KOLNO

1390 [Kolno] (WR 1 nr 85), 1392 Kolno (Lek. 1 nr 1257), 1399 Colno (Lek. 1 nr 2970), 1464 Colnyno (PG 4 7, 220v), km na E od Międzychodu.

1. 1499 n. pow. pozn. (PG 62, 43v); 1508 n. par. Kamionna (ASK I 3, 9v).

2. 1435 Dobrogost Koleński toczy proces z Mikołajem, Andrzejem z Kamionny o gran. między Kolnem i Prusimiem a Kamionna; spór rozpatrzy sąd polubowny (PZ 13, 49v).

1450 → Koleński Młyn, 1464, 1508, 1563 [tenże?] mł. → p. 3.

1498 jez. → Kłodno w C. → p. 3; 1499, 1557 jez. Lubiwiec → p. 3.

1557 las Ochodza Koleńska k. Jez. Bielskiego; jez. → Koleńskie → p. 3, → Bielsko, cz. I s. 47.

3. Własn. szlach. 1390-1412 Stanisław (Staszek) Koleński (Koliński) z K. (KP nr 991, 1383, 1768, 2262, 2489; WR 1 nr 576); 1404 tenże raz nazwany Stanisławem z Prusimia (KP nr 1669), asesor sąd. w sądzie ziemskim pozn. 1408 (Wp. 5 nr 136, 140; DBL nr 135).

1390 tenże dowodzi, że nie ukradł wołu Gerwardowi Śremskiemu [ze Śremu k. Sierakowa] (Lek. 1 nr 85).

1392-1406 tenże toczy spory z Gołaskimi [z Gołaszyna k. Obornik]: 1392 tenże w sporze z Warcisławem o 200 grz. i Warcisław wygrywa 20 grz. (Lek. 1 nr 1257, 1281, 1282), 1398-99 tenże w sporze z Piotrem Urbanowskim i jego siostrą Agnieszką [wd. po Janie Gołaskim, ojcu Warcisława] (Lek. 1 nr 2638, 2639, 2970), 1401 tenże może być pełnomocnikiem Agnieszki [ż. Franciszka z Witkowic, c. Jana Gołaskiego] w jej sporze o Witkowice (KP nr 757), 1403 tenże dowodzi, że nie posiada nic z majątku Krystyny dz. Gołaszyna po jej ojcu [Janie] (WR 1 nr 813), 1405 tenże wraz z Jadwigą z Cieśli i Agnieszką z Witkowic [cc. Jana Gołaskiego1W haśle Gołaszyn k. Obornik w regeście tej zapiski (1406 r) znalazła się błędna informacja wynikająca z omyłkowej zamiany imion obu sióstr Gołaskich] toczy spór z Pietraszem Chełmskim [z Chełmna k. Pniew] o 12 grz. i odsetki (usura) długów żydowskich oraz dowodzi, że po śmierci Jana Gołaskiego nie wziął nic z jego dziedzictwa ani z jego zboża (KP nr 2416; WR 1 nr 779), 1406 tenże dowodzi, że nie pojednał się całkowicie z Krystyną [Gołaską] (WR 1 nr 784).

1393 tenże wygrywa proces z Piotrem Połajewskim o 20 grz. (Lek. 1 nr 1693).

1393-98 tenże w sporze ze swym bratem Wincentym z Otorowa: o rezygnację 1/3 Otorowa wartości 100 grz. [czy pod zakładem 100 grz.?], za którą Stanisław ręczył, lecz jej nie dokonał [czy miał oddać bratu 1/3 Otorowa?] (Lek. 1 nr 1506, 2121, 2584).

1396 tenże w sporze z Dobiesławem Kwileckim, który odparł roszczenia Staszka do wałacha (Lek. 1 nr 2095).

1396 tenże pozwany przez Szymona Boguniewskiego i Piotrka Kikowskiego o 200 grz.; powodowie dowodzą, że w poprzednim roku Staszek zapłacił 1 grzywnę od 5 grz. [czy to oznacza odsetki w wysokości 20%?], a w bieżącym roku nie zapłacił nic (WR 1 nr 206); 1401 tenże pozwany przez Zofię zakonnicę [cysterkę] z Owińsk (KP nr 771); 1401 tenże w sporze z Małgorzatą Wiktorowską vel Małgorzatą z Iwna o 7 grz. odszkodowania za zboże (KP nr 748, 759); 1401 tenże oraz jego bracia (fratres uterini) mają zawrzeć ugodę z Jakuszem Bogną mieszcz. pozn. [por. SBP s. 41 nr 13] w sprawie długu 6 solidów (KP nr 500); 1403 tenże w sporze z Iwanem Sobockim dowodzi, że Mirek, którego wsadził w kłodę, bo nic mu nie uprawił (ani mu nijednej uprawizny uczynił), był jego (Staszka) poddanym (KP nr 1380; WR 1 nr 726); a. 1404 tenże kupił Prusim od Jana Iwińskiego i jego matki [może Małgorzaty?, → wyżej r. 1401] z Iwna, → niżej r. 1420 (WR 1 nr 994); 1404 tenże Stanisław z Prusimia ma spłacić dług Bieniaszowi Żydowi z Poznania, a potem ma pozywać o te pieniądze Piotrka Połajewskiego (KP nr 1687); 1404-05 tenże w sporze z pleb. z Sierakowa, → Debrzno p. 5 (ACC 16 k. 84, 92v); 1404-06 tenże posiada → Debrzno (ACC 1, 84; ACC 2, 11); 1405 tenże pozwany o 60 grz. długów żydowskich przez Winc. Czarnkowskiego [z Czarnkowa nad Notecią] (KP nr 2454); 1405 tenże → p. 5; 1406 tenże w sporze z Pietraszem Chełmskim [z Chełmna k. Pniew]; Pietrasz ma zapłacić 6 grz. (KP nr 2569).

