1393 Colnicza (Lek. 1 nr 1575), 1394 Colnice (Lek. 2 nr 1561); 1395 Colnicze (Lek. 2 nr 436), 1398 Kolnicza (Lek. 2 nr 642), 1411 Kolnicze (PyZ 2, 86), 1428 Colnyce (KoścZ 9, 131v), 1467 Colnycze (PG 7, 281v), 1486 Kolnycze(PG 6, 16), 1488 Magna Colnycze, Maius Colnicze (PG 10, 101), 1506 Colnycze Maior (PG 13, 92), 1577 Colnicze, Colnycze Wielgye (PyG 31, 407v-409v), 9,5 km na E od Książa¹Na MTop. 1943 zaznaczona wieś K. i w sąsiedztwie majątek Teresa; na MTop. 1950 już tylko majątek Teresa, chociaż jeszcze Spis (1967) wymienia osadę Kolnice.

1. 1467 n. pow. pyzdr.²Na mapie Perthèesa (1791) K. zaznaczono jednak w granicach woj. pozn., w pow. kośc. Zdecydowaliśmy się umieścić hasło K. w Słowniku woj. pozn., aby występowało ono w sąsiedztwie hasła Kolniczki. Wiadomości dotyczące K. i Kolniczek nie dają się bowiem dokładnie rozdzielić (PG 7, 281v); 1412 par. Nowe Miasto (BJ 8056 IV k. 167).

2. 1428 grobla wiodąca do K. → Kolniczki; 1469 folw., dwór, „brzeg kupiony od Kolniczek”, 1503 mł. Nadolny i staw do niego należący. 1517 staw Nadolny położony między M.C. a Kolniczkami → p. 3; 1577 wielka droga prowadząca z Kolniczek do C.W., ostatni staw Kolnicki położony w C.W. (PyG 31, 407v-409v).

3. Własn. szlach.³Trudno określić z całą pewnością, których Kolnickich odnieść należy do K., a których do Kolniczek. Wszystkich, którzy choć raz wzmiankowani są wyraźnie jako dziedzice Kolniczek, omawiamy dokładnie w haśle Kolniczki. W haśle K. podajemy wówczas tylko odsyłacze 1293 Sędziwój zw. Colnicza s. zm. rycerza (quondam militis) Jakuba zastawia Janowi bpowi pozn. swą wieś Rogusko [pow. kośc.?] za 80 grz. (Wp. 2 nr 705).

1390-1400 Świebor, 1417 Gela wd. po nim → Kolniczki.

1393 Adam z Chociczy [pow. kośc.] toczy proces z Grzymkiem z Główczyna [pow. pyzdr.] o wieś C. (Lek. 1 nr 1575); 1394 tenże toczy proces z Szinutą! z Głowskiego [osada obecnie nieznana w pow. pyzdr.]⁴Być może Szinuta to zły odczyt zamiast Grzimco; wtedy wieś Głowskie, bardzo słabo poświadczoną w źródłach, można by identyfikować ze wspomn. Główczynem o wieś C. Laszcofky⁵Być może chodzi tu o dział Łaskawski, tj. cz. wsi K. położoną w sąsiedztwie pobliskich Łaskaw, być może zaś o dział Laskoski (Laszcofky może być nawet błędnym odczytem zamiast Laszcosky), tj. cz. wsi należącą do Laska. W 1510 występuje Wawrzyniec Kolnicki zw. Lasek i 60 grz. (Lek. 2 nr 1561).

1395 Marcin Spurlat⁶U Lek. błędny niewątpliwie odczyt Spurbach. (PyZ 1, 28v) z C. [także ze Strzałkowa w pow. kal.] toczy proces z Wichną z Chociczy o wieś Chocicza (Lek. 2 nr 436); 1398 tenże posiadacz cz. C. → niżej, Mikołaj Kolnicki.

