KARMIN

(1294 or. Carnin, 1388 or. Carnino, 1391 Karnino, 1393 Caruyn [recte Carnyn?], 1394 Carmino, 1397 Karnyno, 1398 Carnyn, 1416 Carnow!, 1517 Carmyno, 1566 Karmino) 9,5 km na SE od Śmigla.

1. 1462 n. pow. kośc. (PG 6, 143v); 1408-09 par. własna (ACC 2 k. 114v, 120v, 123v); 1447, 1462 n. par. Wonieść → p. 5.

2. 1388 Szczepan (Stephanus), Iwan, Jan i Sasin dziedzice C. wraz z in. dziedzicami sąsiednich wsi wyrażają zgodę na przeprowadzenie rowu przez tereny wsi Sulewo, Woliszewo [obecnie Olszewo], Chełkowo i C. do wielkiego [jez. Wonieść?, luka w tekście] i do → Jezierzyc (Wp. 3 nr 1883).

1517 dwór stary i dwór nowy, sady, sadzawki, łąki, lasy, bory, folw. Opatowiec1Nazwa ta pozostaje zapewne w jakimś, nieznanym nam, związku z opactwem lub., do którego należała granicząca z K. wieś Wonieść. Później tę cz. K. nazywano Patowiec (SzPozn. 138) → p. 3; 1523 zapowiedź wsi C. → p. 3; 1569 stawek, sady, pastewnik, droga do Wonieścia, rola Opatowiec → p. 3; 1571 łąka Dworzyska i łąka na Opatowcu w K. → p. 3; 1588 rola Czupryszewska w K., przy tej roli łąka, las dębowy → p. 3.

3. 1388 Szczepan (Stephanus) i Iwo [ci dwaj byli, być może, braćmi rodz.] oraz Jan i Sasin2SzPozn. 137, uważał wszystkich czterech dziedziców K. za Wieniawitów. Z całą pewnością możemy to orzec o Iwanie i Szczepanie. Jan więcej już w źródłach się nie pojawia. Natomiast przynależność Bogusława Sasina (→ przyp. 3) do tego rodu wydaje się wątpliwa; jego spadkobierców wśród późniejszych posiadaczy K. nie widzimy dziedzice z C. → p. 2.

1388-1412 Bogusław Sasin [często występuje tylko pod jednym z tych imion3O tym, że Bogusław i Sasin to ta sama osoba świadczy zapiska z 1398, w której nazwano go dwoma imionami (Lek. 2 nr 2052); Nastkę w 1397 nazwano ż. Bogusława (Lek. 2 nr 1985), a w 1416 wd. po Sasinie (KoścZ 4, 211v), raz nazwany Sasin “Szelenoszecz”(?)] dz. C. (WR 3 nr 56, 307): 1391-99 tenże w sporach z rodzeństwem: 1391 przegrywa procesy o 6 grz. i o 50 grz. z Jafroszką [swą siostrą] dz. Mikoszek [wd. po Bogusławie z Mikoszek (Lek. 2 nr 2532)] (Lek. 2 nr 1444, 1462), 1393 na pozew Jafroszki dowodzi przy pomocy świadków, że jeszcze nie minęły 3 l., jak zawarł z nią ugodę, że Jafroszka nie będzie go niepokoić w K. (Lek. 1 nr 1687; WR 3 nr 63), 1395 Zuzka ż. Macieja z Grabowca [k. Kórnika, pow. pyzdr.] wygrywa spór ze swą siostrą Jafroszką o 1/2 trzeciej części C. (Lek. 2 nr 1780), 1397 Jafroszka i Zuzanna wygrywają proces o 1/2 C.; Nastka ż. Bogusława z C. przedstawiła dok., że mąż dał jej (resignavit) tę 1/2 C. za posag (nomine dotis), lecz sąd zawyrokował, że Jafroszka i Zuzanna już wcześniej prowadziły spór o podział C., a więc sąd im przyznał tę 1/2 C., a Nastce nakazał milczenie (Lek. 2 nr 1985), 1397 Jafroszka i Zuzanna z K. w sporze z Przecławem “de Laszwicz” [Lasocice w pow. wsch.?] i jego córką (Lek. 2 nr 2027); 1397 też siostry pozywają braci Przecława i Bogusława z K. o podział K., który im sądownie już wcześniej przysądzono (Lek. 1 nr 2470);

1398 Bogusław Sasin z C. oraz Przecław z C. płacą kary, bo nie byli posłuszni rozkazom król. [tzn. nie podporządkowali się wyrokowi sądu?] (Lek. 2 nr 2051, 2052, 2389); 1399 siostry Jafroszka i Zuzanna [dwukrotnie błędnie nazwana Nastką!] wygrywają proces o 2 części. C., a jedna cz. pozostaje Bogusławowi; gdy Bogusław nie podda się temu wyrokowi, zostanie w ogóle pozbawiony swej dziedziny (Lek. 1 nr 2887, 2893; Lek. 2 nr 2349);

