1311 or. Kschingenicz (Wp. 2 nr 940), 1393 Kssaginicze (WR 3 nr 63), 1396 Kxøginicze (Lek. 2 nr 1906), 1396 Kangnicz (Lek. 1 nr 2172), 1400 Czangnicze (Lek. 2 nr 2686), 1404 Xszangnicz (KoścZ 2, 76Av), 1406 Xanginicze (WR 3 nr 307), 1408 Xszangnicze (ZSW nr 1299), 1408 Xszanginicze (MHP nr 90), 1419 Xangnicze (KoścZ 5, 191), 1421 Xaninky (WR 3 nr 892), 1422 Xangniky (WR 3 nr 951), 1423 Xangenicze (WR 3 nr 1216), 1424 Czanginky (Wp. 5 nr 390), 1424 Xanginky (WR 3 nr 1047), 1425 Xaginki (ACC 8, 147), 1427 Kxagynky (WR 3 nr 1416), 1427 Xagenycze (WR 1 nr 1243), 1428 Kxangynicze (KoścZ 8, 435), 1428 Kxangniczye (KoścZ 8, 120), 1435 Kschangnicze (PG 1, 74v), 1443 Xangnucze (KoścZ 12, 354), 1448 Xangnycza (KoścZ 13, 369), 1449 Xagynycze (KoścZ 13, 418A), 1462 Xąginycze (PG 6, 214v), 1493 Ksyagynky, Xągynky (PG 11, 207), 1503 Xięginki (CP 14, 637-638), 1511 Xiangienicze (PG 14, 156v), 1548 Xyangniki (KoścG 9, 51-52), 1550 Kxyągynki (PG 18, 533v), 1553 Kxyegienky (PG 19, 37v-38), 1558 Kxsieginky (PG 19, 563), 1566 Xeginki (ASK I 4, 288), 1581 Xieginki (KoścZ 21, 23), 10,5 km na SW od Kościana.

1. 1435 n. pow. kośc. (PG 1, 107); 1566 n. par. Wilkowo Polskie (ASK I 4, 288).

2. 1436 proces o granice między X. i Brońskiem (KoścZ 11, 197); 1493-94 las i zarośla w Prętkowicach przy granicy z X. (PG 11 k. 59v, 297); 1548 łąki zw. Chmielnik w Karśnicach i K. (KoścG 9, 51-52); 1593 droga i grunt radochorzyński (K 3, 713).

3. Własn. szlach. 1311 Bogusza z K. (Wp. 2 nr 940).

1393 Bogusław z K. (WR 3 nr 63).

1396-1428 Ozep, Józef dz. z K., Ksiągeński, Ksiągiński, Ksieński (Lek. 1 nr 2172; WR 1 nr 1243; WR 3 nr 189, 202, 216, 259, 273, 311, 337, 349, 355, 404, 407, 417, 419, 468, 483, 484, 521, 535, 546, 644, 705, 732, 748, 773, 901, 1253, 1305; Wp. 5 nr 263; KoścZ 2, 83, dawniej k. 61; KoścZ 4, 170, dawniej k. 67; KoścZ 5 k. 33v-34, dawniej k. 27v-28), h. Staroma (ZSW nr 1299; MHP 90): 1400 tenże oraz Walenty bracia, dziedzice w Cz. popłacili wszystkie kary sądowe (Lek. 2 nr 1906, 2686); 1428 tenże toczy proces z opatrznym Tomaszem Kuszem z Kościana o 1 małd. owsa (KoścZ 8 k. 435, 479), z opatrznym Niklem Kyn, mieszcz. z Kościana (KoścZ 9, 13Av), z kmieciem Pawłem [czy z K.?] (KoścZ 9, 51v), z panią Dorotą, niegdyś Drzeczkowską (KoścZ 9 k. 22v, 43v); 1430 w procesie o pr. patronatu kościoła [par.] w Białym Jeziorze [obecnie Białcz Stary] przedłożono dok., wystawiony przez szl. Józefa, dz. w X., Bronisława z Jeligowa i Wawrzyńca ze Skoraczewa, jako patronów tego kościoła, którzy przedstawili ordynariuszowi kandydata na plebana w Białym Jeziorze oraz dok. mianowania nowego plebana, wystawiony przez zm. Wincentego [Marcinkowskiego], jako wikariusza in spiritualibus [był nim 1416-21] (ACC 16, 108v).