1411-40 [zm. 1442/43] stren. Dobrogost Koleński (Koliński) z K. [od 1404 r. występuje w Prusimiu i używa nieraz nazwiska Prusimski], s. Stanisława → niżej 1408 r. (WSB 148; WR 1 nr 1465, 1570, 1577; Wp. 5 nr 525, 611, 625, 637; Wp. 7 nr 765; CMP nr 121, 122; Pol. IV 178; AC 2 nr 1063; ACC 9, 77v; CP 1, 82; AG perg. 7277; PG 1, 187v; PZ 6, 109v; PZ 10, 155v; PZ 12, 145; KoścZ 4, 160; KoścZ 5, 33v; KoścZ 7, 30; KoścZ 9 k. 163, 284v, KoścZ 11, 155; BR 628 nr 54), kaszt. kam. 1427-42 (GUrz.A 163, ostatnia wzm. z 7 III 1442 r.), asesor sąd. w Poznaniu i w Kościanie 1411-13, 1421, 1432-33 (ZSW po nr 1441, BR 628 nr 51; Lub. C XVII 10; MHP s. 327, 340; BJ 8057 IV 182), tenut. drah., obornicki, pobiedz., bab. → niżej.

1411 tenże Dobrogost w sporze z panią Sierakowską [Małgorzatą wd. po Bieniaku?] i jej dziećmi (ZSW nr 1443).

1411-29 tenże w sporach z Wyskotami i in. osobami o dobra w pow. kośc., zwłaszcza o majątek swej ż. Anny c. zm. Jana Wyskoty2Cieplucha 225 błędnie nazwał ojca Anny Czewlejem Wyskotą, → Drobnin przyp. 3, → Krzemieniewo i Halszki Machowskiej [powtórnie zamężnej za Hejdanem ze Strzelec k. Grodziska]: 1411 tenże dowodzi, że sołectwo w Drobninie należy się Hance [Jego żonie] po ojcu; taż Anna (Hanka) wygrywa spór ze [swym stryjem] Baworem [Wyskotą z Drobnina i Krzemieniewa] o to sołectwo (WR 1 nr 832; KoścZ 3, 168v); 1411 tenże wygrywa proces o 1 1/2 śl. roli [gdzie?] z Liskiem [Wyskotą z Dzięczyny i Oporowa k. Ponieca stryjem Hanki a bratem Bawora] (WR 3 nr 449); 1412 tenże w sporze z Baworem o cz. majątku po ojcu należną Hance (WR 3 nr 471); 1413 tenże z Rogaczewa [Wielkiego] 3Trudno określić, na jakiej podstawie Dobrogost pisze się z Rogaczewa [Wielkiego]. Poza tą wzm. brak na ten temat in. przekazów z wyjątkiem niejasnego dok. z [1408?] r. (Wp. 7 nr 619) dot. zamiany wsi Rogacz [!?] w pow. kośc. na dobra kl. parad. → niżej. Cieplucha 255 uważał, że Dobrogost posiadał Rogaczewo Wielkie w l. 1411-18 i Drobnina; Bawor protestuje, że Anna rozporządziła wszystkimi swoimi dobrami (ipsa omnia sua bona legasset), a star. gen. wlkp. to potwierdził i jej mąż nic tu [tzn. w dobrach Wyskotow] nie posiada (KoścZ 4, 40v, dawniej 116 lub 63); 1413 ugoda Wyskotow: a) Lisek, Bawor, Stroszyn [z Oporowa] i Henryk [z Bojanic, Kociug i Rusinowa] oraz Hanka ż. Dobrogosta z K. mają wspólnie złożyć sumę 100 grz. i wykupić 2 cz. Krzemieniewa z rąk Halszki Machowskiej [wd. po Janie Wyskocie pani wiennej w. K.?], a następnie tę cz. podzielić między siebie, b) Hance przyznano pr. rozstrzygnięcia sporu gran. między Krzemieniewem, Drobninem i Garzynem przy pomocy opola [tzn. przy pomocy starców opolnych] (KoścZ 4 k. 40v, 47); 1413 Hanka ż. Dobrogosta dowodzi w sporze ze [swymi stryjami] Liskiem, Stroszynem i Henrykiem, że Drobnin jest jej dziedzictwem po ojcu (WR 3 nr 496); 1415 tenże Dobrogost z ż. Anną dowodzą w sporze z Mik. Kuranowskim, że jego pozew przeciw nim o 1/2 Drobnina leżącą od strony Garzyna został „niewinnie” podarty przed sądem (WR 3 nr 554); 1415 tenże toczy spór z Henrykiem Wyskotą, z którym poprzednio zawarł ugodę (WR 3 nr 553); 1415 temuż Bawor [Wyskota] z Krzemieniewa z s. Janem i ż. Małgorzatą zobowiązuje się pod zakładem 200 grz. ustąpić ze swych części w Krzemieniewie, Wierzchucinie, Brylewie oraz z łanu Brodacza [gdzie?], a Małgorzata ma ustąpić ze swej oprawy 50 grz. zapisanych na tych wsiach (Wp. 7 nr 766); 1416 tenże kupuje od braci Hanczla Wyskoty, Liska i Andrzeja [recte Henryka?] dziedziców w Oporowie cz. Krzemieniewa, 1/2 Garzyna, 1/2 Wierzchucina i cz. Brylewa za 107 grz. szer. gr (BR 628 nr 68); 1417 tenże kupuje od Bawora i jego ż. Małgorzaty części w Krzemieniewie, Wierzchucinie, 1/3 z połowy Brylewa za 400 grz. szer. gr (Wp. 8 nr 802); 1417 tenże w imieniu żony zgłasza swoje pr. bliższości do 1/4 Rybnika [wieś później opust. w pow. kośc.], którą nabył Andrzej Gryżyński [z Osiecznej] i otrzymuje pr. wykupienia tej cz. Rybnika z rąk Gryżyńskiego w ciągu 6 tygodni, a jeśli nie zapłaci, ma się zrzec pr. bliższości (KoścZ 4, 281, dawniej 15); 1418 tenże w sporze ze Szczepanem i Pietraszem z Brylewa, którzy przeszkodzili w rozgraniczeniu Krzemieniewa nal. do Dobrogosta z Łęką [Wielką?] nal. do Borka Gryżyńskiego [s. Jana z Gryżyny] (KoścZ 4, 393v); 1419 tenże dowodzi, że nie ręczył za Henryka [Wyskotę z Bojanic, Kociug i Rusinowa] Piotraszowi Golskiemu [z Goli k. Gostynia] na sumę 11 grz., a Henryk stwierdza, że z powodu niezapłacenia poręki przez Dobrogosta poniósł szkodę 10 grz. (WR 3 nr 724, 736, 741); 1419 tenże zawiera ugodę z Baworem, że umorzy wszystkie sprawy sporne, gdy mu Bawor da swego wałacha o maści „pleśniwy” [siwy z domieszką włosów o in. kolorze] (PZ 6, 7); 1420 temuż dowodzi Szczepan Brylewski, że nie wsadził do dybów jego kmiecia Tomasza [z Krzemieniewa?] (WR 3 nr 755); 1420 starszy [= rządca?] pana Koleńskiego [w jego dobrach w pow. kośc.] (WR 3 nr 801); 1420 tenże Dobrogost pozwany przez [Stan.] Żydówkę z Rogaczewa [Wielkiego] o to, że najechał na Rogaczewo, zajął stado nal. do Żydówki i jego sołtysa i [wraz ze swymi ludźmi] zabił 4 skopy i zjadł je na śniadanie (śniadł je; WR 3 nr 783); 1421 tenże sprzedaje Przybysławowi z Gryżyny [i Brenna] za 400 grz. części we wsiach Krzemieniewo, Wierzchucino, Brylewo, Garzyn i Rybnik, nabyte od braci Wyskotow z Oporowa [w pow. kośc.] i Bieniaszki [ich siostry?] ż. Jana z Wolikowa [obecnie Wolkowo k. Grodziska Wlkp.]; jego ż. Anna sprzedaje temuż Przybysławowi za 1000 grz. części swego majątku po ojcu w tychże wsiach (Wp. 8 nr 908, 909; BR 628 nr 79, 80; PZ 7, 171v; KoścZ 9 k. 226v, 239v, 239v-240); 1424 sędziowie potwierdzają dok. oprawy Anny ż. Dobrogosta w sporze z Mikołajem z Gołaszyna [pow. kośc.] s. Cybka Pradla (PZ 7, 162v; por. WR 3 nr 731 z 1419 r.). wsiach (Wp. 8 nr 908, 909). 79, 80; PZ 7, 171 v; KoścZ 1 k. 226v, 239v, 239v-240); 1424 sędziowie potwierdzają dok. oprawy Anny ż. Dobrogosta w sporze z Mikołajem z Gołaszyna [pow. kośc.] s. Cybka Pradla (PZ 7, 162v; por. WR 3 nr 731 z 1419 r.).

