1256 kop. XVII w. Predeyz (DBL nr 16), 1311 or. Prendekow (Wp. 2 nr 947– dok. w jęz. łacińskim), 1312 Brandotindorf cum suo districtu (Wp. 2 nr 952 – dok. w jęz. łacińskim), 1317 Brandatindorf (Wp. 2 nr 994 – dok. w jęz. łacińskim), 1319 Brandatendorf (Wp. 2 nr 1012 – dok. w jęz. niemieckim), 1329 Brutnicz [wg kop. XVI w. Brandatendorff (MPH 3, 571)] (Wp. 2 nr 1099 – dok. w języku łacińskim), 1329 Brandatendorp (Wp. 2 nr 1100, 1101 – dok. w jęz. łacińskim), 1338 Przeprostinya (MS 4 suppl. nr 132); 1387 Przeprostyna (Lek. 1 nr 212), 1396 Przeprostina (Lek. 2 nr 1938), Przeprostinø (WR 3 nr 42), 1456 Przeprosthynya (PG 5, 28), Pretprostynya (LBP 160), obecnie Przyprostynia 1,5 km na SE od Zbąszynia.

1. 1312 → Przeprostynia dystrykt.

1456 n. pow. kośc. (PG 5, 27- 28); 1329-1516 par. własna (Wp. 2 nr 1100, 1101), 1516 n. par. Zbąszyń (ACC 120, 620v-621).

2. 1319, 1329 zamek w P. → p. 3; 1338 zamek w P. → p. 6.

1425 woźny sąd. zapowiada drogi, łąki i pastwiska, lasy i zarośla dziedzin Zbąszyń, Pyrzyny, P. i Jabłona Abrahama [Głowacza Zbąskiego] (KoścZ 8, 166, dawniej k. 173); 1428 woźny sąd. zapowiada drogi boczne (vie indirecte), łąki, pastwiska, lasy, zarośla, bory i wszelkie pożytki dóbr Zbąszyń, w tym P., nal. do Abrahama [Głowacza] ze Zbąszynia (KoścZ 9, 112); 1489 P. przedmieście Zbąszynia → p. 3; 1510 jezioro wielkie, lasy i bory w P. → p. 3; 1528 huta (minera ferri) w P. → p. 3; 1554 błoto zw. Moczydło oddziela P. od Bylęcina i Zakrzewka; gran. Bylęcina z P. biegnie stąd przez bór do narożnika zw. koło Brzostów (circa Brzosti; K 2, 476; KoścZ 28, k. 156, 178, 442); 1554 Jan Zbąski toczy proces z Janem Bylęckim o rozgraniczenie wsi P., należącej do Zbąskiego, z wsią Bylęcino (KoścZ 28, 156); 1571 gran. P. i Bylęcina biegnie od narożnika wsi Bylęcino, Zakrzewko i P. poprzez łąki Czyste Wielkie, koło Studzionki, przez łąki Czyste Małe do narożnika Bylęcina, P. i Borui (PP 1, 84-85); 1594 kopiec narożny P., Bylęcina i → Borui (PG 164, 244-246).

3. Własn. szlach., przejściowo książęca i król. 1311 Gerhard z P., wraz ze swym synem Gise, stryjem Gise, wujami Bartkiem, Gerhardem i Ottonem oświadczają, że wzięli w lenno od ołtarza NMP [czyli klasztoru] w → Paradyżu wieś Staropol o 74 łanach; 1/2 lenna wróci do klasztoru po śmierci wujów, 1/2 zaś po śmierci Gerharda z synem i stryjem; zachodnią cz. wsi posiadać będą na takich warunkach, że dochody z niej będą dzielone między klasztor a Gerharda; dochody z [pozostałej?] cz. wsi pozostawać mają w całości w ręku klasztoru, z wyjątkiem strug Otlucina i Kłonica, na których Gerhard ma pr. rybołówstwa, ale tak, że nie wolno rybakom wypływać na jez. [Paklicko Wielkie] (Wp. 2 nr 947).

1319 Henryk [II] i Przemek książęta głog. odstępują Waldemarowi margr. brand. m. in. Kopanicę, zamek (Hus) i wieś B. oraz Zbąszyń [→ Międzyrzccz – gród i kasztelania, p. 3A] (Wp. 2 nr 1012; CDS 18 nr 3940); 1329 tenże Henryk [II] ks. głog. uznaje się lennikiem

Jana Luksemburskiego króla Czech i Polski [!] ze wszystkich swoich ziem, m. in. z zamku B. (Wp. 2 nr 1099).

