ROGOZINIEC

1412 or. Rogozenecz (KoścZ 4, 24v), 1424 Rogosyncz (WR 3 nr 1076), 1425 kop. XVIII w. Rogozinecz (Wp. 5 nr 418), 1428 Rogoszin[ecz] (KoścZ 9, 13Av), 1431 kop. XVIII w. Rogozinyecz (Wp. 5 nr 526), 1438 Rogoszinecz (Wp. 10 nr 1461), 1450 Rogoszynyecz (PG 4, 32), 1458 Rogozynyecz, Rogoszinyecz (AG perg. 480, 483), 1467 Rogoszenyecz (AG perg. 1091), 1469 Rogosynyecz, Rogoszynecz (PG 8, 39), 1476 Rzgorzyniecz!, Rogozniecz, Rogoszniecz (PG 9 k. 50v, 59v, 60), 1519 Roguszynyecz (MS 4 nr 12444), 1520 Rogoszyenyecz (MS 4 nr 3242), 1530 obl. 1540 Rogoziniecz, Rogozeniecz (Reces 21-22), 1530 Rogoziniecz (ASK I 3, 123), 1531 Rogozienyecz (MS 4 nr 16238), 1546 Rogoszieniecz (MS 4 nr 22197), 1569 Rogozieniecz (CMP 159), 1577 Rogozienice (ASK I 5, 707v), 1944 Rogsen, 8 km na SW od Trzciela.

1. 1425 n. pow. kośc. (Wp. 5 nr 418); 1450, 1563 pow. pozn.1Nie należy do rzadkości zjawisko zapisywania wsi w dwu różnych powiatach. Zdarza się to zarówno w rejestrach poborowych, jak i w księgach sądowych. Taka niekonsekwencja dot. zwłaszcza dóbr Kościoła i króla, dla organizacji których nie miały znaczenia granice powiatów. Por. A. Gąsiorowski, Powiat w Wielkopolsce XIV-XVI wieku, Poznań 1965, szczególnie s. 78 n (PG 4, 32; ASK I 4, 154).

1510 par. Chociszewo (LBP 175); 1553, 1577, 1580 par. własna (ASK I 5 k. 165v, 707v; ŹD 83); 1510 dek. Międzyrzecz (LBP 175).

2. 1417 (wzm. 1608, obl. 1611) opat z Paradyża i [Piotr] Oganka ustalają gran. między → Chociszewem a R. (PG 665, 1061, dawniej s. 546); 1528 opis granicy wlkp.-śląskiej: gran. wsi R. w Koronie i Szczaniec w ziemi świebodzińskiej zaczyna się od rz. Samicy, która płynie od młyna [nal. do wsi] Szczaniec; gran. na terenie łąk należących do Chociszewa i R. ma być od nowa ustalona; strona śląska dowodzi, że gran. między Dąbrówką [obecnie Dąbrówka Wlkp.] i R. a Szczańcem zaczyna się od drogi, która idzie przez → Boleniny (Reces 18); 1530 (obl. 1540) opis granicy wlkp.-śląskiej: kopiec narożny u ujścia rz. [Samicy], która płynie od wsi i mł. Szczaniec, rozgranicza wsie Dąbrówka i R. w Koronie oraz Szczaniec; dalej kopce na łąkach ratajów (coloni) aż do kopca narożnego na łąkach zw. Kawle (Cawlie), stąd przez las zw. Janków Kąt (Jankow kunth) do wielkiego głazu obok łąk zagrodników wsi R.; przy dębie pod borem jest kopiec narożny wsi R., Chociszewo i Szczaniec (Reces 21-22); 1561 bór w lesie → Boleniny, w dziedzinie Dąbrówka, między Kosiczynem i R., przy gran. śląskiej (PG 105, 365v); 1564/65 bory i lasy przy wsi R. (LWK 1, 166).

