1399 or. Crocz (Lek. 1 nr 2827), 1433 Crothecz (PZ 12, 86), 1526 Crotsch, Krotsch (PZ 29, 487), 1563 Krucz (ASK I 5, 225), obecnie Krucz, 11 km na SW od Czarnkowa.

1. 1445 n. pow. pozn. (PG 2, 113); 1451 n. par. Lubasz (ACC 33, 41).

2. 1424 K., Ciszkowo, Mirucino [wieś obecnie nie istniejąca] i Golcz [obecnie Gulcz, wszystkie wsie k. Czarnkowa] graniczą ze sobą (PZ 7, 175-175v); 1495 las rozciągający się od zamku Wieleń do C. (PZ 22, 59); 1526 pozew o odnowienie granic → Bzowa oraz K. i 1527 rozgraniczenie obu wsi (PZ 29 k. 487, 520-521v); 1563 dwa młyny, 1580 mł. → p. 3.

3. Własn. szlach. 1399-1424 Jan [I] z Janów Młyna [pow. gnieźn., obecnie Janowiec Wlkp.] i C. (PZ 7, 175-175v): 1399 tenże poręcza za Niemierzę [niezident.] (Lek. 1 nr 2827).

1433 Janowski [który?] toczy proces z Piotrem z Bnina kaszt. gnieźn. (PZ 12, 86).

1434-65 Jan [II], 1434-45 Wojciech z Janów Młyna i C., bracia, ss. Jana [I]: 1434 ciż toczą proces z Piotrem z Bnina (PZ 12, 156); 1445 ciż bracia niedz. zapisują matce Burnecie¹Burneta ż. Jana (I) była c. Wichny z Grodziska i Świętosława z Szubina (→ Grodzisk – dobra) z Janów Młyna po 100 grz. posagu i wiana na wsiach dziedz. → Śmiłowo [k. Szamotuł], → Środka [k. Wronek], Kierzkowo [k. Barcina pow. kcyn.], 1/2 C. i 1/2 → Mirucina (PG 2, 113); 1447 Jan [II] toczy procesy z Mikołajem z Dobieszewic [k. Pakości, pow. gnieźn.] oraz z Jakubem i Maciejem z Dobieszewic; w procesach tych ur. Burneta, wd. po Janie [I] Janowskim, przedkłada swój dok. wienny dot. wsi Śmiłowo i Środka oraz 1/2 Mirucina i 1/2 Rudy²Ruda k. Czarnkowa, prawdop. kuźnica, nazwy późniejsze: Hamer (1499), → Hamrzysko (1510) i Chamer (1524) [k. Czarnkowa]; sąd utrzymuje ten dok. w mocy (PZ 16 k. 20, 21v); 1451, 1462 tenże dz. C. → p. 5; 1465 tenże ze Śródki i C. wspomn. jako zm. (PZ 18, 131v).

1505 Feliks Obornicki z → Gaju [obecnie Gaj Wielki] sprzedaje z zastrz. pr. odkupu za 150 grz. 1/2 wsi Gaj oraz całe cz. K. i Hamer³→ przyp. 2 swemu [młodszemu] rodzeństwu [przyrodniemu] Andrzejowi, Piotrowi, Stanisławowi, Wawrzyńcowi, Janowi, Katarzynie i Elżbiecie z → Włościejewek [k. Książa] jako rekompensatę za posag ich matki Elżbiety⁴Elżbieta c. Jana (II) z Janów Młyna i K. (PZ 18, 131v) od 1478 wspomn. jakoż. Aleksandra z Gaju (PG 9 k. 96, 195v), od 1491 ż. Andrzeja z Włościejewek (PG 10, 137). Por. → Gaj, p. 3, gdzie omówiono dok. zapisu posagu i wiana dla Elżbiety (1478), ale niesłusznie uznano 1493 za datę krańcową życia Aleksandra (w tym roku król jedynie zatwierdził jego dok. z 1478) oprawiony przez jej męża Aleksandra Obornickiego z → Gaju na [1/2] wsi Gaj, → Stramnica [k. Buku] oraz [na całej wsi król.] → Bogdanowo (PG 13, 43-44).

1524 Wojc. Trąmpczyński [z Trąmpczyna, obecnie Trąbczyn pow. kon.] sprzedaje z zastrz. pr. wykupu swemu zięciowi Piotrowi Pasikoniowi Włościejewskiemu⁵Był s. Elżbiety Janowskiej i Andrzeja z Włościejewek (→ przyp. 4) całe części wsi Prusinowo, Stojkowo [obecnie Stajkowo], Lubasz i Sławno [wszystkie wsie k. Czarnkowa] oraz Łukowo i Żyrniki [obecnie Żerniki, obie wsie k. Obornik Wlkp.] za 200 grz., a ten zapisuje ż. Jadwidze, c. tegoż Wojciecha, 200 grz. na 1/2 całych wsi K. i Chamer⁶→ przyp. 2 oraz na 1/2 cz. wsi Stojkowo, Lubasz, Sławno, Łukowo i Żyrniki (PG 16, 25).

1524 Piotr Pasikoń Włościejewski dz. K. → wyżej; 1526, 1527 → p. 2.

1508 pobór z 11 półł. (ASK I 3, 10v); 1510 C. ma 11 półł. os., 1 półł. opust. i 1 ł. soł. (LBP 82); 1563 pobór [formularz nie wypełniony] (ASK I 5, 225); 1563 pobór: 4 1/2 ł., 2 młyny dor. o 1 kole (ASK I 5, 225); 1577 Jan Włościejewski płaci pobór (ASK I 5, 687v); 1580 tenże płaci: od 4 półł., 4 zagr., kowal, mł. dor. o 1 kole (ŹD 19; ASK I 6, 112).

4. 1510 1 ł. soł. → p. 3.

5. 1451, 1453, 1462 pleb. w Lubaszu pobiera dzies. i meszne z C. (ACC 33, 41; ACC 34, 7; ACC 42, 110); 1466 Andrzej [z Bnina] bp pozn. nadaje dzies. z C. dzwonnikowi z kościoła NMP in Summo w Poznaniu (CP 3, 10); 1510 pleb. w Lubaszu pobiera dzies. z C. (LBP 82).