1417 tenże Dobrogost dowodzi, że nie ręczył Czewlejowi [skąd?] za Borka Gryżyńskiego na sumę 7 grz. (WR 3 nr 632); 1419 tenże z Debrzna pozwany przez Stanisława i Wacha mieszczan z Międzychodu o to, że ich na drodze publicznej (libera strata) uwięził i osadził w kłodzie (cippus; PZ 6, 28v); 1419 tenże w sporze z Teodorykiem z Międzychodu [również z → Iwna i Siekowa] dowodzi, że przybył do Międzychodu z 16 paniczami w dobrych zamiarach [a nie w celu dokonania najazdu]; sąd nie uznaje [przedstawionego przez Dobrogosta?] dok. król., ponieważ był podpisany inną ręką i innym atramentem i odsyła sprawę do star. [gen. wlkp]; Teodoryk dowodzi, że jeszcze przed otrzymaniem dok. król. Dobrogost otrzymał 200 grz. dochodu z dóbr „myszskich” [niejasne, miejskich?, nal. do Międzychodu?] (PZ 6 k. 12, 17v, 28; MHP nr 148; WR 1 nr 977); 1419 tenże pozwany przez tegoż Teodoryka o to, że z 3 szl. i 100 [!] kmieciami zabrał mu na drodze król. 4 szynki z dziczyzny (perne carnium ferinarum; PZ 5, 140v).

1419-23 tenże Dobrogost w sporach z posiadaczami Tuczęp: tenże pozwany przez Bietkę i Wierzbiętę Tuczępskich o to, że napadł na ich dziedzinę z 2 szl. i 1 człowiekiem niższego stanu i wziął im bydło, a 2 szt. bydła zabił (WR 1 nr 975); 1420 tenże oświadcza Tyfanowi z Tuczęp, że zapłaci za 2 kamienie młyńskie, takie, jakich zażąda Jan młynarz [z Tuczęp?] (PZ 6, 84v); 1420 tenże toczy spór z Andrzejem z Tuczęp o pieniądze (WR 1 nr 1065; PZ 6, 89v); 1423 tenże z Bielska w sporze z Bieniakiem, Katarzyną i Drogosławem dziećmi zm. Tyfana z Tuczęp (PZ 7, 73v); 1423 tenże w sporze z Wierzbiętą i Piotrem z Tuczęp o 4 konie zabrane im przez Dobrogosta w Gralewie (PZ 7, 85v).

