikiem pozn.] i stryjem Zygmuntem kan. pozn. (PG 13, 95); 1508 tenże wraz z bratem i stryjem zawiera układ co do swego małżeństwa z panną Jadwigą, siostrą Macieja i Jakuba Jastrzębskich, a siostrzenicą Andrzeja i Wawrz. Pasikoni Włościejewskich, w którym zobowiązuje się zapisać Jadwidze po 200 grz. posagu i wiana na 1/2 Łęk Małych (AC 2 nr 1621).

1506-08 Jan z C., Łęcki (AC 2 nr 1621): 1506 tenże w niedziale z bratem Wincentym i stryjem Zygmuntem kan. pozn. (PG 13, 95); 1508 tenże przed przyjęciem w skład kap. pozn. wywodzi swe szlachectwo: ojciec Sędziwój z C., h. Korzbok, babka ojczysta Dorota z Wilkowa [Polskiego], h. Jeleńczyk, matka Barbara z Sadów, h. Nałęcz, babka macierzysta [imię nie podane] z Dokowa, h. Leszczyc, czyli Bróg (MHP 234).

1526 Jan i Zygmunt Kamieńscy za zgodą ich brata Macieja sprzedają Maciejowi Strzępińskiemu 1/4 cz. wsi C., to jest 4 półł. os., karczmę zw. “Chorcowa”, [zagrodę] Piotra zagr. i 1/4 cz. folw. za 200 grz. (PG 16, 108).

1530 cz. wsi K. i cz. wsi Łęki Małe uwolnione od sumy głównej 42 grz. i czynszu [rocznego] 3 1/2 grz. [prawdop. na rzecz wikariuszy kat. pozn.] (CP 14, 644).

1567 Zygmunt Kamiński z K. pozwany o rozgraniczenie wsi os. K. z Cykowem (APP Akta maj. Opalenica 4, 278-284); 1568 Zygmunt Korzbok Kamieński daje w dożywocie matce swej Annie [z domu] Żegrowskiej wd. po Zygmuncie Kamieńskim cz. wsi K. w dożywocie, a mianowicie 6 kmieci (Michał Dzięcioł, Wojc. Białasek, Mac. Chałupa, Wojc. Koska, Grzegorz i Tomasz Kubalikowie), karczmarza Stanisława, 3 zagr. (Wojc. Gołasek, Maciej i Tomasz Jemiołowie) oraz ich role, a ponadto rolę zw. Zastawa przy gran. Kowalewa, 2 płosy zw. Karczemne w 2 polach, a w trzecim polu rolę zw. Dworzysko; ponadto po 60 zagonów folwarcznych w każdym polu, całą rolę zw. Poświątne, 4 łąki: Obora, Ostrów (ta łąka leży na Poświątnym), łąkę przy moście na błocie (in palude) i łąkę zw. Za Dębami na błocie k. granicy z Cykowem Małym, 4 ogrody (jeden z nich leży przy owczarni), stodołę, 1/2 sadu, sołek czyli mlecznik oraz pr. do wyrębu lasu (WsG 6, 24-25v).

1510 7 1/2 ł., wszystkie os., 2 karczmy szynkują, 2 karczmy opust., folw;. karczma i 2 ł. pleb. (LBP 157); 1530 pobór: 5 ł., od karczmy 3 gr (ASK I 3, 123v); 1563 pobór: 7 1/2 ł., karczma dor. (ASK I 4, 156); 1581 pobór: 6 1/2 ł., 2 półł. opust., karczma dor. na 3/4 ł., 4 zagr., 1 rzem., 40 owiec owczarza, wiatrak dziedz. (ŹD 74; ASK I 6, 505v).