1399-1400 tenże w sporze z Jarotą Wilkowskim [z Wilkowa Polskiego k. Śmigla, kaszt.] radzimskim o krowę, wołu i 3 konie (Lek. 2 nr 2425, 2503); 1412 tenże odpiera roszczenia Szymona Grunowskiego do 20 grz. (KoścZ 3, 179v); 1412 tenże oraz Jan Wolikowski [z Wolikowa, obecnie Wolkowo] ręczą Szczepanowi (Stephanus) Rzeszotarzewskiemu [z Rzeszotarzewa, obecnie Rostarzewo] za Beatę Ratajską (KoścZ 3, 188).

1397, 1398 Przecław z K. [ident. z Przecławem de Laszwicz?] brat Bogusława → wyżej.

1416 Anastazja (Nastka) [wd. po Bogusławie Sasinie] Karnińskim wraz z s. Mikołajem4Tenże Mikołaj jest być może ident. z Mik. Sasinem, który w 1425 pisał się z król. wsi Bonikowo oraz z Mik. Karnińskim, który w 1432 procesował się z Janem z Koronowa (→ Kuranowo) o 30 grz. posagu i wyprawy siostry [swojej?], do których miał pr. bliższości po zm. matce (ACC 8, 152v; PZ 11, 91). Wydaje się, że wówczas nie posiadał on już nic w K mają zapłacić 12 grz. Bronisławowi Jeligowskiemu, oraz Wawrzyńcowi i Mikołajowi Skoraczewskim (KoścZ 4, 211v); 1416 taż odpiera roszczenia Jafroszki wd. po Bogusławie [z Mikoszek] do 1 ł. roli w C., który Nastazji przysądzono od Szczepana i Zbyszki Karnińskich (KoścZ 4, 235); 1421-22 taż w sporach z Iwanem Karnińskim vel Leszczyńskim o ogród, który Nastka Karnińska wraz ze swym mężem posiadała spokojnie przez 30 l. oraz o 15 zagonów, które Iwan odziedziczył po swym ojcu [Szczepanie?, → niżej], a Nastka je “przeorała” (WR 3 nr 911, 921).

1388-1422 Iwo (Iwan) z K. [błędnie nazywany Iwanem z Karwina lub Karniowa5Iwo alias Iwan (tak sam siebie nazywał w l. 1417, 1418: AGZ 4 nr 37, 39) już w 1388 wystąpił jako dz. K., a dopiero później zaczął skupywać dobra w Małopolsce. Nazwę Karmin (Karnin) w źródłach małopolskich odczytywano nieraz jako Caruyn lub Carnow (l. 1395, 1416: Kodeks dyplomatyczny katedry krakowskiej świętego Wacława, t. II, nr 401, 565). Składały się na to zapewne zarówno błędy popełnione przez pisarzy ksiąg, jak i przez wydawców źródeł. W konsekwencji jednak w literaturze znajdujemy określenia, że Iwan pisał się z Karwina lub Karniowa w woj. krak. Na podstawie kartoteki SHGKrak. ustalono, że Iwan w żadnej z tych wsi nie występował i że są to przekręcone nazwy wsi Karmin w pow. kośc. Synami Iwona z K. kaszt. śremskiego byli zapewne Rafał z Gołuchowa w pow. kal., potem podkomorzy kal. i starosta gen. Wlkp., Iwan (Iwanek) z Obichowa w woj. krak. oraz Jan Goły z Goliszewa i Strzałkowa w pow. kal. W biogramie PSB 10, 192, błędnie połączono fakty z życia Iwona kaszt. śremskiego z faktami odnoszącymi się do jego s. Jana Gołego], wielkorządca krak. ok. 1399, star. kuj. 1405-08, starosta gen. ruski (lwowski) 1411-21, kaszt. śremski 1410-22 (GUrz. nr A 367, tu przypisano mu również wieś Sobotę k. Poznania, która należała do in. Iwana), h. Wieniawa: głowa żubra ze złotym kółkiem w nozdrzach na tle szachownicy (DH 4, 40): 1388 → p. 2; 1392 Władysław Jag. zastawia za 100 grz. Iwanowi z C. wieś Przybysławice [w woj. krak.] (Wp. 3 nr 1921); 1393 tenże król zatwierdza temuż Iwanowi kupno wsi Obichów, Węgrzynów i Jasieniec w woj. krak. od Goworka i Jakusza “de Słupiec” (Kodeks dyplomatyczny katedry krakowskiej świętego Wacława, t. II nr 401); 1408 tenże pozywa Iwana, Dziersława, Przybysława i Mikołaja braci Sobockich [z Soboty k. Poznania] o trzymane przez nich w zastawie 1/3 Soboty i 1/3 Złotkowa; pozwani dowodzą, że spokojnie posiadali te dobra od 33 l.; król poleca wstrzymać postępowanie sądowe do czasu swego przyjazdu do Poznania wraz z Iwanem [Karnińskim] z Obichowa (WR 1 nr 639, tu błędna lekcja Camynsky, w or.: Carninsky: PZ 3, 50; ZSW nr 1288; Wp. 7 nr 602); 1408 tenże kupuje Gołuchów [pow. kal.] od Żegoty z Gołuchowa (KalZ 1, 182v).

