1294 or. Cresiny (Wp. 2 nr 718), 1364 Krzessini (Wp. 3 nr 1511), 1395 Czressino (Lek. 1 nr 2090), 1402 Krzeszini (SBP s. 46 nr 36), 1423 kop. 1488/92 utraque Crzessyni, utraque Crzessini (LBP s. 44, 54), 1426 Krzesyni (PZ 8 k. 108v, 116v), 1432 Krzesyna (PZ 12, 40v), 1433 Crzeschyny, Crzessziny (PZ 12 k. 93, 107), 1434 Krzessyny, Krzesschyny (PG 1, 48), 1475 Krzeszyny (AC 2 nr 1385), 1510 utroque Crzeszyny, utraque Crzeszina, Crzessyny (LBP s. 43, 53, 226-227), 1585 Krzessiny Maius, Krzeszyny Maius (PG 22, 613v-614v), obecnie część Poznania, ok. 8 km na SE od centrum miasta.

1. 1434 n. pow. pozn. (PG 1, 48); 1510 n. par. Głuszyna (LBP 226-227).

2. 1510 [trójpolówka] → p. 5; 1531 K. graniczą z wsiami Garaszewo, Spławie, Szczepankowo, Żegrz [obecnie Żegrze], Ninkowo [obecnie Minikowo], Sokolniki, Głuszyna i Poświętne [= Świątniki k. Poznania, obecnie Świątniczki]; granice są dobrze oznaczone (CP 111, 124); 1556 K. graniczą z wsiami Świątniki [= Poświętne, obecnie Świątniczki], Głuszyna, Piotrowo, Kanino [obecnie Koninko], Jaryszki i Krzesinki (PG 19, 329); 1571 w podziale K. wspomn.: folwarki z łąkami, w tym łąka przy granicy z Krzesinkami; staw Bałczki, Dolcz [obiekt nieokreślony], las, kopce, bród, droga stara między borkiem i lasem ze Szczytnik do Garaszewa, wysoki i stary dwór, brzeziny, dwa ogrody, błoto Żdżar¹K 3, 494, błędnie lokalizuje błoto Żdżar w Krzesinkach (Zdzar; PG 120, 186v-188v).

3. Własn. rycerska i szlach. 1294 ks. Przemysł II przenosi z pr. pol. na pr. niem. dobra komesa Mirosława [kaszt. bnin.] s. Przedpełka [wdy pozn.] m. in. Bnin i C. oraz nadaje imm. sąd. (Wp. 3 nr 718).

1364 śwd. Janusz dz. z K. (Wp. 3 nr 1511).

1371-78 kan. Mikołaj z C., s. Jana z C. → p. 6.

1394 Piotr z K. wysuwa roszczenia do wsi Psarskie [k. Poznania]; a Maciej z Zielątkowa [k. Obornik] twierdzi, że wieś ta należy do niego, a nie do Dzierżka i jego żony (Lek. 1 nr 1775).

1395 Czesław dz. z C. pozywa Małę [z → Golęczewa] o 13 grz. (Lek. 1 nr 2090).

1398-1403 Wojtek [Wojc. Bogaty] dz. w K. i mieszcz. [też rajca] pozn.: 1398 (kop. XVIII w.) Mikołaj z Kurowa bp pozn. zaświadcza, że tenże (honorabilis!) Wojtek z ż. Nelą oraz ss. Mikołajem i Piotrem zapisali na rzecz altarii ŚŚ. Mikołaja, Jerzego, Wojciecha i Doroty w kościele par. Ś. Marii Magdaleny w Poznaniu 10 grz. czynszu rocznego na całej wsi K.; pr. patronatu altarii zastrzeżono dla fundatora do 3 pokolenia, później dla bpa [pozn.] (Wp. 3 nr 1986); 1403 (kop. XVII w.) Wojc. [Jastrzębiec] bp pozn. transumuje dok. bpa Mikołaja z 1398 i zezwala, na prośby tegoż Wojtka i jego ż. Neli, na przeniesienie wspomn. czynszu z K. na → Kątny Młyn, Pierzny Młyn [niezn., k. Uzarzewa] oraz role i ogrody w → Boninie należące do sołectwa w Winiarach k. Poznania (Wp. 7 nr 488).