Mieszkańcy: 1420 kmiecie Jan, Mikołaj, Jan, Andrzej, Br. [skrót nie rozwiązany], Jan i Bartosz (ACC 4, 152); 1430 Mikołaj “senior” Winc. Korzboka Kamienieckiego (KoścZ 9, 259); 1431 kmiecie albo zagrodnicy Mikołaj zw. Macho, Marcin Jemioła, karczmarz Paweł zw. Wronka, były zagrodnik Andrzej Lubek (ACC 37, 76).

5. 1418 Jan w Parzęczewie i Piotr w C., plebani, toczą proces z Wincentym Korzbokiem dz. w C. (ACC 3, 33v); 1420, 1424 → p. 3: procesy Winc. Korzboka dz. w C. z plebanami w Parzęczewie o dzies. z Kowalewa11Winc. Korzbok, jako patron kościoła par. w K. i właśc. Kowalewa, był najprawdopodobniej zainteresowany w tym, aby dzies. z Kowalewa pobierał pleb. z K., a nie pleb. z Parzęczewa; 1431 nadanie Wincentego Korzboka dz. w C. dla kościoła par. w C. → p. 3; 1434 Michał pleb. w K., brat Piotra Śremskiego, właściciela domu w rynku w Grodzisku [Wlkp.] funduje altarię Ś. Katarzyny w kościele par. w Grodzisku (Wp. 5 nr 551).

1438 Mirosław kościelny (minister ecclesie) w C. toczy proces z Mikołajem plebanem z C., wnosząc o 2 ćw. (mensure) żyta i tyleż owsa tytułem zapłaty za służbę w bieżącym roku i prosi o pozostawienie go w służbie na przyszły rok, zgodnie z umową (ACC 22, 92v); 1445 w procesie Wincentego pleb. w Łękach [Wielkich] z Mikołajem pleb. w C., oficjał wydaje wyrok przysądzając dzies. w Karczewie na rzecz kościoła [par.] w C., zaś strona druga zapowiada apelację12Dzies. wiard. z Karczewa w 1510 przysługiwała kościołowi par. w Łękach Wielkich (LBP 158; Now. 2, 450) do metropolity [gnieźn.] (ACC 28, 19); 1451 Piotr pleb. z C. pozwany przez Stanisława wikarego w Drużynie (ACC 33, 74); 1456 Jan pleb. w C. prosi o wystawienie transumptu dyplomu dot. nadania z 1431 dla jego kościoła (ACC 37, 77v).

1457 Maciej rektor szkoły w Buku toczy proces ze Stanisławem [z Witkowic], pleb. w C. o 14 gr, które Andrzej [z Jarocina] rektor szkoły [przy kościele par. Ś. Marii Magdaleny] w Poznaniu złożył dla niego w depozyt [w konsystorzu], a Stanisław obłożył aresztem, ponadto o 8 gr z tytułu nauki jego bratanka (nepos) Jana Międzychodzkiego [niezident.], którego uczył przez kwartał, nie otrzymując od niego feriales, a za którego Stanisław obiecał zapłacić według zwyczaju szkoły; Stanisław powołuje się na ugodę, a Maciej podnosi, że Stanisław mimo ugody nie zapłacił; Stanisław ma zapłacić Maciejowi 5 gr pozostałej należności (AC 2 nr 1274).

