1394 or. Napachana (Lek. 1 nr 1840), 1408 Napachane (WR 1 nr 787), 1417 Napachanye (PZ 4, 174v), 1423 Nepachin (SBP s. 131, nr 378), 1423 Napach(a)nye (LBP 34), 1424 Nepachane (PZ 7, 181v), 1491 Napachany (AS 2, 9), 1501 Napachanie (AS 2, 72), ok. 15 km ma NW od Starego Rynku w Poznaniu.

1. 1445 n. pow. pozn. (PG 2, 99v); 1508 n. par. Cerekwica (ASK I 3, 5).

2. 1500 N. graniczy z wsiami kap. kat. pozn.: Kobylnikami [k. Poznania] i Kokoszczynem; kmiecie z N. i Chlewisk, wsi panów z Szamotuł, zajmują bezprawnie role i łąki w → Kokoszczynie; sołtys z N. zaś zajął ostrów (insula alias ostrov) tamże (CP 111, 18); 1509 N. graniczy z Kobylnikami i Tarnowem [obecnie Tarnowo Podgórne], wsiami kap. kat. pozn.; kopce [gran. zostały; kmiecie z N. wypasają bydło w zbożu w Kobylnikach (CP 111, 32v); 1509 N. graniczy z Kokoszczynem; od strony N. zagarniają grunty; sołtys i kmiecie z N. zagarnęli ostrów Piotra Burdy, na którym można wysiać kilka ćw. (CP 111, 33); 1515 kopiec narożny między wsiami N. Łukasza z Górki kaszt. pozn. i star. gen. wlkp. i Winc. Świdwy z Szamotuł, Starzynami Sędziwoja Sadowskiego [z Sadów] oraz Mrowinem Andrzeja Mrowińskiego (PZ 28, 177); 1531 N. graniczy z Kokoszczynem; [ludzie] z N. i Chlewisk znacznie podorali role poddanych z Kokoszczyna; konieczne odnowienie granic Kokoszczyna z Brzeźnem [k. Szamotuł], N. i Chlewiskami (CP 111, 124v); 1531 granice N. i Kobylnik nie są wyznaczone, a poddani starosty [gen. wlkp. Łukasza Górki, współwłaśc. N.] koszą na bagnie Piotrowo łąki nal. do Kobylnik; granice Kobylnik z N. i Tarnowem wymagają odnowienia (CP 111, 125).

1567 rozgraniczenie między N. Jana Świdwy z Szamotuł oraz Janusza i Stan. Przecławskich [ze wsi Przecławie k. Szamotuł, obecnie Przecław] a → Kokoszczynem; wspomn. kopiec narożny wsi Kokoszczyno, N. i Tarnowo k. bagna zw. Walimskie¹Kokoszczyn, przyp. 1 (PZ 35, 234v); 1567 rozgraniczenie między wsiami N. [właściciele jak wyżej] oraz Kobylniki i Wielkie: kopiec narożny i zagajnik (indago) zw. Smugel (Szmule), które dzielą wymienione wsie; dokonano także rozgraniczenia między polami w Kobylnikach a zaroślami (rubetum,) w N. – granica wiedzie od rowu do drogi, która prowadzi z N. do Kobylnik, następnie prosto drogą przez pola aż do wielkich zarośli i przez pola prowadzi do drogi z N. do Tarnowa, a stamtąd aż do rowu napachańskiego przez łąkę zw. Mostkowy, dalej pomiędzy polami wsi N. i Kobylniki do drogi z Poznania do Kokoszczyna i kończy się przy kopcu narożnym wsi Kobylniki, N. i Tarnowo; łącznie między Kobylnikami a N. usypano 37 kopców [ściennych]; usypano także 3 nowe kopce narożne między N., Kobylnikami i Tarnowem (PZ 35, 229v-234v).

3. Własn. szlach. 1417 stren. Winc. [Świdwa z Szamotuł podczaszy kal.] dz. z N. w sporze ze Stan. Słapem [z Dąbrówki k. Poznania, Palędzia Małego i Palędzia] o 10 grz. szer. gr i o 5 grz. monety obiegowej (PZ 4, 174v).

1443 Stan. Przecławski → niżej: mieszkańcy.

1445 Dobrogost z Szamotuł kaszt. pozn. zapisuje Elżbiecie ż. swojego syna Jana Świdwy z Szamotuł po 200 grz. posagu i wiana, m. in. na N. (PG 2, 99v); 1466 taż Elżbieta wd. po [Janie] Świdwie [z Szamotuł] pani wienna m. in. w N. w sporze z Sędziwojem Żydowskim (PG 18, 147v).

