1230 (recte 1232?) kop. XVII w. Paklitz (Wp. 1 nr 126), 1449 kop. XVI w. Paklicza (MK 73, 155-156v; MS 4 supl. nr 839), (a. 1480) wg relacji z XV w. Paklycza (DA 182), 1483 kop. XVI w. Paklicze (MS 4 supl. nr 1088), 1564/65 or. Paklicza (LWK 1, 178), rzeka, lewy dopływ rz. Obry; wypływa z jez. Paklicko Małe, a uchodzi do rz. Obry w Międzyrzeczu.

[W XVI w. górna P. (ok. 8 km) przepływała przez teren pow. pozn., następnie poniżej wsi Boryszyn płynęła na krótkim odcinku przez Brandenburgię, potem przez Śląsk (począwszy od Staropola, a dalej m. in. przez jez. Paklicko Wielkie do Jordanowa), a od Gościkowa do Międzyrzecza płynęła ponownie przez pow. pozn., koło Gościkowa rz. P. stanowiła granicę państwa.]

A. Źródła rzeki:

[A. 1480] P. ma źródło koło [m.] Lubenow¹Przez Lubrzę przepływa jedynie jeden z prawych dopływów rz. P. Zarówno w SG 7, 1886, s. 820, jak i ostatnio w popularnym Słowniku krajoznawczym Wielkopolski, Warszawa 1992, s. 191, podawana jest błędna informacja, że P. wypływa z jez. Niesłysz pod Mostkami (Mostki k. Świebodzina). Przebieg P. wraz z dopływami (także wykaz młynów z dokumentacją) zob. J. Gołaski, Atlas rozmieszczenia młynów wodnych w dorzeczach Warty, Brdy i części Baryczy w okresie 1790-1960, cz. 2, Poznań 1988, s. 65-66 i arkusz 8 [Liebenau, obecnie Lubrza], a ujście [do rz. Obry] koło m. Międzyrzecz (DA I 82).

B. Środkowy i dolny bieg rz. P.:

1230 [recte 1232?] komes Bronisz nadaje opactwu cyst. w Lehnin [Brandenburgia] osadę → Gościchowo, w celu założenia tam nowego opactwa cyst. zw. → Paradyż, w granicach: od doliny zw. Gnymar przy rz. P. i dalej wzdłuż tejże rzeki aż do granic swej dziedziny²O datowaniu tego dok. → Paradyż – opactwo, przyp. 2 (Wp. 1 nr 1260).

1449, 1450, 1462, 1483, 1524, 1526 cztery ł. wraz z folw. [należące do uposażenia osób zobowiązanych do obrony na własny koszt → Międzyrzecza] leżą nad rz. P. koło Międzyrzecza (1449: MK 73, 155-156v; MS 4 supl. nr 839; 1450: MS 4 supl. nr 846; 1462: PG 6, 142v; K 3, 3, mylnie pod datą 1463; 1483: MS 4 supl. nr 1088; 1524: MS 4 nr 13980; 1526: PG 16, 118).

Ok. 1206! (fals. z ok. 1507) m. Międzyrzecz założono między rzekami Wartą [tj. nadrz. Obrą dopływem Warty?] i Elis [= Flis?, czyli rz. P. jako drugą z rzek k. Międzyrzecza?] (SLP nr 109 s. 98; Raczyński Wspomnienia 1, 195-198 – tu rzeki Warta i Elsę).

1564 wieś Jordan [→ Paradyż, przyp. 2] leży nad rzeką gran. [P.] (AV 3, 24v).

1564/65 zamek z przy gródkiem w Międzyrzeczu leży w miejscu obronnym, tam gdzie zbiegają się rzeki Obra i P. (LWK1, 15).

C. Młyny, mosty i stawy na rz. P.:

Młyny na rz. P. [wybudowanie pierwszych młynów narz. P. badacze odnoszą do pierwszej połowy XIII w., a nawet do XII w.; → Międzyrzecz miasto, przyp. 14]:

Ca. a. 1236 młyn [na rz. P.] w → Gościchowie³Młyn ten zaznaczono na mapie Gilly’ego (Wp. 1 nr 198); 1253 tenże młyn w → Paradyżu (Wp. 1 nr 323).

Cb. ok. 1206! (fals. z ok. 1507), 1508-80 Borowy Młyn (Stary Borowy) i Kopermil (Kuntat) na stawach Borowym i Kopermil na rz. P. [→ Międzyrzecz miasto, p. 2Ea i przyp. 14] (ok. 1206!: SLP nr 82 s. 79, nr 109 s. 98-99; 1508-09: ASK I 3 k. 12, 50; 1547: MS 4 nr 22874; 1563: ASK I 5, 217; 1564/65: LWK 1, 166-167 – folusz w mł. Kopernik; 1565:PG 109, 680-681; 1569: LWK 1616/20 1, s. 5, przyp. 9 – folusz w mł. Kopernik; 1580: ŹD 51-52).

Cc. 1553 → Hamerski Młyn [na rz. P.] (ASK I 5, 156v).

Cd. 1564/65 młyn [miejski] z foluszem [na stawie Paklica] na rz. P. pod zamkiem [w Międzyrzeczu] przy Bramie Frankfurckiej [→ Międzyrzecz miasto, p. 2Bf] (LWK 1, 166).

Ce. 1580 młyn⁴Młyn zaznaczony jest na mapach Gilly’ego i Perthéesa [na rz. P.] we wsi → Boryszyn (ŹD 42).

Mosty na rz. P. w Międzyrzeczu [w mieście tym były dwa mosty przerzucone przez rz. P.: most w zachodniej cz. Międzyrzecza, łączący miasto z przy gródkiem oraz most w południowo-zachodniej cz. miasta, niedaleko mł. miejskiego i Bramy Frankfurckiej czyli Młyńskiej]: 1564/65 most [prawdop. most z miasta na przygródek przez rz. P.] zabezpieczony jest drewnianą bramą (LWK 1, 12-13); 1585 mosty w Międzyrzeczu [→ Międzyrzecz miasto, p. 2Cc] (MK 133, 81v-82; por. LWK 1628/32 1, 6).

Stawy⁵Lustracja 1564/65 wymienia jeszcze stawek pod zamkiem w Międzyrzeczu (tj. przy fosie między zamkiem a przygródkiem) i do tego stawu doprowadzono wodę z rz. P. (LWK 1, 177-178) na rz. P. (należące do stwa Międzyrzecz): a) 1512 na stawie Paklica (stagnum Paklicza) z 2 jazami [na rz. P.] jest młyn [miejski] pod zamkiem w Międzyrzeczu (k. drogi do Frankfurtu; PG 109, 196-198; BR rps 85, 47v-48); 1564/65 młyn [na stawie Paklica] → wyżej: p. Cd; 1564/65 [staw] Paklica (Paklicze); wymiary: długość 6 sznurów, szerokość 1 1/2 sznura, głębokość 3 łokcie; są w nim szczupaki, okonie i ryby pospolite; „sam się rybi” (LWK 1, 178).

b) staw → Borowy (z młynem o tej samej nazwie): 1547 na rz. P. i stawie górnym [= Borowy Staw] jest młyn zw. Borowy Młyn (MS 4 nr 22874); 1564/64 → Borowy Staw z groblą (LWK 1, 178).

c) staw Kopermil (z młynem o tej samej nazwie): 1564/65 staw → Kopermil poniżej Borowego Stawu na strudze P. (LWK1, 178).