1397-1408 Mikołaj Kolnicki, z K., podstoli [brzeski?] kujawski, brat Paszka (WR 3 nr 456) i być może Wincentego: 1397 kmieć Mikołaj z C. podstolego → niżej mieszkańcy; 1398 Mikołaj z K. podstoli kujawski ma zapłacić Drogoszewskiej ż. Wincentego nie podaną sumę pieniędzy, m. in. z tytułu kar sąd.; pieniądze te ma płacić wyłącznie ze zboża, które znajduje się w C. Marcina Spurlata (Lek. 2 nr 642); 1401 tenże toczy proces z Mikoszem z Koprzywnicy [obecnie Pokrzywnica, pow. kośc.] (ZSW nr 194, WR 2 nr 142); 1401 tenże uzyskuje od Sędziwoja Chwalęckiego [z Chwalęcina w pow. pyzdr.] 2 ł. w Malechowie [pow. kośc.] (KoścZ 2, 9); 1401 tenże Malechowski (KoścZ 2 k. 9v, 19v); 1402 tenże z C. toczy proces z Mik. Wiercikijem z Klęki [pow. pyzdr.] (ZSW nr 329); 1408 tenże toczy proces z Wincentym Kolnickim (WR 3 nr 373).

1398-1412 Wincenty Kolnicki z K., także z Drogoszewa, Malechowa być może brat Mikołaja: 1398 Drogoszewska ż. Wincentego [z K.] → wyżej, Mikołaj Kolnicki; 1403 tenże stawia świadków przeciwko Mik. Wiercikijowi [z Klęki], którzy przysięgają, iż Mikołaj miał oddać [Mikołajowi z K.] podstolemu list wienny swej ż. (WR 2 nr 202); 1412 tenże w tej samej sprawie z Mik. Wiercikijem (WR 5 nr 130 s. 144); 1412 tenże toczy proces z Wojc. Bnińskim o 40 grz. darowizny (KoścZ 4, 33).

1402 Małgorzata z C. wraz z Wichną z Małkowa [w ziemi sier.], Święchną z Kobyłek [w ziemi sier.] i Tomisławą z Lgowa [pow. pyzdr.] toczy proces przeciwko Janowi i Bieniaszkowi z Czeszewa [pow. pyzdr.] o 1/5 wsi Czeszewo (KalZ 1, 34v).

1403 Piotrek Colnicza⁷Zapewne identyczny z Piotrkiem Podrzeckim z Podrzecza (pow. kośc.). W zapisce 1401 pisarz określił go najpierw: Kolnicki, a dopiero po skreśleniu tego nazwiska wpisał: Podrzecki (WR 3 nr 180). Niewykluczona jest też identyfikacja tegoż Piotrka z Pietraszem Chocickim z pobliskiej Chociczy, który 1400 procesował się z Przechną ż. Mikołaja (może podstolego z K.?; WR 3 nr 154). W haśle Chocicza nie wykorzystano tej informacji (WR 3 nr 196).

1411-15 Paszek Kolnicki z K., także z → Kiączyna [pow. kośc.], brat Mikołaja z K. i być może Wincentego: 1411 tenże toczy proces z Andrzejem z Cielmic [pow. pyzdr.] o 10 grz. (Pyz 2, 86); 1412 tenże toczy proces z Mikołajem i Wincentym ss. Dzierżka z Górki [pow. pyzdr., obecnie Kaczagórka]; Mikołaj i Wincenty mają przyprowadzić do sądu swą matkę⁸Wątpliwie, by chodziło tu o Kolnickich, braci Paszka. Dzierżek z Górki zw. Baran lub Baranek występuje w źródłach do 1398 (Lek. 2 nr 732), a w 1400 wd. po nim z dziećmi, zapewne nieletnimi (Lek. 2 nr 987) (PyZ 2, 110); 1412 żona tegoż Paszka pozywa Kamblana wójta z Pleszewa [pow. kal.] o długi (PyZ 2, 145v); 1412 tenże Kiączyński toczy proces z Andrzejem Cielmickim o 77 grz. rękojemstwa, jakie uczynił samowtór brat Paszka, Mikołaj Kolnicki (WR 3 nr 456); 1415 tenże toczy proces z Mikoszem z Koprzywnicy (ZSK nr 648).

1413 Oldrzych Kolnicki (WR 3 nr 493).

1428-57 Mikołaj Kolnicki ojciec Pawła Pachoty i Świebora → Kolniczki.

1428-38 Jan z C., także z → Malechowa, s. Hanki, brat Mikołaja i Krystyny (KoścZ 9, 71), zapewne s. Mikołaja podstolego kujawskiego: 1428 tegoż Malechowskiego człowiek (homo) Mikołaj w C.M. (KoścZ 9, 131v); 1430 tenże zastępuje w sądzie Mikołaja Kolnickiego⁹Trudno orzec, czy chodzi tu o Mik. Kolnickiego, ojca Pawła Pachoty i Świebora (→ Kolniczki), czy też o Mikołaja brata Jana (KoścZ 9, 258v); 1438 tenże z C. toczy proces z Anną z Malechowa [swą bratanicą] i przysięga, że nie pobrał w Malechowie należnych jej czynszów (WR 2 nr 1181).