2 I 1458 Stanisław z Witkowie pleb. w C. wydzierżawia szl. Mikołajowi niegdyś Dąbrowskiemu dochody kościoła w C. na 3 lata, w zamian za 16 grz. w pierwszym, 15 grz. w drugim, 14 grz. w trzecim roku, płatne na każde Boże Narodzenie; pleb. ma utrzymywać wikarego oraz kościelnego (minister seu clecha); ofiary (oblaciones) przypadają plebanowi i wikaremu, a denar ś. Piotra dzierżawcy (ACC 38, 119v); 20 II 1467 Izajasz pleb. z C. wydzierżawia szl. Mik. Dąbrowskiemu, zaufanemu (familiaris) starosty gen. Wlkp. [Piotra Świdwy z Szamotuł], dziesięciny, czynsze i wszelkie dochody kościoła par. w C., od niedzieli Invocavit (15 II 1467) do następnej niedzieli Invocavit (6 III 1468) w zamian za 12 grz. monety obiegowej oraz poświadcza, że na poczet tej sumy już otrzymał 4 zł węg. (ACC 46, 32); 1473 Winc. Karczewski pleb. w K., 1/2 Karczewa, swego mienia po ojcu i matce, daje do końca swego żywota bratu Maciejowi z Karczewa, a ten zapisuje mu na 1/2 Karczewa 15 grz. czynszu rocznego dożywotnio (PG 8, 167v); 1482 Wojciech dz. w Powodowie, w imieniu swym i matki Agnieszki, zobowiązuje się Winc. Karczewskiemu kan. pozn. i plebanowi w C. zapłacić 3 1/2 grz. za dziesięcinę przezeń kupioną, przynależną do kościoła w C., a złożoną w Karczewie13Odległość z Powodowa do Karczewa wynosi 31 km w linii prostej. Wiadomość o złożeniu dzies. w Karczewie, prawdop. tymczasowo, wskazuje na to, że była to dzies. snop (ACC 60, 10v).

1510 kościół [par.] pod wezwaniem Ś. Wawrzyńca, pr. patronatu [miejscowych] dziedziców; do par. należą: C., Kowalewo, Ujazd, Ujazdek, Cykowo, Cykówko i Karczewo; pleb. ma w C. 2 ł. i karczmę; ponadto dla plebana wiardunki dziesięcinne z [kmiecych] 7 1/2 ł. os. w C., a także dzies. z folw. dziedzica14Ze sformułowania źródła: dwie karczmy szynkują, inne dwie opust., nic nie płacą plebanowi (LBP 157) można wnosić, że nie opustoszałe karczmy plebanowi coś świadczyły (np. meszne?), czego jednak dokładniej nie opisano; Kowalewo: sołectwo na 1 1/2 ł. płaci meszne; Ujazdek: dzies. z folw., mł. płaci rocznie 2 korczyki (coreti) mąki; Ujazd, Cykówko, Cykowo, Karczewo: w każdej wsi folw., z nich dzies. dla plebana w C. (LBP 157-158).

1512 Winc. [Karczewski] pleb. w C. toczy proces ze Stan. Bielejewskim plebanem w Parzęczewie o dzies. z folw. C., należącą do kościoła w C.; Bielejewski twierdzi, że nie pobrał dzies. z folw. z C., lecz ze starej wsi Kowalewo, która należy do kościoła w Parzęczewie; sędzia wyrokuje, że parafianie mają doprowadzić do ugody między plebanami i ustalić, czy rola ta należy do wsi, czy do folw.; gdyby nie zdołali ich pogodzić, to strony mają przeprowadzić postępowanie dowodowe (ACC 88, 168).

Plebani: 1407-18 Piotr (ACC 3, 33v); 1425-37 Michał, brat Piotra Śremskiego właściciela domu w Grodzisku [Wlkp.] (Wp. 5 nr 551; SzPozn. 135); 1437-45 Mikołaj altarysta we Wschowie (ACC 22, 92v; ACC 28, 19); 1450-51 Piotr15Według Now. 2, 450, przyp. 58, Piotr był plebanem do 1450 r., zaś Jan w l. 1450-56 (ACC 33, 74); do 1456 Jan16→ przyp. 15 (ACC 37, 77v); 1457-61 Stanisław z Witkowic, Witkowski (ACC 38 k. 65, 119v; AC 2 nr 1274); 1465-69 Izajasz (ACC 46, 32); 1473 – zm. 1485 Winc. Karczewski, kan. pozn. (PG 8, 167v; ACC 60, 10v; SŹ 3, 161); 1487 Jan ze Sławna Sławiński, potem kan. pozn., archid. pszcz., wikariusz gen. i oficjał pozn. (SzPozn. 135); 1494-99 Mik. Słupski, 1499-1505 Bartłomiej, do 1506 Winc. Jemieliński, 1506-23 Winc. Karczewski (ACC 88, 168); 1524-37 Jan Bielejewski, 1537-62 Jan Kamieniecki, czyli Kamiński, właśc. K. (ponadto do wszystkich plebanów: Now. 2, 450, przyp. 58).