[P. w dobrach Zbąszyń:] 1387 Jan [Rola z Łąkoszyna w woj. łęcz., posiadacz król. dóbr Zbąszyń z wsiami] kaszt. łęcz. pozwany ze Zbąszynia, P. i Jabłony przez Pawła Narama z Baranowa [k. Mosiny] i jego ss. Bogusława i Narama o 27 grz. tytułem poręczenia u Żydówki (Judea) za swego brata Szczepanka, niegdyś kaszt. łęcz. (Lek. 1 nr 212)¹Dobra Zbąszyń i Kieblowo zostały skonfiskowane w pierwszej połowie XIV wieku Jeleńczykom Kiebłowskim (→ Kiebłowo – dobra, przypis 18) przez króla Kazimierza Wielkiego, następnie król Władysław Jagiełło nadał je w 1393 roku Niemierzy, Janowi i Abrahamowi ss. Abrahama z Nowego Dworu w zamian za zwrot zastawionego im Inowłodza w ziemi łęcz. (Wp. 3 nr 1929). Jakkolwiek w dokumencie tym nie są imiennie wymienione przynależności Zbąszynia, domniemywać można, że należała do nich także P.

1425-40 Abraham [Głowacz] Zbąski: 1425, 1428 tenże z P. → p. 2; 1430 tenże Abraham w sporze z Mikołajem sołtysem w P. i Wyszakiem [kmieciem?] (KoścZ 9, 259v); 1440 tenże → p. 5.

1456 Stan. [Zbąski] ze Zbąszynia [syn Abrahama Głowacza] zapisuje ż. Małgorzacie po 1200 grz. posagu i wiana na swoich dobrach, m. in. na P. (PG 5, 27-28).

1479-89 Piotr, 1479-89 Marcin i 1479-1515 Abraham [Zbąscy] bracia ze Zbąszynia [ss. Stanisława i Małgorzaty]: 1479 ciż zapisują Piotrowi altaryście w Zbąszyniu 8 grz. czynszu rocznego od 100 grz. sumy głównej na P. i Pyrzynach (PG 9, 116); 1489 tenże Abraham daje tymże Piotrowi i Marcinowi dobra stanowiące oprawę ich matki Małgorzaty, m. in. miasto Zbąszyń z przedmieściem P., w zamian za m. Kurowo [obecnie Kurów w Małopolsce k. Lublina] z wsiami (PG 10, 107); 1508 tenże Abraham i wspomn. jako zm. Marcin oraz jego ss. → niżej; 1509 tenże Abraham potwierdza, że sprzedał z zastrz. pr. wykupu Pawłowi pleb. w Tomicach czynsz 8 grz. za 100 grz. na anniwersarze i trycezymy za duszę zm. chor. pozn. Mikołaja z Tomic (ACC 86, 38v-39); 1515 tenże Abraham → p. 5.

1508-54 Jan, 1508-28 Łukasz, 1508-47 Stanisław i 1508-38 Piotr Zbąscy ss. Marcina Zbąskiego: 1508 ciż w asystencji stryja Abrahama sprzedają z zastrz. pr. wykupu Pawłowi pleb. w Tomicach i jego kapłanom 8 grz. czynszu rocznego na swej wsi P. 160 grz.; czynsz ten przeznaczony jest na anniwersarze i trycezymy za duszę zm. [1478] chor. pozn. Mikołaja z Tomic (PG 14, 39); 1528 w podziale dóbr tych braci P. wraz z kuźnią (minera ferri) otrzymują Jan, Stanisław i Piotr, a 1531 w działach braci Piotra i Jana P. z folw. Przyny dostaje Jan (PG 16, k. 245v-246, 412); 1538 ciż Jan i Piotr Zbąscy → p. 5; 1547 tenże Stanisław kaszt. żarnowski daje swemu bratankowi Abrahamowi 1/4 części dóbr P. i Pyrzyny (PG 18, 367v); 1554 tenże Jan → p. 2.

1547-1581 Abraham Zbąski [syn Piotra] i Heleny z Ostroroga: 1547 tenże → wyżej; 1556 tenże daje w dożywocie swej matce Helenie z Ostroroga swoje dobra, m. in. P. (PG 19, 324); 1571 tenże zapisuje swej ż. Dorocie, c. kaszt. santockiego Jana z Opalenicy, po 3000 zł posagu i wiana na swych dobrach, m. in. na P. (PG 21, 268v); 1581 tenże → niżej.