1420 tenże Dobrogost dowodzi Janowi Iwińskiemu, że czytał dok., który później zgorzał; dok. ten dotyczył sprzedaży Prusimia przez Jana i jego matkę Staszkowi Koleńskiemu, ojcu Dobrogosta (WR 1 nr 994); 1421 tenże jest winien 7 grz. Henrykowi mieszcz. pozn. za „kramne rzeczy” (WR 1 nr 1090); 1422 tenże powołując się na dok. król. nie chce odpowiadać na pozew Dziersława Rozwarowskiego [z Rozwarowa, obecnie Rostworowo] oraz w sprawie pieniędzy z Kamionny (PZ 7, 35); 1423, 1427 n. tenże posiada → Bielsko (PZ 1, 73v; PZ 9, 136v); 1424 tenże toczy proces z Niemierzą z Lubosza, Stan. Słapem z Palędzia [i → Dąbrówki par. Skórzewo], Mik. Watą z Kosiczyna i Stanisławem z Szurkowa o 200 grz. (PZ 1 k. 165v, 195v, 197v).

1426 Władysław Jag. poleca odłożyć na 3 miesiące wszystkie sprawy sporne toczące się między Dobrogostem z K. a Mroczkiem z Łopuchowa (KoścZ 8, 281); 1426 tenże w sporze z Mikołajem z Zatomia i Głażewa (PZ 9, 37); 1427 tenże naganił szlachectwo Olbrachta (Wojciecha) Przosny z Gorzynia [k. Międzychodu] (MHP nr 184); 1428 tenże toczy proces z Wincentym z Gołaszyna [k. Obornik] (WR 1 nr 1513).

1429-33 tenże Dobrogost w sporze ze [Skórami] Mrowińskimi: 1429 ze Szczepanem (Stephanus) z Mrowina i Popowa [k. Szamotuł] i 1432 z Dobiesławem s. Szczepana z Mrowina i Przebrody; 1433 Jan z Kamionny zeznaje w sprawie z Dobrogostem z K., że zm. Szczepan Mrowiński byt jego poręczycielem, natomiast jego syna Dobiesława Jan z poręki uwalnia (PZ 10, 155v; PZ 11, 86v; PZ 12, 94); 1429 tenże Dobrogost z K. w sporze z Jadwigą ż. Mac. Trzcielskiego (PZ 12 k. 123v, 242); 1433 Mac. Trzcielski jako poręczyciel Dobrogosta zobowiązuje się zapłacić 30 grz. w 2 ratach po 15 grz. Przedpełkowi ze Stęszewa, a Dobrogost zobowiązuje się te pieniądze Trzcielskiemu zwrócić (liberare et exsolvere; PZ 12, 94v-95); 1434 tenże Dobrogost z K. oraz Kasper Czarnkowski, Bodzęta Niewierski i Mac. Trzcielski zapłacili Przedpełkowi [ze Stęszewa] 100 grz. długu i 30 grz. szkody (PZ 12, 145v); 1434 tenże wspomn. w procesie o spadek po zm. Mac. Trzcielskim jako posiadacz 200 grz., które należą do tego spadku (PZ 12, 111v); 1434 tenże dowodzi, że nie pożyczył 10 grz. od Floriana (Tworzyjana) Turowskiego [z Turowa k. Lwówka] i nic mu nie jest winien (WR 1 nr 1570); 1434 tenże ma zapłacić 50 grz. szl. Mikołajowi sołtysowi w [król.] Łagiewnikach [k. Poznania] (PZ 12, 158); 1434 tenże kupuje Buszewo od Tomasza z Buszewa za 300 grz., a sprzedaje [temuż] Tomaszowi za 300 grz. Pierwoszewo (PG 1, 1v, 2 zapiski); 1434-35 tenże kupuje 2 cz. Bielska za 400 grz., od Andrzeja i Mikołaja Kamieńskich [z → Kamionny, przyp. 5] (PG 1 k. 10, 59v); 1435 tenże spłacił swe cc: Annę ż. Bieniaka Będlewskiego z Łodzi i Elżbietę ż. Wojc. Iłowieckiego; wspomn. cc. rezygnują za to na rzecz ojca ze swego majątku po matce (PG 1, 111v); 1437 tenże pozwany przez Mikołaja z Kikowa o 22 grz. [długu] i 10 grz. szkody (WR l m 1448).

[1408?]-39 tenże Dobrogost posiada w dożywocie i w dzierżawie niektóre wsie opactwa [cyst.] w Paradyżu: [1408] tenże dz. Prusimia dokonuje zamiany dóbr z Henrykiem opatem [cyst.] w Paradyżu: daje opatowi wieś Rogacz [Rogaczewo Wielkie?] w pow. kośc. i 150 grz. gr pras. płatne w 2 ratach (100 grz.+50 grz.) z tym, że dopóki nie spłaci tych 150 grz., ma płacić 5 grz. rocznego czynszu od tej sumy, a w zamian otrzymuje od opata i konwentu wsie Mnichy, Gralewo, Kamionkę albo Zawłostowo, Suchcin i Przeradz albo Przerost w pow. pozn.; strony uzależniają dokonanie tej zamiany od zgody król.; dok. miał być opatrzony pieczęcią własną wystawcy oraz jego ojca Stan. Koleńskiego [lecz or. nie miał śladów zawieszenia pieczęci i był przecięty, może na znak anulowania umowy?; z późniejszych źródeł dot. wspomn. wyżej wsi wynika, że Dobrogost posiadał niektóre wsie kl. parad., ale na in. warunkach, → niżej] (KBR nr 97; Wp. 7 nr 619); 1416 tenże toczy spór z Pietraszem Urbanowskim [z Lewic] o 13 kopcy gran. i o mł. zbudowany [przez Dobrogosta?] w Lewicach4Prawd. chodzi tu o gran. i mł. między Lewicami a Gralewem lub między Lewicami a Miłostowem, gdyż nie wydaje się prawdop., aby Lewice graniczyły z K. lub z Prusimiem. Dlatego zapiskę tę włączono do grupy przekazów mówiących o posiadaniu przez Dobrogosta niektórych wsi kl. parad (PZ 4, 145).

