1181 [fals. ok. 1230] Malpino (DBL nr 1), 1243 [kop. 1443] Malpin (Wp. 1 nr 241), 1258 or. Malpino (Wp. 1 nr 368), 1425 Malpyno (ACC 8, 182), obecnie Mełpin, 4 km na NW od Dolska.

1. 1277 [fals.?] wieś M. przeniesiona z opola krzywińskiego do opola złożonego ze wsi nal. do kl. lub., → Krzywiń – opole, → Lubiń – opole (Wp. 1 nr 469; DBL nr 34 reg.).

1535 n. pow. kośc. (MK 50, 80); 1457 n. par. Morka (AE I 243).

2. 1243 → Grodowo i Międzygórze leżą k. M.¹→ Dalewo, przyp. 1, gdzie podano trzy możliwe interpretacje dok. z 1243 r (Wp. 1 nr 241; DBL nr 12 reg. [nieścisły]).

1420 zapowiedź → p. 3; 1424 jez. w M. → Małpino, jezioro.

1446 kop. XVIII w. jez. → Cichowo leży między wsią M. [jest to interpolacja kopisty, bo pierwotnie było wpisane w tym miejscu → Mączlino (BenLub. D 45)] a wsią Cichowo (DBL nr 206, 208); 1465 kontynuacja procesu gran. toczonego niegdyś [a. 1460] przez Stefana opata lub. i Mik. [Korzboka] Trzebawskiego [z Bodzyniewa]: Mik. [Korzbok] Strykowski z Bodzyniewa wygrywa proces z Wojciechem opatem lub., wszczęty z powodu podniesienia stanu wody w dziedzinie M. i zalania 12 kopców gran., ról i łąk; szkody ocenia się na 100 grz. (KoścZ 15, 30); 1476 woźny kośc. zeznaje o dokonanym rozgraniczeniu wsi M. z wsiami Mik. Strykowskiego: pal wbity w środku błota zw. Śmierdzące stanowi narożnik wsi M., Mórka i Marszewo; stąd gran. biegnie do kopcy narożnych dzielących wsie M. Marszewo i Kadzewo, a dalej wzdłuż dróg kaliskiej a potem śremskiej do stawu bodzyniewskiego [na gran. M. i Bodzyniewa]; gdy staw wyleje, woda należeć będzie do Mik. Strykowskiego, a gdy woda opadnie, to grunty należeć mają do opata lub.: będą koszone i wypasane przez mieszkańców M.; Strykowskiemu nie wolno niczego budować nad brzegiem tego stawu od strony wsi M.; od wspomn. stawu gran. biegnie do błota zw. Wyszowa Ciecz, przy którym stoją kopce narożne dzielące wsie M., Bodzyniewo i Lubiatowo (DBL nr 312; KoścZ 16, 113v).

1517 jez. [→ Małpino] we wsi M.; dzierżawa rybołówstwa → Lubiń – opactwo, p. 3A (ACC 92, 142).

1550 M. graniczy z → Marszewem; wzm. o palu wbitym w środku błota Śmierdzące; przy wytyczaniu gran. odwołanie do dok. z 1465 → wyżej (KoścG 9, 247).

3. Własn. rycerska i klaszt. (→ Lubiń – opactwo), potem własn. szlach.: 1181 [fals. ok. 1230] ks. Władysław [Lask.] wśród posiadłości bened. z → Lubinia wymienia m. in. wieś M. z jez. [→ Małpino]; wieś ta podlega setnikowi w Kuszkowie (DBL nr 1); 1258 ks. Bolesław [Pob.] wymienia wśród posiadłości tychże bened. m. in. M. [o jez. brak wzm.]; wieś ta podlega setnikowi w Kuszkowie (Wp. 1 nr 368; DBL nr 23 reg.); 1294 [fals. 1302] ks. Przemysł II potwierdza posiadłości tychże bened., wymienia m. in. wieś M., która podlega setnikowi w Kuszkowie, a osobno (w in. miejscu) wymienia jez. → Małpino (Wp. 2 nr 719; DBL nr 41 z obszernym komentarzem).

1358-71 śwd. Piotr z M. (Wp. 3 nr 1381, 1649); 1375 Katarzyna wd. po Piotrze z M. na mocy umowy zawartej z Sobiesławem opatem lub. i kapitułą kl. lub., zgodnie z testamentem [Piotra?] zrzeka się całego majątku w M. i w Mączlinie na rzecz kl. lub., w tym m. in. odstępuje pszczoły i barcie (apes et mellificia); jest to darowizna, a w zamian kl. lub. ma się modlić o zbawienie dusz jej rodziców, męża Piotra i samej Katarzyny; Katarzyna zachowuje sobie 1/2 owiec i 1/2 bydła z folw. w M. oraz [jednorazowo] otrzyma 1/2 zboża [z tegorocznych zbiorów] (DBL nr 112).

1420 opat lub. w sporze z Janem Jarosławskim ma stawić przed sądem Mik. Rybałę, który ma zeznać, że M. było zapowiedziane wg pr. ziemskiego przez woźnego (KoścZ 6, 99v).