1428 Anna [kmiotka?] ż. Andrzeja z P. w sporze z witrykami kościoła [szpitalnego] Ś. Ducha koło Grodziska (ACC 11, 40); 1430 Wyszak [kmieć w P.?] → wyżej: Abraham.

1510 19 1/2 ł. os., 1/2 ł. opust., [w tym?] 3 ł. soł., 1 ł. należy do pleb., 3 jazy i 1 jaz opust. → p. 5; 1530 pobór od 15 ł., 2 ł. spalone (ASK I 3, 131); 1563 pobór od 16 ł., 1 1/2 ł. [zniszczone? – słowo trudno czytelne] (ASK I 4, 199); 1566 pobór od 17 ł., 6 zagr., karczmy dor. (ASK 14, 28 1v); 1581 pobór płaci Abraham Zbąski (Piotrkowska 1 nr 484); 1581 pobór od 17 ł., 4 zagr., 3 kom. i od owczarza od 15 owiec (ŹD 89; ASK I 6, 513).

4. 1396-99 Odzieszka (Ozioszka), ż. sołtysa Jakuba w P. toczy proces ze swoim wujem Dobiesławem z Godziszewa i jego ss. Maciejem, Bernardem i Wincentym o wydzielenie 1/4 → Godziszewa (Lek. 2 nr 1938, 2013, 2072, 2073, 2318; WR 3 nr 42); 1400 taż toczy procesy z Piotrem Benwą i Maciejem z Godziszewa o 1/3 Karny (Lek. 2 nr 2621, 2702, 2713; KP 348); 1400-01 taż w sporze Wilczkiem z Kotusza o 50 grz. poręczenia, które Wilczek miał zabezpieczone na Karnie (Lek. 2 nr 2737; ZSW nr 238).

1430 Mikołaj sołtys w P. → p. 3: Abraham.

1510 3 ł. soł. uprawiane dla dziedzica (LBP 160).

5. 1329 Jakub pleb. w B. występuje jako śwd. na dok. dla klaszt. w Paradyżu wystawionych w Zbąszyniu i Nądni (Wp. 2 nr 1100, 1101).

1405 Jan pleb. w P. w sporze z Tomisławem z Grąbiewa (ACC 1, 121); 1405 tenże toczy proces z opatem klasztoru w Obrze o to, że opat bez jego wiedzy i zgody pochował 5 szlachciców, w tym 3 z Godziszewa i Chobienic oraz 2 z Wojciechowa; opat nie oddał plebanowi należnej mu cz. [opłaty] kanonicznej; pleb. szacuje swą szkodę na 12 grz.; pogrzeby opłacili Maciej i Wincenty z Godziszewa, którzy twierdzą, że chociaż trzy razy wzywali pleb. do umierającego brata, to jednak Jan nie udzielił mu ostatniej posługi, czemu pleban zaprzecza (ACC 1 k. 147v-148; 150; Krasoń 137).

1424 Piotr syn Jakuba pleb. w P., prosi papieża o nadanie mu kościoła par. Ś. Mikołaja pod Krakowem, który wakuje po śmierci Jana Skryby i uzyskaniu innego beneficjum przez Marka z Kątów, który toczył spór w Kurii Rzymskiej ze wspomn. Janem [o tę parafię] (BulPol. 4 nr 1434).

1437 Jan niegdyś rektor szkoły par. w Zbąszyniu husyta uwięziony przez bpa pozn. zeznaje, że plebani w P. udzielali wiernym komunii pod obiema postaciami (RH 10, 1934 s. 268).

1439 Mikołaj pleb. w P. zeznaje przed bp pozn., że jego kapłani [wikariusze] Mik. Limbach w P. i Maciej w Kiebłowie, jako husyci, udzielają komunii pod obiema postaciami (RH 10, 1934 s. 274).

1440 Abraham [Głowacz] Zbąski porzucając błędy herezji husyckiej obiecuje, że pozwoli wrócić do swych kościołów duchownym, których wypędził ze Zbąszynia i P. (AC 2 nr 1102).