1388-1414 Szczepan (Stephanus) Karniński z K. [już w 1397 posiadał też Leszno → niżej], h. Wieniawa [może brat rodz. Iwana z K. kaszt. śremskiego?] (WR 3 nr 95; Lek. 2 nr 1617; Wp. 5 nr 94); 1388 → p. 2; 1393 tenże wraz z in. szlach. ręczy za Vena z Gross Geberstul [niezident.] i za Guntera Pradla [z Bronikowa] w sprawie długu 100 grz. ciążącego na wsi → Kamieniec (Lek. 2 nr 1558); 1394 tenże w sporze z wd. po Bartoszu Wezenborgu [z Gostynia] o wałacha wartości 20 grz., konia wartości 5 grz. i o 10 grz. gotówki (Lek. 2 nr 1588); 1394-98 tenże z ż. Zbyszką w sporach z Szymonem z Grunowa: 1394 tenże pozwany o kilka najazdów na Grunowo (Lek. 2 nr 1637), tenże z żoną płacą kary za niestawienie się w sądzie (Lek. 2 nr 1913), 1397 tenże wraz z Szymomem z Grunowa mają rozgraniczyć Grunowo i Leszno (Lek. 2 nr 2006), 1398 ciż toczą spór o 2 woły (Lek. 2 nr 2074), 1398 Zbyszka z C. w sporze z Szymonem z Grunowa (Lek. 2 nr 2186); 1398 tenże Szczepan z ż. Zbyszką w sporze z Budziwojem z Jeleńczewa [i Bielewa] o 10 grz. poręki (Lek. 2 nr 2121, 2225); 1404 tenże w sporze z Jakuszem z Księginek (KoścZ 2, 76Av); 1405 tenże wraz z Iwanem z Soboty, obaj h. Żubrza Głowa (caput onagri) zawołania Wieniawa, zeznają o szlachectwie Macieja z Jarosławca [k. Stęszewa] (KP nr 2481, MHP nr 70); 1410 tenże w sporze ze Stroszynem [Wyskotą] Oporowskim o 20 grz. i 2 kopy gr (KoścZ 3, 142v); 1414 tenże z ż. Zbyszką pozwany przez Jakusza Wyciążkowskiego o to, że zniszczył kopce gran. w Zawadach [osada niezident. w okolicy Leszna] nal. do Wyciążkowskiego oraz że 2 szlachcice i 20 osób niższego stanu wycięło 14 dębów i 6 sosen w jego lesie (KoścZ 4, 115v); 1415 Zbyszka z C. z s. Dziersławem pozwani przez Pietrasza Siekierkę o szkody uczynione w jego lesie [w Wonieściu?]: wycięcie 120 buków, 60 grabów, 6 brzostów i 2 dębów oraz wywiezienie ich (KoścZ 4, 142v).

1420 Dziersław Kamiński [s. Szczepana zw. też Chełkowskim z → Chełkowa oraz Leszczyńskim z → Leszna6Pewnym synem Szczepana był Dziersław Chełkowski vel Leszczyński, wyjątkowo zw. też Karnińskim. W 1421 wystąpili wspólnie Iwan, Rafał [późniejszy kaszt. przemęcki] i Dziersław dziedzice Leszczyńscy i naganili szlachectwo Andrzeja Bojanowskiego (WR 3 nr 922). Wydaje się, że wszyscy trzej byli ss. Szczepana; Rafał występował tylko w Lesznie, Iwan zaś i w Lesznie, i w K. w sporze z Mroczkiem [z Łopuchowa, tenut.] w Babimoście o 3 konie zabrane Dziersławowi przez starszego [seniora, zarządcę z ramienia star.] bab. (WR 3 nr 841).