1402-26 Winc. Kotka [Jasieński] z Jasienia [k. Swarzędza, obecnie Jasin] i K.: 1402 (reg. XVIII w.) tenże zapisuje wikariuszom kat. pozn. 1 grz. czynszu [rocznego] od sumy 10 grz. na wsiach Jasienie i K. (Wp. 7 nr 453); 1402 tenże zeznaje, że jego kmieć Piotrek z K. zapłacił mu 10 grz. gr czeskich i może siedzieć [na swej roli] przez rok, wolny od czynszu i robocizny; po roku Wincenty zwróci mu 10 grz. lub Piotrek uzyska to samo zwolnienie na następny rok, ale nie dłużej (SBP s. 46 nr 36); 1414 tenże toczy proces z Piotrem kmieciem z K., który uciekł w nocy i nie uprawiał ról (nie uczyniwszy nijednej prawizny; WR 1 nr 898); 1426 (reg. XVIII w.) tenże zapisuje na rzecz altarii Ś. Krzyża [prawdop. Ś. Krzyża, Piotra i Pawła] w kat. pozn. czynsz [roczny] 1 kopy szer. gr od sumy 15 grz. na K. (Wp. 9 nr 1116).

1426 Alcja z K. [i Jasienia, wd. po Winc. Kotce] toczy proces z Piotrem kmieciem z Gorzewa; Alcja dowodzi, że nie wzięła Piotrowi zboża i bydła wartości 20 grz. (PZ 8 k. 108v, 116v; PZ 9, 9).

1432-34 Wojciech i Piotr z C. i Jasienia bracia rodzeni niedz., ss. Winc. Kotki i Alcji: 1432-34 ciż toczą procesy z Tomkiem z Gądek i Starołęki [Wielkiej] (PZ 12 k. 72v, 93, 225); 1434 ciż dają wspomn. Tomkowi wieś K. w zamian za 1 ł. os. czyli ślad w Starołęce [Wielkiej] i za 400 grz. szer. gr (PG 1, 48).

1432-34 Tomek, Tomisław [Tomasz] Gądkowski z Gądek, C. i Starołęki Wielkiej [też z Łopuchowa], mąż Katarzyny: 1432 tenże toczy proces z Katarzyną Zgirzyną [ż. Zgirzy ze Zgirzyc, wieś niezn. k. Śremu] z Borku [obecnie Boreczek k. Śremu] (PZ 12, 31v); 1432 tenże toczy proces z Barbarą z Łopuchowa (PZ 12, 72v); 1432 tenże toczy i wygrywa procesy z Mikołajem kmieciem z C. i Chwaliszewa oraz z jego braćmi [przebieg procesów → Gądki] (PZ 11 k. 87v, 106, 112; PZ 12 k. 2, 40v); 1432-34 → wyżej: Wojciech i Piotr z C.; 1432-33 tenże posiadacz zastawny [części?] C. toczy procesy z Stan. Kamieniewskim z Kamionek (PZ 12 k. 31v, 53, 64v, 72v, 90v-91); 1433 sąd utrzymuje w mocy mimo roszczeń króla dok. nabycia przez tegoż C. z zastrz. pr. wykupu (PZ 12, 107); 1433 (reg. XVIII w.) tenże zapisuje na rzecz altarii Ś. Krzyża, ŚŚ. Piotra i Pawła [w kat. pozn.] 1 kopę szer. gr czynszu rocznego na K. (CP 14, 633); 1434 tenże ręczy za Mikołaja kmiecia z K., który ma zapłacić Wojciechowi ze Spławia [k. Poznania] 3 grz. w terminie 8 tygodni i czynsz roczny oraz naprawić dom (PZ 12, 139v).