1442 Mirosław pleb. w P. oraz klerycy, kościelny (minister) Piotr z P. i Piotr syn kowala (faber) z Poznania, pozywają Stan. Czarnego ze Zbąszynia i włodarza (procurator) Wojciecha z Parzęczewa o pobicie burgrabiego [zbąszyńskiego?] Mik. Żyrowskiego (RH 10, 1934 s. 277).

1467 Stan. Gerlin z Poznania licencjat dekretów i notariusz publiczny oraz pleb. w P. w sporze z kolatorami altarii w Chobienicach o uposażenie altarii w Chobienicach (ACC 46, 180).

1467 (wzm. 1559) oficjał pozn. inkorporuje do par. w P. altarię w Chobienicach (ACC 120, 620v).

1468 Łukasz z Poznania pleb. w P. i altarysta altarii Nawiedzenia NMP i ŚŚ. Katarzyny i Barbary w kat. pozn. (Now. 1, 248 – cytowanych aktów w ACC 41, 36 oraz AE II 240v nie odnaleziono).

1472 Stanisław pleb. w P. pozwany przez Wojciecha z Poznania o zwrot księgi, którą wziął w zastaw (AE II 362).

1475-1490 mgr Jan Piecz pleb. w P.: 1475 tenże Jan wydzierżawia [duchownemu?] Piotrowi z Rakoniewic dochody kościoła par. w P. na 3 l. za 66 grz., co roku 22 grz.; Piotr ma zapłacić także mgr Janowi 8 zł za 2 konie kupione od Jana; gdyby na kler diecezjalny nałożono kontrybucję, to Jan i Piotr zapłacą ją po połowie; Piotr ma także podjąć archidiakona lub jego wizytatorów, a także ma raz do roku, w okresie od Niedzieli Palmowej do Wielkiejnocy, podjąć Jana, żywić go i wozić swymi końmi; Piotr ma także za swoje pieniądze odbudować zrujnowany dom [plebanii] w P. (ACC 55, 56); 1490 tenże pleban wP. i altarysta w koleg. Ś. Marii Magdaleny w Poznaniu sporządza testament; wyznacza jako jego wykonawców kaszt. kal. Andrzeja z Szamotuł i starszych [konfraterni] altarystów koleg. Ś. Marii Magdaleny w Poznaniu; konwentowi karmelitów [Bożego Ciała pod Poznaniem] przekazuje 2 grz. czynszu w zamian za 2 msze tygodniowo, dominikanom pozn. również 2 grz. czynszu na 2 msze, braciom²W Zbąszyniu nie było klasztoru, znajdowało się w nim jednak kilka kościołów. W roku 1487 istniała już konfraternia kapłanów (Now. 2, 457) i jej zapewne dotyczy zapis Jana Piecza w Zbąszyniu 1 grz. czynszu na anniwersarz i trycezymę, bernardynkom [pozn.] 1/2 grz. czynszu na drewno [na opał], ubogim scholarom [szkoły] Ś. Marii Magdaleny w Poznaniu 1 grz. czynszu, na renowację albo na wosk dla kościoła w Chobienicach 1/2 grz. czynszu, na wino dla kościoła Ś. Stanisława w P. 1/2 grz. czynszu; daje także [co?], aby witrycy [koleg. Ś. Marii Magdaleny] dawali na świece wystawiane w zimie rano i wieczorem przy czuwaniach i by ilekroć wystawiane będą świece, scholarzy co rano po odśpiewaniu antyfony „Ave Stella” odśpiewali antyfonę „Absolve”, powtarzając psalm „De profundis”; by odśpiewali antyfonę „Kyrie eleison”, odmówili kolektę za duchownego [tj. Jana Piecza?], kończąc zbiorową kolektą (concludendo cum collecta generali et fidelium) oraz [antyfoną] „Salve” z kolektą; Jadwidze Slathala i młodemu chłopcu Feliksowi [jej synowi] zapisuje 40 gr czynszu, kocioł do warzenia piwa (sartagina), który znajduje się u Jana Libeheym przy ul. Wronieckiej [w Poznaniu], 2 grz. czynszu na swej kamienicy, którą zamieszkuje; gdyby matka i chłopiec zmarli za młodu, wtedy 28 grz. sumy głównej albo czynsz od niej ma być przeznaczony dla szpitali Ś. Gertrudy, Ś. Krzyża i Ś. Ducha [w Poznaniu]; następnie daje [Jadwidze] znajdującą się w zamykanej izbie wielką skrzynię z białymi szatami, złoto i srebro, łyżki srebrne i pierścienie, konwie, talerze cynowe, dwie szkatułeczki z ozdobami (peplum, vittum, ornamentum) odpowiednimi dla jej [tj. Jadwigi] stanu, także wszystkie białe szaty, dwa płaszcze – jeden pstry [?] (novi coloris), drugi brunatny (brunaticus), lepszy i większy stół w izbie i drugi (mniejszy) stół w izdebce, 4 średnie czarki (z wyjątkim 3 większych), 8 cynowych talerzy (talaria), konwie cynowe, w tym jedna na amforę³Chodzi tu zapewne o miarę objętości i 3 konwie na dwie kwarty, a także pierzyny (plumaticae), poduszki (cussini) i inne wezgłowia (pulvinarii); daje jej także kaszę [jarzynę?] (legumina), groch, mak, proso (milium), ziarno konopne (semen canapii), połeć słoniny (lardum), masło oraz wszystko, co potrzebne jest w kuchni; następnie daje jej dwie średnie misy [półmiski?] i jedną mniejszą, dwa średnie kotły i jeden mniejszy z kabłąkiem żelaznym oraz kocioł [o pojemności] pół amfory i mniejszy kocioł [koszyk?], z którym