1424 tenże Dobrogost dz. Prusimia oświadcza, że Jakub opat z Paradyża oddał mu 1/2 dochodów z wsi Gralewo, Miłostowo i Przerost k. Kamionny (w to wchodzą 1/2 czynszów, chlebów [danin w naturze?], dochodów z klepek, z 2 młynów w Miłostowie, rybołówstwa oraz wynajmu ról i pastwisk), a w zamian za to Dobrogost zobowiązuje się do śmierci bronić dóbr kl. paradyskiego, dokładać trzeci fenig [tzn. 1/3 kosztów] do [kupna nowych] kamieni młyńskich we wspomn. młynach oraz ponosić 1/2 kosztów związanych z użytkami, z których czerpie dochód; Dobrogost nie będzie się starał u króla o przeniesienie tych przywilejów na swoich synów (Wp. 5 nr 422); 1435 Jan opat paradyski daje w dożywocie Dobrogostowi Kolińskiemu 1/2 Miłostowa i 1/2 Gralewa; Dobrogost przekazuje wieczyście po swej śmierci te połowy obu wsi klasztorowi, a star. gen. wlkp. tę „darowiznę” wsi dziedzicznych [!] poświadcza (PG 1, 91v; Wp. 5 nr 558); 1435 woźny sąd. zapowiada dziedziny Prusim, Mnichy, Gralewo i Miłostowo; 1/2 tych dziedzin należy do Dobrogosta, a 1/2 do opata parad.5Zapiska ta jest nieścisła, gdyż Prusim w całości należał do Dobrogosta i nigdy nie był wsią klaszt. W zapowiedzi wymieniono też wieś klaszt. Mnichy, o której brak wzm. w dokumentach z 1424 i 1435 r.; nazwa ta występuje jedynie w nie zrealizowanej umowie z [1408] r (PZ 13, 52v); 1439 tenże zobowiązuje się oddać opatowi parad, dzierżawioną przez siebie wieś klaszt. Lutol Mokry po 3 l. dzierżawy (Wp. 5 nr 640).

1420-40 tenże Dobrogost posiada dobra król. (GStar. s. 38, 38-39, 53, 56): 1420 temuż jako tenut. drah. Przybysław z Przesieki [pow. gnieźn.] tenut. rogoz. ma dać w ciągu 4 tygodni 100 ćw. słodu pszennego i 100 ćw. owsa (PZ 6, 109v); 1422 sąd ziemski pozn. z polecenia króla odkłada rozpatrywanie spraw spornych Dobrogosta z K. tenut. drah., zwłaszcza z komandorem joan. pod Poznaniem [→ Święty Jan k. Poznania] (PZ 7, 25v); 1422 tenże jako tenut. drah. oddał zamek w Drahimiu w ręce wrogów [krzyżaków] → p. 6; 1422 tenże jest tenut. obor. (PZ 7, 23v); 1433 Władysław [Jag.] zezwala Wojciechowi z Tuliszkowa [pow. kon.] wykupić z rąk Dobrogosta z K. dobra [król.] Pobiedziska za 230 grz. szer. gr i 270 grz. w półgr (Wp. 5 nr 536); 1438 król Władysław zapisuje Dobrogostowi Koleńskiemu 200 grz. na m. Babimost oraz na wsiach Grójce [Wielkie i Małe] oraz Podmokle [Wielkie i Małe] (AG perg. nr 366; Rykaczewski 282); 1440 tenże król temuż Dobrogostowi zapisuje na tychże dobrach Babimost 100 grz. (AG perg. nr 379; Rykaczewski 283).

1441-48 [zm. a. 28 II 1452] stren. Dobrogost Koleński vel Prusimski z K., Prusimia, Bielska i Debrzna [może identyczny z Dobrogostem kaszt. kam., a może jego syn?] (DBL nr 206, 207, 219; BJ 8057 IV k. 199, 255, 226; Koz.Nieznane nr 29; PG 2, 46v; PZ 14 k. 114, 129v, 134v, 150v, 175; KoścZ 14, 6v, Lub. A 38, 40; Obra B 3, 220; Dominikanki P-ń C 23, 24) podsędek pozn. 1441-10 (pierwsza wzm. 24 VII 1441, GUrz. A 285), tenut. bab. 1444 (KoścZ 12 k. 478, 482).

