1403 or. Mchi (WR 1 nr 724), 1404 Mchy (ACC 1, 91v), 4,5 km na S od Książa.

1. 1457 n. pow. kośc. (PG 5, 69); 1403 n. par. własna (WR 1 nr 724), 1510 n. dek. Nowe Miasto nad Wartą [pow. pyzdr.] (LBP 136, 141); 1458, 1506, 1510 miasto (oppidum)¹Są to jedyne wzmianki o M. – mieście i można je zapewne traktować jako ślad nieudanej próby lokacji miejskiej. Rejestry poborowe nie wspominają o M. jako mieście → p. 3, → p. 5.

2. 1431 młynarz w M. → p. 3: mieszkańcy; 1446 łąki Święciec i Wierzbno w M. (ACC 29, 13v); 1449 zapowiedź → p. 3: Jan, Jakub, Mikołaj i Piotr Sepieńscy; 1500 bagno [mokradło?] (palus; ACC 78, 96); 1502 łąki w M. (PG 12, 223v); 1510 młyn w M. nal. do pani Kasprowej [Jadwigi Mchowskiej] (LBP 141).

3. Własn. szlach. 1361 Mikołaj scholastyk pozn., Janusz [z Biechowa, pow. pyzdr.] kaszt. biech. i Wincenty [z Biechowa] kaszt. gnieźn. dzielą między siebie dobra po zm. ojcu Mikołaju z Biechowa i Dębna [pow. pyzdr.]; Mikołaj otrzymuje Nowe Miasto nad Wartą, Zwolę z młynem, Borucin [obie wsie w pow. pyzdr.], Sroczewo [k. Książa, pow. kośc.], M. i Malechowo (Wp. 6 nr 197).

1393-1404 Janusz Furman z Niezamyśla [cz. obecnej wsi Zaniemyśl w pow. pyzdr.; kaszt. rogoz. 1392-1400, kaszt. międz. 1400-18, zm. a. 21 V 1418; UDR 1/1 s. 135, 160]: 1393 tenże zapisuje dla kościoła w Kępie Małej [w pow. pyzdr.] czynsz roczny 1 grz. od sumy 10 grz. szer. gr pras. na M. (Wp. 6 nr 334; ACC 29, 135v); 1404 tenże jest winien Jarosławowi altaryście altarii [ŚŚ. Tomasza i Wawrzyńca, Fabiana i Sebastiana, Piotra i Pawła (patronatu rodu Doliwów) w kat. pozn.] 4 grz. [zaległego] czynszu rocznego z M. [nal. do uposażenia] wspomn. altarii (ACC 1, 44v; Now. 1, 264).

1417 Filip i Piotr, 1417 – zm. a. 1448 Wincenty (też ze wsi Jasienie k. Swarzędza i Mieszkowa w pow. pyzdr.), 1417-45 Jan duchowny (→ p. 6) i 1425-52 Adam dziedzice M., ss. Janusza Furmana z Niezamyśla i Jadwigi z Żerkowa (Wp. 5 nr 669; PZ 14 k. 138v, 141v, 142, 242v; PZ 16 k. 16, 18; KoścZ 9 k. 35, 110; PyZ 4, 166v; ACC 29, 14; BR 628 nr 105; KR 9, 15): 1417 ciż bracia dziedzice w M. (KR 2, 450, cytowanej zapiski nie odnaleziono); 1419 ciż Wincenty i Jan poręczają Gniewoszowi ze wsi Łobez [pow. pyzdr.] czynsz, który zapisał wspomn. Gniewoszowi ich ojciec [Janusz Furman] (Wp. 8 nr 846); 1419 ciż Wincenty i Jan w sporze z Filipem z Winnej [pow. pyzdr.] (KoścZ 5, 170v); 1424 [Mikołaj] poborca dochodów altarii ŚŚ. Tomasza i Wawrzyńca, [Fabiana i Sebastiana, Piotra i Pawła] w kat. pozn. zawiesza upomnienie skierowane do dziedziców [tychże Jana i Winc. Furmanów?] i wieśniaków (rusthici) w M. o nie zapłacenie czynszu (ACC 7, 219v); 1425 w sprawie [o czynsz?] dla wspomn. altarii występuje [tenże?] Jan Furman (ACC 8 k. 187, 265v); 1426 Klemens zw. Ciecirad w sporze z tymiż Wincentym i Adamem Furmanami [z M.?], Filipem [z Niezamyśla i Żerkowa, bratem tychże Wincentego i Adama] oraz Małgorzatą i Anną z Nowego Miasta [nad Wartą w pow. pyzdr., krewnymi wymienionych] w sprawie wspomn. altarii (ACC 29, 135v); 1425 ciż Wincenty, Jan i Adam w sporze z Janem Księskim [z → Książa] (KoścZ 8 k. 144, 152); 1426 tenże Wincenty zrzeka się na rzecz brata Jana wszystkich długów ich ojca (AC 2 nr 988); 1440 ciż Wincenty wójt w Obornikach i Jan kustosz kap. kat. gnieźn. przenoszą czynsz 10 grz. szer. gr pras. od sumy głównej 150 grz. nal. do altarii w kościele par. w Śremie z M. na wójtostwo obornickie i zamieniają go na 100 grz. sumy głównej oraz 6 grz. i 16 sk. czynszu rocznego²W AE I 20 znajduje się zapis z 1440 r., który dotyczy prawdop. tejże zamiany czynszu: Wincenty i Jan Furmanowie czynsz 2 1/2 grz. i 8 gr szer. pras. wraz z sumą główną 26 grz. i 3 wiard., zapisany na częściach tychże Wincentego i Jana we wsi M., przenoszą z M. na wójtostwo obornickie. W 1444 Wierzbięta [z Tuczęp], wójt w Obornikach, potwierdza, że jest zobowiązany do płacenia tejże altarii czynszu w wysokości 2 1/2 grz. i 8 gr szer. pras. (ACC 27, 133-133v) (Wp. 5 nr 671); 1452 tenże Jan kustosz kap. kat. gnieźn. w sporach z Mik. Przyborowskim [z Przyborowa k. Krobi, pow. kośc.] i jego [?] ż. Jadwigą [c. Pakosza] z Golejewa (KoścZ 14, 148v);