1396-1400 Walenty, Walek (też Waldo¹Występuje w zapiskach dwukrotnie jako Walek, a raz jako Waldo. Tożsamość jest niewątpliwa, a formę Waldo uznać trzeba za zdrobnienie imienia Walenty) dz. w Cz., brat Józefa (Lek. 2 nr 1906, 2686).

1398-1432 Tomasz z X., Ksiągiński, Ksiągieński, Księgnicki (WR 1 nr 1123; WR 3 nr 49, 132, 189, 202, 241, 376, 404, 468, 521, 546, 597, 672, 749, 758, 935, 966, 1023, 1245, 1252, 1262; KoścZ 4, 348v, dawniej k. 92v; KoścZ 5, 191, dawniej k. 233; KoścZ 8 k. 101v, 180, 202; KoścZ 9 k. 51v, 101, 145v, 170, 219v, 255v, 269), 1417 wicepodkomorzy w Kościanie (GUrz. nr C 848), h. Staroma (ZSW nr 1299, 1367; MHP nr 90, 93): 1425 tenże pozwany przez Mikołaja kleryka z Kościana o 20 sk. obiegowej monety, które był winien ojcu Mikołaja za mięso (ACC 8, 147); 1426 tenże toczy proces z Jakubem mieszcz. z Kościana o to, że wraz z c. przyrzekł zapłacić Jakubowi 8 grz. w ciągu 2 lat (KoścZ 8 k. 220v, 239v); 1428 tenże pozwany przez Przybysława Gryżyńskiego z Brenna o 42 grz. szer. gr tytułem poręczenia za Janusza Gotę [z Jeligowa] i tyleż samo tytułem szkód oraz o 11 1/2 grz. szer. gr [z nie podanego tytułu] i tyleż samo tytułem szkód (KoścZ 9 k. 12, 31, 46v, 76, 120); 1427 tenże zeznaje, że jako jeden z czterech poręczycieli za Janusza Gotę [z Jeligowa] jest dłużny Piotrowi [z Punina, obecnie Ponin], wójtowi z Kościana 1/4 z sumy 110 grz. (KoścZ 8 k. 339, 341v); 1428 tenże przegrał proces ze szl. Piotrem wójtem z Kościana o 25 grz. szer. gr tytułem sumy głównej oraz o 25 grz. monety obiegowej [z nie podanego tytułu] oraz o 1 grz. tytułem kary; ta cz. dziedziny X., która z podziałów przypada Tomaszowi, nie wystarcza na uregulowanie przysądzonej Piotrowi należności, tym bardziej, że ż. Tomasza ma zapisaną oprawę na X.; dlatego Piotr żąda, aby Tomasz uregulował 18 grz. szer. gr z tej sumy, którą Tomaszowi przysądzono na Jeligowie (KoścZ 9 k. 19v, 54, 80v); 1428 Przybysław Gryżyński [z Brenna] toczy procesy: z Tomaszem z X. i Tomisławem z Sienna o 11 1/2 grz. szer. gr oraz tyleż samo tytułem szkód (KoścZ 9 k. 12, 46v) oraz z Tomaszem o 42 grz. szer. gr i tyleż samo tytułem szkód z powodu poręczenia za Janusza Gotę [z Jeligowa] (KoścZ 9 k. 31, 76, 120); 1429 Tomasz pozwany o napad wraz z 95 pomocnikami na dom Borka [Gryżyńskiego] (WR 3 nr 1404; KR 3, 149), a 1432 o napad nocą wraz z 8 pomocnikami na dom Borka i jego stryja i o poranienie jego chlebojedźcy, szlachcica (WR 1 nr 1382, 1383).

1404 Jakusz z X. (KoścZ 2, 76Av).

1404-35 Jasiek z X., Księgiński (WR 3 nr 255, 307, 521, 675, 1341; KoścZ 9 k. 185v-186, 219v, 228, 255v, 269, 270): 1426 sąd postanawia, że Jasiek z X., który zabił brata Dobiesława i Mikołaja ze Skoraczewa winien wraz z dwunastu szlachty przeprosić ich w kościele, oddając miecz w ręce braci, a ci na następnych rokach w Kościanie mają wydać w ręce Jakuba Sepieńskiego dok., który zawiera wyrok sąd. na Jaśka (KoścZ 8, 299); 1430 sąd wyrokuje, że Jasiek z X. ma w terminie 2 tygodni zwrócić 2 konie z wozem Mac. Kotowieckiemu (KoścZ 9, 249); 1430, 1432 Jasiek pozwany o napady na dom Borka [Gryżyńskiego?] (KoścZ 9, 284v, toż WR 3 nr 1406, pod mylną datą 1429; WR 1 nr 1384); 1435 tenże sprzedaje całą swą cz. w K. braciom Janowi i Zewrzydowi [z Punina], wójtom w Kościanie (PG 1, 107), a jego ż. Halszka w asystencji swych stryjów i wujów, odstępując przed sądem od swego posagu i wiana na K., anuluje dok. dot. jej uprawnień i wręcza go nabywcom (KoścZ 11 k. 35v, 70v).

