1398 or. Kosle, Cosle (Lek. 1 nr 2657, 2779), 1400 Cozle (KP nr 230), 1408 Kozle (ACC 2, 108v), 1420 Coszle (ACC 4 k. 9v, 155), 1423 kop. 1488/92 Cosszle (LBP 33), 1448 Coszlye (PZ 16, 157v-158), 1462 Koszlye (PG 6, 97v), 1479 Koslie (PG 9, 190v), 1563 Kozlie (ASK I 5, 228v), 7 km na SSW od m. Ostroróg.
1. 1462 n. pow. pozn. (PG 6, 97v); 1413 (kop. 1455) par. Otorowo (Wp. 5 nr 222).
2. 1398 Mik. Kozielski i Mroczek z Zajączkowa [k. Pniew] mają rozgraniczyć przez ujazd K. i Zajączkowo (Lek. 1 nr 2657, 2779); 1398, 1400 zapowiedź zapustu i dąbrowy → p. 3; 1413 (kop. 1455) strumień Struga [k. Ostroroga] oddziela pola, folw., łąki itd. stanowiące uposażenie kościoła w Otorowie [k. Szamotuł] od wsi K. (Wp. 5 nr 222); 1539 (kop. XVII w.) kopiec narożny dzieli Buszewo, Buszewko oraz K. braci Łukasza i Andrzeja Jankowskich [z Jankowic] (Dominikanie P-ń Diss. VIa nr 1); 1652 (obl. 1743) rozgraniczenie Otorowa i K.: ustawiono dwa kopce narożne dzielące Otorowo, K. i Buszewko oraz Otorowo, Ostroróg i K.; wzm. o drodze z K. do Szamotół i Ostroroga (PG 1007, 50-51, dawniej k. 40).
3. Własn. szlach. 1387-1407 Tomasz Kozielski z K. alias Lipnicki z → Lipnicy k. Szamotuł (WR 1 nr 53, 616): 1387 tenże toczy proces z Mikołajem z Bytynia, jego żoną i synami oraz innymi dziedzicami Bytynia o 30 grz., o 3 grz. z tytułu poręczenia i o 15 grz. (Lek. 1 nr 224); 1393-94, 1400 tenże toczy procesy z Janem (Jankiem) Jaromirskim [z Jaromierza] o posag 100 grz. wniesiony przez siostrę Tomasza do Niałka Małego [k. Wolsztyna] (Lek. 1 nr 1664, 1763; WR 1 nr 436).
1391-1408 Mik. Kozielski z K., brat Tomasza (WR 3 nr 1; WR 1 nr 487, 555, 616): 1398 → p. 2; 1398, 1400 tenże zapowiada w swoim dziedzictwie C. cały zapust i dąbrowę z powodu wydeptywania ścieżek w zbożu (Lek. 1 nr 2592; KP nr 230); 1400 tenże toczy proces z Mik. Baworowskim [z Baworowa, obecnie Baborowo] (KP nr 282); 1400 tegoż wyznacza jego brat Tomasz Lipnicki [alias Kozielski] do prowadzenia procesu z Piotrem Wilkiem [z Lubosiny k. Pniew] o trzy kopce (KP nr 454); 1400 tenże toczy proces z łowczym [pozn.] Andrzejem z Zajączkowa (KP nr 320, 481); 1403 tenże toczy proces z Piotrem kmieciem z Sarniewa [osada niezn., zapewne k. Pniew], który go pozwał z powodu zabrania pieniędzy i uwięzienia (KP nr 1509); 1405 tenże toczy proces z Janem Otuskim [z Otusza k. Buku] (KP nr 2255); 1408 tenże toczy proces z Adamem pleb. w Otorowie; pleban pozywa tegoż (?)1Now. 2, 463 przyp. 77, wymienia Wincentego z Koźla, którego jednak nie wspomina cytowane źródło o zajęcie folw. zw. Poświętne [niezident., k. Cerkwicy] wraz z rolami i łąkami, które stanowią uposażenie kościoła w Otorowie (ACC 2, 108v).
1418 Mik. Żydowski [z Żydowa i Rozwarowa, obecnie Rostworowo, obie wsie k. Obornik oraz z Psarskiego k. Pniew] kaszt. santocki przedkłada w sądzie ziemskim dok. nabycia (litera resignatoria) C.; nikt nie zgłasza pr. bliższości (PZ 5, 80).
1428 woźny sąd. zapowiada wsie Psarskie [k. Pniew], Zajączkowo, C. i Orle [Orle Małe] Piotra, Zygmunta, Wincentego i jego s. Dobrogosta [Zajączkowskich] (PZ 10, 105v).
1448-62 Bieniak z Rozwarowa i Zajączkowa dz. K. [s. Dziersława Rozwarowskiego, bratanek Mik. Żydowskiego]: 1448 tenże w działach ze swymi braćmi Piotrem i Pawłem z Rozwarowa otrzymuje Zajączkowo, C., Orle [Orle Małe k. Ostroroga, obecnie Orliczko], Glinno oraz sumy zapisane na Gorzewie i Łagiewnikach [k. Poznania] (PZ 16, 157v-158); 1462 → niżej.
1462 Dziersław s. Piotra Rozwarowskiego oraz Jan, Grzegorz i Benedykt ss. Pawła z Jankowie [Rozwarowa i Zajączkowa] otrzymują od swego stryja Bieniaka Zajączkowskiego wsie Zajączkowo, K. i Orle pod warunkiem, że wypłacą swym siostrom [stryjecznym] a córkom Bieniaka, tj. Małgorzacie, Annie, Katarzynie, Elżbiecie i Dorocie łącznie 500 grz. półgr (PG 6, 97v).