1418 tenże Wincenty w sporze z Markuszem z Zawidowic [pow. kal.] o 10 grz. (KR 9, 15 – cytowanej zapiski nie odnaleziono; WR 3 nr 707); 1424 tenże zeznaje, że jest winien 5 grz. Bartłomiejowi pleb. w Objezierzu (ACC 7, 219v); 1425 tenże w sporze z Janem Zag kmieciem z Pudliszek (KoścZ 8, 201v); 1426-28 tenże w sporze z Małgorzatą, ż. Mikołaja z Mieszkowa [pow. pyzdr.] i Bieździadowa [pow. pyzdr.], 1428 wspomn. cnotliwa (virtuosa) Małgorzata dowodzi, że nie ręczyła Wincentemu [z M], że będzie bronić od roszczeń osób trzecich dziedziny → Garby [k. Swarzędza] (PyZ 5 k. 246v, 265; WR 2 nr 886); 1426 tenże w sporze z Mroczkiem Siedleckim [z Siedlca w pow. pyzdr.] (KoścZ 8, 257v; WR 3 nr 1146); 1426 tenże Wincenty → p. 5; 1427 tenże w sporze ze szlach. Januszem Krajewskim o prawo bliższości do → Krajewek (KoścZ 8 k. 386, 432v); 1427 tenże w sporze z Andrzejem kmieciem z Mieszkowa o sumy (KoścZ 9 k. 31v, 35, 42v); 1428 tenże w sporze z Borkiem z Osiecznej i Wojciechem ze Zdzieża [obecnie cz. m. Borek Wlkp., pow. pyzdr.] (KoścZ 9, 149); 1429 tenże spłaca Abrahamowi Zbąskiemu dług 25 grz. wraz z 25 grz. odszkodowania (KoścZ 9, 235); 1432 tenże uwolniony przez sąd od poręczenia za Mikołaja z → Dobczyna na sumę 88 grz. szer. gr (BR 628 nr 88); 1435 tenże w sporze ze swoimi kmieciami z Rozdrażewa i Dzielic [obie wsie w pow. pyzdr.] (PyZ 7, 291v); 1435 tenże w sporach z Mik. Zaworskim ze wsi → Łążek (KoścZ 11, 31) i Mik. Łęckim [z → Łęki Wielkiej] (KoścZ 11, 5); 1440 tenże niegdyś dz. w M., wójt w Obornikach (→ Jasienie k. Swarzędza; Wp. 5 nr 669); 1440 tenże w sporze z Klemensem pleb. w Kępie [Małej] o darowiznę Janusza Furmana dla kościoła w Kępie zobowiązuje się zapisać z zastrz. pr. wykupu dla wspomn. kościoła 1 grz. czynszu rocznego od sumy głównej 10 grz. szer. gr pras. na swej cz. wsi M. (ACC 29, 14); 1443 tenże śwd. (Wp. 10 nr 1607); 1447 tenże Wincenty z Mieszkowa wspomn. jako zm. (PZ 16 k. 16, 18 );

1427 tenże Adam w sporze z Januszem [Korzbokiem] z Zawady [k. Ponieca] o [zbiegłego?] człowieka (KoścZ 8, 345; WR 3 nr 1280); 1428 tenże w sporze z Mik. Kolnickim [z → Kolniczek] (KoścZ 9, 89v); 1452 tenże śwd. (KoścZ 14, 148v).