1496 Andrzej z Szamotuł kaszt. kal. daje w posagu swojej c. Katarzynie 1/2 → Szamotuł i wsi do nich przyległych, m. in. N.; w przypadku zamążpójścia jej mąż otrzyma 2000 grz., dobra zaś wrócą do tegoż Andrzeja (PG 7, 102v); 1508 tenże Andrzej → niżej: areał; 1512 wspomn. Katarzyna ż. Łukasza Górki kaszt. pozn. i star. gen. wlkp. daje mężowi 1/2 → Szamotuł z wsiami, m. in. N. (MS 4 nr 10171); 1512 król Zygmunt zezwala Łukaszowi Górce, aby zapisał swojej ż. Katarzynie z Szamotuł dożywocie na 1/2 Szamotuł i wsiach, m. in. N. (MS 4 nr 10209); 1531 tenże Łukasz Górka → p. 2.

1508-10 [Winc.?] Świdwa [z Szamotuł syn Jana Starszego] → niżej: areał.

1553-63 Jan Świdwa [z Szamotuł syn Wincentego] → niżej: areał.

1553-63 [Łukasz] Górka [syn Andrzeja] → niżej: areał.

1567 Janusz i Stan. Przecławscy dziedzice [cz.] N. → p. 2.

1577, 1580 Andrzej Przecławski → niżej: areał.

Mieszkańcy N.: 1394 kmieć Michał kowal z N. w sporach o 7 grz. z Janem [Czarnkowskim] sędzią pozn. i Mikołajem [z Wenecji i Chomiąży] sędzią kal. (Lek. 1 nr 1840, 1874); 1408-09 Piotr (Pochalon!) kmieć z N. w sporze ze Szczepanem (Stephanus) Skórą Mrowińskim [z → Mrowina i Popowa]²Nie jest identyczny ze Stefanem Skórą z Gaju [→ Gaj, przyp. 2] o 5 grz. oraz o 1 grz. i 6 gr [zaległego czynszu?]; Szczepan dowodzi przy pomocy świadków, że wolnizna, której udzielił Piotrowi, skończyła się (PZ 3 s. 73, 76, 151; WR 1 nr 787); 1436 Jan, Święch i Marcin kmiecie z N. w sporze z [kan. pozn.] Jarosławem Kąkolewskim [z Kąkolewa k. Osiecznej] i Januszem Wielickim [ze wsi Wielkie k. N.] dowodzą, że przez żadnego z nich nie zostali osiedleni na roli w Kobylnikach [k. Poznania], lecz orali tam rolę, którą wydzierżawili (najęli za pieniądze) od Stan. Przecławskiego³Kobylniki k. Poznania, przyp. 2 (WR 1 nr 1467); 1443 służąca Dorota z N., z folwarku szl. Stan. [Przecławskiego?] z N., oskarża Franciszka pleb. w Cerekwicy, który odmówił jej udzielenia sakramentu Eucharystii w czasie Wielkanocy, gdyż jako komornica nie zapłaciła ona 1 gr stołowego; Dorota twierdzi że nie jest komornicą, ponieważ, jako służącą najął ją pan Stanisław na swój koszt; oficjał [pozn.] uwalnia kobietę od tej opłaty (AC 2 nr 1162); 1474 kmiecie z N.: Wach. Wawrzyniec, Andrzej i Jan Machowski poręczają, że kmiecie z N. Marcin sołtys, Wojciech witryk kościoła w Cerekwicy, Jakub Białek i Grzegorz zapłacą 9 wiard. Janowi Łukowskiemu kanonikowi pozn. (AE II 421); 1496 prac. Wawrz. Russek, niegdyś kmieć z Kobylnik, wsi nal. do kap. kat. pozn., który uciekł do N., zobowiązuje się zostawić w Kobylinkach jako swojego następcę syna prac. Mikołaja (AC 2 nr 1512); 1500 kmieć z N. uprawia płosę roli w Kobylnikach należących do kap. kat. pozn. i płaci [dzies.] 14 gr; ludzie (homines) z N. za czasów kanonika [Winc.] Kiełbasy zajęli część gruntów wsi Kobylniki (CP 111, 18); 1500, 1509 → p. 2; 1509 dwóch kmieci z N. uprawia 2 półł. opust. w Kobylnikach za czynsz (CP 111, 32); 1526 → p. 5; 1531 → p. 2.