3. Własn. król. [Od 1536 wieś R. notowana jest w składzie starostwa międz. W XV w. była przedmiotem odrębnych zastawów, a żaden z zastawników nie był starostą międz. Por. LWK 1 s. 166; LWK 1616/20 cz. 1 s. 7, cz. 2 s. 27 nr 270, s. 30 nr 321, s. 40 nr 463; LWK 1628/32 cz. 1 s. 10; LWK 1659/65 cz. 1 s. 23; MS 4 nr 22197; CMP 159; AV 3, 32v; AV 10 k. 30v, 67, 74v-75; też GStar. 11.]

3A. Tenutariusze (posiadacze zastawni) R.

1417-35 Piotr (Pietrasz) zw. Oganka z → Godziszewa [k. Zbąszynia], → Cykowa, → Nądni, → Chobienic i król. R.: 1417 tenże → p. 2; 1424 tenże Pietrasz z R. [tj. posiadacz zastawny R., sumy zastawnej nie znamy], śwd. (WR 1 nr 1076); 1425, 1435 tenże → niżej: Zbąscy; 1428 tenże Pietrasz Oganka z R. w sporze z Adamem [Oganką] z Gorzycy [k. Międzyrzecza, i z → Nądni] (KoścZ 9, 13Av); 1431 król Władysław Jag. zapisuje temuż Piotrowi 40 grz. na wsi król. R. (Wp. 5 nr 526); 1450 tenże wspomn. jako zm., 1450-76 Wojciech syn tegoż Piotra → p. 4A.

1425-58 Zbąscy:

1425-38 Abraham Głowacz ze Zbąszynia sędzia pozn. (1432-1440, 1441?): 1425 król Władysław Jag. zapisuje temuż Abrahamowi 140 grz. na R.; Abraham otrzymuje król. zezwolenie na wykupienie od Piotra Oganki dokumentów [zastawnych] R. (Wp. 5 nr 418); 1435 tenże rezygnuje dożywotnio Piotrowi Ogance wieś R. z pr. wykupu po jego śmierci (PG 1, 112); 1438 król Władysław III potwierdza temuż Abrahamowi zapis swego ojca, króla Władysława, 120 grz. na wsi R., a w 1440 zapisuje mu 50 grz. (Wp. 10 nr 1461, 1510); 1450 Katarzyna wd. po tymże Abrahamie → p. 4A.

1458 Stanisław ze Zbąszynia podkom. pozn. (1465-66), tenut. bab., syn Abrahama Głowacza: król Kazimierz zapisuje temuż swemu dworz. 100 grz. i 70 zł węg. na wsi R. (AG perg. 480, 483).

1487-1513 Ujejscy z Ujazdu [k. Grodziska Wielkopolskiego]:

1487 Hinczka z Ujazdu wraz z ż. Heleną [z Nietąszkowa] zapisuje swej siostrze Małgorzacie mniszce u Ś. Katarzyny w Poznaniu 9 wiard. czynszu rocznego na wsiach Ujazd i R. (PG 10, 75v).

1499 Jan z Ujazdu rezygnuje Stanisławowi z Ujazdu sumy zapisane na R. i Wąbiewie, w zamian otrzymuje Ujazd (PG 12 k. 28v, 31).

1499-1513 Stan. Hinczka z Ujazdu: 1499 tenże → wyżej; 1513 tenże → niżej.

1513-31 opaci z Paradyża:

1513 król Zygmunt zezwala opatowi z Paradyża na wykupienie wsi R. z rąk Stan. Hinczki Ujejskiego (MS 4 nr 2028; Rykaczewski 292); 1521 sędzia i podsędek kal. zaświadczają, że opat parad. wypłacił ss. zm. Stan. Hinczki Ujejskiego sumę 450 grz. i 70 zł węg. ciążącą na wsi król. R. (Rykaczewski 294); 1522 król zatwierdza opatowi parad. posiadanie wsi R. (MS 4 nr 13096); 1531 król zezwala Stan. Myszkowskiemu kaszt. i star. międz. na wykupienie R. z rąk opata parad. (MS 4 nr 16053, konsens nie zrealizowany?); 1531 król zachowuje opata parad. w posiadaniu R., aż do wykupienia zamku i m. Międzyrzecz (MS 4 nr 16238).

