KNAKENDORF

1337 Knokendorp (Golmert 27, Raumer 104), 1349 Knokendorph (Wp. 2 nr 1284); 1435 Knochindorf (Neumark nr 813), 1532 Knokendorff (MS 4/2 nr 16277), 1533 Knakendorph (PG 77, 137), 1535 Knakyendorph (PG 76, 45), 1540 Knakendorp (PG 82, 316), 1944 Knakendorf, obecnie Rzeczyca, 6 km na NNW od Tuczna.

1. 1337 K. w ziemi Tuczno Lud[wika] Wedel (Golmert 27, Raumer 104).

1532!, 1563 n. pow. wał. (MS 4/2 nr 16 277; ASK 1 5, 200).

3. Własn. szlach. 1337 K. (→ p. 1); 64 ł. [w tym] 4 ł. uposażenia [dla pleb.]; [lennik] Mossen (Moszen)1Rodzina o podobnym nazwisku znana była w okolicy Strzelec Krajeńskich (Friedeberg) w 1. połowie XIV w. (Schultz 77) płaci 10 talarów [w zamian za służbę], 1 talar pachtu [czynszu]; karczma płaci 1 talar (Golmert 27, Raumer 104).

1349 w K. 60 ł., [w tym ?] 11 ł. opust. (Wp. 2 nr 1284).

1409 Hasso Wedel z Tuczna w imieniu swoim oraz dzieci swego [zm.] stryja Lamprechta daje Krzyżakom zamek i m. Tuczno na czas wojny Zakonu z Polską; Hasso m. in. zastrzega, że ż. Lamprechta będzie miała pr. do dożywocia w K. (Neumark nr 241).

1435 → p. 6.

1532 Mac. Tuczyński „de Wedel” przekazuje (resignat) m. → Tuczno z wsiami, m. in. z K., swym ss. Krzysztofowi i Stanisławowi (MS 4/2 nr 16277).

1533-35 tenże Mac. Tuczyński pozwany przez Jerzego Wedelskiego [z → Frydlandu] pokojowca (aulicus) Alberta ks. pruskiego o to, że Maciej na mocy darowizny król. zajął 1/4 Tuczna oraz 1/4 wsi nal. do tych dóbr, w tym 1/4 K.; Jerzy Wedelski zeznaje, że nie był zobowiązany do udziału w wojnie z Zakonem, wygrywa proces i 1535 zostaje wwiązany w zabrane mu przez Mac. Tuczyńskiego dobra2Była to konfiskata dóbr za niestawienie się na posp. ruszenie. Jerzy Wedelski, który miał swą główną siedzibę w Nowej Marchii, uwolnił się od tego zarzutu; Maciej żąda od Jerzego okazania dokumentów, na podstawie których przysługuje mu pr. do cz. dóbr Tuczno (PG 76 k. 45, 181v; PG 77 k. 137, 371v; PG 78 k. 35, 135v); 1540 ciż w sporze o zagrodę w K. nal. do Jerzego Wedelskiego (PG 82, 316).

1563 pobór: 29 ł., 4 zagr., 1 kowal (ASK I 5, 200); 1577-79 pobór: Redinger Wedelski płaci: 1577 od 1 zagr., 1579 od 2 zagr.; Stan Tuczyński młodszy [s. Krzysztofa] płaci: 1577 od 29 1/2 półł., 4 zagr. i kowala, 1579 od 14 1/2 śl., 4 zagr., sołtysa i kowala oraz od 78 kłód wyszynkowanego piwa (ASK I 5 k. 761v, 762; 1579 ASK I 3 k. 688v, 689v, 691v).

4. 1579 sołtys w K. → p. 3.

5. 1337 4 ł. w K. przeznaczone na uposażenie (dos) [plebana] → p. 3; 1349 par. w K.? (Wp. 2 nr 1284); 1510 Bartłomiej pleb. z K. (ACC 87, 72v).

1607 oficjał pozn. zarządza przesłuchanie świadków w sprawie uposażenia pleb. w → Tucznie oraz w in. wsiach par., m. in. w K. przed przejęciem kościołów w tych wsiach przez heretyków (ACC 135, 212v); 1607 zeznanie 70-letniego Hansa zw. Millia ze wsi Schulzendorf [obecnie Jeziorki]: Jan Miderstein, ostatni pleb. w Tucznie przed nastaniem heretyków3Trudno ustalić, w jakich latach był on pleb. w Tucznie. Now. 2, 393 wymienia Jana Bestvora z l. 1522-25 jako ostatniego znanego mu pleb. przed Reformacją, a o Midersteinie nie wspomina. Śwd. z K. zeznający w 1607 r. urodził się rzekomo ok. r. 1537, a więc mógł pamiętać najwyżej wydarzenia o ok. 10 l. późniejsze od tej daty, dojeżdżał do K. i in. wsi [posiadających własne kościoły lub kaplice] w celu odprawiania nabożeństw i udzielania sakramentów; pobierał on z K. po 1 korcu żyta z każdego śl.; w K. są 4 śl. roli księżej zw. Papen Haufen; 2 ł. posiadał kmieć Erazm Warmilie, „którego drzewo zabiło”, jego dom zniszczał, a role orze minister [luterski z K.]; drugie 2 ł. posiadał Paweł Herchie, a teraz posiada jego syn; ci kmiecie dawali [niegdyś] księdzu [w K., a później w Tucznie] czynsz oraz meszne po 1 korcu ze śl. [wymiar mesznego dot. prawdop. wszystkich osiadłych śl. we wsi] (Dep. Test. XIV 148v); 1607 na podstawie zeznań świadków oficjał pozn. orzeka o zasięgu par. → Tuczno i o jej uposażeniu w Tucznie oraz we wsiach, gdzie znajdują się kościoły filialne; w wyroku nie uwzględniono [na razie] uposażenia kościołów w tych wsiach, o których zeznawał tylko 1 śwd.; dot. to m. in. wsi K. (AAP Sententiae III 239v-242v); 1641 w K. drewniany kościół filialny nal. do par. Tuczno, pod wezwaniem Ś. Bartłomieja (AV 10, 327v).

6. 1435 w czasie rozejmu Polacy uczynili wiele szkód w Nowej Marchii, m. in. w K. (Neumark nr 813).

Uwaga: W 1314 r. bracia Jan i Mikołaj zw. Knokendorp występują jako zasadźcy (fundatores) m. Frydland (obecnie Mirosławiec) i jako tamtejsi rajcy. Zapewne pochodzili oni z jakiejś wsi o takiej nazwie poza ziemią wałecką; oni jednak mogli przenieść tę nazwę pod Tuczno.

1 Rodzina o podobnym nazwisku znana była w okolicy Strzelec Krajeńskich (Friedeberg) w 1. połowie XIV w. (Schultz 77).

2 Była to konfiskata dóbr za niestawienie się na posp. ruszenie. Jerzy Wedelski, który miał swą główną siedzibę w Nowej Marchii, uwolnił się od tego zarzutu.

3 Trudno ustalić, w jakich latach był on pleb. w Tucznie. Now. 2, 393 wymienia Jana Bestvora z l. 1522-25 jako ostatniego znanego mu pleb. przed Reformacją, a o Midersteinie nie wspomina. Śwd. z K. zeznający w 1607 r. urodził się rzekomo ok. r. 1537, a więc mógł pamiętać najwyżej wydarzenia o ok. 10 l. późniejsze od tej daty.