1445 szl. Jan Furman [s. Filipa czy Wincentego? → niżej 1496] dz. w M. zapisuje czynsz roczny dla altarii w kat. pozn. na swojej wsi dziedz. → Chwałkowo w pow. kośc. (AE I 105).

1444 Mik. Furman z M. s. Adama → p. 6;

1465-96 Mikołaj, Jan i Piotr z Żerkowa [ss. Filipa z Niezamyśla i Żerkowa, a wnukowie Janusza Furmana z Niezamyśla, bratankowie Winc. Furmana z M.]: 1465 ciż bracia w sporze z Rafałem Leszczyńskim kaszt. przem. (KoścZ 15, 11); 1483 tenże Mik. Chwalęcki z M. kupuje od Marcina Łaskawskiego 1/2 Łaskaw za 200 kóp [gr] (PG 9, 177v); 1496 ciż bracia oraz Andrzej i Jan z Mieszkowa i M. [ss. Winc. Furmana z M.] w sporze z Janem Rozdrażewskim i Mikołajem dziedzicami z Nowego Miasta i ich kandydatem Janem Klunowskim pleb. z Nowego Miasta o obsadę altarii [wezwanie jak wyżej] w kat. pozn. wakującej po śmierci altarysty Jana Stęgoskiego [ze Stęgoszy k. Żerkowa], wikariusza wieczystego kat. pozn. (AC 2 nr 1515).

1458 miasto M. ma dostarczyć 1 pieszego na wyprawę do Malborka (CMP 129; „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” 28, 1980, s. 397).

Sepieńscy i Mchowscy w M.:

1448-89, zm. 1494 Jan [wicesędzia pozn. 1452, wojski pozn. 1473-83, sędzia kal. 1483-94, kaszt. biech. 1484-94; UDR I/1 s. 100, 122, 157; GUrz. C 994; WSB 654], 1448 – zm. a. 1468 Jakub [wicepodkom. pozn. i kośc. 1459; GUrz. C 858, 1042], 1455-77 Mikołaj Sepieńscy z M., → Łęgu [k. Śremu], → Niedźwiadów, → Bargowa i Miechinina [obecnie Mechlin], ss. Mikołaja z Sepna i Anny z Łęgu (KoścZ 13, 381; GG 1, 156v): 1448 ciż Jan i Jakub w sporze z Mik. Pasikoniem z Włościejewek (KoścZ 13, 343); 1449 woźny sąd. zapowiada dziedziny tychże Jana i Jakuba: Łęg, M., Niedźwiady i Bargowo (KoścZ 13, 381); 1452 tenże Jan dz. w Łęgu, M., Niedźwiadach i Bargowie (KoścZ 14, 173v); 1452 tenże Jan w sporze z Żydem pozn. Abrahamem s. Arona (PZ 17, 12v); 1453 tenże Jan otrzymuje od Macieja i Jakuba z → Konarzewa [k. Stęszewa] 62 grz. tytułem strat (KoścZ 14, 200v); 1455 ciż Jan, Jakub i Mikołaj sprzedają z zastrz. pr. wykupu Mik. Jurkowskiemu czynsz roczny 4 grz. na 2 cz. w M. za 40 grz. (ACC 36, 52v); 1457 w działach braterskich tenże Jakub otrzymuje m. in. 2 cz. M. [→ Łęg] (PG 5, s. 69); 1457 ciż Jan, Jakub i Mikołaj zapisują swej matce wd. Annie czynsz na dziedzinach → Łęg, Miechinino i M. (PG 5, s. 66); 1462 tenże Jan zobowiązany do zapłacenia Abrahamowi Żydowi z Poznania 25 grz. (PZ 17, 204v); 1459 tenże Jakub w sporze z Wojc. Kopaszewskim o 110 zł szkód (KoścZ 14, 234); 1465 tenże Mikołaj z M. i Kleszczewa [pow. pyzdr.] oświadcza, że jest winien Przedwojowi i jego s. Janowi pleb. w Gowarczowie [między Opocznem a Radomiem] dziedzicom w Romiejkach [w pow. pyzdr., obecnie Rumiejki] 40 grz. szer. gr (PyZ 13, 100v); 1467 tenże Jakub wspomn. jako zm. (ACC 46, 182); 1475 tenże Andrzej → p. 5; 1477 tenże Jakub wspomn. jako zm. (PG 9, 81v); 1489 tenże Jan sędzia kal. wraz ze swymi bratankami z Sepna, Miechinina i M. wygrywa spór o pr. patronatu altarii Zwiastowania NMP, Wszystkich ŚŚ. i Dziesięciu Tysięcy Męczenników w kościele par. w Krerowie (AAP, Sent. II, 77v; Now. 1, 267).

