1303 or. Kowalewo (Wp. 2 nr 868), 1443 Cowalyewo (KoścZ 12, 287), 1496 Cowale (AC 2 nr 1506), 7 km na SW od m. Grodzisk Wlkp.

1. 1450 n. pow. kośc. (PG 4, 11); 1510 n. par. Kamieniec (LBP 157).

2. 1303 droga z K. do Wąbiewa (Wp. 2 nr 868); 1399 łąki w K. (Lek. 2 nr 2280, 2397); 1399-1400 spory o granice K. → p. 3; 1415 pastwiska (płone pastwy) → p. 3.

1448 woźny zeznaje, że usypał 15 kopców [gran.] między dziedzinami Ujazd, C. i Kamieniec, poczynając od kopca [narożnego?] dziedziny Ujazd aż do błota pod dziedziną Cykowo i do samicy [strugi] cykowskiej [→ Łęczyca], a dalej nie mógł sypać kopców, bo stała woda; sąd potwierdza te kopce [czyli granice] (KoścZ 13, 202v).

1512 spór o rolę: czy jest to stara wieś C., czy folw. w Kamieńcu? → p. 5.

1568 rola w Kamieńcu, zw. → Zastawa, leży przy gran. ze wsią K. (WschG 6, 24-25v).

3A. Własn. kl. cyst. w Obrze (do początku XV w.). 1399-1401 → p. 3B; 1401 opat kl. w Obrze¹Wiadomość tę znamy ze wzmianki w kopiariuszu klaszt., jaki sporządzono w 1653; przejrzenie zapisek w księgach ziemskich kośc. z 1401 (KoścZ 1 i 2) nie rozszerzyło informacji toczy proces o [bliżej nieokreślony] czynsz roczny oraz o 1/2 K. (Obra B 3, 304); → też p. 3B: Mik. Wójt pod 1410-15.

3B. Własn. szlach. 1399-1400 Nasław z K., Kowalewski (K 2, 340-341)²Podaje, że w 1400 występuje Nasław Kowalewski, cytując KoścZ k. 106; zapiski tej nie udało się odszukać: 1399 opat kl. cystersów w Obrze wraz z Nasławem z K. [zapewne jako właściciele części w K.] toczą proces z Franciszkiem Szkapą z Ujazdu [pod Grodziskiem Wlkp.] o to, że ten wdarł się w ich dziedzinę K. [to jest w dziedzinę opata i Nasława], zabrał zboże i wykosił łąki, czyniąc szkody w wysokości 20 grz. (Lek. 2 nr 2280, 2397); 1399-1400 opat³Nieprecyzyjnie formułuje swe zdanie Krasoń 91, pisząc, że w 1399 r. 1/2 K. występuje w rękach kl. w Obrze; zupełnie nietrafnie podaje, że kl. oberski toczył spór o K. z Nasławem i Nasław z jednej strony oraz Franciszek Szkapa [z Ujazdu] z drugiej strony, toczą proces o rozgraniczenie dziedziny K.; sąd postanawia, na rzecz opata i Nasława, przeprowadzić opole czyli ujazd, czemu Franciszek sprzeciwia się; proces o granice, dziedziny i zniewagi toczy się nadal, a Wojc. Naproszewski poręcza opatowi za Franciszka, że ten zachowa wobec niego pokój (Lek. 2 nr 2357, 2510, 2593).

1410-15 Mik. Wójt (Nicz Woyth, Niczwoyt), Niczko Unrow⁴Identyczność tej osoby wynika m. in. z dokumentów z 1406 i 1413 (Wp. 5 nr 98, 224), występuje w Ptaszkowie i w Ujeździe [k. Grodziska Wlkp.], zięć Wawrz. Łódzkiego z Będlewa: 1410-13 tenże toczy proces z opatem kl. w Obrze o dziedziny Sobolewo i 1/2 K. oraz o 8 grz. rocznie przez 4 lata [to jest o 32 grz.] tytułem pożytków (KoścZ 3 k. 139, 142v; KoścZ 4 k. 15, 44 albo 26, 67, dawniej k. 79v, 120); 1410 tenże toczy proces z Pietraszem Korzbokiem [z Kamieńca k. Grodziska.], który jako swego zachodźcę (intercessor) ma w sądzie przedstawić opata oberskiego, plebana kiebłowskiego i jego brata (KoścZ 3, 142); 1415 sąd zachowuje dożywotnio Niczka Unrow z Ujazdu i jego ludzi przy pr. wypasu bydła na wspólnych pastwiskach w Sobolewie i w 1/2 K., bez czynienia szkód Winc. Korzbokowi [z Kamieńca k. Grodziska Wlkp.] i jego ludziom, zaś Wincenty winien go zwolnić od kary ekskomuniki, jaką spowodował opat (KoścZ 4, 186v, dawniej k. 83v).