1421 – zm. 1448 Iwan Karniński z K. [prawdop. s. Szczepana a brat Dziersława oraz zapewne również brat Rafała Leszczyńskiego kaszt. przem., ident. zapewne z Iwanem Leszczyńskim z → Leszna 1421-39 i z → Chełkowa 1435, 1447], burgr. w Kościanie 1436-38 (Wp. 5 nr 587, 595; WR 3 nr 910, 920, 984, 1363, 1419; KoścZ 9 k. 3v, 4v, 112, 117, 133; BJ 8057 IV, 234; ACC 66, 33v; MPH 5, 619; MPHn. 9/2, 53; GUrz. nr C 742): 1421 tenże w sporach z Nastką Karnińską wd. po Bogusławie Sasinie m. in. o 15 zagonów, które Iwan odziedziczył po ojcu → wyżej; 1422 za tegoż Iwana ręczy Henryk Wyskota z Żegrowa (KoścZ 7, 4); 1428 tenże miał ręczyć za Dziersława [Chełkowskiego] na sumę 40 grz. za 7 koni i 350 owiec Jakuszowi Sepieńskiemu, Michałowi Ręcskiemu [z Reńska] i Niklowi Ramszowi Śmigielskiemu, którym sąd przysądził tę sumę od Dziersława ze wsi Chełkówko (WR 3 nr 1363, treść roty niejasna; KoścZ 9 k. 99, 12v, 123v); 1428-29 tenże w sporach z Sędziwojem ze Spławia [pow. kośc.], ponieważ Sędziwój nie ukarał swych poddanych którzy zrobili szkody Iwanowi: sługi młynarskiego (wartość pretensji 50 grz.), kobiety, która zabrała 40 grz., zagrodnika, który nie ogrodził swego ogrodu, mimo że sąd polecił to zrobić (KoścZ 9 k. 73, 122, 124v, a ponadto k. 28, 50, 73, 85v, 99, 112v, 133v, 145, 161v, 172v); 1437 tenże ma postawić przed sądem Szymona z Grunowa, który w imieniu Iwana żądał od Sędziwoja ze Spławia ukarania jego 7 kmieci (KoścZ 11, 307);

1435 tenże Iwan z K. sprzedaje Świętosławowi z Cieni [pow. kal.] części wsi Piwonice [pow. kal.] za 800 grz. (PG 1, 79); 1438 tenże otrzymuje od kapituły kat. pozn. za usługi oddane Kościołowi wiardunki dzies. z 4 ł. w C., z 4 ł. w Kuranowie [obecnie Koronowo] i z 4 ł. w Jezierzycach [k. Krzywinia] (AC 1 nr 241);

1445 tenże kupuje z zastrz. pr. odkupu 1/2 Jezierzyc za 300 grz. od Andrzeja i Wojsława z Gryżyny [ss. Jana Gryżyńskiego] (PG 2, 109); 1445 tenże posiada Grunowo (AE I 107); 1447 (obl. 1494 i 1498) tenże funduje nowy ołtarz w kościele par. w → Wonieściu i zapisuje na utrzymanie altarii czynsze roczne 3 grz. z K., 3 grz. z Grunowa i 4 grz. z Jezierzyc (AE III 224; ACC 71, 116v).

1424 sąd ziemski potwierdza Katarzynie ż. Iwana jej oprawę w C. i postanawia, że Mikołaj pleb. z Wonieścia, który pozwał Iwana z C., ma go pozwać z jego in. dóbr (KoścZ 8, 21v).

1446 śwd. Jan z C. [zapewne ident. z Iwanem z K.] (AC 2 nr 1209; BJ 8057 IV 223; ACC 46, 123v).

1448 Mikołaj, Tomasz (→ p. 6), Rafał i Jan [ss. Iwana] dziedzice C. kupują od Małg. Sieńskiej 1/2 Sienna [wieś zaginiona, graniczyła z Lesznem] (PG 3, 11); 1448 tenże Mikołaj s. Iwana Karnińskiego z C., Grunowa, wsi Parska [k. Śmigla] i z cz. Jezierzyc płaci 3 grz. kary, bo niesłusznie naganił szlachectwo Bartosza Jurkowskiego (Koz.Nieznane nr 34; KoścZ 13, 212);

1450 działy braci z K., ss. Iwana: Rafał otrzymuje wieś Parska i 1/2 Jezierzyc, Mikołaj otrzymuje Grunowo, Tomasz oba Sienna [tzn. obie połowy tej wsi]7W zachowanych aktach podziałowych brak wzm. o K. i o czwartym z braci. Wydaje się, że Jan zwany później Iwanem pozostał w K., → niżej: 1462 (PG 4, 53-53v); 1457 Tomasz z C. sprzedaje Andrzejowi Kąkolewskiemu folw. Sienno za 310 grz. (PG 5, 67); 1462 Rafał Karniński8Zapewne ten sam Rafał Karniński w 1476 kupił cz. Bielejewa w pow. pyzdr. za 100 grz. od Jana Rozdrażewskiego (PG 9, 44v). W 1507 (→ niżej) cz. Bielejewa znalazła się w ręku jego bratanków Karnińskich ss. Iwana, może jako spadek po stryju Rafale sprzedaje Janowi Chełkowskiemu [s. Dziersława Chełkowskiego?9Jan Chełkowski dziedziczył w l. 1457-72 w → Chełkowie. Był on zapewne drugim obok Tomasza (Tomisława) synem Dziersława Chełkowskiego vel Leszczyńskiego vel Karnińskiego. W 1493 zm. Jana Chełkowskiego nazwano stryjem rodzonym (patruus germanus) braci Jana i Piotra Karnińskich. Według naszych ustaleń był on jednak bratem stryj., a nie rodzonym ich ojca Iwana. Trzeba tu dodać, że wśród zapisek z l. 1493-94, jedna z nich, pochodząca z indukty (PG 11, 6v), zawiera błąd spowodowany przez kopistę: Jan Chełkowski określony został jako germanus (opuszczono słowo patruus) Iwana Karnińskiego. W haśle → Chełkowo uznano ten przekaz za równoznaczny z określeniem “frater germanus” = brat rodz., i w konsekwencji uznano błędnie, że w tym czasie żyło dwóch Iwanów Karnińskich, z których jeden był bratankiem Jana Chełkowskiego, a drugi rzekomo jego bratem] 1/2 Jezierzyc i folw. Parska, a w zamian otrzymuje cz. w Lesznie i 150 grz. (PG 6, 114).