1443 tenże zeznaje, że jest winien swym poręczycielom Janowi Pniewskiemu, Zachariaszowi z Biezdrowskiemu [z Biezdrowa] i Winc. Sierakowskiemu 391 fl. (PZ 14, 158); 1446 tenże ma zwrócić Piotrowi z Obrzycka dług 100 grz. w ciągu 8 tygodni (PZ 15, 142v); 1447 Anna ż. tegoż Dobrogosta ma przedstawić w sądzie dok. dot. jej oprawy zapisanej na Prusimiu, a sąd zatwierdza wspomn. dok. w związku z pozwem braci Jakuba, Wojciecha i Macieja ss. Dziersława Orzeszkowskiego [z Orzeszkowa k. Sierakowa], którzy pozwali Dobrogosta z tych dóbr o jakieś sumy tytułem szkód (PZ 16 k. 13, 13v); 1447 tenże w sporze z Janem Otuskim i Wojc. Watą z Bobowicka (PZ 16, 37v); 1447 tenże w sporze z Piotrem z Kosiczyna i Janem Watami (PZ 16, 31v); 1447 tenże ma spłacić długi Sędziwojowi z Lubosza i Niemierzy z Grodziska; ponieważ Dobrogost nie stawił się w sądzie, sąd zarządza wwiązanie wierzycieli w jego dobra (PZ 16 k. 46, 47); 1448 tenże kupuje Gogolice [k. Człopy; obecnie Jaglice] od Jana z Czarnkowa [nad Notecią] za 400 grz. [może z zastrz. pr. odkupu?] (PG 3, 4v); 1448 sąd ziemski nakazuje temuż Dobrogostowi spłacić Jakubowi z Sierakowa dług 70 grz. w półgr bez 3 wiard., lecz pełnomocnik Anny ż. Dobrogosta sprzeciwia się temu (contradictabat alias otpyral) powołując się na jej dok. [oprawny?] (litera hereditaria; PZ 16, 143); 1448 tenże Dobrogost z C. i Bielska pozwany przez Winc. Sierakowskiego o spłatę długu 140 fl. bez 1 wiard.; jeżeli Dobrogost nie zapłaci, ma dać Sierakowskiemu wwiązanie w tych wsiach w 1 ł. os. lub 2 ł. opust. na każde 10 grz. długu (PZ 16, 143v); 1448 tenże (zastępuje go s. Mikołaj) ma zapłacić Winc. Sierakowskiemu 10 grz. szkody (PZ 16, 189); 1448 tenże płaci karę, bo nie spłacił długu 70 grz. bez 3 wiard. Janowi Polickiemu [z Policka k. Międzyrzecza] (PZ 16, 144); 1448 tenże ma zapłacić Kat. Bielejewskiej [zapewne z Bielejewa k. Wronek] 18 grz. (PZ 16, 218v); 1448 tenże (zastępuje go s. Mikołaj) ma zapłacić Zachariaszowi z Gorzycka Starego 75 grz. sumy głównej w półgr (PZ 16, 220v); 1449 tenże sprzedaje z zastrz. pr. odkupu wieś Debrzno Sędziwojowi Wacie niegdyś dz. Nądni za 592 zł węg. (PG 3, 64v); 1450 tenże z s. Mikołajem sprzedaje z zastrz. pr. odkupu Winc. Sierakowskiemu wieś Debrzno i Koleński Młyn ze stawem za 650 zł węg. i 70 grz.6Debrzno oraz → Koleński Młyn bywały zapewne częściej przedmiotem transakcji z zastrz. pr. odkupu; świadczy o tym kolejny wykup wspomn. młyna przez Mik. Koleńskiego w 1464 r., → niżej (PG 4, 65v).

1447-83 Mik. Koleński [ostatni raz występuje pod tym nazwiskiem w 1464 r.] vel Prusimski, s. Dobrogosta podsędka (AC 1 nr 620; PG 9, 101v; PG 58, 16; M.Poznań D 671; Obra B 3 k. 220, 253; DK 14; CP 380 nr 156; KR 8, 21; KBR nr 150, 151), wicepodsędek w Poznaniu 1448, wicepodsędek w Kościanie 1448-50, podsędek pozn. 1479-83 (GUrz. A 287, C 830, 1020), tenut. bab. → niżej r. 1451-52.

1447-50 tenże występuje przed sądem w zastępstwie ojca lub razem z nim → wyżej; 1451 Kazimierz Jag. zezwala Piotrowi z Szamotuł kaszt. pozn. na wykup m. Brójce [w stwie bab.] z rąk Mik. Koleńskiego (MS 1 nr 141); 1452 tenże oświadcza, że nie posiada osobnego dok. na posiadanie król. m. Brojce, w które to miasto obecnie ma być wwiązany Piotr Świdwa z Szamotuł kaszt. pozn. (PG 56, 24; PZ 17, 19); 1452 tenże z K., Prusimia, Bielska i Debrzna po śmierci ojca Dobrogosta płaci kary: a) 3 grz. Zachariaszowi Kąsinowskiemu, bo mu nie spłacił długu 170 zł węg., b) 3 grz. Wojc. Gnuszyńskiemu, bo mu nie spłacił długu 23 grz. 16 sk. w półgr c) 3 grz. Wyszakowi Gnuszyńskiemu, bo mu nie spłacił długu 23 grz. 16 sk. w półgr; równocześnie broni Prusimia i Debrzna jako swych dóbr po matce przeciw Wyszakowi Gnuszyńskiemu i Zachariaszowi Kąsinowskiemu, którzy pozwali go każdy o 170 zł węg.: sąd uznaje Prusim i D. za dobra Mikołaja po matce [co jest sprzeczne z faktami przytoczonymi wyżej! pozwala mu to nie odpowiadać z tych dóbr za długi ojca] (PZ 17, 10-10v); 1452 tenże pozwany po śmierci ojca przez Święszka, Andrzeja i Jana ss. zm. [Piotra] Słapa [z Dąbrówki par. Skórzewo] o 200 zł węg., broni dziedzin Prusim i Debrzno jako swego [rzekomego] majątku po matce, a sąd ten argument uznaje za słuszny (PZ 17, 19); 1452 tenże płaci kary, ponieważ nie spłacił zapisanego przez jego ojca długu 300 zł węg. Jadwidze c. zm. Jana Waty z Bukowca [k. Międzyrzecza] (PZ 17 k. 32v, 118); 1461 Jadwiga ż. Mik. Koleńskiego sprzedaje wieś Tarnowa [k. Rakoniewic] z łąką leżącą k. wsi Prochy Małe Mik. Kosickiemu [z Kosiczyna] za 400 grz. szer. gr7Jadwiga ż. Mikołaja z K. mogła być c. Janusza Tadera z Tarnowy k. Rakoniewic. W wyniku transakcji z 1461 r. Tarnowa przeszła na własność Kosickich i w końcu XVI w. występował w tej wsi Jan Tarnowski s. Mik. Kosickiego, → Kosiczyn. W świetle tych danych zupełnie niejasne jest znaczenie transakcji małżeńskiej z 1464 r. → niżej (PG 6, 207v); 1462 taż Jadwiga posiada dok. oprawny (litera dotis) na wsie Prusim, C. i Bielsko i na tej podstawie nie dopuszcza do wwiązania w te dobra Doroty c. Jana Knyszyńskiego, ż. Gerwarda Słomowskiego, która posiada dok. przysądny (litera adiudicatoria) na te dobra (PG 6, 134v); 1462-65 czynsz roczny 8 zł węg. od sumy głównej 100 zł węg. dla altarii w Trzcielu, która miała być tam ufundowana: 1462 tenże Mikołaj zapisuje ten czynsz na Bielsku, plebanowi w Trzcielu, 1465 tenże spłaca zaległy czynsz i 100 zł węg. Michałowi niegdyś plebanowi w Trzcielu, a obecnie desygnowanemu na wspomn. altarię altaryście (PG 6, 97; ACC 44, 29); 1464 tenże Mikołaj kupuje od Wojc. Waty z Bobowicka młyn ze stawem we wsi C.8W oryginale „Colnyno”, lecz kontekst wskazuje na wieś K. Por. przyp. 6 (dotąd Wata posiadał ten mł. łącznie z wsią Debrzno); tenże zapisuje ż. Jadwidze po 200 grz. posagu i wiana na wsi C. (PG 7, 220v, 2 zapiski); 1464 Mik. Koleński vel Prusimski daje ż. Jadwidze wieś Bielsko w zamian za wieś Tarnowę [k. Rakoniewic] (PG 6, 208v; PG 7, 220v); 1469?, 1470 tenże zapisuje wikariuszom kat. pozn. czynsz roczny 7 zł węg. bez 8 gr z pr. wykupu za 81 zł węg. (CP 14 s. 617, 623; PG 8, 70v); 1466-91 tenże stryjem [krewnym ze strony ojca]: 1466 Jana s. zm. Winc. Sierakowskiego (PG 6, 231v), 1472 synów zm. Stan. Zbąskiego (PG 8, 70v), 1480, 1491 Katarzyny c. Jana Świdwy z Szamotuł, ż. Mikołaja z Kościelca (PG 9, 192; PG 10, 146); 1474-77 tenże wujem [krewnym ze strony matki]: 1474 ks. Macieja, Jana, Andrzeja, Jana młodszego [i Chwała?] Wargowskich (PG 9, 15v); 1477 Jana starszego i Jana młodszego z Danaborza [pow. kcyn.] (PG 9, 84v), bez daty: Anny ż. Krzczona Goździchowskiego (PG 7, 273); 1481 tenże daje cc. Małgorzacie [później Kiszewskiej] i Jadwidze wieś Prusim z pr. wykupu za 400 grz. jako posag (każdy posag wynosi 200 grz.; PG 6, 136); 1498 Jadwiga [wd. po Mikołaju] → niżej.