1531 Stan. Myszkowski star. międz. → wyżej.

3B. Podatki i in. świadczenia z R., areał, kmiecie: 1508 wiardunki wojenne [formularz nie wypełniony] (ASK I 3, 4v); 1510 w R. 17 ł. kmiecych, sołtys ma 1 ł. (LBP 175); 1530 pobór od 10 ł., inne [łany] spalone (ASK I 3, 123); 1553 pobór od 14 ł. (ASK I 5, 165v); 1563 pobór od 14 ł., karczmarz warzy piwo (ASK I 4, 154); 1564 w R. 15 ł. (IBP 306); 1564/65 lustracja starostwa międz.: w R. 18 kmieci os., mają 18 śladów, z każdego śladu płacą po 3 fl. 14 gr czynszu [rocznego], po 2 kury, po 30 jaj, owsa i żyta nie dają, ani żadnej roboty, za robotę dają do zamku [w Międzyrzeczu] z każdego śladu po 1 czerwonym zł i po 1 talarze (na co kmiecie okazali dok. króla Zygmunta [→ p. 4B: pod 1536]); karczmarz, płaci z karczmy 3 fl. 14 gr; 10 zagr. (8 z nich płaci po 6 gr czynszu, dają 1 kurę i 15 jaj oraz pieszą robotę po 12 dni w roku, dziewiąty płaci 3 gr oraz robi 6 dni w roku i daje 1 kurę, dziesiąty płaci 1 fl. 22 gr i daje 1 kurę oraz 15 jaj); 2 bartników, płacą po 1 fl. 18 gr; są barcie nal. do zamku, z których z tego roku przyszło pół kłody miodu, co czyni 4 fl., a czasem nie bywa nic; przy wsi R. są bory i lasy (LWK 1, 166); 1577 pobór z R. (ASK I 5, 707v); 1580 w R. 17 ł., 9 zagr., 1 [zagr.] wolny, 7 zagr. ubogich, komor. 2-8 [tj. 2 i 8?], 3 rzem., 30 owiec (ASK I 6, 291; ŹD 83).

1427 kmiecie z R. (K 3, 136, cytowanego aktu w KoścZ 8 nie odnaleziono); 1530 (obl. 1540) kmiecie z R. i Chociszewa mają wolne pastwiska w Szczańcu (Reces 22-23).

4A. 1412-13 Maciej i Szyjka (Szeyka) sołtysi z R. w sporze z Henrykiem Rakelem [o nim → Dąbrówka k. Zbąszynia, p. 3: pod 1406-27]; w imieniu sołtysów występuje pan Kebel [zapewne z → Drzeczkowa]; w 1413 sąd zachowuje Agnieszkę ż. Rakela przy dok. jej oprawy zapisanej na dziedzinie Dąbrówka (KoścZ 4 k. 24v, 49, 63).

1450-76 Wojc. Oganka z → Nądni, → Ręcska i król. R., syn Piotra Oganki [o nim → p. 3A]: 1450 [tenże, imię nieczytelne] Nądzeński sprzedaje Katarzynie wd. po Abrahamie ze Zbąszynia całe sołectwo w R. wraz z 6 zagr. (należącymi do tego sołectwa) oraz karczmę w R. z zastrz. pr. wykupu za 25 grz. (PG 4, 32); 1450 tenże Wojciech, syn zm. Piotra Oganki, toczy proces z Michałem niegdyś Chobieńskim; Dorota Oganczyna z N. [matka tegoż Wojciecha] ma przedłożyć w sądzie swój dok. wienny (KoścZ 14 k. 31v, 83v, 116v); 1469-76 tenże Wojciech z R. występuje jako stryj: 1469 Anny [c. Jana z Kurska i wdowy po Jakubie Ogance Gorzyckim], ż. Jana Korytnickiego [z Korytnicy w pow. kal.?], 1476 Bernarda syna zm. Jakuba [Oganki] Gorzyckiego (PG 8, 39; PG 9, 50v); 1469 tenże Wojciech niegdyś Ręcski i dz. [= sołtys] w R. ręczy za wspomn. Bernarda i jego siostrę Katarzynę, że stawią się oni przed starostą gen. wlkp. i przeniosą na swą matkę Annę pr. własności do 1/2 Zamostowa [k. Międzyrzecza, obecnie Ziemsko] w zamian za 50 grz. i 2 ł. w Kursku (PG 8, 39); 1476 tenże daje Janowi Jostowi z Bukowca sołectwo czyli folw. w R. i 150 grz.; w zamian otrzymuje 1/4 Bukowca, czyli 9 ł. wielkich os. (PG 9, 59v); 1476 tenże Wojc. Oganka z Bukowca zapisuje z zastrz. pr. wykupu Janowi Jostowi z R. 6 zł węg. [czynszu?] na 3 ł. wielkich os. w Bukowcu (PG 9, 60).