1462 – zm. 1465/66 Iwan Karniński [s. Iwana, brat Mikołaja i in.?]: 1462 tenże zapisuje ż. Katarzynie po 150 grz. posagu i wiana na dwóch częściach C. i na Chełkówku (PG 6, 143v); 1465 tenże zrzeka się na rzecz siostry swej Barbary ż. Wojc. Waty z Bobowicka sum pozostałych po ich zm. bracie Mikołaju [z Grunowa], które znajdują się u Piotra kanclerza pozn. i Mac. Mosińskiego braci [Bnińskich] z Przewozu oraz u Mik. Borka z Osiecznej (KoścZ 15, 26).

1466 Katarzyna wd. po Iwanie dz. C. → p. 5; 1467 taż Katarzyna sprzedaje Janowi starszemu i Janowi młodszemu braciom niedz. z Rąbinia swoje części odziedziczone po matce Agnieszce we wsiach Rąbiń, Kokorzyn, Godziszewo [k. Kościana] i Drzęczewo za 200 grz. (PG 7, 247).

1469, 1472 Jan, Piotr i Iwan [ss. Iwana zm. 1465/66] z C., posiadający jakąś sumę u Piotra, Marcina i Abrahama braci Zbąskich ss. zm. Stanisława Zbąskiego, pozwani przez Wojc. Watę z Bobowicka o spłatę długu 25 zł węg.; ponieważ sumy tej nie spłacili, Wojc. Wata ma otrzymać wwiązanie w łany w C.: za każde 15 zł węg. 1 ł. os. lub 2 ł. opust. (KoścZ 15 s. 227, 669).

1493 ciż bracia Jan i Piotr z C. uzyskali spadek w Chełkowie po zm. stryju Janie Chełkowskim (→ wyżej: 1462) oraz pr. do 150 grz. zapisanej tamże oprawy jego zm. ż. Jadwigi; ciż sprzedają te części i prawa w Chełkowie Dobiesławowi z Kociug, każdy za 100 zł węg. [razem za 200 zł węg.?] (PG 7 k. 4v, 13v; PG 11, 6v); 1494 Piotr Karniński sprzedaje bratu Iwanowi za 500 grz. swą 1/2 C. należną mu w działach z bratem Janem; gdyby Iwan był bezpotomny, potomkowie Piotra będą mieli prawo pierwszeństwa do wykupu tych dóbr od [dalszych] spadkobierców Iwana (PG 7, 36v); 1499 Iwan [Karmiński] star. lipowiecki [zamek biskupi Lipowiec k. Krakowa] daje Łukaszowi z Górki [Miejskiej] kaszt. spicymierskiemu K. i Chełkowo, a w zamian otrzymuje Aleksandrowice i Kleszczów w ziemi krak. (Archiwum Państwowe Kraków, księgi ziemskie krakowskie 153, 207).

1501 Łukasz Górka daje w darze Mikołajowi Kamblanowi z Wszołowa [pow. kal.] swoje wsie C. i Chełkowo (PG 12, 136); 1502 Mik. Kamblan z Wszołowa daje swej ż. Jadwidze Skoraczewskiej w dożywocie swoje wsie Wszołowo i Janków [który?] w pow. kal. oraz K. i Chełkowo w pow. kośc. (PG 12, 197).