1498-1522 Michał Prusimski z → Prusimia [tamże pełny zestaw informacji o nim], K. i Bielska: 1498 woźny sąd. wwiązuje Wojc. Otorowskiego w dobra Michała Prusimskiego z Prusimia i C., a w szczególności w 3 kmieci os. we wsi → Kłodno [sic!] oraz w jez. Kłodno w C.; Jadwiga Prusimska [wd. po Mikołaju] pani oprawna tych dóbr wyraziła na to zgodę (PG 59, 304); 1499 Małg. Kiszewska [siostra Michała] wraz z s. Tomaszem mają zeznać przed sądem, że Michał Prusimski zaspokoił ich pr. do posagu oraz cz. majątku po ojcu i matce Małgorzaty w Prusimiu, K. i Bielsku (PG 62, 43v); 1499-1500 Michał Prusimski na pokrycie długu 250 zł węg. i 60 grz. sprzedaje z zastrz. pr. odkupu Mac. Chrzypskiemu 1/2 K. z 1/2 folw. (bez dworu) oraz jez. Lubiwiec; woźny sąd. dokonuje wwiązania Chrzypskiego w 1/2 K. (PG 62, 43; PG 12 k. 71, 76v); 1500 tenże zapisuje ż. Zofii po 300 grz. posagu i wiana na 1/2 K. i na 1/2 Prusimia oraz na całym folw. i dworze w Prusimiu (PG 12, 78v).

1502 bracia Benedykt, Kiełcz i Jan Chrzypscy [ss. Macieja?] dają bratu Bartłomiejowi w działach 1/2 Chrzypska Wielkiego, 1/2 Chrzypska Małego, 1/2 wsi Kąty i 1/4 K., a Bartłomiej na tych dobrach zapisuje po 400 grz. posagu i wiana ż. Annie c. Jana niegdyś Jabłkowskiego [z Jabłkowa w pow. gnieź.] (PG 12 k. 180v-181); 1513 Anna Jabłkowska wd. po Bartłomieju Chrzypskim, a ż. Jana Prusieckiego [ze wsi Pruśce k. Rogoźna w pow. gnieźn.] sprzedaje z zastrz. pr. odkupu swemu s. Wawrz. Chrzypskiemu swą oprawę zapisaną przez zm. męża Bartłomieja na Chrzypsku Wielkim i Chrzypsku Małym, Pakawiu, K., Śródce [k. Wronek], Przyborowie i Przyborówku [k. Szamotuł] oraz Kątach [k. Sierakowa] (PG 14, 433); 1517 taż temuż synowi sprzedaje tęże oprawę za 270 grz. (PG 15, 178).

1557 działy braci Prusimskich: starszy brat Sebastian otrzymuje K. z brzegiem jez. Lubiwiec i → Bielska [tamże szczegółowy podział tej wsi], a Wojciech otrzymuje Prusim i 1/2 Bielska (PG 101, 730-732).