1425 [Wojciech] opat lub. pozywa Dziersława niegdyś dz. w Wieszczyczynie o 2 klacze wartości 4 grz., które zostały zabrane bratu Maciejowi [bened.] z fol w. w M. (ACC 8, 182); 1461 Wojciech opat lub. i brat Marcin sprzedają Stefanowi z Kostrzyna altaryście w kościele Ś. Barbary w Chwaliszewie czynsz 10 zł węg. od sumy 120 zł węg. ze wsi M. w par. Mórka; pieniądze te kl. lub. przeznacza na wykup wsi Wonieść i Gniewowo z zastawu od Jana Chełmskiego (ACC 41, 38v; CP 437, 8 reg.).

1510 wieś M. opata lub. w całości opust., sołectwo o 2 ł. opust. (LBP 121).

1535 król Zygmunt wyraża zgodę na prośbę Wawrzyńca opata lub. i konwentu na zamianę: bracia Stan. i Piotr Radzewscy [z Mórki] dają klasztorowi lub. swą wieś Jeleńczewo, a w zamian otrzymują od kl. lub. opust. M.; król poddaje M. pr. ziemskiemu i przenosi ze wsi Jeleńczewo na M. obowiązek posp. ruszenia [dla właścicieli tej wsi] (MK 50, 80).

[W rejestrach poborowych z XVI w. wieś M. nie występuje].

1424-68 mieszkańcy: 1424 Andrzej kmieć z. M. w sporze z Bieniakiem z Mączlina, który płaci 8 sk. kary, bo nie stanął w sądzie na termin (KoścZ 5, 446); 1428 kmiecie z M. mają zapłacić Mik. Wyskocie [prawdop. s. Paszka z → Chrząstowa k. Śremu] 30 grz. w 2 ratach na Boże Narodzenie i na Wielki Post [1429 r.] jako odszkodowanie za konia oraz mają tegoż Mik. Wyskotę w Śremie przeprosić na kolanach i boso (facere omagium... flexis genibus, nudis pedibus) i prosić go o wybaczenie za rany, jeśli mu kiedykolwiek takie zadali; opat i konwent lub. poręczają za kmieci (KoścZ 9 k. 63v-65); 1436 Rogoż kmieć z M. → p. 4; 1461 świadkowie Piotr Ragotka i Stan. Zbirek kmiecie z M. (ACC 41, 38v); 1468 prac. bracia Wojciech, Piotr i Bartłomiej z M. zeznają, że Wojciech kleryk [jeden z braci] otrzymał swą cz. majątku po ojcu i matce (DBL nr 273).

4. 1367 Jan opat lub. sprzedaje sołectwo w M. Marcinowi zw. Drzanga za 8 grz. gr pras.; sołectwo obejmuje 2 ł. flamandzkie, 2 ogrody, łąkę k. ostrowu liczącą 4 miary [?] (de quatuor mensuris) położoną w kierunku Kadzewa oraz małe jez. Zradkowo, nad którym sołtys może zbudować młyn, o ile to będzie możliwe (si fieri potest); sołtys ma pr. posiadać karczmę, piekarnię albo stępę, jatkę [mięsną?], jatkę szewską (sutoria), kowala, ma pr. pobierać 1/3 opłat sądowych oraz opłaty od rezygnacji i zeznań; sołtys może wypasać 200 owiec i trzymać 6 klaczy (iumenta), oraz ma pr. do małego polowania na zające, bażanty i kuropatwy (lepores, swasones, pardices); sołtys jest zobowiązany do służby dla kl. na koniu wartości 1 kopy gr; mieszkańcy tej wsi będą dawali klasztorowi 9 ćw. zboża (po 3 ćw. żyta, pszenicy i owsa), 1 ćw. chmielu i tytułem dzies. 1 wiard., a ponadto po 30 jaj i po połciu mięsa wartości 3 sk. z łanu, a na święto Narodzenie NMP [8 IX] i na Boże Narodzenie po 2 kurczaki; 3 dni w roku mają orać dla kl.; w czasie 3 sądów gajonych w roku kmiecie dadzą 2 razy posiłek (prandium), a sołtys raz, albo zapłacą 1 wiard. za każdy posiłek (DBL nr 93).

1375 śwd. Mikołaj sołtys w M. (DBL nr 112).

1436 Mik. Młanka niegdyś sołtys w M.; Paweł i Maciej ss. Małgorzaty a wnukowie Świętosława kmiecia z Błociszcwa zwalniają tegoż Młankę oraz kmiecia Rogoża z M. z poręki (DBL nr 175).

1461 śwd. Mikołaj sołtys z M. (ACC 41, 38v); 1472 opatrzny Wawrzyniec s. Mikołaja sołtysa w M. zeznaje, że od swego brata Macieja sołtysa w M. ma otrzymać 86 grz. tytułem spłaty majątku po ojcu i matce [ostatnie 10 grz. otrzyma za rok] i zrzeka się praw do sołectwa w M. (DBL nr 298); 1482 Maciej sołtys w M. (KoścG 2, 96v).

5. 1457 Maciej pleb. z Mórki jest winien 1 grz. Michałowi Brześnickiemu, który jako dzierżawca dochodów plebanii w Mórce miał pr. do 1/2 mesznego z Mórki, M. i Bodzyniewa oraz. 1/2 [dzies.]²W zapisce powtórzono prawdop. omyłkowo: 1/2 mesznego z Mórki; przyjmujemy, że ta cz. zapiski dot. 1/2 dzies. z Mórki z Mórki i 1/2 dzies. ze wsi Gawrony (AE I 243).