1467-91 Andrzej duchowny (→ p. 6), 1467-75 Jakub i 1467-90 Jadwiga z M., dzieci Jakuba Sepieńskiego i Heleny c. Bernarda z Wysoczki [k. Buku, pow. pozn.] (PyZ 13, 185v): 1467-68 → p. 5; 1469 ciż bracia w sporze z Andrzejem Kamieniewskim [z Kamionek k. Kórnika?] (PZ 18, 199v); 1469 ciż rodzeństwo pozwani przez Małgorzatę ż. Przybka z → Grodziszczka [k. Buku] o niedotrzymanie obietnicy małżeństwa [kogo i z kim?] mają zapłacić 17 1/2 grz. (PZ 18 k. 203v, 205v, 230v-231; PZ 19 k. 11v, 24); 1469 ciż są winni Przybysławowi z Grodziszczka 45 grz., dług ten spadł na nich po śmierci dziada Bernarda z Wysoczki (PZ 18, 207); 1469 ciż bracia rezygnują na rzecz Jana Luranta i Jana s. Andrzeja z Pogorzeli ze wszystkich praw i dok., które mieli do wsi Głuchów, Gumienice, Ochla, Bułaków i Jaraczewo Lw pow. pyzdr.] (PyG 1, 116v); 1472-75 ciż w sporach: 1472 z Wojciechem s. zm. Jakuba Przylepskiego o 1/3 sumy 44 grz. (KoścZ 15, 665), 1475 z Wojc. [Czuryło Bielawskim] z Bielaw (PZ 20, 1); 1475 tenże Andrzej → p. 5; 1477 ciż Jadwiga i Andrzej sprzedają Wojc. Bielawskiemu 1/2 Wysoczki za 200 grz. (PG 9, 8lv); 1485 tenże Andrzej daje siostrze Jadwidze należną jej po ojcu i matce cz. majątku, m. in. 2 cz. w M. (PG 10, 25v); 1488-90 taż Jadwiga w sporze z Piotrem Lubiatowskim z Lubiatowa Małego o kmieci (→ niżej: mieszkańcy) osadzonych w M., a uprowadzonych do Lubiatowa Małego³Uprowadzenie nastąpiło w wyniku sporu o 4 ł. pomiędzy Piotrem i Wiktorynem Lubiatowskimi a Andrzejem Mchowskim (→ Lubiatowo Małe; KoścZ 17 k. 111v, 179v); sąd nakazuje jej oddanie kmieci (KoścZ 17 k. 179, 192v); 1489, 1491 tenże Andrzej → niżej: Kasper Kąkolewski; 1490-91 w dobra tegoż Andrzeja zostaje wwiązany Andrzej Sulewski [z Sulewa k. Osiecznej, obecnie Sulejewo] na sumę 50 zł. węg., a mianowicie w 1 ł. os. i 3 ł. opust. w M. oraz w 1 ł. os. i w 3 ł. opust. w Niedźwiadach (KoścZ 17 k. 191v, 224v).

1467-1515 Jadwiga Mchowska z M. i Niedźwiadów c. Jakuba Sepieńskiego, ż. Kaspra Kąkolewskiego, Zaborowskiego z Zaborowa [k. Książa] (PG 7, 251v; PZ 19, 11v; KoścG 7, 8): 1467, 1469, 1472, 1475, 1477, 1485, 1488-90 taż → wyżej: dzieci Jakuba Sepieńskiego; 1488 taż → p. 5; 1498, 1499 taż → niżej: Jan Sepieński; 1499 taż Mchowska swoją cześć dziedzin M. i Niedźwiady daje dożywotnio bratu stryj. Janowi Sepieńskiemu (PG 17, 40v); 1499 taż daje wspomn. bratu stryj. Janowi Sepieńskiemu z Podlesia Kościelnego [pow. gnieźn.] 200 grz., które stanowią posag jej matki Heleny, a zostały oprawione na M.; Jan ma pr. do tych pieniędzy po śmierci Jadwigi (PG 21, 23-24); 1500 taż → p. 5; 1506 taż → niżej: Mac. Mchowski; 1508 taż w sporze z Zygmuntem Brzest pleb. w Czerwonym Kościele: śwd. Mac. Sadzan ze Śniecisk [pow. pyzdr.] zeznaje, że Jadwiga wraz z mężem Kasprem posiada 2 cz. wsi M., z których czynsz przeznaczony jest dla kościoła w Czerwonym Kościele, trzecią cz. M. trzyma Mac. Mchowski, u którego czynsz nie został odnowiony; natomiast kmiecie z całej wsi M. płacą rocznie 1 grz., a z każdego z 3 ł. soł. płacona jest panu [Maciejowi] 1 grz., Jadwidze także 1 grz. (Dep. Test. IV 58-58v); 1510-15 taż wd. po Kasprze Kąkolewskim rezygnuje swemu bratu stryj. Janowi Sepieńskiemu: 1510 całe części dziedz. wsi M. i 1/2 Niedźwiadów (PG 14, 190), 1515 300 grz. posagu swej zm. matki Heleny zapisanych na M. i Niedźwiadach (PG 15, 55v).