1420-24 stren. Winc. Korzbok dz. w Kamieńcu, ojciec Jana, Piotra, Wincentego i Stanisława, 1436 wspomn. jako zm., prawdop. nie żył już 1435 (KoścZ 11 k. 65, 250v): 1420, 1424 tenże toczy procesy o dzies. z K. → p. 5.

1436-50 Wincenty, Winc. Korzbok z Kamieńca [s. Wincentego]: 1436 Jan, Piotr, Wincenty i Stanisław, ss. zm. stren. Winc. Korzboka z Kamieńca pozwani z Kamieńca, K. i Ujazdu oraz innych dóbr po ojcu przez Blizbora z Karśnic, prawdop. nieletni, bo w ich imieniu występuje opiekun (tutor) Zygmunt Korzbok [z Zielęcina] (KoścZ 11, 250v); 1443 Wincenty i Stanisław z Kamieńca toczą proces z Janem i Mikołajem, dziedzicami z Granowa, pozwani przez nich o zaległe od 2 lat czynsze z Kamieńca i K. (KoścZ 12, 287); 1444 ciż pozwani przez opata kl. w Obrze o to, że nie wiadomo, jakim prawem dzierżą dziedziny Sobolewo i 1/2 K., podczas gdy opat ma do nich lepsze pr., lecz wobec niestawiennictwa opata, sąd uwalnia ich od jego roszczeń (KoścZ 12, 489); 1448 rozgraniczenie dziedzin Ujazd, K. i Kamieniec Wincentego i Stanisława braci z Kamieńca (KoścZ 13, 202v); 1450 Wincenty dz. z Łęk Małych [k. Kościana] sprzedaje bratu swemu Stanisławowi dz. w Kamieńcu wsie Kamieniec i K. za 1600 grz. (PG 4, 11).

1436-64 Stan. Korzbok z Kamieńca, Kamieński, s. Wincentego i brat Wincentego: 1436, 1443, 1444, 1448, 1450 → wyżej; 1464 tenże pozwany z Kamieńca, K. i innych dóbr (KoścZ 14, 379); 1464 → niżej.

1464-89 Jan Rybieński, Jan Korzbok dz. w Rybnie [pow. gnieźn.]: 1464 tenże⁵W tekście zapisano nazwisko kontrahenta jako Rabyenski, co uważam za niewątpliwą pomyłkę pisarza kupuje od Stan. Kamieńskiego wieś K. za 350 grz. (PG 7, 260); 1486 tenże ż. Jadwidze zapisuje na wsi K. po 200 kóp [gr] posagu i wiana (PG 10, 55v); 1489 → niżej.

1489-97 Mik. Korzbok z Rybna, Rybieński: 1489 tenże na 1/2 dóbr należnych mu z działów z Janem Korzbokiem Rybieńskim w m. Kiszkowo i wsiach Witkowo w pow. gnieźn. i K. w pow. kośc. zapisuje ż. Barbarze po 700 zł posagu i wiana (PG 10, 130); 1496 tenże na 1/2 wsi Witkowo i na 1/2 K. zapisuje po 500 zł węg. posagu i wiana ż. Katarzynie c. Piotra Skierki Łekieńskiego [z Łekna, pow. kcyn.] (PG 7, 126v); 1497 tenże na 1/2 m. Kiszkowo i wsi Rybno, które były Macieja Witkowskiego i na 1/2 K. zapisuje po 500 zł węg. posagu i wiana ż. Katarzynie, c. Piotra Łekieńskiego czyli Skierki (PG 7, 134v).

1510 Jan Rybieński z C. (LBP 157).

1512 Adam Korzbok Rybieński, dz. w K., sprzedaje kap. kat. pozn. 5 grz. czynszu rocznego na 1/2 K. w pow. kośc. za 60 grz. szer. półgr z zastrz. pr. wykupu (A 215; ACC 88, 271); 1512 → niżej.

1512 Piotr Gniński kupuje K. od Adama Korzboka z Rybna za 310 grz. (MS 4/2 nr 10274).

1510-81 areał: 1510 9 ł., wszystkie os., w tym 1 1/2 ł. sołtysa, 1 karczma os., 1 karczma opust. (LBP 157); 1530 pobór: 4 ł.; 1563 pobór: 7 1/2 ł., 1 karczma dor. (ASK I 4, 156); 1581 pobór⁶Piotrkowska 1 nr 290, podaje nietrafnie Zygmunta Korzboka Kamienieckiego jako właśc. wsi K. w 1568. Tymczasem z cytowanego przez nią źródła wynika jedynie, że był on właśc. wsi Kamieniec, która graniczyła z K., a w akcie tym brak jakiejkolwiek informacji własnościowej o K. (WschG 6, 25): 7 1/2 ł., 1 karczma dor. na 1/8 ł., 1 zagr., 1 komor. (ŹD 74, z błędem; ASK I 6, 505v).