1504-05 Jan [i] Iwan sprzedają Mik. Kamblanowi z Wszołowa swoje wsie C., Chełkowo i Chełkówko10Zachowały się dwa dok. dot. tej sprzedaży datowane w czasie sejmów 8 II 1504 w Piotrkowie oraz 14 V 1505 w Radomiu. Nie wiemy, w jakim stosunku była ta transakcja do wcześniejszej zamiany dóbr między Iwanem a Łukaszem Górką, → wyżej: l. 1499 i 1501 oraz przelewają na niego pr. patronatu altarii w Wonieściu, a bp pozn. Jan [Lubrański] to potwierdza (AE IV k. 34v, 65v); 1507 ciż bracia niedz. z K.! sprzedają Marcinowi Wargowskiemu 1/4 Bielejewa11→ przyp. 8 i 1/2 Stramic w pow. pyzdr. za 80 grz. (PG 13, 108v).

1511-12 Bernard, Wincenty i Mikołaj z C. ss. zm. Mikołaja Kamblana dziedziczą po ojcu sołectwo we wsi król. → Kurza Góra [w stwie Kościan] (ACC 88 k. 17, 44v; 89, 65v; APP Sententiae 2, 213v); 1512 Jadwiga Kamblanka wd. po Mik. Kamblanie z C. pozwana przez Mik. Spławskiego o to, że na teren jego wsi [Spławie] weszło w szkodę 95 szt. jej bydła (KoścZ 18, 305v).

1512 Elżbieta c. Mac. [Kromnow] Karnińskiego [z K.?]12Na podstawie posiadanych źródeł nie można ustalić, w jakim charakterze Mac. Kromnow i jego dzieci przebywali w K. (zarządca?, dzierżawca?, posiadacz zastawu?) kupuje z zastrz. pr. odkupu od Mac. Skaławskiego cz. Jezierzyc: 1/2 folw., 1 3/4 ł. os., zagrodę oraz pr. połowu ryb w jez. [Wonieść?] za 40 grz. (KoścZ 19, 33v); Jan Kromnow z C. pozywa Gabriela Sulewskiego, ponieważ tenże zabił jego ojca Mac. Kromnowa; Jan się nie stawił, wobec czego sąd uwalnia Sulewskiego, a Janowi Kromnowowi nakazuje wieczne milczenie (KoścZ 24, 222).

1517 działy braci Kamblanów: Wincenty otrzymuje 1/2 C., 1/2 Chełkowa i 1/2 Kurzej Góry, a w szczególności w C. stary dwór z sadem wielkim i stawem, połowy folwarków, 1/2 sołectwa, 2 ł. opust., 2 1/2 ł. os., na których siedzą Tomasz Wągl i Motyka (obaj na łanie) i Wojciech (na 1/2 ł.), 3 zagr., 1/2 wiatraka i 1/2 karczmy; w Chełkowie role opustoszałe, sadzawki, łąki, lasy i bory; w Kurzej Górze 1/2 folw. i 7 zagr.; Bernard otrzymuje 1/2 C., 1/2 Chełkowa i 1/2 Kurzej Góry, a w szczególności w C.: nowy dwór z sadem w stronę Spławia, połowy folwarków, m. in. 1/2 folw. Opatowiec, który leży w stronę Spławia, staw Łożysko [może Łozisko? (Lozyssko)] za sadem, 1/2 sołectwa, 3 ł. os. na których siedzą Michałek, Kopanka i Jeligowski, 3 zagr. (Wojc. Niemiec, Marcin Szuba i Michał Skrobuszka), 1 rolę opust. z siedliskiem (area), 1/2 wiatraka i 1/2 karczmy; w Chełkowie: role opustoszałe, sadzawki Nowy Staw i Mały Staw, łąki, lasy, bory; w Kurzej Górze: 1/2 folw. i 7 zagr. (PG 15 k. 162v, 163); 1523 Bernard i Wincenty Kamblanowie zapowiadają swoje wsie C. i Chełkowo (KoścZ 24, 316); 1527 Winc. Kamblan z C. i Chełkowa płaci karę 8 sk. bratu Bernardowi Kamblanowi, ponieważ bydło Wincentego uczyniło szkody na pastwiskach w Chełkowie, które były przez Bernarda uprzednio zapowiedziane (KoścZ 24, 522v).

1527 Mik. Karniński [trzeci z braci Kamblanów, który nie brał udziału w podziale dóbr w 1517 r.?] jest stryjem Małg. Tworzyjańskiej c. zm. Jerzego Tworzyjańskiego, ż. Mac. Rokossowskiego (KoścZ 19, 121v).

1569 bracia Krzysztof i Seweryn Kamblanowie Karnińscy, zamieniają się częściami w C.: Krzysztof otrzymuje cz. dworu w K., stawek, ogrody, sady, pastewnik z bydłem oraz plac na zagrodę przy drodze do Wonieścia, a Seweryn otrzymuje 1/2 stawu Śmiech, 2 siedliska (area) przy drodze do Wonieścia, rolę Opatowiec, która leży naprzeciw tych siedlisk i którą posiada kmieć Michał (KoścG 23, 110).