1488-1508, zm a. 1511 Kasper Kąkolewski, Zaborowski z Zaborowa, [Lipna] i M., s. Andrzeja Kąkolewskiego z → Kąkolewa k. Osiecznej: 1488 tenże nabywa pr. do 4 1/2 ł. w M. od Jana Kopaszewskiego, któremu łany te zostały [wcześniej] przysądzone na sumę 110

zł (PG 10, 100v); 1488 tenże → p. 5; 1489 tenże kupuje od Wiktoryna s. zm. Filipa z → Lubiatowa za 50 zł węg. prawa do M. nabyte przez Filipa i Wiktoryna od Andrzeja z M. [s. Jakuba Sepieńskiego] (PG 10, 103); 1491 tenże Kąkolewski z Zaborowa kupuje za 50 zł węg. od Andrzeja Sulewskiego przezyski na wsiach M. i Niedźwiady, które wspomn. Sulewski uzyskał od Andrzeja Mchowskiego (PG 10, 144); 1498 tenże → p. 5; 1508 tenże → wyżej: Jadwiga Mchowska; 1510 tenże wspomn. jako zm. (PG 14, 190).

1490-91 Jan i Mac. [Mchowscy], ss. Winc. Mchowskiego (KoścZ 17 k. 212, 244).

1498-1508 zm. a. 1526 Mac. Mchowski [s. Mikołaja lub Jana Sepieńskiego z Łęgu i M.]: 1498 tenże → p. 5; 1502 tenże oprawia swojej ż. Małg. Kąkolewskiej [c. Franciszka Krakwicza Kąkolewskiego z → Kąkolewa k. Osiecznej] po 200 zł węg. posagu i wiana na całym folw. M. i na 1/2 łąk w M. i Niedźwiadach (PG 12, 223v); 1505 tenże → wyżej: Jadwiga Mchowska; 1507 tenże zapisuje swojej ż. Małg. Kąkolewskiej po 250 zł posagu i wiana na 1/2 swych części dziedz. we wsiach M. i Niedźwiady (PG 13, 126); 1508 tenże → wyżej: Jadwiga Mchowska; 1525 tenże wspomn. jako zm. (PG 19, 66v).

1498-1528 Jan Sepieński z → Łęgu i M., wnuk Mikołaja z Sepna i Anny z Łęgu: 1498 tenże i Jadwiga Mchowska jako patronowie przenoszą altarię pod wezwaniem Zwiastowania NMP, Dziesięciu Tysięcy Męczenników oraz ŚŚ. Barbary, Małgorzaty, Doroty, Katarzyny i Agnieszki z kościoła parafialnego w Krerowie do kat. pozn. wraz ze wszystkimi dochodami (AE III 229bv; CP 18, 274); 1499 tenże zapisuje siostrze stryj. Jadwidze Mchowskiej dożywotnio 8 grz. czynszu rocznego na swych częściach dziedz. i uzyskanych od wspomn. Jadwigi (→ wyżej: 1499 Jadwiga Mchowska) we wsiach M. i Niedźwiady (PG 12, 40v-41); 1510-15 tenże → wyżej: Jadwiga Mchowska; 1528 tenże zapisuje z zastrz. pr. wykupu bratu Mik. Sapieńskiemu⁴Dziedzice Sepna po wyjściu z tej miejscowości używali nazwiska: Sepieńscy, Sapieńscy, Sepińscy, Sapińscy (SHG) 12 grz. czynszu rocznego na Łęgu i M. za 600 grz. (PG 16, 252); 1528 tenże [drugi mąż Małg. Kąkolewskiej wdowy po Mac. Mchowskim] zapisuje swoim pasierbicom Annie i Beacie Mchowskim oraz swoim ss. Stanisławowi, Mikołajowi i Kasprowi całą swą cz. wsi Kąkolewo w pow. kośc. za 200 grz. (PG 16, 209v).

1517 Mchowscy biorą udział w sporze o pr. patronatu altarii ŚŚ. Tomasza, Wawrzyńca, Fabiana i Sebastiana w kat. pozn. (CP 18, 275).

1525-34 Anna i 1528-29 Beata Mchowskie cc. Mac. Mchowskiego (PG 16, 285): 1528 te same → wyżej: Jan Sepieński; 1525 tejże Annie mąż Andrzej [Ciecirad] Chwałkowski [z Chwałkowa, pow. pyzdr.] zapisuje po 250 grz. posagu i wiana (PG 16, 66v); 1528 taż Beata zapisuje swojemu mężowi Janowi Dobrzyckiemu zw. Grzymek [z Dobrzycy, pow. kal.] 300 grz. na całych swych cz. w M., Niedźwiadach i Kąkolewie (PG 16, 209v); 1528 tejże Beacie mąż Jan Dobrzycki zapisuje po 300 grz. posagu i wiana (PG 16, 209v); 1529 wspomn. Jan Dobrzycki sprzedaje Janowi Sepieńskiemu [ojczymowi żony] za 300 grz. całe części wsi M., Niedźwiady i Kąkolewo nabyte na wieczność od ż. Beaty (PG 16, 285); 1529 taż Anna wd. po Andrzeju Cieciradzie Chwałkowskim, a ż. Stan. Błociszewskiego, sprzedaje swemu ojczymowi Janowi Sepieńskiemu całe cz. po matce i ojcu w M., Niedźwiadach i Kąkolewie za 500 grz. (PG 16, 286v); 1534 tejże Annie mąż Stan. Błociszewski zapisuje po 400 grz. posagu i wiana (PG 16, 640v).