1471-93 Jan Marzanka niegdyś Wielżyński [z Wielżyna], Krzesiński z K.: 1471 → niżej: Katarzyna; 1475 tenże toczy proces z panią Kopaszycką [z Kopaszyc k. Środy w pow. pyzdr.] (AC 2 nr 1385); 1475 tenże toczy proces z Anną z Przebędowa [k. Murowanej Gośliny] (AC 2 nr 1386); 1481 tenże sprzedaje z zastrz. pr. wykupu Mik. Krzesińskiemu z K. 1/2 K. za 60 grz. (PG 9, 138); 1493 tenże dz. w K. i rybak król. w Poznaniu sprzedaje Wojc. Krzesińskiemu s. Mik. Krzesińskiego 1/2 K. z folw. za 300 grz., którą nabył niegdyś od Katarzyny wd. po Tomku i jego ss. Mikołaja i Mroczka dziedziców w K. (PG 10, 185).

1471 Katarzyna wd. po Tomku ze Starołęki [Wielkiej] z ss. Mikołajem i Mroczkiem oraz wnukiem (pronepos! alias wnuk) Mikołajem, s. zm. Macieja ze Starołęki, sprzedaje Janowi Marzance niegdyś Wielżyńskiemu 1/2 K. za 300 grz. i kupuje od niego 7 ł. w Górze [k. Strzelna w pow. gnieźn.] (PG 8, 93-93v; por. PG 10, 185).

1471-93 Mik. Krzesiński s. Tomka Gądkowskiego i Katarzyny: 1471 → wyżej: Katarzyna; 1481 → wyżej: Jan Marzanka; 1492 tenże wuj Doroty ż. Wawrzyńca mieszcz. pozn. posiadaczki części w wsiach Dziećmiarowo [pow. pyzdr., obecnie Dziećmierowo] i Wścieklice (PG 10, 170); 1493 → wyżej: Jan Marzanka.

1493-1500 zm. a. 1502 Wojc. Krzesiński s. Mik. Krzesińskiego, mąż Magdaleny: 1493 → wyżej: Jan Marzanka; 1500 tenże kupuje od braci Marcina, Piotra, Jakuba, Macieja, Wojciecha i Stanisława dziedziców z C. całą ich cz. po ojcu i matce w C. za 400 grz. (PG 12, 73v); zm. a. 1502 → niżej: Mikołaj, Jarosław alias Hieronim i Jan Krzesińscy.

1502-09 Mikołaj, 1502-32 Jarosław alias Hieronim i 1502 Jan Krzesińscy ss. zm. Wojc. Krzesińskiego i Magdaleny: 1502 ciż kupują z zastrz. pr. wykupu od Marcina Strzeszkowskiego 1 ł. os. w Strzeszkach [k. Środy pow. pyzdr.] za 10 grz. (PG 12, 220-220v); 1509 Mik. Krzesiński zapisuje swej matce Magd. Krzesińskiej wd. po Wojc. Krzesińskim 100 zł węg. na całej cz. dziedz. w K. należnej z działu z braćmi (PG 14, 145); 1532 Hieronim Krzesiński wuj Małg. Naramowskiej ż. Stan. Borzysławskiego (PG 16, 494v).

1495-1527 część K. w posiadaniu Marcina, Wojciecha, Stanisława, Jakuba, Macieja i Piotra Krzesińskich z C. braci rodzonych:

1495-1511 Marcin Krzesiński dz. C.: 1495 tenże wuj Anny ż. Marcina Sławieńskiego [ze Sławna k. Czarnkowa] i Katarzyny panny cc. zm. Jana Kamieniewskiego [z Kamionek] (PG 7, 62); 1496 tenże kupuje od swej ż. Doroty i Anny panny cc. zm. Jana [Stopki] Ceradzkiego 1/4 Ceradza Nowego [obecnie Ceradz Dolny] za 200 grz. (PG 7, 117v); 1500 → wyżej: Wojc. Krzesiński; 1508 tenże i Piotr Krzesiński kwitują odbiór od Jakuba Kamieniewskiego 10 grz. za sprzedaż sołectwa we wsi Mądre [k. Środy w pow. pyzdr.] za 80 grz.; sumę tę otrzymują na mocy pr. bliższości po śmierci swego brata rodzonego Stan. Krzesińskiego (PG 66, 5); 1510 tenże dz. w Ceradzu Nowym (LBP 167); 1511 tenże sprzedaje Andrzejowi Jaktorowskiemu 1/4 Ceradza Nowego za 120 grz. (PG 14, 293).