chodzi się na rynek, a także większe cynowe półmiski (peraspidum), następnie wszystkie książki potrzebne do nauki, które już wręczył młodemu Feliksowi; egzekutorom testamentu, swemu panu i mistrzowi (preceptor) kaszt. kal. Andrzejowi z Szamotuł i jego potomkom, przekazuje życzenia długiego, zdrowego i pomyślnego życia wraz z życzeniem szczęśliwej śmierci i skruchy w sercu, starszym [konfraterni altarystów] kościoła Ś. Marii Magdaleny daje nowo wydrukowaną księgę Starego i Nowego Testamentu oraz drukowany Pasjonał (alias Lombardica)⁴Możliwe, że chodzi tu o jeden z licznych egzemplarzy Złotej legendy Jakuba de Voragine (M. Bohonos, E. Szandrowska, Incunabula quae in bibliothecis Poloniae asservantur, Wrocław 1970, t. 1, cz. 1, s. 493-498), drukowany tekst sentencji, drukowane kazania o Listach [Apostolskich], rękopiśmiennego „Regimunda”; swojemu przyjacielowi (socius) drukowane kazanie Hugona⁵Najpewniej chodzi tu o jedno z licznych wydań Sermones dominicales super Evangelia et Epistolas Hugona de Prato Florido (zob. M. Bohonos, E. Szandrowska, op. cit. s. 477-478); Grzegorzowi synowi Gniewomira daje drukowane kazania niedzielne do Starego Testamentu oraz lepszą żółtą koszulę (tunica); notariuszowi publicznemu [komu?, pisarzowi koleg. Ś. Marii Magdaleny?, pisarzowi miejskiemu?] drukowany Sakramentarz i spisany na pergaminie Psałterz oraz „sexterna tituli itmaris [sic!] beati Tome”⁶Być może jest to Itinerarium sancli Thomae, stanowiące słownik teologiczny, sporządzony w oparciu o dzieła Ś. Tomasza z Akwinu. Egzemplarz taki spisany w 1374 przez lektora świdnickiego Jana Sartoris posiadała w swym księgozbiorze kapituła kolegiacka w Głogowie (H. Gerlic, Kapituła głogowska w dobie piastowskiej i jagiellońskiej (1120-1526), Gliwice 1993, s. 156; Marcinowi z Konradowa, pleb. w Bytyniu, zapisuje wiatyk i komżę narzucaną na futro (superpilicium) w zamian za dwie trycezymy; pani Małgorzacie Zbąskiej daje żelazny zegar wraz z wszelkimi dodatkami; panu Piotrowi synowi Piotra Bargel zapisuje pergaminowy rękopis Dekretalów [zapewne Grzegorza IX], księgę medyczną, kazania niedzielne do Starego Testamentu; [wszystkie] inne rzeczy, mianowicie stół w większej izbie, żelazny łańcuch (cathena) [wędzidło?], żelazne kłódki, „spende alias loszą lignee” i inne rzeczy zapisuje do podziału swym krewnym, jeśli jacyś są; na koszty godnego pogrzebu przekazuje 40 zł, a jeśli suma ta nie zostanie w całości wydana, to resztę przeznacza na trycezymy [za swą duszę]; następnie [inne] 40 zł węg., które ma u Piotra Bergera na przechowaniu, przeznacza na zakupienie odpowiedniego kamienia nagrobnego i wymurowanie nagrobka koło jego [tj. Jana] ołtarza; jeśli jakaś kwota zostanie Piotrowi z tych pieniędzy, to Piotr może ją zatrzymać; kościołowi w P. daje misę służącą do obmywania rąk podczas mszy (lavatorium), kandelabr (lucibulare), który wisi w izbie oraz kapę, z tym jednak, by była używana tylko w Wielki Piątek oraz Boże Ciało i oktawę tego święta; Jadwidze Slathali i jej synowi Feliksowi zapisuje 5 większych srebrnych łyżek, resztę [łyżek] przeznacza na kielich dla kościoła w P., jeśli jednak kolatorzy kościoła w P. odmówią wydania mniejszego kielicha [używanego obecnie] kościołowi w Chobienicach, to kościół w Chobienicach otrzyma kielich zrobiony z łyżek; czarną koszulę (tunica) z czamletu [wielbłądziej wełny] daje kościołowi w Chobienicach na ornat (cassula); następnie tenże Jan wymienia swe wierzytelności i dłużników, którym darowuje ich długi: 28 zł węg. u Stan. Miszgala i jego ż. Doroty, 8 zł węg. i 1 wiard. u Jadwigi Pociesznej za zastawiony pozłacany srebrny pas, 5 zł węg. u szewca Pawła Kosiel, 5 zł węg. u Benedykta z Kokundorfu, 7 grz. u [spadkobierców] zm. pana Andrzeja z P. z tytułu arendy [dochodów kościoła w P.?] oraz 2 1/2 grz [również od niego] za konie, 6 zł węg. u Mik. Jaromirskiego, 3 zł węg. u Elżbiety Zakrzewskiej, 8 grz. u pana Macieja dz. w Chobienicach; to co stoi [pozostanie?] w domu, [daje] Stanisławowi Miszgali, stół pochyły z izby daje ślusarzowi Janowi, mężowi c. Jaklewej; dwa łańcuchy żelazne daje piwowarowi Janowi Libeheyn; futerko [ze skórek króliczych?] (pellica regulina) daje Helenie Gniewomirowej; inne rzeczy, nie wymienione w testamencie, zapisuje egzekutorom testamentu i współtowarzyszom (AC 2 nr 1469);