1465 Janusz Frycz z Jutrosina¹⁰Bratanicą tegoż Janusza była Dorota, ż. Świebora Kolnickiego, → Kolniczki posiada K. (KObce Ryc. 35, cytowanego tam aktu z PyZ nie udało się odszukać).

1467 Jan, Mikołaj [ss. Mikołaja podstolego?], Wyszota [ze Starkowca w pow. pyzdr.?], Andrzej i Krzysztof niegdyś z C. dają Aleksemu Gunickiemu [z Gunic, obecnie Gonice w pow. pyzdr.] swą wieś M.C. w pow. pyzdr. z brzegiem, który kupiony został od Kolniczek („cum rippa alias brzeg qui emptus est a Minorum Colnycze”), a otrzymują w zamian 1/2 Ciemirowa i 1/3 wsi Ociosna [obie w pow. pyzdr.] (PG 7, 281v).

1469 Piotr z M.C. zapisuje swej ż. Katarzynie po 100 grz. posagu i wiana na folw., dworze i 4 ł. os. w M.C. (PG 8, 2v); tenże niegdyś Chwalibogowski dz. w M.C. daje Aleksemu Gunickiemu swą wieś Chwalibogowo w pow. pyzdr. [par. Bardo], a otrzymuje w zamian M.C. i 12 grz. (PG 8, 3); tenże z M.C. sprzedaje z zastrz. pr. odkupu Marcinowi Chocickiemu dz. w Obłaczkowie [pow. pyzdr.] 3 ł. os. w M.C. za 52 grz. bez 8 gr; na wspomn. łanach rezydują kmiecie: Andrzej Fortuna, Piotr i Jan Konieczny (PG 8, 3); tenże sprzedaje Marcinowi Obłaczkowskiemu swą 1/2 M.C. za 180 grz. (PG 8, 26).

1469 Aleksy Kolnicki [Gunicki] dz. w Chwalibogowie zapisuje po 30 grz. posagu i wiana swej ż. Helenie na 5 ł. w Chwalibogowie (PG 8, 3v).

1469-88 Marcin Kolnicki, także Obłaczkowski, Chocicki: 1469 tenże kupuje cz. M.C. → wyżej; tenże kupuje z zastrz. pr. odkupu od Piotra Nowomiejskiego 2 ł. w Dąbrowie w pow. pyzdr. [par. Dąbrówki] za 32 grz. (PG 9, 52v); 1487 tenże wicechorąży w Pyzdrach (GUrz. C nr 715); 1488 tenże stryj Elżbiety wd. po Mikołaju Ligosth z Pępic [pow. gnieźn., obecnie Działyń] (PG 10, 100v); 1513 Anna c. Marcina Kolnickiego ż. Mac. Raszewskiego (PG 14, 427).

1469-81 Paweł Pachota, 1469-1506 Świebor jego brat, ss. Mikołaja Kolnickiegoo, 1469-1506 Mikołaj ich bratanek → Kolniczki; 1493 Mikołaj Kolnicki dz. w K. (PG 10, 192v); 1494 Świebor i Mikołaj stryj i bratanek dziedzice w CM. i Kolniczkach (PG 7, 39); 1506 ciż dziedzice w K. i Kolniczkach (PG 13, 92).

1488 Małgorzata z K. c. zm. Piotra Chwałibogowskiego zamienia z Mikołajem Kołackim [z Kołacina] swą cz. wsi K. i 100 grz. na jego cz. w Jarosławkach w pow. kośc. (PG 10, 101); 1496 taż Małg. Kolnicka wd. po [Pawle] Pachocie Kolnickim sprzedaje Mac. Kołackiemu [→ Kolniczki] swą cz. w Jarosławkach, którą ma od Mik. Kołaczkowskiego [recte Kołackiego] otrzymaną w zamian za 1/2 wsi C. (PG 7, 113); 1510 Mik. Kołacki → niżej.