1500 Wojc. Krzesiński dz. C. → wyżej: Wojc. Krzesiński 1493-1500.

1500 zm. a. 1508 Stan. Krzesiński dz. C.: 1500 → wyżej: Wojc. Krzesiński 1493-1500; zm. a. 1508 → wyżej: Marcin Krzesiński.

1500-05 zm. a. 1508 Jakub Krzesiński dz. C.: 1500 → wyżej: Wojc. Krzesiński 1493-1500; 1505 tenże zapisuje ż. Dorocie c. Marcina Pigłowskiego [z Pigłowic k. Środy w pow. pyzdr.] po 25 grz. posagu i wiana na 1/2 dóbr we wsi Mądre (PG 13, 42); zm. a. 1508, wspomn. jako zm. 1521 → niżej: Dorota Krzesińska 1508-21.

1500-23 Mac. Krzesiński dz. C., mąż Elżbiety Wierzejskiej: 1500 → wyżej: Wojc. Krzesiński 1493-1500; 1513, 1522, 1523 → niżej: Elżbieta Wierzejska 1513-23.

1500-18 Piotr [I] Krzesiński dz. C.: 1500 → wyżej: Wojc. Krzesiński 1493-1500; 1505 tenże kupuje od Pawła Zoleczskiego [z Żółcza] i jego siostry ciotecznej Jadwigi ż. Andrzeja Grzybowskiego [z Grzybowa, obie wsie k. Wrześni w pow. gnieźn.] całą wieś Pieńki [k. Środy w pow. pyzdr., obecnie niezn.] za 30 grz. (PG 13, 28); 1508 → wyżej: Marcin Krzesiński 1495-1511; 1509 tenże wuj Elżbiety z Gorynina [k. Kleczewa w pow. kon., obecnie Goranin] ż. Andrzeja Kurowskiego [z Kurowa w pow. kon.] posiadaczki po ojcu cz. Szyszłowa [pow. gnieźn.] (PG 14, 105); 1509 → niżej: Kat. Gnuszyńska 1509-17; 1510 tenże kupuje od Grzegorza Dąbrowskiego wójta kostrz. całą jego cz. we wsi Dąbrowa w pow. gnieźn. za 30 grz. (PG 14, 229); 1511 tenże sprzedaje Wojc. Markowskiemu [z Markowa k. Środy w pow. pyzdr.] całą wieś opust. Pieńki za 20 grz. (PG 14, 254); 1511 tenże sprzedaje Andrzejowi Skrzetuskiemu 1/4 wsi Dąbrowa w pow. gnieźn. za 30 grz. (PG 14, 278); 1515 tenże sprzedaje z zastrz. pr. wykupu Jakubowi Rosnowskiemu stolnikowi pozn. swoją część młyna we wspomn. Dąbrowie za 4 grz. (PG 15, 58v); 1517 tenże z ż. Katarzyną [Gnuszyńską], taż w asystencji stryja Jana Naramowskiego i wuja Piotra Ćmachowskiego, sprzedają wspomn. Jakubowi Rosnowskiemu cz. wsi Dąbrowa za 100 grz. (PG 15, 125v); 1518 tenże kupuje od sław. Katarzyny wd. po sław. Janie Goczałku, obecnie ż. sław. Jana Szmygiek, cały jej folw. za kościołem Ś. Marcina na przedm. Poznania przy ul. Nowe Ogrody za 150 grz. (PG 15, 227).

1508-21 Dorota Krzesińska panna, c. zm. Jakuba Krzesińskiego: 1508 taż w asystencji stryja Winc. Siekierzeckiego [z Siekierek k. Kostrzyna, obecnie Siekierki Małe i Wielkie] i wuja Marcina Pigłowskiego kupuje z zastrz. pr. wykupu od Hieronima Rozdrażewskiego kaszt. przem., Mik. Kemblana z Wszołowa kaszt. krzyw., Jadwigi Wydzierzewskiej ż. Jakuba Kamieniewskiego cz. wsi Wydzierzewice i folw. Ząbki [k. Kostrzyna, niezn.] za 40 grz. (PG 14, 32); 1521 tejże zapisuje Jakub Koszucki 2 grz. czynszu rocznego za 40 grz. na całej wsi Koszuty (PG 15, 377).