1469 wsie K., Prusim i Bielsko mają płacić po 14 grz. kary z powodu niezapłacenia wiardunków poboru król. (dacio regalis; PG 5, 33); 1508 wiardunki wojenne z C.: młyn o 1 kole [Koleński Młyn], 10 ł. i karczma (ASK I 3, 9v); 1563 pobór: 15 ł., młyn [→ Koleński Młyn], karczma dor. (ASK I 5, 224); 1564 w K. 15 ł. (IBP 307); 1577 Jan Prusimski płaci pobór (ASK I 5, 685v); 1580 Małg. Prusimska płaci pobór: 12 ł., 3 zagr. (ŹD 18).

5. 1405 Bartłomiej pleb. z Kamionny upomina się o legat 3 grz. zapisany w testamencie [czyim?]; Stanisław z C. zobowiązuje się kupić kościołowi w Kamionnie kielich za 3 grz. (ACC 1, 110v); 1564 wiardunki dzies. z 15 ł. w K. należą do uposażenia klucza pszczewskiego bpa pozn. (IBP 307); 1603-07 pleb. w Kamionnie pobiera meszne z K. (AV 3, 34v).

6. 1420-42 Dobrogost Koleński z K. tenut. dóbr król.: 1420-40 → p. 3; 1422 tenże lekkomyślnie, na skutek podstępu, utracił (fraude negligenter amiserat) na rzecz krzyżaków zamek król. Drahim; tenże nieco później dostał się pod Golubiem do niewoli krzyżackiej (DH 4, 304); 1430 tenże był świadkiem, gdy król zatwierdzał przyw. jedlneński w Jedlni (DH 4, 397); 1431 tenże wraz z Bartoszem Wezenborgiem [z Gostynia, potem kaszt. nak.] i Janem Jarogniewskim zebrawszy z wieśniaków wojsko niezbyt sprawne do walki, lecz liczne, broni Krajny przed najazdem krzyżaków; wojsko to zadało klęskę krzyżakom pod Dąbkami9M. Biskup, Najazd krzyżacki na Polskę i bitwa pod Dąbkami 1431 r., Zeszyty Naukowe Wojskowej Akademii Politycznej, Seria: Historia nr 15, 1967, s. 15-28 [pow. nak.] (DH 4, 459-460).

1439 Jan s. Dobrogosta [kaszt. kam.] bakałarz z uniwersytetu w Lipsku, student w Krakowie (AS 1, 94); 1445 [tenże] Jan Koleński rektor [= pleb.] kościoła par. w Kamionnie (ACC 28, 108v).

8. Bez daty: grodzisko wklęsłe na stromym wyżynnym cyplu przy brzegu Jez. Koleńskiego od strony NE (Hensel 3, 83).

Uwaga: K. do lat sześćdziesiątych XV w. było zapewne głównym ośrodkiem (miejscem zamieszkania) rodziny Koleńskich vel Prusimskich. Żyjący w l. 1447-83 Mikołaj, przedstawiciel tej rodziny począwszy od r. 1466, a później także wszyscy jego potomkowie używają już konsekwentnie tylko nazwiska „Prusimski”. Świadczy to zapewne o przeniesieniu głównej rezydencji z K. do Prusimia. Dlatego począwszy od Michała, s. Mikołaja pełny zasób informacji o poszczególnych posiadaczach tych dóbr przeniesiono do hasła → Prusim.

1 W haśle Gołaszyn k. Obornik w regeście tej zapiski (1406 r) znalazła się błędna informacja wynikająca z omyłkowej zamiany imion obu sióstr Gołaskich.

2 Cieplucha 225 błędnie nazwał ojca Anny Czewlejem Wyskotą, → Drobnin przyp. 3, → Krzemieniewo.

3 Trudno określić, na jakiej podstawie Dobrogost pisze się z Rogaczewa [Wielkiego]. Poza tą wzm. brak na ten temat in. przekazów z wyjątkiem niejasnego dok. z [1408?] r. (Wp. 7 nr 619) dot. zamiany wsi Rogacz [!?] w pow. kośc. na dobra kl. parad. → niżej. Cieplucha 255 uważał, że Dobrogost posiadał Rogaczewo Wielkie w l. 1411-18.

4 Prawd. chodzi tu o gran. i mł. między Lewicami a Gralewem lub między Lewicami a Miłostowem, gdyż nie wydaje się prawdop., aby Lewice graniczyły z K. lub z Prusimiem. Dlatego zapiskę tę włączono do grupy przekazów mówiących o posiadaniu przez Dobrogosta niektórych wsi kl. parad.

5 Zapiska ta jest nieścisła, gdyż Prusim w całości należał do Dobrogosta i nigdy nie był wsią klaszt. W zapowiedzi wymieniono też wieś klaszt. Mnichy, o której brak wzm. w dokumentach z 1424 i 1435 r.; nazwa ta występuje jedynie w nie zrealizowanej umowie z [1408] r.

6 Debrzno oraz → Koleński Młyn bywały zapewne częściej przedmiotem transakcji z zastrz. pr. odkupu; świadczy o tym kolejny wykup wspomn. młyna przez Mik. Koleńskiego w 1464 r., → niżej.

7 Jadwiga ż. Mikołaja z K. mogła być c. Janusza Tadera z Tarnowy k. Rakoniewic. W wyniku transakcji z 1461 r. Tarnowa przeszła na własność Kosickich i w końcu XVI w. występował w tej wsi Jan Tarnowski s. Mik. Kosickiego, → Kosiczyn. W świetle tych danych zupełnie niejasne jest znaczenie transakcji małżeńskiej z 1464 r. → niżej.

8 W oryginale „Colnyno”, lecz kontekst wskazuje na wieś K. Por. przyp. 6.

9 M. Biskup, Najazd krzyżacki na Polskę i bitwa pod Dąbkami 1431 r., Zeszyty Naukowe Wojskowej Akademii Politycznej, Seria: Historia nr 15, 1967, s. 15-28.