PRZESIEKA POLSKA

[1298] fals. Parva Przisieka (Wp. 6 nr 59), 1404 or. Polska Przeszeka (ACC 1, 31v), 1417 Polonicalis Przesseka (KoścZ 4, 280v), 1422 Polska Przesseka (KoścZ 7, 70), 1429 Przesszeka Polonicalis (KoścZ 9, 221v), 1429 Przesszeka (KoścZ 9, 228), 1436 Przesyeka, Przescheka (KoścZ 11, 219v), 1436 Polonica Przesseca (KoścZ 11, 278), 1448 Przeszyeka (PG 3, 27v-28), 1479 Polonicalis Przeszyeka (DBL nr 320), 1581 Przisieka Polska (ŹD 63), 1489 Polonicalis Przeseka (ACC 66, 142), 1530 Przesyeka Polonorum (ASK I 3, 122), obecnie Przysieka Polska, 5 km na NE od Śmigla.

1. 1470 n. pow. kośc. (PG 8, 55); 1510 n. par. Czacz (LBP 128).

2. [1298] (fals.) granica Przesieki Niemieckiej i P.P. (Wp. 6 nr 59, → Przesieka Niemiecka, p. 2 i przyp. 2); 1436 woźny sąd. zeznaje, że usypał kopce gran. między P.P. Andrzeja i jego braci z Jaszkowa a Czaczem Mik. Czackiego; granica ta biegnie od Koszanowa aż do Widziszewa; obydwie strony mogą naprawiać podług swych potrzeb rów między usypanymi kopcami (KoścZ 11, 278); 1511 łąka w Bojanowie przy granicy z P.P. i Bruszczewem (KoścZ 19, 15; KoścZ 22, 16); 1539 kopiec dzielący P.P. Baltazara Osowskiego od Przesieki Niemieckiej i Ostrowa (KoścZ 26, 172).

1563, 1581 wiatraki → p. 3.

3. Własn. szlach. 1397-1430 Przybysław [Gryżyński] z Brenna: 1397 tenże dz. w P. (Cieplucha 213); 1422 sąd utrzymuje Małgorzatę ż. tegoż Przybysława przy pr. do oprawy, zapisanej jej m. in. na P.P. (KoścZ 7, 70); 1424 tenże Przybysław posiada P.P. (K 3, 94, KObceRyc. 15, na podstawie zapiski z KoścZ , której nie udało się odszukać); 1430 tenże Przybysław pozwany z P. (KoścZ 9, 253).

1436 Andrzej i jego bracia z Jaszkowa [ss. Wyszaka Gryżyriskiego, brata Przybysława] → p. 2; 1445 Jan z Jaszkowa otrzymuje od Andrzeja i Wojsława z Gryżyny [ss. Jana Gryżyńskiego, brata Przybysława i Wyszaka] w działach m. in. P. (PG 2, 109); 1448 tenże Jan daje bratu rodzonemu Andrzejowi m. in. P. (PG 3, 27v-28; KObceRyc. 15, cytuje pod 1434).

1470 Andrzej [Bniński] z Borku i Mikołaj z Bnina dają Piotrowi, Andrzejowi, Janowi, Mikołajowi i Stanisławowi [Bnińskim] ze Śmigla w działach Śmigiel m. in. z P. (PG 8, 55); 1483 Mik. Śmigielski oprawia swej ż. Róży posag i wiano m.in. na P. (PG 9, 180, → Uwaga); 1485 Jan Śmigielski sprzedaje z zastrz. pr. odkupu Sędziwojowi Korzbokowi Trzebawskiemu wieś P.P. za 100 grz. (PG 10, 24), a 1487 za 204 grz. (PG 10, 76v); 1487 wspomn. Sędziwój daje te dobra zięciowi Mik. Kluczewskiemu jako posag swej córki Agnieszki (PG 10, 76v; KoścG 3, 52); 1488 Mik. Kluczewski sprzedaje czynsze na P.P.: Małgorzacie wd. po Janie Gorazdowskim 8 grz., a Marcinowi wójtowi z Lubusza 2 grz. (PG 10 k. 96v, 101; KoścG 3, 69); 1489 Mik. Kluczewski sprzedaje z zastrz. pr. odkupu swemu bratu Piotrowi, pleb. w Wonieściu, wieś P.P. i folw. w Białym Jeziorze za 80 grz. (PG 10, 116); 1497 król nadaje Janowi Firlejowi, a następnie Piotrowi Górskiemu star. wsch.1Wystawienie 2 nadań król. w tej samej sprawie wynikać musiało z pomyłki, pr. do dóbr Piotra Kluczewskiego w P. i Białym Jeziorze, z powodu niedopełnienia przez tegoż Piotra obowiązku uczestnictwa w pospolitym ruszeniu (Posp. Rusz. s. 132, 152; MS 2 nr 832, 925).