1509-10 Magd. Krzesińska dz. w C., wd. po Wojc. Krzesińskim 1493-1500: 1509 → wyżej: Mikołaj, Jarosław alias Hieronim i Jan Krzesińscy 1502-32; 1509 kmiecie z Garaszewa [własn. kapituły kat. pozn.] żalą się, że za [korzystanie z] pastwisk zmuszeni są przez 3 dni [w roku] uprawiać role i kosić łąki pani Krzesińskiej [prawdop. Magdaleny], żalą się też na regensa z Garaszewa, że kupując drewno w K., każe im zawozić je do Poznania (CP 111, 34); 1510 taż dz. w C. (LBP 226-227).

1509-17 Kat. Gnuszyńska ż. Piotra Krzesińskiego [I]: 1509 taż kupuje od Marcina Dąbrowskiego 1/2 jego cz. w Dąbrowie w pow. gnieźn. za 50 grz. (PG 14, 144); 1515 taż sprzedaje z zastrz. pr. wykupu Jakubowi Rosnowskiemu stolnikowi pozn. całe części dziedz. w Dąbrowie za 8 grz. (PG 15, 58v); 1517 → wyżej: Piotr Krzesiński 1500-27.

1513-23 Elżbieta Wierzejska wd. po Łukaszu Ciesielskim [z Cieśli k. Buku] ż. Mac. Krzesińskiego: 1513 taż sprzedaje z zastrz. pr. wykupu Sędziwojowi Przetockiemu [z Przetoczna k. Skwierzyny, obecnie Przytoczno] 1 ł. os. w Wierzei²W 1505 Łukasz Ciesielski zapisał ż. Elżbiecie po 100 grz. posagu i wiana na 1/2 cz. Wierzei (PG 13, 26) [k. Buku] za 18 grz. (PG 14, 417); 1522 taż sprzedaje z zastrz. pr. wykupu Janowi Grzebienieckiemu [z Grzebieniska] swą oprawę posagu i wiana [zapisaną] na wsi Wierzeja za 90 grz. (PG 15, 438); 1523 taż sprzedaje z zastrz. pr. wykupu Sędziwojowi Przetockiemu swą oprawę posagu i wiana za 200 grz., tj. 100 grz. posagu i wiana zapisanych jej na Wierzei przez pierwszego męża [Łukasza Ciesielskiego], którą sprzedała z zastrz. pr. wykupu Janowi Grzebienieckiemu za 90 grz. (PG 15, 508).

1518-27 Piotr [II] Krzesiński: 1518 tenże w asystencji stryja Tomasza Otuskiego [z Otusza k. Buku] i wuja Sędziwoja Sadowskiego [z Sadów k. Poznania] kwituje Jakuba Rosnowskiego stolnika pozn. z 14 grz. zapisanych na wsi Dąbrowa (PG 6, 230v); 1526-27 → niżej: Barbara Jurkowska.

1526-27 Barbara Jurkowska ż. Piotra Krzesińskiego [II]: 1526 taż kupuje z zastrz. prawa wykupu od swego brata rodzonego Stan. Jurkowskiego 1/2 wsi Pokrzywnica za 40 grz. (PG 16, 137); 1527 taż kupuje z zastrz. pr. wykupu od Adama Krajkowskiego całe 2 ł. os. we wsi Wronowo [k. Kościana] za 40 grz. (PG 16, 190).

1556 K. [własn.] szlach. (PG 19, 329).

1556 Jan Krzesiński chor. bydg. i podstar. pozn. kupuje za zgodą bpa pozn. i kapituły [pozn.] opust. od wielu lat wieś Świątniki³→ Krzesinki, przyp. 3 nal. do kustodii [pozn.] za 1500 zł pol. (PG 19, 329).