1571 działy stryja Stanisława i bratanka Andrzeja [Kamblanów] Chełkowskich: stryj otrzymuje dwór w K. oraz staw wielki przy gran. z Chełkowem, łąkę na Opatowcu, 3 1/2 śl. os. (kmiecie Węgiel i Serwatka każdy na 1 śl., Walenty i Wączel każdy na 3/4 śl.), 5 zagr. (Wiatrek, Maciek, Serwatka, Andrzej, Wojtal); Andrzej ma dwór w Chełkowie, otrzymuje w K. łąkę Dworzyska i 3 1/2 śl. os. (kmiecie Janeczek i Motyka każdy na 1 śl., Heliasz i Wach każdy na 3/4 śl.); karczma wspólna (KoścZ 25, 64v).

1576 Andrzej Chełkowski s. zm. Jana Chełkowskiego i Jadwigi Szczodrowskiej, zapisuje ż. Zofii Sokołowskiej posag i wiano na K., Chełkowie i Chełkówku (PG 21, 651); Seweryn Kamblan Karmiński pozywa Piotra Gorzyńskiego o zabranie mu siana z łąki położonej przy roli zw. Czupryszewska w K., Jana i Wawrzyńca Glińskich o wycięcie dębów w K. i wywiezienie ich do Popowa, Andrzeja Kamblana Chełkowskiego o to, że nie dopuszcza bydła nal. do Seweryna na wspólne pastwiska w Chełkowie i Chełkówku, wartość szkody oblicza na 20 grz. (KoścZ 69 k. 448, 448v, 449v).

1530 pobór z C. 3 ł. (ASK I 3, 134v); 1563 pobór: 9 ł., karczma dziedz., 3 komor., 1 osoba szynkująca wódkę (propina cremati; ASK I 4, 203); 1564 4 1/2 ł. (IBP 306); 1566 pobór: 9 ł., karczma dziedz., 6 zagr., 1 osoba szynkująca wódkę (ASK I 4, 284v); 1581 płacą pobór: Stan. Kamblan Chełkowski: 3 3/4 ł., 3 komor.; Andrzej Chełkowski: 3 ł., 1/4 ł. karczm., 3 zagr.; Wojc. Czarnkowski: 2 zagr., 1 rataj (colonus) od pługa; Seweryn Kamblan Karmiński: 2 zagr. 1 rataj od pługa (ŹD 87; ASK I 6, 509v).

1569, 1571 imiona kmieci → wyżej.

4. 1517 sołectwo podzielone między dwóch właścicieli [zapewne chodzi tu tylko o role dawnego sołectwa, a sołtysa już nie było] → p. 3.

5. 1408-09 Piotr pleb. z C. w sporze z Andrzejem pleb. i Marcinem klerykiem z Bojanowa (ACC 2 k. 114v, 120v, 123v).

1447 fundacja ołtarza i altarii w kościele par. w Wonieściu → p. 3.

1466 Katarzyna wd. po Iwanie dz. C. oraz Jan Chełkowski w sporze z Wincentym pleb. w Wonieściu o zaległe meszne 15 ćw. zboża i 2 grz. poręki (zadłużenie to powstało za życia zm. Iwana); w tej sprawie Mikołaj ze Szkudły archid. śremski zapośredniczył ugodę, lecz Katarzyna i Jan jej nie dochowali; Jan dz. Chełkowa ma dać plebanowi 3 ćw. w ciągu oktawy, a Katarzyna 4 ćw. żyta i 8 ćw. owsa do najbliższego ś. Michała (29 IX; ACC 45 k. 88v, 98).

1504-05 przekazanie pr. patronatu altarii w Wonieściu Mik. Kamblanowi → p. 3.

6. 1294 Przemysł II wystawia dok. w C. (Wp. 2 nr 718).

1400 Iwan z Obichowa [i K.] bierze udział w poselstwie, które przywiozło do Polski Annę hrabiankę cylejską, drugą ż. Władysława Jag. (DA lib. X 237); 1410 chorągiew tegoż Iwana bierze udział w wojnie z Krzyżakami (DH 4, 40).

1446 Tomasz [s.] Iwana z C., student w Krakowie (AS 1, 112).

1 Nazwa ta pozostaje zapewne w jakimś, nieznanym nam, związku z opactwem lub., do którego należała granicząca z K. wieś Wonieść. Później tę cz. K. nazywano Patowiec (SzPozn. 138).

2 SzPozn. 137, uważał wszystkich czterech dziedziców K. za Wieniawitów. Z całą pewnością możemy to orzec o Iwanie i Szczepanie. Jan więcej już w źródłach się nie pojawia. Natomiast przynależność Bogusława Sasina (→ przyp. 3) do tego rodu wydaje się wątpliwa; jego spadkobierców wśród późniejszych posiadaczy K. nie widzimy.

