ROKIETNICA

1387 or. Rokitnicza, Rokythnicza (Lek. 1 nr 96, 211), 1400 Rokithnicza (KP nr 104), 1413 Rokytnicza (PZ 4, 15v), 1423 Rokythnycza (AC 2 nr 1844), 1431 Rokytnycza (SBP s. 194 nr 539), ok. 1463/64 Rokietnicza (PZ 18, 22), 17 km na NW od Starego Rynku w Poznaniu.

1. 1400 n. pow. pozn. (KP nr 429); 1510 n. par. Cerekwica (LBP 37).

2. 1396 rozgraniczenie Krzyszkowa i R. → p. 3; 1473 dwór, zapust Chomyna [Choinyna?] → p. 3; 1508 mł. opust., wiatrak, karczma → p. 3; 1515 kopiec narożny dzieli R., Mrowino i Starzyny (PZ 28, 177); 1520 rozgraniczenie R. i Mrowina (CP 22, 1); 1560 Marcin Przecławski z R. pozwany przez Marcina Rosnowskiego z Mrowina o wycięcie 3 wozów drewna olchowego w lesie czyli zapuście Kluczewskim, o wypasienie dąbrowy w lesie zw. Góry w Mrowinie i zniszczenie kopca narożnego między Mrowinem a R. (PZ 33, 471v-472).

3. Własn. szlach. 1387 Sędziwój Psarski i jego bratankowie z Żydowa [k. Obornik] toczą proces z Katarzyną [ż. Mikołaja z Bytynia kaszt.] starogr. w sprawie kmieci z R., którzy mają oddać zbiory i siano (deponere seges et gramina) oraz dokonać orki; gdyby Psarski z bratankami uzyskał tę dziedzinę, to kmiecie mają mu dać 10 grz. (Lek. 1 nr 211).

1393-94 wd. po Wierzbięcie z R. toczy proces z Domastryjem (Lek. 1 nr 1393); 1394 Domastryj domaga się ciążenia dóbr pani Wierzbięciny w R.; Mikołaj [Żydowski?, Krwawy Diabeł?] przypomina mu, że sąd nakazał mu nie niepokoić jej dóbr w R.; Domastryj stwierdza, że nie ma sprawy z Mik. Żydowskim; sąd oddala pozew Domastryja (Lek. 1 nr 1755).

1396 Mikołaj [z Wenecji, zw. Krwawym Diabłem (PSB 21, 146-147; WSB 482)] sędzia kal. toczy proces z Mik. Krzyszkowskim i jego matką Wincencją chorążyną (coraszina) o rozgraniczenie ich wsi Krzyszkowo i R. (Lek. 1 nr 2118); 1400 tenże Mikołaj sędzia kal. toczy proces z Domastryjem o zrabowanie wsi R. (KP nr 82, → niżej: kmiecie); 1400 tegoż dzieci → niżej.

1400 sąd orzeka, że ktokolwiek będzie posiadał R., ma zapłacić 5 grz. Janowi Kędzierze kmieciowi z Kępy [k. Szamotuł] (KP nr 255).

1400 Jarand z R. toczy proces z Piotrem Jaworskim o 1 1/2 grz. (KP nr 297); 1400 sąd postanawia, że dzieci [Mikołaja Krwawego Diabła?] dziedzice z R. mają zapłacić 1 1/2 grz. oraz 3 gr Jaworskiej mieszczce pozn. (KP nr 310).

1400 dzieci [Mik.] Krwawca [Krwawego Diabła] sędziego kal.1Skądinąd znane są tylko cc. Mikołaja (PSB 21, 147) z R. mają zapłacić Pietryce 30 grz. (KP nr 312); 1400 starosta [gen. wlkp.] i in. panowie polecają zawiesić sprawy przeciwko dzieciom zm. Mikołaja sędziego kal. dotyczące dóbr R., Kiekrz i Starzyny w pow. pozn. (KP nr 429).

1404 pani i jej dzieci [filii, chodzi o dzieci sędziego Mikołaja?], dziedzice w R. toczą proces z Piotrem Czerzuchem pleb. w Cerekwicy (ACC 1, 51v).

1413 Dobrogost z R.2Być może chodzi tu jednak o Rokitnicę k. Świebo dzina leżąca na Śląsku, ale w diec. pozn., posiadłość klasztoru cysterek w Trzebnicy (Now. 2, 488); Suczkowie pochodzili bowiem z tej właśnie okolicy (→ Niesłusz, Uwaga) oraz Kusz [z Gołańczy?] i Winc. Mieczewski toczą proces z Wojc. Suczką z Babimostu i Grodziszczka [k. Buku] (PZ 4 k. 15v-16, 21v).