Kmiecie: 1466, 1500, 1512 → p. 5; 1496 Prokop → p. 6; 1512 pracowici Marcin sołtys, Prokop i Jan Żniński kmiecie z C., w imieniu kmieci tej 1/2 C., która jest obciążona czynszem rocznym na rzecz kap. kat. pozn., poddają się karom kościelnym na przypadek zalegania z czynszem (ACC 88, 271).

4. 1456 Walentyn, Tomasz i Piotr sołtysi z Zielęcina i C. → p. 5; 1500 sołtys w C. → p. 5; 1510 sołtys ma 1 1/2 ł. (LBP 157); 1512 prac. Marcin sołtys w C. (ACC 88, 271).

5. 1414-26 → niżej: pod 1466; 1420 Jan pleban w Parzęczewie toczy proces z Wincentym dz. w Kamieńcu, ponieważ ten tytułem dzies. nie uiścił mu z ról K. trzech kóp [zboża] wartości 1/2 grz. (ACC 4, 152).

1424 Winc. Korzbok dz. w Kamieńcu pozywa Piotra plebana w Parzęczewie; wnosi o zwolnienie siebie z kary ekskomuniki, w jaką popadł, ponieważ nie uiścił całkowicie dzies. snop. z folw. C., a miałby oddać [dzies. z] owsa, pszenicy i grochu; twierdzi, że w ubiegłym roku nie było zasiewów jarych, ani grochu, ani pszenicy; pleban ma przeprowadzić dowód co do zasiewów jarych na folwarku; strony powierzają swój spór do rozstrzygnięcia oficjałowi pozn., jako sędziemu polubownemu (ACC 7 k. 73v, 74, 97).

1456 Maciej pleban w Górce [k. Stęszewa; poprzednio pleban w Zielęcinie?] toczy proces z Walentynem, Tomaszem i Piotrem, sołtysami z Zielęcina i C. wnosząc, aby ich zmusić do zapłacenia wiardunków [dziesięcinnych] swemu kościołowi [w Zielęcinie?], a które od 2 lat zatrzymują, zaś sołtysi tłumaczą, że zapłacili (ACC 37, 109v).

1466 Piotr pleban w Zielęcinie toczy proces z kmieciami w C. o dzies. snop., jaką Andrzej Łaskarz bp. pozn. [1414-26] nadal kościołowi i plebanom w Zielęcinie, prosi o jej zasądzenie zgodnie z przywilejem nadania tej dzies. i zgłasza gotowość okazania tego dok.; sędzia wyrokuje, że pleban ma przeprowadzić dowód ze świadków, że pobierał dzies. snop., a w przeciwnym przypadku kmiecie mają nadal płacić dzies. pieniężną (ACC 45, 120).

1500 w procesie, jaki toczyli sołtysi i kmiecie w C. przeciwko Świętosławowi plebanowi w Zielęcinie sędzia wydaje wyrok: stwierdza, że kmiecie z C. od niepamiętnych czasów płacili dzies. pieniężną, to jest rocznie 2 grz. bez 4 denarów i oddala roszczenia plebana do dzies. snop. (ACC 78, 105v); 1510 pleban z Zielęcina pobiera 2 grz. tytułem dzies. z C. (LBP 166).

1512 Wincenty pleban w Kamieńcu w procesie ze Stan. Bielejewskim plebanem w Parzęczewie podnosi, że Stanisław pobiera dzies. z folwarku w Kamieńcu, jaka należy do tego kościoła, natomiast Stanisław twierdzi, że nie pobiera żadnej dzies. z tego folwarku, lecz pobiera ze starej wsi C., jaka przynależy do kościoła w Parzęczewie; sędzia postanawia, że parafianie mają doprowadzić do ugody między nimi i ustalić, do jakiej wsi należy ta rola; gdyby nie zdołali pogodzić, to strony mają przeprowadzić postępowanie dowodowe (ACC 88, 168).

6. 1496 pracowici Marcin Rączka z Wielichowa, Stefan z Ujazdu i Błażej z Granówka oskarżeni o to, że w zeszłym roku napadli na nocujących w stodole prac. Prokopa we wsi C. kwestujących braci z klasztoru karmelitów w Poznaniu (AC 2 nr 1506).