1571-85 Jan i Sebastian oraz 1571 – zm. a. 1585 Jakub Krzesińscy bracia rodzeni: 1571 ciż ss. Jadwigi dokonują podziału wsi K. (PG 120, 186v-188v); 1580 Jakub Krzesiński płaci pobór ze wsi Świątniki (ŹD 13); 1581 Jan, Jakub i Sebastian Krzesińscy płacą pobór ze wsi Świątniki (Piotrkowska 2, 72); 1585 Jan i Sebastian bracia zm. Jakuba Krzesińskiego sprzedają z zastrz. pr. wykupu Janowi Kurowskiemu swe części w K. i Świątnikach (PG 22, 613v-614v).

Pobór w K.: 1508 od 5 ł., 6 gr z karczmy (ASK I 3, 7v); 1510 od 3 ł. (ASK I 3, 254); 1510 K. ma 10 ł., w tym 4 ł. os. i 6 opust., folw. i karczmę (LBP 226-227); 1563 pobór od 4 ł., 1 karczma dor. (ASK I 5, 222); 1577 płatnicy poboru Wawrz. Górski oraz Jan, Sebastian i Jakub Krzesińscy (ASK I 5, 677v); 1580 Jan, Sebastian i Jakub Krzesińscy płacą od 4 półł., 1 ł. opust. i komor. (ŹD 13; ASK I 6, 98v); 1583 płatnicy poboru Piotr Czacki i Sebastian Krzesiński (Piotrkowska 2, 40).

Kmiecie w K.: 1400 Piotrek, Piotr kmieć z K. pozwany przez Pietrasza wojewodziego (woyewodzi) [Piotr ze Starołęki Wielkiej i Nagradowic wicewda pozn.]; świadkowie dowodzą, że kmieć Piotr rąbał [drzewo] w Świekotach [k. Głuszyny] (WR 1 nr 454); 1402, 1414 Piotrek, Piotr → wyżej: Winc. Kotka; 1432, 1434 Mikołaj → wyżej: Tomek Gądkowski; 1512 pracowici Bartłomiej Paczyl i Marcin kmiecie z K. poręczyli za Macieja z K. sługę (famulus) Andrzeja sołtysa z Kryrowa [obecnie Krerowo] (ACC 88, 160v).

4. 1422 Uras sołtys z K. (RH 14, 66); 1424 Stefan sołtys z K. toczy proces z Michałem kościelnym (minister ecclesie) z Kicina o karczmę, którą Stefan zagarnął, a która należała się Michałowi po jego krewnym (nepos) Macieju z tytułu pr. bliższości (ACC 7, 9v); 1485 Mikołaj sołtys z K. zobowiązał się dawać kan. pozn. Hektorowi z Koziemina [pow. kon., obecnie Koźmin] dzies. snop., wiard. i dzies. w lnie z pól soł. (AC 1 nr 739).

5. 1423 (kop. 1488/92) i 1510 do uposażenia prebendy [w kat. pozn.] zw. „Krzesiny” lub „Rogalin” należą dochody m. in. z C. i → Krzesinek [własn. joan. pozn.] (LBP s. 43-44, 53-54); 1510 pleb. w Głuszynie pobiera z C. dzies. snop. z 10 ł. i z folw. oraz 1 gr od karczmy (LBP 226-227); 1510 w C. i Krzesinkach (in utraque Crzeszina) dzies. snop. wartości 2 grz. co trzeci rok tylko z 1 pola [z 1/3 ról uprawnych] (LBP 53).

6. 1371-78 Mikołaj z C., s. Jana z C.: 1371 tenże kan. głuszyński otrzymuje od pap. Grzegorza XI kanonikat gnieźn., a 1376 kanonikat pozn. i prepozyturę gnieźn. (BulPol. 2 nr 1682, 2360, 2437); 1377 tenże kan. gnieźn. pełnomocnik (procurator) Mikołaja [z Kurnika] bpa pozn. (Wp. 3 nr 1741); 1378 tenże otrzymuje od pap. Grzegorza XI prowizję na kanonikat gnieźn. (Kor.Pra³. 1/2, 188; Theiner 1 nr 749).

1432 Paweł zw. Pachol z K. mieszcz. z Chwaliszewa (Wp. 9 nr 1303).