KOSZKOWO

1391 Koszkow[o] (Lek. 2 nr 79), 1398 or. Coszkowo (Lek. 2 nr 2224), 1425 Cosscowo (KoścZ 5, 513v), 1426 Koschcowo (KoścZ 8, 256v), 1447 Coskowo (KoścZ 13, 125), 6 km na W od Borku, 10 km na NE od Gostynia.

1. 1443 n. pow. kośc. (PG 2, 59); 1510 n. par. Strzelce Wielkie (LBP 111).

2. 1404 Szymon Koszkowski w sporze z Winc. Drogoszewskim o znaki czyli naciosy [zapewne znaki gran. na drzewach na gran. między K. a Drogoszewem] (KoścZ 2, 88, dawniej k. 65).

1425 kopiec narożny dzieli wsie Wycisłowo, Wroniny i K. (KoścZ 5, 513v, dawniej k. 132v); 1426 Mik. Koszkowski w sporze z Krzczonem Jeżewskim [z Wronin] o gran. między K. a Wroninami oraz wypasienie żołędzi na Wroninach i o 250 świń, nal. do Krzczona, które zostały zajęte [na gruncie wsi K.] (KoścZ 8 k. 211v, 227, 250, 256v; WR 3 nr 1147); 1427 Pietrasz Jezierski z K. dowodzi, że jego rządca zajął 2 konie Filipa Jeżewskiego na łące w K. (WR 3 nr 1296); 1427 (?) ugoda polubowna między Piotrem Jezierskim z C. a Filipem Furmanem z Jeżewa: kopce gran. między C. a wsiami Wycisłowo i Wroniny mają być usypane przy drodze gostyńskiej, która rozdziela ziemie Filipa od ziemi Pietrasza (KoścZ 8, 414v).

1511 kopiec narożny zw. Koniewy Kopiec dzieli wsie: Grodnica bpa pozn., Wycisłowo Czackich, C. Macieja, Stanisława i Jana Brześnickiego i Mszczyczyn Jana Grabowskiego (KoścZ 18, 235).

3. Własn. szlach. 1391 Janusz Koszkowski pozwany przez Wawrzyńca wdę [zapewne wicewojewodę, osoba niezn.] o to, że zranił pana Macieja [osoba niezident.] (Lek. 2 nr 79).

1398 Laszka Koszkowska zastawia [Sarze] ze wsi Sroki [pow. pyzdr.] 2 ł. opust. w Bodzewie za 8 1/2 grz. (Lek. 2 nr 2169).

1398 Sara ze Srok upomina się u pani [Laszki?] Koszkowskiej o 10 grz.; poręczycielem Koszkowskiej jest Krzczon z Jeżewa (Lek. 2 nr 2223); 1398 taż toczy spór z Krzczonem z Jeżewa, który miał ręczyć za męża Sary [osoba niezn.] że K. zostanie powzdane [odstąpione?, sprzedane?] za 100 grz. [komu?, nie wiadomo]; Krzczon dowodzi, że Sara obiecała uwolnić go od tego rękojemstwa (Lek. 2 nr 2224; WR 3 nr 108).

1403 Krystyn (Krzczon) Jeżewski zastępuje w procesie (intercessit) Szymona Bylińskiego [z Bylina oraz z Jezior Małych w pow. pyzdr.] w sporze o C. z Świętosławem i Janem Drogoszewskimi (KoścZ 2 k. 44, 70); 1404 tenże wygrywa proces o C. z Janem Drogoszewskim; sąd przysądza mu wieczyste posiadanie C. (KoścZ 2, 70v).

1404 Szymon Koszkowski [zapewne ident. z Szymonem Bylińskim, Jezierskim z Jezior Małych] → p. 2.

1419 Mik. Jezierzycki [z Jezior Małych w pow. pyzdr.?] pozwany przez panów Łaszcza i Piotra [jeden z nich był może regensem wsi bpiej Grodnica?] o to, że ludzie z K. napadli na dziedzinę bpią [Grodnicę?] (WR 3 nr 742).

1423 śwd. Mikołaj, który jest [rezyduje] w K. [ident. z Mik. Jezierzyckim?] (WR 3 nr 707); 1426 Mik. Koszkowski [ident. z Mik. Jezierzyckim] → p. 2; 1426 tenże w sporze z Krystynem Jeżewskim (KoścZ 8, 242v).