6. 1429 [mieszcz. kośc.] Augustyn s. Kamieńca [filius Camyenyecz, czyli prawdop. syn osoby pochodzącej z K.] (KoścZ 9, 212).

1454 wśród jeńców polskich wziętych do niewoli przez Krzyżaków pod Chojnicami szl. Stan. [Korzbok, s. Wincentego Korzboka], dz. z C. (Biskup Spisy 93).

1472-1525 Zygmunt Korzbok z K., też z Łęk Małych, Łęcki, s. Winc. Korzboka, 1472-1520 altarysta altarii NMP, Ś. Katarzyny, patronatu Korzboków, w kat. pozn. (Now. 1, 435; PG 9, 104v; ACC 95, 125v; CP 18, 257v); 1491 kan. pozn. (PG 10, 145v); 1501 kan. gnieźn. (MS 2 nr 1423): 1501 tenże jednym z wysłanników kap. pozn. na synod prowincjonalny w Kole (AC 1 nr 921); 1501 tenże, obecny na sejmie w Piotrkowie w sprawie rzeźników i innych wolności kościoła pozn. [immunitetu biskupstwa?, kap.? pozn.] (AC 1 nr 924); 1502 tenże daruje kat. pozn. ampułki (Now. 1, 535); 1504 kustosz łęcz. (MS 3 nr 1205); 1518 tenże daruje kat. pozn. nakrycie stalli i czarne nakrycie katafalku (Now. 1, 546); 1519 tenże otrzymuje koadiutora z nominacji papieskiej w osobie Piotra de Gorzen kleryka diec. pozn. (A 234); 1522 tenże daruje kat. pozn. kielich i 2 ornaty (Now. 1 s. 512, 544); a. 19 I 1525 zmarł (Now. 1 s. 429, 722).

1481 Krzysztof s. Teodoryka Kokorza z K. k. Kościana, student w Krakowie (AS 1, 247).

7. SzPozn. 134-136.

8. W parku dworskim, 250 m na N od szosy Wolkowo – Kowalewo, na niewielkim wzniesieniu wśród równiny, fragment wysokiego wału po zniszczonym grodzisku wklęsłym, z rowem, o średnicy wnętrza ok. 60 m, a od N stożek (późniejsze grodzisko stożkowate?), wysokości 14 m, o średnicy u szczytu 20 m; datowane na ok. IV-VIII w.? oraz ewent. bliżej nie określone średniowiecze (Kowalenko 225; Hensel 3, 28-29; KZSz V 10, 39).

1 W dok. tym oprócz Godarta z Ch. występuje też Pietrzyk de Pratis. Według I. Zakrzewskiego były to Łekno (Pratis) i pobliski Kamieniec (Wp. 1 nr 146; Wp. 4 s. 331). Natomiast K 4, 329, lokalizuje inaczej, w okolicy Kościana: Łęki i K., oraz powtarza to samo w SzPozn. 134, gdzie dodaje przypuszczenie, czy Godart z Ch. nie jest ident. z Godartem, który benedyktynom lub. nadał Ostrowieczno (MPHn. 9/2, 64). Tak samo Now. 2, 450, lokalizuje Ch. k. Kościana. Taką też lokalizację przyjęto w niniejszym haśle, lecz dodać trzeba, iż brak pewności, czy ta identyfikacja jest trafna.