1508 Elżbieta wd. po Janie [Bnińskim] Śmigielskim z ss. Andrzejem i Stanisławem sprzedają z zastrz. pr. odkupu Janowi Miaskowskiemu swą cz. w P.P. za 200 grz.; do transakcji tej ma się też przyłączyć nieobecny Wojc. Śmigielski (PG 14, 25; PG 66, 23); 1510 Wojciech i Stan. Śmigielscy dają w działach bratu Andrzejowi m. in. P.P. (PG 14, 239); 1510 P.P. w zastawie u pana [Jana] Miaskowskiego; 1511 Andrzej Śmigielski wykupuje P.P. od ss. zm. Jana Miaskowskiego (KoścZ 18, 269v); 1511 tenże Andrzej sprzedaje Katarzynie ż. Mik. Osowskiego [z Osowej Sieni] P.P. za 330 grz. (PG 14, 286).

1518 Baltazar Osowski otrzymuje w działach z braćmi Andrzejem, Piotrem i Wojciechem [ss. Mik. Osowskiego] wsie Tuchorza i P.P. (WsG 1, 121v); 1519 ponowne działy wspomn. braci; P.P. otrzymują Andrzej, Piotr i Baltazar (KoścZ 23, 121-122); 1521 Wojc. Osowski odwołuje działy z braćmi, w ramach których Baltazarowi przypadły P.P. i Tuchorza (WsG 1, 136); 1522 tenże Baltazar otrzymuje w działach z braćmi Tuchorzę i P.P. (KoścZ 19, 96-97v; KoścZ 22, 82v-84); 1522 tenże zapisuje swej ż. Annie c. Szymona Wilkowskiego z Kluczewa po 500 zł posagu i wiana na 1/2 połowy wsi Tuchorzy i P.P. (KoścZ 19, 94v; KoścZ 22, 78v); 1527 tenże zapisuje swej [drugiej] ż. Katarzynie c. Bartłomieja Pawłowskiego posag i wiano na 1/2 swych dóbr, m.in. w P.P. (KoścZ 19, 129v); 1528 tenże toczy proces ze swymi ss. Janem i Wojc. Tuchorskimi o 550 zł oprawy ich matki Anny Wilkowskiej; Baltazar zobowiązuje się za tę sumę sprzedać synom z zastrz. pr. odkupu dobra w P.P. i Wilkowie Niemieckim (KoścG 8, 148-149v), a 1529 dopełnia tego zobowiązania (KoścZ 19, 137; KoścZ 24, 575); 1539 tenże → p. 2; 1545 tenże zapisuje na swych dobrach, m. in. P., swym cc. Annie, Jadwidze, Zofii i Katarzynie 2000 zł jako posag (WsG 3, 76v); 1550 tenże dokonuje działów z żoną i dziećmi, sobie zachowując m. in. P. (KoścG 9, 298v); 1555 tenże daje swym ss. Maciejowi i Bartłomiejowi m. in. P. i Boszkowo (WsG 4, 81); 1561 tenże odnawia ż. Kat. Pawłowskiej oprawę, m. in. na P. (WsG 5, 21v); 1564 tenże wspomn. jako zm.; wd. po nim Kat. Pawłowska odstępuje swą oprawę, zapisaną m. in. na P., swym ss. Maciejowi i Bartłomiejowi (WsG 5, 43).