3 O tym, że Bogusław i Sasin to ta sama osoba świadczy zapiska z 1398, w której nazwano go dwoma imionami (Lek. 2 nr 2052); Nastkę w 1397 nazwano ż. Bogusława (Lek. 2 nr 1985), a w 1416 wd. po Sasinie (KoścZ 4, 211v).

4 Tenże Mikołaj jest być może ident. z Mik. Sasinem, który w 1425 pisał się z król. wsi Bonikowo oraz z Mik. Karnińskim, który w 1432 procesował się z Janem z Koronowa (→ Kuranowo) o 30 grz. posagu i wyprawy siostry [swojej?], do których miał pr. bliższości po zm. matce (ACC 8, 152v; PZ 11, 91). Wydaje się, że wówczas nie posiadał on już nic w K.

5 Iwo alias Iwan (tak sam siebie nazywał w l. 1417, 1418: AGZ 4 nr 37, 39) już w 1388 wystąpił jako dz. K., a dopiero później zaczął skupywać dobra w Małopolsce. Nazwę Karmin (Karnin) w źródłach małopolskich odczytywano nieraz jako Caruyn lub Carnow (l. 1395, 1416: Kodeks dyplomatyczny katedry krakowskiej świętego Wacława, t. II, nr 401, 565). Składały się na to zapewne zarówno błędy popełnione przez pisarzy ksiąg, jak i przez wydawców źródeł. W konsekwencji jednak w literaturze znajdujemy określenia, że Iwan pisał się z Karwina lub Karniowa w woj. krak. Na podstawie kartoteki SHGKrak. ustalono, że Iwan w żadnej z tych wsi nie występował i że są to przekręcone nazwy wsi Karmin w pow. kośc.

Synami Iwona z K. kaszt. śremskiego byli zapewne Rafał z Gołuchowa w pow. kal., potem podkomorzy kal. i starosta gen. Wlkp., Iwan (Iwanek) z Obichowa w woj. krak. oraz Jan Goły z Goliszewa i Strzałkowa w pow. kal. W biogramie PSB 10, 192, błędnie połączono fakty z życia Iwona kaszt. śremskiego z faktami odnoszącymi się do jego s. Jana Gołego.

6 Pewnym synem Szczepana był Dziersław Chełkowski vel Leszczyński, wyjątkowo zw. też Karnińskim. W 1421 wystąpili wspólnie Iwan, Rafał [późniejszy kaszt. przemęcki] i Dziersław dziedzice Leszczyńscy i naganili szlachectwo Andrzeja Bojanowskiego (WR 3 nr 922). Wydaje się, że wszyscy trzej byli ss. Szczepana; Rafał występował tylko w Lesznie, Iwan zaś i w Lesznie, i w K.

7 W zachowanych aktach podziałowych brak wzm. o K. i o czwartym z braci. Wydaje się, że Jan zwany później Iwanem pozostał w K., → niżej: 1462.

8 Zapewne ten sam Rafał Karniński w 1476 kupił cz. Bielejewa w pow. pyzdr. za 100 grz. od Jana Rozdrażewskiego (PG 9, 44v). W 1507 (→ niżej) cz. Bielejewa znalazła się w ręku jego bratanków Karnińskich ss. Iwana, może jako spadek po stryju Rafale.

9 Jan Chełkowski dziedziczył w l. 1457-72 w → Chełkowie. Był on zapewne drugim obok Tomasza (Tomisława) synem Dziersława Chełkowskiego vel Leszczyńskiego vel Karnińskiego. W 1493 zm. Jana Chełkowskiego nazwano stryjem rodzonym (patruus germanus) braci Jana i Piotra Karnińskich. Według naszych ustaleń był on jednak bratem stryj., a nie rodzonym ich ojca Iwana. Trzeba tu dodać, że wśród zapisek z l. 1493-94, jedna z nich, pochodząca z indukty (PG 11, 6v), zawiera błąd spowodowany przez kopistę: Jan Chełkowski określony został jako germanus (opuszczono słowo patruus) Iwana Karnińskiego. W haśle → Chełkowo uznano ten przekaz za równoznaczny z określeniem “frater germanus” = brat rodz., i w konsekwencji uznano błędnie, że w tym czasie żyło dwóch Iwanów Karnińskich, z których jeden był bratankiem Jana Chełkowskiego, a drugi rzekomo jego bratem.

10 Zachowały się dwa dok. dot. tej sprzedaży datowane w czasie sejmów 8 II 1504 w Piotrkowie oraz 14 V 1505 w Radomiu. Nie wiemy, w jakim stosunku była ta transakcja do wcześniejszej zamiany dóbr między Iwanem a Łukaszem Górką, → wyżej: l. 1499 i 1501.

11 → przyp. 8.

12 Na podstawie posiadanych źródeł nie można ustalić, w jakim charakterze Mac. Kromnow i jego dzieci przebywali w K. (zarządca?, dzierżawca?, posiadacz zastawu?).