1491 tenże Jan wspomn. jako zm. (AC 2 nr 1469); 1496-98 król rozsądza sprawę między starszymi [konfraterni] altarystów w koleg. Ś. Marii Magdaleny w Poznaniu, jako wykonawcami testamentu tegoż zm. Jana Piecza, a mieszczaninem pozn. Janem Miszgala alias Libchen, jako najbliższym spadkobiercą tegoż zm. Jana o wspomn. testament, a szczególnie o mł. Bogdanka [pod Poznaniem] (MS 2 nr 619, 1141).

1508 Świętosław pleb. w P. toczy proces z Klarą Bylęcką ż. szl. Wojc. Bylęckiego; oficjał postanawia, że Klara Bylęcka, ż. starszego z braci Bylęckich [Wojciecha], zajmie wraz z mężem stalle po lewej stronie, gdzie zwykle klęczała matka panów Wojciecha i Dobrogosta Bylęckich, stalle po prawej stronie zajmie Zofia Chobienicka wraz z mężem Dobrogostem Bylęckim (ACC 85, 8v).

1510 kościół w P. pod wezwaniem Narodzenia NMP i Ś. Stanisława, którego kolatorami są Zbąscy dziedzice w P.; dzies. wiard. z 19 1/2 ł. os. należy do bpa pozn.; 1/2 ł. opust. uprawia sługa dziedzica (nie wiadomo, do kogo należą dzies. z tej 1/2 ł.), 3 ł. soł. uprawiają dla dziedzica i nic płacą z nich dzies.; w P. jezioro wielkie, lasy i bory; 3 jazy należą do pana, 1 opust. do pleb., który ma też własny łan (LBP 160).