1503-17 Wawrz. Kolnicki zw. Lasek: 1503 tenże wuj Jadwigi Nowomiejskiej ż. Jarosława [tj. Hieronima] Nowomiejskiego z Rozdrażewa (PG 12, 255-256); 1503 tenże zapisuje swej ż. Barbarze Bielejewskiej po 50 grz. posagu i wiana na 1/2 swej cz. C.M. w pow. pyzdr., 1/2 mł. zwanego Nadolny, 1/2 stawu należącego do tego młyna oraz 1/2 dworu i domu (PG 12, 237v-238); 1506 tenże daje Mikołajowi Raszewskiemu i Wawrzyńcowi Włodzickiemu swą 1/2 ł. opust. we wsi Stęgosz [pow. pyzdr.], a otrzymuje 1/3 wsi Usłodzino w pow. pyzdr. (PG 13, 93); 1507 tenże → niżej; tenże wuj Jadwigi Nowomiejskiej ż. Hieronima Rozdrażewskiego (PG 13, 111); 1508 tenże → niżej, pobór; a. 1510 tenże sprzedaje Maciejowi pleb. z Nowego Miasta 1 grz. czynszu na wsi C. → p. 5; 1510 tenże zw. Lasek sprzedaje Małg. Jaszkowskiej wd. po Szymonie Lubskim 1 ł. roli, który uprawia Stan. Malec (Malyecz), we wsi M.C. za 8 grz. (PyZ 17, 4); 1513 tenże zapisuje swej ż. Annie c. zm. Mik. Popowskiego [z Popowa k. Międzychodu] po 80 grz. posagu i wiana na 1/2 wsi K. wolnej od oprawy pierwszej żony, zm. Barbary Bielejewskiej, oraz na 1/2 Usłodzina w pow. pyzdr. (PG 14, 390); 1514 tenże sprzedaje z zastrz. pr. odkupu Janowi z Pępowa dz. w Dębnie 3 ł. opust. w Dąbrowie w pow. pyzdr. za 32 grz. (PG 15, 21v); 1517 tenże sprzedaje Janowi Wargowskiemu 1/2 wsi M.C. zw. Fryczowska ze stawem Nadolnym, który leży między wsiami M.C. a Kolniczki, za 300 grz. (PG 15, 145); 1517 tenże daje Pawłowi Dłońskiemu cz. wsi Kłodzina zw. Turzyńska i 200 grz., a otrzymuje w zamian 1/2 wsi Chocicza i 1/3 wsi Wiórkowo w pow. pyzdr. (PG 15, 144v); 1517 tenże daje swym ss. Maciejowi i Andrzejowi 1/2 Chociczy nabytą od Pawła Dłońskiego (PG 15, 145v); 1517 tenże zapisuje swej ż. Annie c. Mik. Waty Popowskiego po 100 grz. posagu i wiana na 1/2 Chociczy (PG 15, 145); 1523 Anna Popowska wd. po Wawrz. Kolnickim a obecnie ż. Stan. Szkudelskiego, pani wienna w Chociczy (PG 15, 525).

1507 Mik. Syrek [Kołacki?] → niżej, pobór.

1517 Maciej i Andrzej ss. Wawrz. Kolnickiego → wyżej; 1522 Andrzej Kolnicki kupuje z zastrz. pr. odkupu od Tyburcego Jaraczewskiego wieś Chocicza za 100 grz. (PG 15, 486v); 1523 Andrzej s. Wawrz. Laska Kolnickiego sprzedaje Wojc. Krzyżewskiemu 1/2 Chociczy za 300 grz. (PG 15, 529).

1528 Jan Kołacki daje Andrzejowi Sławińskiemu wieś K. i 400 zł, a otrzymuje w zamian Grab w pow. kal. (PG 16, 242v).

1531 Anna Kolnicka ż. Mac. Stęgoskiego [ze Stęgosza w pow. pyzdr.] (PG 16, 440).

1578 Kacper Komorski i Konstanty Skokowski → niżej, pobór. 1469 kmiecie Jan Konieczny, Piotr, Andrzej Fortuna → wyżej.

5. 1412 wieś K. płaci dzies. snopową i meszne kościołowi par. w Nowym Mieście (BJ 8056 IV k. 167); a. 1510 Maciej pleb. w Nowym Mieście kupuje od Wawrz. Kolnickiego czynsz 1 grz. na wsi C. (LBP 136); 1510 z cz. Mik. Kołackiego płacą dzies. plebanowi; kmiecie z cz. drugiego [Wawrzyńca?] pana płacą dzies. bpowi pozn. (LBP 137); 1564 dzies. z 8 ł. w CM. należy do bpa pozn. (IBP 310).