Areał: 1423 → p. 5; 1499 N. w wykazie zaległości podatkowych (PG 62, 41); 1508 pobór z cz. [Andrzeja z Szamotuł] wdy [pozn.] od 6 ł., a z cz. [Winc.?] Świdwy [z Szamotuł, syn Jana Starszego] od 9 ł. (ASK I 3, 5); 1509 pobór z cz. Świdwy od 8 ł., sołtys płaci od 2 ł., z cz. wdy pobór od 6 ł. (ASK I 3, 40v); 1510 pobór z cz. Świdwy od 7 ł., a z cz. wdy od 6 ł. (ASK I 3, 250); 1510 w N. wsi panów z Szamotuł 17 ł. os., 1 ł. opust., 2 ł. soł. → p. 5; 1521, 1526 → p. 5; 1553 pobór płacą Jan Świdwa i [Łukasz] Górka [syn Andrzeja] (ASK I 5, 156v); 1563 pobór z cz. [Jana Świdwy] kaszt. biech. od 8 ł. i 1 karczmy dor., a z cz. wdy kal. [Łukasza Górki] także od 8 ł. i 1 karczmy dor. (ASK I 5, 218); 1577 pobór płaci Andrzej Przecławski (ASK I 5, 669); 1580 pobór płaci Andrzej Przecławski od 12 ł. os., 1 ł. opust., 2 zagr., 3 komor., 1 rataja, 20 owiec, 1 pasterza, 1 kowala; karczma spalona (ŹD 9).

4. 1421-23 Mikołaj sołtys w N. (RH 14, 61; SBP s. 131, nr 378). 1424 tenże sołtys Mikołaj w sporze ze szl. Dzierslawem z Lulina (PZ 7, 181v); 1496 Marcin sołtys z N. (AC 2 nr 1512). 1500 sołtys z N. → p. 3: micszkańcy; 1509 sołtys w N. → p. 2; 1510, 1526 w N. 2 ł. soł. → p. 5; 1511 Marcin sołtys w N. (AS 2, 132); 1521, 1526 sołtys i ławnicy → p. 5.

5. 1423 kop. 1488/92, 1510 czynsze w zbożu (census frumentales) z N. nal. do prebendy „Tarnowo” [w kat. pozn.]; z 10 ł. płacą po 1 ćw. pszenicy, po 1 ćw. jęczmienia, po 2 ćw. żyta i po 6 gr (LBP s. 34, 93); 1510 małdraty z N. nal. do prebendy „Tarnowska” [= „Tarnowo” w kat. pozn.] (LBP 33).

1521, 1526 wizytacja prebendy fundi Stan. Mielżyńskiego [kan. w kat. pozn.]: w N. 17 ł. kmiecych os., z których małdr. płacone są kanonikowi [kat. pozn. i po 2 ćw. żyta, po 1 ćw. pszenicy, po 1 ćw. jęczmienia i po 6 gr; 1 ł. opust. uprawiany przez 2 kmieci, którzy płacą jak z ł. os.; z 2 ł. soł. sołtys płacił małdr. tak jak kmiecie, lecz od 2 lat nie płaci kanonikowi, gdyż został zwolniony przez starostę [gen. wlkp. Łukasza Górkę] od wszelkich świadczeń z powodu pożaru; ławnicy nie są jednak pewni, czy został on kiedyś zwolniony od płacenia małdr.; 2 kmieci posiada zwolnienie z czynszu na 3 l., a [kan.] obiecuje, że zwolni ich od płacenia małdr.; 4 kmieci prawie od 3 1. ponosi karę z powodu [niepłacenia] małdr., jednak przez cały czas, mimo iż zostali wyklęci, płacą czynsz dla pana [Łukasza Górki]; kan. podtrzymał karę z powodu uporu kmieci (CP 111 s. 45, 62v).

6. 1484 uczc. Michał z N. sołtys w Zegowie [obecnie Żegowo] (CP 3 nr 72).

1491-1527 studenci w Krakowie z N.: 1492 Maciej syn Wojciecha, 1501 Maciej syn Marcina, 1527 Wacław syn Jana (AS 2 s. 9, 72, 240).

1494-1561 Antoni z N. syn Marcina sołtysa z N., [zapewne brat Macieja] student, a potem profesor i rektor Uniwersytetu Krakowskiego, propagator humanizmu, autor podręczników (WSB 26; AS 2, 132).

8. Badania powierzchniowe: 3 fragmenty naczyń z okresu (?) 950-1100 (Hensel 4, 162).