1515 inkorporacja kościoła w P. do prepozytury i kolegium mansjonarzy w Zbąszyniu: Kleofas z Grodziska pleb. w Zbąszyniu, jako pełnomocnik kaszt. bydg. Abrahama Zbąskiego, kolatora kościoła par. w Zbąszyniu i w P., wnosi o wcielenie kościoła par. w P. oraz altarii w Zbąszyniu, którą obecnie posiada Marcin Kalpsa, do kościoła par. w Zbąszyniu i ufundowanie z dochodów tego kościoła 6 mansjonarii; sprzeciwia się temu Zofia Chobienicka z synem, prosi o pozostawienie jej prawa patronatu altarii w Chobienicach, ufundowanej przez jej poprzedników; Kleofas wywodzi, że wspomn. altaria jest uposażona z dochodów kościoła par. w P. i za zgodą jego poprzednika Marcina Jaromirskiego została wcielona [1467] do tegoż kościoła; bp pozn. [Jan Lubrański] postanawia, że kościół w P. ma być inkorporowany do prepozytury, a altaria w Chobienicach do [jednej z] mansjonarii⁷Wg Now. 2, 637, chodzi tu o mansjonarię – dziekanię, stanowiącą obok prepozytury drugą prałaturę kolegium mansjonarzy w Zbąszyniu w Zbąszyniu (Now. 2, 456; AEV 145, 152).

1516 Jan Lubrański bp pozn. inkorporuje kościół par. w P. i altarię Zbąszyniu do kościoła par. w Zbąszyniu i eryguje tam prepozyturę oraz kolegium mansjonarzy (AEV 151-152; ACC 120, 620v-621).

1538 administrator diecezji pozn. Jan Zbąski prep. kap. kat. pozn. (i zarazem prepozyt w Zbąszyniu) oraz Piotr Zbąski odstępują dziekanowi, mansjonarzom i rektorowi szkoły [par.] w Zbąszyniu dziesięcinę w P, (należącą do prepozyta [w Zbąszyniu, czyli Jana Zbąskiego]) na codzienną mszę konwentualną (Now. 2, 637).

1564 dzies. z P. (z 16 ł. po 1 wiard.) płacona jest do klucza dóbr bp pozn. w Buku (IBP 304).

6. 1256 ks. Przemysł I, biorąc pod uwagę zasługi komesa Marcina przy zdobyciu grodów P.⁸Dokument księcia Przemyśla zachował się w siedemnastowiecznym kopiariuszu, a nazwy obu grodów zostały bardzo zniekształcone – „Predeyz” i „Obuzim” i Zbąszyń, nadaje immunitet kupionym przez niego włościom (DBL 16); 1338 Kazimierz król Polski, biorąc pod uwagę zasługi oddane niegdyś przez Przybysława Borkowica wdę pozn. Władysławowi Łokietkowi, zwłaszcza przy odzyskaniu zamków Zbąszynia, P. i Kopanicy, nadaje Maćkowi Borkowicowi synowi Przybysława dobra Koźmin [pow. pyzdr.] (Wp. 2 nr 1188; MS 4 suppl. nr 132).

1317 w obozie (in castris) pod B. Henryk [II] ks. głog. zatwierdza dokonane przez Jadwigę wd. po Hektorze z Klemska nadanie Krampska Nowego dla klasztoru cystersów w → Obrze (Wp. 2 nr 994). 1437 Wojciech i Jan innowiercy [husyci?] w P. (ACC 21, 83v); 1437 husyta Jan niegdyś rektor szkoły w P. → p. 5; 1439 Mikołaj Limbach hustyta w P. → p. 5; 1440 hustyta Abraham [Głowacz] Zbąski dziedzic w P. → p. 5.

1441 Mikołaj z P., komendarz kościoła w Niepruszewie [k. Buku](AE I 67v-68); 1442-50 tenże Mikołaj pleb. w → Pniewach (Now. 2, 463).

1525 Wojciech z P., prezentowany na pleb. w Parzęczewic przez kolatorów Jana, Łukasza, Stanisława i Piotra Zbąskich, toczy proces ze Stanisławem z Buku prezentowanym przez Jana Opalenickiego oraz Stan. i Mac. Ujejskimi (Vyesczki) [z → Parzęczewa] (ACC 100, 225); 1526 tenże Wojciech rezygnuje z wspomn.

prezenty (ACC 101, 19).

7. KZSz. V/14s. 34.

8. Ok. 950-1050 ślady osady?, ok. 900-1050 grodzisko, zapewnie wklęsłe, kształtu prawie kwadratowego; po północnej stronie niezachowanego grodziska palisada dł. ok. 50 m. szer. 9-17 m (Hensel 5, 306-305).