1528 Kasper, 1528-36 Mikołaj i 1528-36, zm. 1584? Stan. Sepieńscy z M., ss. Jana Sepieńskiego: 1528 ciż bracia → wyżej: Jan Sepieński; 1535-36 ciż Stanisław i Mikołaj są winni Winc. Cielmickiemu 106 grz.; Winc. Cielmicki zawiera w sprawie tej sumy różne transakcje z [wdą pozn.] Łukaszem Górką (PG 16, 752v; PG 17 k. 27v, 28); 1583 tenże? Stanisław płaci pobór z M. (Piotrkowska 1 nr 366); 1584 tenże? Stanisław wspomn. jako zm., jego nagrobek znajduje się w kościele par. w M. (KR 4, 35).

Areał: 1510 łany w mieście M. i wsi k. miasta → p. 5; 1530 pobór od 4 ł. (ASK I nr 3, 127v); 1563 pobór od 21 1/2 ł. i 1 karczmy dor. (ASK I nr 4, 175v); 1580 pobór od 12. ł., 5 zagr., 5 komor., 1 rzemieślnika i od 16 owiec (ŹD 1, 76); 1583 pobór od 18 ł. (ASK I nr 6, 560v).

Mieszkańcy M.: 1403, 1424 kmiecie z M. → p. 5; 1431 Mikołaj młynarz z M. pozwany przez Jana z Siedlemina [k. Jarocina] pleb. w Noskowie [k. Jarocina] o to, że nie wywiązał się z całej [umówionej z pleb.] pracy przy kościele w Noskowie (ACC 15, 103); 1487 na 4 ł. w M. siedzą kmiecie: Jan Karasz, Piotr Młodożon (Mlodozon), Mac. Lisek i Jan Stypulka (KoścZ 17, 111v); 1491 [kmiecie] Marcin Spyda i Mac. Jantosz płacą po 1/2 grz. czynszu rocznego z 1 ł. os. w M. (KoścZ 17, 225); 1498, 1506 kmiecie z M. → p. 5.

4. 1506, 1510 wójtostwo w M. → p. 5; 1508 3 ł. soł. w M. → p. 3: Jadwiga Mchowska.

5. Plebani: 1403-04 Klemens (WR 1 nr 724; ACC 1, 91v); 1410 Jan (ACC 2, 161); 1446 Jan (ACC 29, 13v); 1467-75 Mik. Chwałkowski (ACC 47, 36; AE II 281v; AC 2 nr 1355; ACC 55, 24); 1475 Jan Piłat (Pylat) z Poznania (ACC 55, 24); 1498-1500 Grzegorz (AE III 253; ACC 78, 96).

1410 [oficjał pozn.] w sporze z kmieciami z M. o wiardunki [prawdop. czynszu] dla altarii [ŚŚ. Tomasza i Wawrzyńca, Fabiana i Sebastiana, Piotra i Pawła] w kat. pozn. (ACC 2, 157v; 161).

1446 Jan pleb. w M. wydzierżawia Mikołajowi kapłanowi z Książa dochody kościoła w M. na 3 lata za 12 grz. półgr rocznie: Jan rezerwuje sobie dom wikarego, 2 izby górne w nowo zbudowanym domu i stajnię; pleb. w M. zastawia również: maciorę, za którą ma otrzymać po zakończeniu dzierżawy 3 maciory, 3 gęsi, za które ma dostać 6 gęsi, kopę kur, od których ma otrzymywać co roku na święto Wniebowzięcia NMP [15 VIII] kopę jaj; Mikołaj zaś jest zobowiązany: do obsiania w ostatnim roku dzierżawy 2 ł. żytem i pszenicą, wyjąwszy 1 staję roli (unum stadium agri), którą Jan zachowuje do własnego użytku, do dawania co roku po 2 wozy siana z łąk Święcieć i Wierzbno na lato i zimę, do ponoszenia kosztów wizytacji, do utrzymania plebana wraz z koniem 6 razy w roku przez 2 dni, gdy ten będzie głosił kazania i celebrował nabożeństwa, do reperowania dachu domu i płotów, do nie sprzedawania słomy oraz do nawożenia pól gnojem (ACC 29, 13v).

