1361 Machelin (Wp. 3 nr 1458), 1251 [fals. z końca XV w.] Mecholin (PU 1 nr 544; Wp. 1 nr 297), 1552 or. na Machlinach [= Machliny] (ASK I 5, 150v), 1554 Machlino (WG 1, 11v), 1554 Machelyn (WG 1, 180v), 1563 Machlin (ASK I 5, 202), 1577 Machlini (ASK I 5, 761), 1944 Machelin, 11 km na SE od Czaplinka.

1. 1364 M. w Nowej Marchii → p. 6.

1552 n. pow. wał.¹→ Łowicz, przyp. 1 (ASK I 5, 150v); [o par. brak wzmianek].

2. 1361 gran. nadanych przez joan. (→ p. 3) wsi biegnie od miejsca, w którym rz. Dobrzyca wypływa z Jez. → Czarnego, wzdłuż tej rz., a następnie wzdłuż jezior zw. → Machliny, potem zaś od jez. [zw. obecnie Machlinko] wzdłuż rz. Sędowicy²→ Aqua Mortua, przyp. 1 i wzdłuż [jej dopływu zw.] Dode water (→ Aqua Mortua) do jez. → Byszkowo; za tym jez. gran. idzie k. bagien Witenpole [→ Białe Błota], k. wzgórza zw. Langhebreth do bagna → Czarnego [przy Jez. Czarnym wspomn. na początku opisu], → p. 3.

1251 [fals. z końca XV w.] droga z M. do Wałcza [stanowi ona południowo-zachodnią gran. terytorium zw. Turze Błoto, które było enklawą brand. w Polsce]; gran. Nowej Marchii i Wlkp. przecina drogę z Wierzchowa (1944 Virchow) [w Nowej Marchii] do M.: od oznaczonego dębu stojącego przy tej drodze gran. biegnie do brodu zw. Vadus Arenarum, a następnie do rz. zw. → Aqua Mortua albo Rivus Caprarum [Kozia Rzeka] i wzdłuż niej do jez. Machliny, które należy do Nowej Marchii, a dalej wzdłuż [tych jezior] i wzdłuż wielkich dolin (valles maiores) aż do rz. → Fulbek (PU 1 nr 544; Wp. 1 nr 297).

1549, 1556-58 młyn w M. → p. 3.

1564 granica Nowej Marchii z Wlkp.: gran. ta biegnie od dębów z naciosami stojących przy drodze machlińskiej, przy których zbiegają się granice wsi Pławno i Studnickiej Puszczy w Nowej Marchii oraz wsi Brocz i M. [w Polsce], do brodu zw. Sandfort [w poprzednim opisie: Vadus Arenarum], a dalej [wzdłuż] rz. Tote Wasser albo Ziegenflies (→ Aqua Mortua) do jez. Machliny (które w całości należy do Güntersbergów), potem wzdłuż doliny (die Grufft endtlangk) aż do rz. Fulbek; przy moście albo brodzie na tej rz. zbiegają się granice Studnickiej Puszczy i puszczy zw. Simische Heide w Nowej Marchii oraz wsi M. i puszczy nal. do Jerzego Wedla z Frydlandu [w Polsce] (Wrede 113-114).

1570 dziedzice M. (→ p. 3) pozwani przez Jerzego Wedelskiego z Frydlandu o odnowienie granic między M. a dobrami Frydland (PZ 107v-109); 1577 ciż pozywają Henryka Blankenborga [z Frydlandu; zięć Jerzego Wedelskiego] o to, że wraz z pomocnikami skosił łąki Zdrojową i Trzcianną nal. do wsi M. i wywiózł z nich siano na 200 [!] wozach (PZ 38, 501).

3. Własn. kościelna, potem szlach. 1361 Herman de Werborge joan., „preceptor generalis Saxonie, Marchie, Slavonie et Pomeranie” nadaje Hermanowi i Henrykowi braciom „de Banczen” i Ludekinowi „de Golcze” gród (castrum) M. i wieś M. wraz z wsiami → Brocz i Miłkowo → p. 2; z nadania wyłącza się 3 jeziora: → Byszkowo, → Brocz i → Bobrowo (Wp. 3 nr 1458; MS 3 supl. nr 33).

1506 Andrzej Golcz ze wsi Klausdorf otrzymuje od króla Aleksandra potwierdzenie 2 dok. z 1361 r. z nadaniami dla Golczów, w tym dok. dot M. → wyżej (MS 3 nr 2738).

1554 Konrad Golcz zapisuje ż. Agnieszce Kliszczewnie [Kleist] po 400 grz. posagu i wiana na połowach wsi Brocz, Klausdorf, Plumwerder, Rzepowo, Lubno, M. i na całym dworze w Broczu (WG 1, 11v); 1554 Henryk Gołcz zapisuje ż. Elżbiecie c. Antoniego Zotzenow (Czucznow) po 500 fl. posagu i wiana na wsiach Brocz, Klausdorf, M., Heinrichsdorf i Rzepowo (WG 1, 180).

1549 młyn słodowy i piła w M. (Schultz Geschichte 285).

1556-58 Elżbieta wd. po Henryku Golczu z ss. Janem i Sebaldem oraz Agnieszka wd. po Kunie [Konradzie] Golczu z s. Janem pozywają Kunę, Jerzego, Mikołaja i Riniera braci Golczów o to, że nieprawnie zajęli młyn w M.; pozwani dowodzą, iż przy pomocy dok. mogą udowodnić, że cz. wspomn. mł. do nich należy (WG 1 k. 37v-39v, 52v-53, 84a, 161-162v, 181-183v).

1570, 1577 Jan Gołcz s. zm. Konrada dz. [cz.] M.; Jan i Sebald Golczowie ss. Henryka dziedzice cz. M. → p. 2.

1552-79 pobór z M.: 1552 z pustej dziedziny M. płacą sołtys z 1 ł. i młynarz dziedz. (ASK I 5, 150v); 1563 z cz. Stan. Biegańskiego [mąż Agnieszki wd. po Konradzie (Kunie) Golczu] z 11 półł., karczmy dor., młyna dziedz. o 1 kole, kowala i krawca; z cz. Elżbiety Golczowej z 9 półł. (ASK I 5, 202); 1577 Sebald Gołcz płaci od 10 ł. i od 5 zagr., a Jan Gołcz z Broczą zalega z poborem od 6 śl. i 5 zagr. i karczmy (ASK I 5 k. 761, 764v); 1579 Sebald Gołcz z Brocza płaci od 11 półśl., 7 zagr., sołtysa, który ma 1/2 śl. roli oraz od 2 „podsadek” [= komornic]; Jan Gołcz z Brocza płaci od 7 półśl. os. i 1 półśl. opust., 7 zagr., młyna o 2 kołach, kowala, 2 „podsadek” [komornic] i owczarza, który ma 80 owiec, a także od 28 kłód wyszynkowanego piwa (ASK I 3 k. 687, 690, 691).

4. 1552 sołtys w M. → p. 3.

6. 1364 Ludwik i Otto margrabiowie brand. zapisują cesarzowi Karolowi IV Nową Marchię i w jej gran. wymieniają m. in. M. (CDB B 2 s. 465).

8. Grodzisko na lewym brzegu rz. Dobrzycy, w XIX w. potocznie zw. Johannisburg (Sandt, Die Johanniter im Deutsch-Kroner Lande, „Grenzmärkische Heimatblätter” 4, 1928, z. 2, s. 90-92).