2 W pobliskim Grodzisku Wlkp. w l. 1386-1412 występuje Wichna, c. Józefa Wezenborga, ż. potem wd. po Świętosławie z Szubina kaszt. kal. wraz z ss., właścicielka Grodziska Wlkp. z przynależnościami. Poza samym imieniem brak innych wskazówek, które by pozwoliły na identyfikację Wichny z K. z Wichną z Grodziska Wlkp.

3 Tak przypuszcza G.Star. 75. Zygmunt Korzbok, tenut. w Kopanicy, rzekomo z K., nie jest jednak w K. poświadczony, a występuje w najbliższej okolicy K., od 1424 w Gninie, od 1413 w Zielęcinie, od 1425 w Lechowie.

4 Jan z C. występuje w 1434 jako świadek (WR 3 nr 1472), zapewne był więc już pełnoletni. W zapiskach dotyczących procesu synów Wincentego z K. z Blizborem Karśnickim występują w 1435 Jan, Piotr i inni bracia (KoścZ 11, 65), w 1436 Jan, Piotr, Wincenty i Stanisław, za których staje w sądzie [stryj?] Zygmunt Korzbok [z Zielęcina], jako ich opiekun (KoścZ 11, 250v), wreszcie w 1438 wszyscy czterej bracia (KoścZ 12, 95). Domyślać się można, że w 1435 także Piotr był już pełnoletni, a opiekun działał ze względu na niepełnoletność Wincentego i Stanisława.

5 Z Wilkowa [Polskiego], por. MHP nr 234.

6 Wypełnieniem tego zobowiązania były cztery akty obu sióstr na rzecz Stanisława (z 1450 r.) oraz Wincentego (z 1451 r.), zeznane przed starotą gen. Wlkp. (PG 4 k. 11, 29). W każdym z tych aktów wymieniono kwotę 600 grz., co stwarza wrażenie, jakoby wartość części spadkowej Anny i Jadwigi wynosiła 2400 grz. Jest to suma bardzo wysoka, zaś w świetle przytoczonego zobowiązania należy przyjąć kwotę 600 grz. jako wysokość całej transakcji.

7 → przyp. 6.

8 W kopii tego aktu z XVII w. jego przydomek mylnie odczytano jako Rusinek (APP Akta maj. Opalenica 4, 83).

9 → przyp. 6.

10 Nie wiadomo, z jaką osadą łączyć to nazwisko. Jan Turek wraz z bratem Wincentym w 1495 drogą zamiany oddał Sędziwojowi Łęckiemu 1/2 wsi Łęki Małe k. Kościana (PG 7, 85v), ożenił się z Zofią wd. po [Marcinie] Zbąskim, która miała zapisaną oprawę m. in. na wsi Łęki Wielkie k. Kościana (PG 10, 142v; KoścG 5, 165-166); w 1510 we wsi Łęka Wielka k. Ponieca występuje współdziedzic [Jan?] Turek (LBP 118).

11 Winc. Korzbok, jako patron kościoła par. w K. i właśc. Kowalewa, był najprawdopodobniej zainteresowany w tym, aby dzies. z Kowalewa pobierał pleb. z K., a nie pleb. z Parzęczewa.

12 Dzies. wiard. z Karczewa w 1510 przysługiwała kościołowi par. w Łękach Wielkich (LBP 158; Now. 2, 450).

13 Odległość z Powodowa do Karczewa wynosi 31 km w linii prostej. Wiadomość o złożeniu dzies. w Karczewie, prawdop. tymczasowo, wskazuje na to, że była to dzies. snop.

14 Ze sformułowania źródła: dwie karczmy szynkują, inne dwie opust., nic nie płacą plebanowi (LBP 157) można wnosić, że nie opustoszałe karczmy plebanowi coś świadczyły (np. meszne?), czego jednak dokładniej nie opisano.

15 Według Now. 2, 450, przyp. 58, Piotr był plebanem do 1450 r., zaś Jan w l. 1450-56.

16 → przyp. 15.