1463 Maciej dzierżawca dochodów (conventor) kościoła [par.] w M. (AE II 79).

1467-88 procesy o pr. prezentowania pleb. kościoła Ś. Marcina w M.: 1467 Mikołaj z Miechinina jako opiekun (tutor) Andrzeja i Jakuba z M. ss. zm. Jakuba Sepieńskiego, a także Wincenty i Jan Furmanowie ss. Winc. Furmana z M., patronowie kościoła parafialnego w M. prezentują na pleb. Mikołaja prezbitera z Chwałkowa; Andrzej i Jakub bracia niedzielni i dziedzice w M., Mikołaj z Miechinina stryj [nieletnich] oraz Bernard z Wysoczki opiekun tychże Andrzeja i Jakuba patronów kościoła w M. [dziad, ojciec ich matki Heleny] prezentują na pleb. Mikołaja z → Kościana dra dekretów (ACC 46, 182 – zapiska słabo czytelna); 1468 oficjał wyrokuje, że Andrzej i Jakub ss. zm. Jakuba [Sepieńskiego z M.] oraz Wincenty i Jan dziedzice [ss. zm. Winc. Furmana z M.], mają prezentować Mikołaja z Chwałkowa na pleb. kościoła Ś. Marcina w M. (ACC 47, 36); 1475 Andrzej z M. [s. zm. Jakuba Sepieńskiego z M.] potwierdza prezentę Jana Piłata (Pylata) z Poznania na wakującą plebanię w M. po śmierci pleb. Mikołaja z Chwałkowa, dokonaną przez Jana Sepieńskiego [s. Mikołaja z Sepna i Anny z Łęgu, brata Jakuba] opiekuna i stryja tegoż Andrzeja, co potwierdzili bp i jego wikariusz [gen.], wystawiając odpowiedni dok. (ACC 55, 24); 1488 Wawrzyniec z M. kapłan i [tenże czy z drugą osobą?; zapiska słabo czytelna] bakałarz z Łabiszyna [w pow. gnieźn.] w sporze z Kasprem z Zaborowa i jego ż. Jadwigą z M. oraz z Grzegorzem z Chociszewic klerykiem pozn. o obsadę plebanii w M. (ACC 66, 7v).

1470-72 Mik. Chwałkowski pleb. w M. oskarżony o pozostawanie w konkubinacie: 1470 Jan Łukowski [z Łukowa w pow. kcyń.] kan. pozn. i instygator [bpa Andrzeja Bnińskiego] proponuje zastosowanie wobec tegoż pleb. Mikołaja kary ekskomuniki za to, że pozostając uporczywie w związku z kobietą, nadal udziela swoim parafianom sakramentów (AE II 281v); 1472 bp pozn. Andrzej [Bniński] oznajmia, że daje temuż Mik. Chwałkowskiemu pleb. w M. czas do swego przybycia do Dolska na kanoniczne oczyszczenie się z powodu [skalania stanu kapłańskiego przez] pozostawanie w konkubinacie z kobieta, z którą spłodził już dzieci; jeżeli tego nie uczyni, zostanie ekskomunikowany (AC 2 nr 1355).

1498 Grzegorz pleb. w M. oskarża Kacpra [Zaborowskiego] o to, że, gdy łowił siecią na śniadanie ryby w stawie plebańskim na łące w M., wspomn. Kacper pojmał go, zabierał sieć i jak złodzieja powiódł go do swojego domu oraz oskarżył o kradzież jego [Kacpra] ryb; pleb. Grzegorz żąda 100 zł odszkodowania oraz przeproszenia za zniesławienie; wspomn. Kacper [Zaborowski] przyznaje się do zatrzymania i uwięzienia plebana, gdyż, jak dowiedział się od żony [Jadwigi Mchowskiej], staw na łące przynależy do dziedziców M. i żąda od pleb. 6 grz. odszkodowania z tytułu poniesionych szkód; pleb. natomiast twierdzi, że staw rybny należy do niego i do kościoła w M.; bp pozn. [Andrzej Bniński] wyznacza Stanisława pleb. z Włościejewek i Jakuba pleb. z Gostynia do obejrzenia pól pleb. i dziedziców oraz do ustalenia do kogo nal. sporny staw (AE III 253); 1500 tenże Grzegorz pleb. w M. pozywa Jadwigę Mchowską, że wzbrania mu połowu ryb w bagnie (mokradle? – palus) Topola w M., które to pr. przysługiwało poprzednim plebanom [ciąg dalszy sporu z 1498]; Jadwiga wywodzi, iż plebani w M. nigdy nie mieli pr. połowu ryb w bagnie Topola, a tylko korzystali z zezwolenia, którego udzieliła dożywotnio pewnemu plebanowi jej zm. matka Helena, pani wienna w M. (ACC 78, 96).

1464-69 altaryści w M.: 1464 Jan (ACC 43, 85); 1469 Mik. Pokta (ACC 48, 77v).