1420-24 Dobroszka z X., Księginicka, toczy procesy: z Józefem z X. i z Niklem Skoraczewskim (KoścZ 8, 28v; WR 3 nr 797).

1421-27 Mikołaj niegdyś z Bukownicy, niegdyś Bukownicki, z X., obecnie mieszka w X. (WR 3 nr 892, 951, 1047, 1216, 1416; KoścZ 5 k. 431, dawniej k. 198).

1422-24 Mikołaj dz. z C. (Wp. 5 nr 390; WR 3 nr 951).

1427-31 Maciej dz. z X., Księgiński (WR 3 nr 1276; KoścZ 8, 166v): 1431 tenże dz. w X., nadto Mik. Pierzchała dz. w Skoraczewie, Piotr wójt [w Kościanie], dz. w Jeligowie [jako patronowie kościoła par. w Białym Jeziorze] oraz kleryk Mikołaj ze Skoraczewa, przedstawiony [przez nich jako kandydat na plebana] kościoła w Białym Jeziorze ustanawiają pełnomocnika procesowego (ACC 15, 143).

1429-32 Małg. Księgińska pozwana przez Borka Gryżyńskiego o akt przemocy (KoścZ 9, 284, zaś WR 3 nr 1403, 1404 pod mylną datą 1429; WR 1 nr 1382, 1383).

1430-38 Bogusz, Bogusław Wygłosz z X. (WR 1 nr 1369; KoścZ 12, 78): 1434 tenże w sporze z Borkiem z Gryżyny (KoścZ 10, 282); 1436 tenże toczy proces z Mik. Czackim o granice między X. i Brońskiem (KoścZ 11, 197).

1435 Stefan [Puniński, s. Zewrzyda albo Jana, wójtów kośc. → Kościan miasto, p. 4Ca] na swych bratanków Jana, Zewrzyda i Mikołaja, dziedziców z Punina przenosi własność swych części dziedz. wójtostwa kośc. i we wsiach Punino, Jeligowo, K. i Białe Jezioro (PG 1, 74v); 1435 → Jasiek.

1436-47 Tomisław, Tomek z X., Księgiński, Księgnicki (KoścZ 11, 197; KoścZ 12 k. 78, 355), h. Wczele (Koz. Nieznane nr 32): 1443 tenże toczy procesy z Dobrogostem Karśnickim i z Mik. Czackim (KoścZ 12 k. 306, 354); 1445 tenże wprowadzony przez woźnego sąd. w posiadanie 2 ł. opust. w X., a sąd postanawia, że ma je posiadać tak długo, dopóki [nie wymieniona] strona przeciwna nie zapłaci mu sumy, którą wymienia wyrok sąd. (KoścZ 12, 567); 1448 tenże, niegdyś Księgiński, zeznaje, że zwalnia Jakuba Śliwieńskiego, dz. z X., od zapłaty sumy głównej w wysokości 20 gr dobrych półgr, które Jakub był dłużny Tomisławowi, a to dlatego, ponieważ Jakub powinien za Tomisława zapłacić 20 grz. Wincentemu niegdyś Zborowskiemu (KoścZ 13, 369).

1443-44 szl. Stanisław Wygłosz²W cytowanych zapiskach występuje on bez podania jakiejkolwiek osady; KR 3, 149 łączy go z Księginkami. Ze względu na osobę Bogusława Wygłosza z Księginek ta indentyfikacja nie budzi wątpliwości: 1443 tenże toczy proces z opatrznym Niklem mieszcz. z Międzyrzecza (KoścZ 12, 367); 1444 tenże, mąż ur. Agnieszki niegdyś dziedziczki Koźmina [pow. pyzdr.], jako jej pełnomocnik, usiłuje wprowadzić ją w posiadanie 22 grz. szer. gr czynszu rocznego, nabytego za sumę główną 200 grz. szer. gr z zastrz. pr. wykupu na 1/2 m. Poniec (KoścZ 12 k. 396-397, 489).