1467 szl. Michał Oganka niegdyś dz. w Chobienicy, sołtys w Lutolu Suchym, sprzedaje z zastrz. pr. wykupu za 30 grz. Janowi z Bylęcina 3 ł. sołectwa w R., z wyjątkiem czynszów od zagr., barci, karczmy i ról, które sobie wykopał [tj. wykarczował] (PG 7, 252v; PG 9, 174; AG perg. 1091; Rykaczewski 288); 1483 tenże Michał sołtys w Lutolu Suchym sprzedaje Kasprowi Benwiczowi2O Benwiczach → KObceRyc. 10. Zob. też bracia Benwicze 1322 (→ Międzyrzecz – dystrykt), Mik. Benwicz ze Smarzewa 1452 (→ Kręsko) oraz Mik. Benwicz pleb. w → Chociszewie (k. Trzciela) 1470 ze Smarzewa [obecnie Smardzewo, w XVI w. w ziemi świebodzińskiej, niem. Schmarse] 3 ł., 6 zagr. i 4 ł. soł. w R. za 70 zł węg. (PG 9, 174).

1467 Jan z Bylęcina → wyżej: Michał Oganka.

1476 Jan Jost z Bukowca i R. → wyżej: Wojc. Oganka.

1483 Kasper Benwicz → wyżej: Michał Oganka; 1484 Jerzy Benwicz ze Smarzewa sprzedaje Pawłowi Śremskiemu [synowi Jana ze Śremu k. Sierakowa] 3 ł., 6 zagr. i karczmę w R. za 80 grz. (PG 10, 6v).

1484-95 Paweł Śremski: 1484 tenże → wyżej; 1495 tenże sprzedaje Urszuli [c. Grabiszy] z Kręska ż. Wojc. Stodółki Kosickiego 3 ł., 6 zagr., 1 karczmę i 4 barcie sołeckie w R. za 80 grz. (PG 7, 89; PG 11, 112v).

1495-1516 Urszula z Kręska: 1495 taż → wyżej; 1516 taż → niżej: Abraham ze Zbąszynia.

1510 w R. sołtys, 1 ł. sołectwa → p. 3B.

1514-20 Abraham ze Zbąszynia [i z → Przeprostyni, syn Stanisława] kaszt. bydgoski [przedtem kan., kustosz pozn., potem tenut. bab.]: 1514, 1516 tenże wprowadzony w dobra Urszuli Myszanki c. zm. Krzysztofa Luka z Myszęcina [w ks. głog., ziemia świebodzińska], tj. w sołectwo w R. na sumę 16 grz. (Rykaczewski 293); 1516 tenże pozwany przez Barbarę z Myszęcina wd. po Hanuszu (Hannus) z Myszęcina o wygnanie z 3 ł., 6 zagr. i z karczmy w R.; dobra te Barbara kupiła wieczyście od Urszuli Kręskiej ż. Wojc. Stodółki z Kosiczyna za 105 zł węg. (PG 69, 368v); 1518, 1519 król Zygmunt potwierdza temuż Abrahamowi jego przezyski (perlucra) uzyskane na sołectwie w R., tenucie zm. Krzysztofa Luka z Myszęcina i jego c. Urszuli (MS 4 nr 11880, 12358; por. Rykaczewski 293); 1519, 1520 tenże rezygnuje Michałowi Bielawskiemu burgr. zbąszyńskiemu sołectwo w R. (MS 4 nr 3242 – tutaj Zbąski jako tenut. w R., nr 12444; Rykaczewski 294; PG 15, 337).