1426 Małgorzata, Dobrogost i Gerward niegdyś Koszkowscy w sporze z Krystynem Jeżewskim, → niżej: 1447 (KoścZ 8, 242v).

1427 Piotr z C. w sporze z Wincentym z Mchów (KoścZ 8, 404); 1427 [tenże?] Pietrasz Jezierski z K. → p. 2.

1427 Paszek Koszkowski w sporze z Filipem Jeżewskim dowodzi, że kmieć Wojciech z K. bez jego wiedzy dokonał podziału majątku, nie dał mu owcy dzielnej1Tzw. owca dzielna (ovis divisionis) stanowiła daninę składaną przez poddanych samemu panu, gdy ten zatwierdzał ugodę o podziale ich majątku. Zwyczaj ten znamy w Wlkp. najlepiej z dóbr lub., gdzie zachowały się dokumenty dot. takich podziałów z l. 1446-92 (np. DBL nr 211-213, 245, 246, 248, 252, 253, 258, 266, 288, 324, 327, 335, 336, 343; KsLub. nr 4453, 4455, 4459, 4464, 4471, 4477). O stosowaniu tego zwyczaju w dobrach szlacheckich zachowały się tylko sporadyczne wzmianki i bez jego woli opuścił K. (WR 3 nr 1274).

1428 działy polubowne Piotra oraz jego ss. Pawła, Jana i Macieja z Jezior Małych; przedmiotem podziału jest m. in. C. (PZ 10, 136v, zapiska trudno czytelna).

1429 Jan Koszkowski [s. Piotra z Jezior Małych?] w sporze z Gniewkiem z Krajewic (KoścZ 9, 215); 1443 tenże? zapisuje ż. Małgorzacie po 100 grz. posagu i wiana na C. (PG 2, 59).

1436 Wawrz. Koszkowski (KoścZ 11, 274).

1447 Gerward i Małgorzata dzieci zm. Dobrogosta z C.; wg ugody zawartej między Filipem Furmanem z Niezamyśla [pow. pyzdr.] a Mikołajem, Piotrem oraz Janem kan. pozn. braćmi z Czacza, Filip Furman ma bronić Czackich od roszczeń Gerwarda i Małgorzaty, a jeśli tego nie uczyni, to winien zapłacić Czackim to, co w tym sporze przegrają (KoścZ 13, 125).

1462-78 Potencjan z Dąbrowy [k. Poznania, par. Skórzewo] podsędek pozn. 1451-78 (GUrz. nr A 286): 1462 tenże → p. 5; 1466 tenże zapisuje wikariuszom kat. pozn. czynsz roczny 11 grz. od sumy 134 grz. na wsiach Sobiesiernie [k. Poznania, w par. Skórzewo], Palędzie, Palędzie Małe i Dąbrówka [k. Poznania, par. Skórzewo] (PG 6, 234); 1474 tenże tymże wikariuszom zapisuje czynsz roczny 9 wiard. od sumy 15 grz. w półgr i 27 zł węg. na K. i obu wsiach Palędzie; czynsz ten przenosi ze swej wsi Sobiesiernie (CP 14, 616); 1494, 1501 czynsze z K. dla wikariuszy są wykupione [nie wiadomo kto wykupił] (CP 14, 623; PG 12, 161v).

1471 tenże Potencjan daje Katarzynie ż. Andrzeja z Rosnowa 1/8 K., a w zamian dostaje od niej spadek po zm. ojcu Janie Mleczko, tzn. 1/8 Zborowa i 1/8 Konarzewa [k. Poznania] oraz 87 1/2 grz. (PG 8, 117v); 1478 tenże sprzedaje z zastrz. pr. odkupu całe K. za 400 zł węg. Mikołajowi s. zm. Andrzeja Słapka [z Sobiesiernia] oraz Mik. Kozłowskiemu jako stryjowi i opiekunowi tego Mikołaja (PG 9, 93v).

1482 bracia Melchior, Jan i Wojciech dziedzice niedz. w Skórzewie, bratankowie Melchiora Kozłowskiego, sprzedają za 170 zł Stan. Nowodworskiemu [z zaginionego Nowego Dworu k. Poznania w okolicy Konarzewa] cz. sumy zapisanej na K., przypadającą na nich w spadku po zm. Mik. Słapku z Sobiesiernia (PG 7, 150v).

1494 Marcin z Dąbrowy kan. pozn. s. Potencjana z bratankiem Janem dz. Dąbrowy, s. Bartosza, sprzedaje C. za 500 grz. Dorocie Koszkowskiej swej siostrze stryj. [może c. Mikołaja, który był bratem Potencjana?], ż. Błażeja z Zalesia [k. Borku] (PG 7, 35v).

