1398 Naløcz iezoro, 1407 Nalancz yezoro, rzekome jezioro w Wielkopolsce?

1398 w procesie naganionego w szlachectwie Macieja zw. Wata z Nądni występują Mikołaj i Piotr dziedzice z Pietrska [obecnie Piersko] h. (genologia) N. (Lek. 1 nr 2810); 1407 w procesie Dziersława Odoja z Więckowie występują Jan i Tomasz z Otusza z rodu N. (de proclamacione N.: MHP nr 82).

Uwaga: Tylko w tych dwóch wypadkach użyto nazwy herbu zawierającej dodatkowy człon: „jezioro”. Słowo „nałęcz” oznacza skręconą chustkę na głowę (Słownik staropolski, t. 5, Wrocław 1965-1969, s. 63) i taki rysunek widnieje w herbie tego rodu. Jest to nazwa heraldyczna i nie ma potrzeby wiązania jej koniecznie z konkretnym obiektem topograficznym, jednakże J. Pakulski, Nałęcze wielkopolscy w średniowieczu, Poznań 1982, s. 17-21, referując poglądy dawniejszej literatury, wyraża przekonanie, że jest to nazwa posesywna i pochodzi od nazwy jeziora, pozostającego we władaniu rodu Nałęczów. Ponieważ zaś użyli jej tylko Nałęcze osiedli na W i SW od Poznania, autor chciałby szukać rzekomego jez. N. w tej okolicy. Nie znamy jednak na tym terenie jeziora związanego z Nałęczami. Nie spełniają tego warunku jedyne znaczniejsze tu jeziora: Bytyńskie (dawniej Rościęgniewice) i Niepruszewskie.

Jeżeli więc w ogóle istniało jezioro o tej nazwie, wydaje się, że jednak należałoby go szukać raczej w bogatej w jeziora okolicy Chomiąży, Gąsawy i Wenecji (na pograniczu powiatów gnieźn. i kcyn. w woj. kal.), gdzie znajdowało się najdawniejsze gniazdo tego rodu, tak jak to sugerowali: S. Kozierowski, Pierwotne osiedlenie ziemi gnieźnieńskiej, Poznań 1924, s. 47; M. Gumowski, Diabeł Wenecki, „Przegląd Historyczny” 26, 1927, s. 341; K. Górska-Gołaska, Dobra Nałęczów w Wielkopolsce, „Studia i Materiały do Dziejów Wielkopolski i Pomorza” 15, 1984, z. 2 (30), s. 206.

Zestawienie literatury dot. h. Nałęcz podaje J. Szymański, Herbarz średniowiecznego rycerstwa polskiego, Warszawa 1993, s. 192-195.