1519-31 Michał Bielawski: 1519-20 tenże → wyżej; 1525 król Zygmunt zezwala temuż Michałowi Bielawskiemu sołtysowi w R. na zapis ż. Barbarze Czackiej [oprawy?] na sołectwie w R. (Rykaczewski nr 295); 1531 tenże sprzedaje wspomn. Barbarze sołectwo w R. z zastrz. pr. wykupu za 300 grz. (Rykaczewski 295; PG 16, 449).

4B. Przywileje król. dla R.

1536 król Zygmunt St. w przywileju dla wsi R. w starostwie międz. ustala wysokość opłaty ze śladu oraz nadaje Adamowi Szulcowi karczmę i określa prawa karczmarza (LWK 1, 166; LWK 1616/20 cz. 1 s. 8, cz. 2 s. 27 nr 270; LWK 1628/32 cz. 1 s. 11); 1546 król Zygmunt [St.] zwalnia kmieci, zagrodników i karczmarza z R., wsi nal. do starostwa międz., od wszystkich robocizn (MS 4 nr 22197; por. LWK 1 cz. 2 s. 287 nr 123; LWK 1616/20 cz. 1 s. 7; LWK 1659/65 cz. 1 s. 23); 1552 król Zygmunt August potwierdza dok. króla Zygmunta z 1536 [→ wyżej] dla wsi R. w starostwie międz. (LWK 1616/20 cz. 1 s. 8, cz. 2 s. 30 nr 321; LWK 1628/32 cz. 1 s. 11); 1569 król Zygmunt August zamienia mieszkańcom R., wsi nal. do starostwa międz., część pańszczyzny na czynsz (CMP 159); 1576 król Stefan Batory potwierdza dok. króla Zygmunta Augusta z 1552 [→ wyżej] dla wsi R. w starostwie międz. (LWK 1616/20 cz. 1 s. 8, cz. 2 s. 40 nr 463; LWK 1628/32 cz. 1 s. 11).

5. 1564 dzies. z 15 ł. w R. nal. do klucza Pczew bpa pozn. (IBP 306).

1603 kościół w R., wraz z kościołami w Nietoperku, Lutolu [Suchym] i Murzynowie, [które to wsie] nal. do starostwa międz., zajęty przez innowierców (AV 3, 32v); 1604 6 IV bp pozn. Wawrz. Goślicki przyłącza kościół w R. jako filialny do par. w Międzyrzeczu (ponownie 19 V 1645 bp pozn. Andrzej Szołdrski; Now. 2 s. 474, 570).

1640-41 wizytacja kościoła w R.: w R. drewniany kościół; nie jest znane jego wezwanie; nie odbywają się msze; kościół zajęty przez Mik. Nochowicza [pastora luterańskiego] z Międzyrzecza, który bezprawnie pobiera z 18 ł. w R. po 1 mierze (metreta) żyta i 1 mierze owsa; wszyscy mieszkańcy są innowiercami; w kościele jest obraz NMP, 2 duże dzwony i 1 mały dzwon; cmentarz otoczony murem; szkoła za cmentarzem; rektor szkoły słyszał od dwu starszych kmieci, że kościół miał kiedyś uposażenie, tj. niegdyś dawano plebanowi z Międzyrzecza po 18 miar żyta i owsa (AV 10 k. 30v, 67, 74v-75).

1 Nie należy do rzadkości zjawisko zapisywania wsi w dwu różnych powiatach. Zdarza się to zarówno w rejestrach poborowych, jak i w księgach sądowych. Taka niekonsekwencja dot. zwłaszcza dóbr Kościoła i króla, dla organizacji których nie miały znaczenia granice powiatów. Por. A. Gąsiorowski, Powiat w Wielkopolsce XIV-XVI wieku, Poznań 1965, szczególnie s. 78 n.

2 O Benwiczach → KObceRyc. 10. Zob. też bracia Benwicze 1322 (→ Międzyrzecz – dystrykt), Mik. Benwicz ze Smarzewa 1452 (→ Kręsko) oraz Mik. Benwicz pleb. w → Chociszewie (k. Trzciela) 1470.