1510 Dorota Brześnicka [w 1494 zw. Koszkowską, obecnie nosi nazwisko od wsi Brześnica k. Dolska, której części nabył jej mąż Błażej w l. 1494-96, → Brześnica, cz. I s. 125] posiada C.; szl. Marcin Lipowski, który służył u niej, kupił 1 ł. w Grodnicy wsi bpa pozn.; wg zeznania kmiecia z Grodnicy, po śmierci Lipowskiego Dorota kupiła ten łan i obecnie jest on uprawiany przez kmieci z C. (DepTest. IV 149); 1511-13 bracia Stanisław, Maciej i Jan z K. [zapewne ss. Błażeja i Doroty] posiadają Brześnicę (KoścZ 18 k. 235, 357v, 398); 1511 ciż posiadają C. → p. 2; 1518 Dorota Koszkowska wd. po Błażeju Brześnickim sprzedaje z zastrz. pr. odkupu 5 ł. os. w K. Katarzynie ż. Marcina Górskiego [z Góry k. Jarocina?, pow. pyzdr.] (PG 15, 210); 1521 taż Dorota daje cały swój majątek po ojcu czyli 1/2 K. z całym dworem synowi Janowi Brześnickiemu (PG 15, 380v); 1525 taż daje 1/2 K. synowi Stan. Koszkowskiemu (PG 16, 79).

1522 Stan. Koszkowski z matką Dorotą zapisuje po 50 grz. posagu i wiana ż. Agnieszce c. Wacława Kadzyńskiego na 1/4 C. (w tej cz. C. jest sołtys) i na całym dworze w C. oraz na 1/2 cz. w Godurowie (KoścZ 22, 80v); 1525 Stan. Brześnicki [= Koszkowski] dz. w K. z ż. Agnieszką sprzedaje Tyburcemu Jaraczewskiemu cz. Godurowa za 200 grz. (PG 16, 78v); 1528 Jan Koszkowski sprzedaje z zastrz. pr. odkupu Łukaszowi Kluczewskiemu [z Kluczewa k. Wielichowa] części K. i Unisławia w pow. pyzdr. za 30 grz.; na Unisławiu ciąży oprawa Agnieszki Sulejewskiej [niezident.] (PG 16, 232v); 1533 tenże sprzedaje całe K. Marcinowi Baranowskiemu za 1000 grz. (PG 16, 601); 1534 tenże z c. Anną sprzedają z zastrz. pr. odkupu Janowi Kadzeńskiemu 6 ł. os. w Unisławiu (PG 16, 622v).

1510 w C.: 9 1/2 ł. os., 3 ł. opust. i folw., którego się nie uprawia (LBP 111); 1530 pobór z 3 ł. (ASK I 3, 133); 1563 pobór: 5 ł. i karczma dziedz. (ASK I 4, 196); 1580, 1581 pobór: 4 1/2 ł. os., karczmarz płaci od 1/4 ł., 1 komor., który posiada bydło, 1 komor. biedny (ŹD 85; ASK I 6 k. 297v, 490).

1427 kmieć Wojciech z K. → wyżej: Paszek Koszkowski.

4. 1522 sołtys w C. → p. 3.

5. 1462 Leonard pleb. ze Strzelec Wielkich, który pozwał Potencjana dz. w C. o dzies. snop. z folw. w C. uzyskuje wyrok skazujący Potencjana na zapłacenie tej dzies. (ACC 42 k. 45, 52).

Uwaga: W haśle → Grąbiewo (cz. I s. 669) przyjęliśmy, że do K. odnosi się rota WR 3 nr 567, z 1416: Fema Grąbiewska w sporze z Kat. Ceradzką dowodzi, że „Coszky” wartości 10 grz. do których Katarzyna rości sobie pretensje, Fema otrzymała od męża Tomisława i są one jej własnością. Obecnie po ponownej analizie tekstu uważamy, że mowa tu nie o wsi lecz raczej o kożkach, czyli ubiorach podbitych futrem (Słownik Staropolski, t. 3, Wrocław 1960, s. 369; Słownik polszczyzny XVI wieku, t. 11, Wrocław 1978, s. 101).

1 Tzw. owca dzielna (ovis divisionis) stanowiła daninę składaną przez poddanych samemu panu, gdy ten zatwierdzał ugodę o podziale ich majątku. Zwyczaj ten znamy w Wlkp. najlepiej z dóbr lub., gdzie zachowały się dokumenty dot. takich podziałów z l. 1446-92 (np. DBL nr 211-213, 245, 246, 248, 252, 253, 258, 266, 288, 324, 327, 335, 336, 343; KsLub. nr 4453, 4455, 4459, 4464, 4471, 4477). O stosowaniu tego zwyczaju w dobrach szlacheckich zachowały się tylko sporadyczne wzmianki.