1498-1506 spory o dzies. z M. dla kościoła w Objezierzu: 1498 Mac. Mchowski broni swoich kmieci od ekskomuniki, którą grozi im Piotr Strzeszewski pleb. w Objezierzu za niepłacenie wiard. [dzies.] należnych mu zwyczajowo z M. (ACC 75, 122); 1506 tenże i Jadwiga Mchowską dziedzice wsi i wójtostwa w M. (heredes ville et advocacie in M.) w sporze z Piotrem Strzeszewskim kan. pozn. i pleb. w Objezierzu, który oskarża ich i ich kmieci o niepłacenie wiardunków [dzies.] dla kościoła w Objezierzu z pól podzielonych [między Macieja i Jadwigę w M.] oraz z pól wójtostwa; pozwani oświadczyli, że pobierali dzies. od tychże kmieci, a mianowicie Jadwiga przez 2 lata, a Maciej przez 1 rok [każdy ze swojej cz.] i oddawali do Objezierza, wobec czego, zgodnie ze starym zwyczajem, są zwolnieni od płacenia dzies. (ACC 83, 12v).

1510 do par. M. należą: M., Niedźwiady i Kołacin; w M. 2 cz. nal. do Jadwigi Kasprowej [Mchowskiej, ż. Kaspra Zaborowskiego, Kąkolewskiego], a 1 cz. do pani Maciejowej [Małg. Kąkolewskiej, ż. zm. Mac. Mchowskiego]: w cz. pani Kasprowej we wsi k. [miasta] M. z 8 ł. os. są płacone wiard. [dzies.] po 6 gr z każdego ł. do kościoła par. w Objezierzu, a 7 ł. jest opust.; w cz. pani Maciejowej [we wsi k. miasta M.] są 4 ł. os., z których wiard. [dzies.] po 6 gr z ł. są płacone także do kościoła par. w Objezierzu, oraz 5 ł. opust. (2 z nich uprawia pani Maciejowa); w mieście (in oppido) M. pani Kasprowa ma 1 karczmarza i 3 mieszkańców (oppidanos), którzy uprawiają po 1/2 ł. i płacą dzies. dla pleb. [w M.]; z 1 1/2 ł. wójtowskiego uprawianego przez mieszkańców wiard. [dzies.] płacone są do kościoła par. w Objezierzu; pani Maciejowa posiada w mieście M. także 1 karczmarza; ze wsi i miasta M. meszne płacone jest plebanowi w M.; dzies. dla pleb. w M. płacona jest z 2 ł. fol w. M. i z sołectwa w Kołacinie; pleb. w M. posiada 2 ł. własne (LBP 141).

6. 1417-45 Jan Furman z M. s. Janusza Furmana z Niezamyśla i Jadwigi z Żerkowa: 1417-45 tenże → p. 3; 1420-37 tenże otrzymuje od Stol. Apost. prowizje: a) 1420 jako kleryk diec. pozn. i kan. pozn. na objęcie kościoła par. w Nietrzanowie, b) 1427 jako altarysta altarii ŚŚ. Tomasza i Wawrzyńca w kat. pozn. na kanonię pozn. po śmierci Bronisława s. Wita ze Strzałkowa i gnieźn. po śmierci Dobiesława z Czeszewa [pow. pyzdr.], c) 1428 na kanonię pozn. po śmierci Piotra z Kobylina z pr. łączenia z nią dotychczas posiadanych beneficjów, d) 1429 na kanonię gnieźn. po śmierci Pawła z Kłodawy, e) 1437 jako kan. pozn., pleb. w kościele Ś. Mikołaja w Siedleminie oraz altarysta altarii Nawrócenia Ś. Pawła w kościele par. Ś. Marii Magdaleny w Poznaniu i Ś. Urszuli w kościele par. w Kościanie na kustodię gnieźn. wraz z pr. łączenia z nią dotychczas posiadanych beneficjów (BulPol. 4 nr 604, 1950, 1955, 1990, 2002, 2174, 2185, 2253; BulPol. 5 nr 682, 683, 686, 726, 738); 1427 tenże posiada prowizję na kanonię wrocławską (BulPol. 4 nr 2002).

1444 Mik. Furman z M. s. Adama Furmana z M., student w Krakowie (AS 1, s. 108).

1467-96 Andrzej Mchowski z M. s. Jakuba Sepieńskiego i Heleny c. Bernarda z Wysoczki [k. Buku], pleb. w Królikowie 1489, altarysta w Krerowie do 1496 (Cieplucha 261; KoścZ 17 k. 179, 179v; PG 10 k. 103, 144; ACC 73, 4): 1467-91 tenże dz. w M. → p. 3; 1496 tenże dz. w M. i altarysta w Krerowie rezygnuje z altarii w Krerowie na rzecz Wojc. Przykuckiego z M., i prosi oficjała o pozostawienie mu pr. patronatu nad tą altaną (ACC 73, 4).