NIWKA

1302 kop. XVI w. Niwky (Wp. 2 nr 948), 1405 or. Niwka (KP nr 2490), 1406 Nywka (KP nr 2551), 1459 Nyffka (AR nr 824), 1468 wzm. 1795 Niukowo! (CA 45, 3), 2,5 km na NE od Mosiny.

1. 1534 n. pow. pozn. (PG 16, 615); [1508 par. Mosina, 1581 par. Trzebaw → Niwka młyn].

2. 1405 granice N. i Rogalinka → p. 3; 1459-1583 młyn → Niwka młyn; 1468, 1532 w rozgraniczeniu między Rogalinkiem a N. wspomn. ostrów Żytkowo oraz [obiekt] Jeziorko (CA 45, 3); 1524 granice N., Rogalinka i Sowińca → p. 3; 1531 Puszczykowo graniczy z N.; granica ta wymaga oznakowania (CP 111, 127v); 1537 granica z Rogalinkiem → p. 3.

3. Własn. szlach. 1302 Mikołaj z Mosiny [i → Gostynia] → p. 4.

1405-1406 Mościc [ze Stęszewa] kaszt. pozn. toczy proces z Wojciechem prep. z Głuszyny [i kan. pozn.] o granice między Rogalinkiem [wsią kapituły kat. pozn.] i N.1Mościc był w tym czasie tenut. królewskiej Mosiny. Zważywszy wcześniej poświadczony związek N. z Mosiną, a także fakt, że cz. N. posiadali potem Trzebawscy, potomkowie Piotra Korzboka, który także był krótko tenut. Mosiny, podejrzewać można, że N. stanowiła okresowo własn. królewską. Dzieląc losy Mosiny, została pewnie skonfiskowana Łodziom w poł. XIV w. Przyjąć trzeba by, że w nieznanych bliżej okolicznościach wieś N. odłączyła się od tenuty mosińskiej i przeszła na własność wcześniejszych dzierżycieli (KP nr 2490, 2551, 2576).

1424 N. w posiadaniu Bartosza Sokołowskiego (KObceRyc. 96, cytowanej tam zapiski z KoścZ nie udało się odszukać).

1444-75 Sędziwój Korzbok: 1444 tenże z Trzebawia, N. i Sapowic (PZ 15, 12); 1475 tenże zapisuje swej ż. Małgorzacie po 200 grz. posagu i wiana na Trzebawiu i N., 1/3 Sowińca oraz młynie w N. (PG 9, 20).

1469-81 Jan Borek z N.: 1469-70 tenże kupuje części Rzemachowa w pow. pyzdr.: 1469 od Doroty ż. Mik. Sierakowskiego i Katarzyny ż. Marcina z [nazwa nie odczytana] za 14 grz., od Katarzyny ż. Marcina z Rzemachowa, Małgorzaty ż. Michała ze Sławska, Anny wd. po Wojciechu z Ruchocina za 20 grz., od Mikołaja z Rzemachowa za 50 grz., od Jana tenut. w Powidzu (PG 8, 45v-46), 1470 od Małgorzaty ż. Michała z Woli i Doroty ż. Marcina Mikołajewskiego za 10 grz. (PG 8, 66); 1470 tenże kupuje od Tomasza z Gostomi niegdyś Rzemachowskiego jego cz. jeziora między Powidzem a Rzemachowem za 30 grz. (PG 8, 66v); 1470 tenże zapisuje swej ż. Annie po 40 grz. posagu i wiana na cz. Rzemachowa nabytej od Mik. Rzemachowskiego oraz córek zm. Piotra Dąbka (PG 8, 68v); 1472 tenże sędzia delegowany przez star. gen. wlkp. (CP 3 nr 125); 1481 tenże asesor sądu star. gen. wlkp. Macieja z Bnina (GnG 4, 83).

1502 Mac. Trzebawski sprzedaje z zastrz. pr. wykupu Piotrowi Konarzewskiemu Trzebaw, N. z mł. wodnym i cz. Sowińca za 250 zł węg. (PG 12, 184v).

1524 kapituła kat. pozn. zawiera ugody z Karskimi i Grodzieńską w sprawie granic Rogalinka z N. i Sowińcem (CA 45, 3); 1534 Andrzej Grodzieński oprawia swej ż. Barbarze Kościeleckiej posag i wiano na swych dobrach, m. in. na 1/2 opust. wsi N. (PG 16, 615); 1537 Stefan Grodzieński chor. kal. posiada N. i Sowiniec (CA 45, 1).

1535 Zofia wd. po Janie Bielawskim daje s. Janowi Bielawskiemu swe dobra po ojcu i matce w Rusku i opust. N., Jan zaś oprawia na nich posag i wiano swej ż. Jadwidze Rozdrażewskiej (PG 16, 733v-734).

1583 Jan Marszewski z Bużenina [pow. sieradzki] sprzedaje swą cz. dóbr Trzebaw, m. in. cz. młyna i dziedziny N. (PG 22, 15).

[W rejestrach poborowych wieś N. nie występuje; wymienia się tam tylko mł. N.]

1459 Jan młynarz z N. (AR nr 824).

4. 1302 Mikołaj z Mosiny wystawia przywilej lokacyjny dla m. zw. niegdyś Mosina, które przenosi z N. na pierwotne miejsce2Wynika z tego sformułowania, że N. należała pierwotnie do jednostki osadniczej zwanej Mosiną i właśnie w miejscu N. znalazło się w pewnym momencie miasto Mosina (pierwotnie lokowane jednak w miejscu dzisiejszego miasta, skoro mowa jest o powrocie „ad priorem statum”) (Wp. 2 nr 948).

Uwaga: Z zestawionych przekazów wynika, że wieś N. opust. już w początku XVI w. Jej lokalizację określają wzm. o granicach z Rogalinkiem, Sowińcem i Puszczykowem, oraz położenie mł. Niwka (nad Wartą w par. Mosina). Istniejąca dziś w tym samym miejscu osada o nazwie Niwka powstała dopiero w czasach nowożytnych.

1 Mościc był w tym czasie tenut. królewskiej Mosiny. Zważywszy wcześniej poświadczony związek N. z Mosiną, a także fakt, że cz. N. posiadali potem Trzebawscy, potomkowie Piotra Korzboka, który także był krótko tenut. Mosiny, podejrzewać można, że N. stanowiła okresowo własn. królewską. Dzieląc losy Mosiny, została pewnie skonfiskowana Łodziom w poł. XIV w. Przyjąć trzeba by, że w nieznanych bliżej okolicznościach wieś N. odłączyła się od tenuty mosińskiej i przeszła na własność wcześniejszych dzierżycieli.

2 Wynika z tego sformułowania, że N. należała pierwotnie do jednostki osadniczej zwanej Mosiną i właśnie w miejscu N. znalazło się w pewnym momencie miasto Mosina (pierwotnie lokowane jednak w miejscu dzisiejszego miasta, skoro mowa jest o powrocie „ad priorem statum”).