1448-62 Jakub Śliwieński, niegdyś Śliwieński: 1448 → wyżej; 1449 woźny sąd. trzykrotnie wywołał dok. [starosty gen. Wlkp., dot. przeniesienia pr. własności wsi] X. na rzecz Jakuba Śliwieńskiego za 400 grz. półgr, a sąd uznaje, że dok. ten ma mieć moc wieczystą (KoścZ 13, 418A); 1449 tenże na wsi X. zapisuje żonie, ur. Jadwidze po 100 grz. posagu i wiana (PG 3, 69); 1462 tenże sprzedaje wieś X. za 300 grz. Dobrogostowi Karśnickiemu (PG 6, 156v), a ten przyznaje mu swobodną uprawę ról w X. (zastrzegając sobie opłaty za pobieranie drewna z lasu w X. oraz 3 grz. półgr czynszu rocznego z X., aż do zgonu Jadwigi, żony Jakuba, a po jej zgonie Dobrogost winien dać Jakubowi i jego następcom 70 grz. półgr oraz 3 grz. czynszu rocznego, zaś Jakub winien opuścić X., a jeśli to nie nastąpi, to Jakub może pozostać w X. do chwili wykupu, który będzie mógł nastąpić tylko na Boże Narodzenie (PG 6, 214v).

1450 Maciej niegdyś Księgiński żonie ur. Katarzynie zapisuje po 100 grz. posagu i wiana na sumach, które ma u ur. Mik. Tomickiego chorążego pozn. i na innych sumach (PG 4, 88v).

1503 Jan Karśnicki sprzedaje wikariuszom kat. pozn. na wsiach dziedz. Karśnice, Morownica i X. 3 grz. czynszu rocznego za 36 grz. szer. gr z zastrz. pr. wykupu (PG 12, 276v; CP 14, 637-638).

1507 Wojc. Księgiński; jego ż. Kat. Gostkowska w asystencji stryja Stan. Chwalikowskiego i wuja Mik. Zaleskiego, sprzedaje cz. dziedz. w Gostkowie za 20 grz. Jakubowi Malewskiemu (PG 13, 113).

1511 Jan Karśnicki na swych wsiach Karśnice i X. zapisuje po 200 grz. posagu i wiana swej żonie Annie, c. Stefana Gołaskiego (PG 14 k. 156v, dawniej s. 311).

1548-58 Jan Karśnicki: 1548 bracia Jani Piotr Karśniccy dzielą między siebie wsie Karśnice, Morownica i X., wyliczając przypadające każdemu z nich części wsi (KoścG 9, 51-52); 1550 Jan na częściach swych wsi Karśnice i K. zapisuje po 600 zł pol. posagu i wiana swej ż. Annie, c. zm. Mac. Krzyżanowskiego podsędka pozn. (PG 18, 533v); 1558 tenże, za zgodą ż. Anny, na całej wsi Morownica i na połówkach wsi Karśnice i K. sprzedaje 11 1/2 grz. czynszu rocznego altarystom w Strzelcach Wielkich za 142 grz., z zastrz. pr. wykupu (PG 19 k. 563).

1548-53 Piotr Karśnicki: 1548 → wyżej; 1553 tenże na połówkach wsi Karśnice, Morownica i K. zapisuje po 550 grz. posagu i wiana żonie Zofii Poświątnej (PG 19, 37v-38).

1581 Stan. Karśnicki swe części dziedz. we wsiach Karśnice, Żegrowo i X. swym braciom Łukaszowi i Andrzejowi Karśnickim za 1400 zł pol. sprzedaje i przenosi na nich pr. własności (KoścZ 21, 23).

Mieszkańcy: 1406 służebnik (famulus, imienia nie podano) Jaśka z X. (WR 3 nr 307); 1428 kmieć Paweł [czy z K.?] toczy proces z Józefem z X. (KoścZ 9, 51v).

1563 w rejestrze poborowym: zagrodnicy ur. Karśnickich (ASK I 4, 208v); 1566 pobór od 8 zagr. po 2 gr (ASK I 4, 288); 1581 pobór z cz. Wojc. Kuranowskiego: 3 zagr., 1 komor. po 8 gr, 1 komor. po 2 gr; cz. Anny Karśnickiej: 2 zagr. (ŹD 89; ASK I 6, 512v); 1583 płatnicy poboru: Jan Kaczyński, Wojc. Kuranowski (Piotrkowska 1 nr 312).