1565-69 Jan Osowski, syn Baltazara: 1565 tenże zapisuje swej ż. Dorocie c. Piotra Jaromirskiego posag i wiano na 1/2 dóbr, jakie przypadną mu w działach z braćmi, m. in. w P. (PG 20, 413v); 1566 tenże w działach z braćmi, ss. Baltazara Osowskiego, otrzymuje P.P., cz. Boszkowa i Smyczynę (KoścG 19 k. 1v-3, 22v); 1569 tenże odnawia ż. Dorocie oprawę na P.P. i Boszkowie (PG 21, 17); 1575 Dorota wd. po Janie Osowskim z P.P. (KoścG 29, 83).

1578-98 Stan. Osowski, syn Jana, mąż Kat. Krzyckiej (KoścG 32, 549v; PG 23, 562): 1590 tenże sprzedaje Janowi Gajewskiemu z Błociszewa wieś P.P. za 3400 zł (PG 23, 513v; KoścG 44, 499); 1592 tenże z Boszkowa (PG 23, 861); 1598 tenże dz. w P.P. (KoścG 43, 128v).

1510 wieś P.P. ma 7 ł. os., 1/2 ł. opust., sołectwo ma 2 ł. i karczmę (LBP 128); 1530 pobór od 6 ł. (ASK I 3, 122); 1563 pobór od 7 ł., 1 wiatraka dor., 1 karczmy (ASK 14, 150v); 1566 pobór od 7 ł., 2 zagr., 1 karczmy, 1 wiatraka dor. (ASK I 4, 247); 1581 pobór od 6 ł., 3 wiatraków (ŹD 63).

1430 Maciek kmieć [sołtys?, → p. 4] z P.P. toczy proces z Tomisławem Kluczewskim; zastępuje go w sądzie Borek [Gryżyński] (KoścZ 9, 269); 1479 Mac. Maliska, Szymon Bodecki z P.P. (DBL nr 320).

4. 1404 Paweł i Więchno sołtysi w P.P. toczą proces z opatem lub. (ACC 1 k. 31v, 38v); 1417 Paweł Rychnowski sołtys w P.P. toczy proces z Małg. Walermulewą [z → Popowa k. Śmigla] o drewno, o które został pozwany, a którego nie chciał wywieźć (KoścZ 4, 280v, dawniej k. 14v); 1429 Maciej sołtys z P.P. toczy proces z Niklem Skoraczewskim (KoścZ 9 k. 221v, 228); 1434 temuż mają Andrzej i Mikołaj ze Skoraczewa zapłacić 3 grz. (KoścZ 10, 263); 1436 tenże Maciej toczy proces z Opaczem z Kokorzyna (KoścZ 11 k. 219v, 266); 1452 Stachna sołtyska w P.2Z tego samego czasu pochodzi zapiska o procesie witryków z Czacza z sołtyską z Żydowa (ACC 33, 166). Być może Stachna po sprzedaży sołectwa w P.P. mieszkała w Żydowie toczy proces z witrykami kościoła w Czaczu; żądają oni od niej zapłaty 12 grz., które jej mąż Maciej zapisał kościołowi w Czaczu po sprzedaży za 60 grz. sołectwa obecnemu sołtysowi Stanisławowi czyli Stachowi (ACC 33 k. 162, 180, 205, 214); 1489 Stanisław sołtys z P.P. i Dorota z Czacza toczą proces z Maciejem kapłanem ze Śmigla (ACC 66, 142); 1510 sołectwo ma 2 ł. i karczmę → p. 3.

5. 1510 w P.P. z łanów os. płacą dzies. wiard. kapitule pozn.; meszne płacą plebanowi (LBP 128).

Uwaga: W 1483 Mik. Śmigielski, znany skądinąd jako dz. P.P., oprawiał żonie wiano na wsiach Przesieka Wielka i Przesieka Mała (PG 9, 180). Wydaje się, że to wyjątkowe określenie oznaczać miało dwa działy w P.P. Nazwy Przesieka Mała użyto, niewątpliwie na oznaczenie P.P., także w falsyfikacie, powstałym w XVI w., ale opartym zapewne na autentycznej podkładce z 1298 (→ p. 2).

1 Wystawienie 2 nadań król. w tej samej sprawie wynikać musiało z pomyłki.

2 Z tego samego czasu pochodzi zapiska o procesie witryków z Czacza z sołtyską z Żydowa (ACC 33, 166). Być może Stachna po sprzedaży sołectwa w P.P. mieszkała w Żydowie.