1479 Jan Zajączkowski kan. pozn., dz. Zajączkowa i K.: tenże zapisuje klerykowi Mikołajowi z Szamotuł 3 grz. czynszu rocznego na Zajączkowie i K. w celu erekcji altarii w koleg.2Kościół Ś. Stanisława w Szamotułach był w tym czasie prepozyturą, niekiedy zw. nieściśle kolegiatą, którą stał się dopiero w 1521 (Now. 2, 615-616) w Szamotułach (PG 9, 190v); tenże zapisuje z zastrz. pr. wykupu w celu erekcji altarii w kościele par. w Zajączkowie czynsz [roczny] 10 grz. szer. półgr, po 5 grz. na Zajączkowie i C., od sumy głównej 124 grz. (ACC 57, 144v).
1507-34 [zm. ok. 1538] Andrzej Jaktorowski [z Jaktorowa, pow. kcyn.], mąż Anny Jankowskiej dz. K.: 1507 tenże zapisuje z zastrz. pr. wykupu Mikołajowi Parysowi [z Lubowa k. Wronek] altaryście altarii Ś. Mateusza w kaplicy Ś. Leonarda w kat. pozn. 3 grz. czynszu rocznego na C., oraz Maciejowi z Obornik altaryście altarii Ś. Apolonii 8 grz. od 100 grz. (PG 13, 138v); 1509, 1511 niżej: Anna Jankowska; 1510 tenże zapisuje Mikołajowi Parysowi altaryście w kat. pozn. 3 grz. czynszu [rocznego] na C. (LBP 178); 1534 → niżej: Łukasz i Andrzej Jankowscy.
1509-11 Anna Jankowska dz. K., ż. Andrzeja Jaktorowskiego, c. zm. Grzegorza Jankowskiego: 1509 taż w asystencji m. in. stryja Dziersława Rozwarowskiego daje mężowi Andrzejowi Jaktorowskiemu 1/3 cz. dóbr ojcowskich i macierzystych, tj. całe wsie Jankowice, Lusowiec i Rumino [k. Buku, obecnie Rumianek], zachowuje sobie Ceradz [Stary], Psarskie, Młyniewo [k. Grodziska Wlkp.], Wilkowo [k. Buku] i Dąbrówkę [Ludomską]; Andrzej zapisuje żonie po 500 zł posagu i wiana na połowie z 1/2 wsi Jankowice, Lusowiec, Rumino i K. (PG 14, 134); 1511 taż w asystencji m. in. wspomn. stryja Dziersława daje mężowi Andrzejowi Jaktorowskiemu całe wsie ojcowskie i macierzyste, tj. Psarskie, Ceradz Stary, Dąbrówkę [Ludomską], 3 ł. opust. w Krzestkowicach [obecnie Krzeszkowice], Nojewo i Wilkowo; Andrzej daje żonie dożywotnio całe wsie Jankowice, Lusowiec, Rumino, Ceradz Stary, Psarskie, K., Dąbrówkę [Ludomską], Młyniewo i Wilkowo (PG 14, 284-285).
1534-39 bracia Łukasz i Andrzej Jankowscy: 1534 tymże ojciec Andrzej Jaktorowski tenut. śrem. i kcyn. wydziela dobra, starszy Łukasz otrzymuje m. in. całą wieś K. (PG 16, 676; Cieplucha 273: 1538); 1539 → p. 2.
Pobór w K.: 1508 od 12 ł., 6 gr od karczmy; 1509 od 11 ł., 3 gr od karczmy (ASK I 3, 52v); 1510 od 11 ł. (ASK I 3, 273); 1563 od 6 1/2 ł., 1 karczma dor. (ASK I 5, 228v); 1577 płatnik poboru [Piotr] Chodzieski [= Potulicki, s. Mikołaja (PSB 28, 252; UDR I/2 s. 224)] wda [inowrocł., płocki, brzeski kuj.] (ASK I 5, 697); 1580 Kasper Potulicki płaci od 10 1/4 półł., 4 zagr. (ŹD 24; ASK I 6, 123v); 1583 tenże płatnikiem poboru (Piotrkowska 2, 39).
5. 1413 (kop. 1455) Adam pleb. w Otorowie pobiera w K. dzies. z pól szlach., z kmiecych os. po 2 miary żyta i owsa (Wp. 5 nr 222); 1420 tenże toczy proces z Mikołajem z Górki [Miejskiej] kanclerzem [kat.] pozn. o dzies. snop. z ról folw. w C. (ACC 4, 9v); 1420 ciż toczą proces o dzies. z 4 ł. w C. (ACC 4, 155); 1421 ciż mają zawrzeć ugodę w sprawie dzies. snop. z 4 ł. ról folw. we wsi C. (ACC 5, 100v); 1423, 1510 kanclerz kat. pozn. otrzymuje dzies. z C. (LBP 33).
6. 1521 Michał z C. lektor wieczysty w kościele Ś. Stanisława w Poznaniu (AC 2 nr 1747).
1 Now. 2, 463 przyp. 77, wymienia Wincentego z Koźla, którego jednak nie wspomina cytowane źródło.
2 Kościół Ś. Stanisława w Szamotułach był w tym czasie prepozyturą, niekiedy zw. nieściśle kolegiatą, którą stał się dopiero w 1521 (Now. 2, 615-616).