1422-25 Stanisław z R. [także z → Przecławka i → Przecławia3W hasłach → Przecławek i → Przecławie uznaliśmy go za tożsamego z synem Mroczka występującym (w → Przyborowie) aż do 1476. W istocie wiadomości o synu Mroczka (a bracie Andrzeja) zaczynają się dopiero od 1450, a wcześniejsze przekazy dotyczą z pewnością innego Stanisława, należącego jeszcze do poprzedniego pokolenia. Ponieważ ten starszy Stanisław (występujący 1422-25 w R., a 1432-47 w Przecławiu i w Przyborowie) był herbu Czasza (Wp. 9 nr 1289), który nosili później potomkowie Mroczka, musiał być jego bliskim krewnym]: 1422 tenże toczy proces z Grzymką i jej synem Pakoszem z Bytkowa (PZ 7, 13v); 1425 tenże pozywa Jakusza Bytkowskiego o zranienie (WR 1 nr 1201).

1426 Jan z Zielątkowa pozywa Annę z Sobótki i

Jutkę z Kierzkowa4Może tu chodzić o cc. Mikołaja z Bytynia, który posiadał → Nieczajnę, a którego ż. procesowała się o R o Nieczajnę, Sepno i R. (PZ 8, 125v).

1426-64 Mroczek z R., także z → Przecławka5Mroczek należał do rodu Czaszów (→ Przecławek), acz imię to jest typowe dla Grzymałów, którzy w istocie posiadali wcześniej → Przecławek. Dobra te nabył więc najpewniej już ojciec Mroczka (zapewne Andrzej), poprzez żonę z rodu Grzymałów. Z kolei Grzymałowie pojawili się w Przecławku najpewniej w drodze małżeństwa z dziedziczką tych dóbr z rodu Nałęczów (→ Przecławek, przyp. 1): 1426 tenże śwd.6Mroczek świadczył w procesie między Wyszomirem z Bucza a Tomisławem Kluczewskim, co sugerowałoby możliwość wiązania go z zaginioną → Rokitnicą leżącą przypuszczalnie obok Kluczewa. Kontekst in. zapisek dot. Mroczka, pokazuje jednak wyraźnie, że pochodził z R. pod Poznaniem (WR 3 nr 1160, 1176); 1427 tenże zastępuje w sądzie Mikołaja z Kobylnik w procesie z Sędziwojem ze Słopanowa (PZ 9, 80); 1431 tenże → niżej: kmiecie; 1434 tenże toczy proces z Mikołajem oraz Filipem z Chyb i Skórzewa (PZ 12, 235); 1444 tenże sędzią polubownym w sporze między Wojciechem pleb. w Kiekrzu a Bartoszem młynarzem młyna Bogdanka w Poznaniu (Wp. 5 nr 726); 1450 tenże daje swemu synowi Stanisławowi wieś Przecławek jako jego dobra po matce (PG 4, 93v); 1453 tenże toczy proces z Dobrogostem z Ludomia (PZ 17, 175); 1461 tenże kupuje od Piotra ze Strzeszynka 1/4 Strzeszynka za 50 grz. (PG 6, 203); 1464 tenże toczy proces z Zachariaszem z Kąsinowa (PZ 18, 29); 1465 tenże wspomn. jako zm. → niżej: Tomasz.

1450-62 Stanisław z R., Rokitnicki [także z → Przecławka i → Przyborowa, syn Mroczka]: 1450 tenże → wyżej; 1454 tenże wymieniony w spisie jeńców pol. wziętych przez Krzyżaków do niewoli w bitwie pod Chojnicami (Biskup Spisy 99); 1462 tenże zapisuje swej ż. Małgorzacie po 200 grz. posagu i wiana na 1/2 Pawłowic w pow. pozn. (PG 6, 161).

[Ok. 1463/64?] Tomisława wd. po Chwalęcie Lubickim zeznaje w procesie ze swą c. Dorotą Domaratową [ż. Domarata z Mościsk, pow. nak., syna Teodoryka z Iwna], że zm. Chwalęta oprawił jej posag i wiano m. in. na R. (PZ 18, 22).

1465-76 Andrzej Rokitnicki, także z → Przecławka [syn Mroczka, brat Stanisława]: 1465 tenże toczy proces z Bodzętą Pałuką z Kiekrza (PZ 18, 86v); 1466 tenże otrzymuje od swej ż. Małgorzaty 1/3 sumy 150 grz. jej posagu zapisanego na Przecławku i Łagiewnikach (PG 6, 220); 1476 tenże z Przecławka zapisuje swej ż. Ofce po 100 kóp gr posagu i wiana na 1/2 Przecławka i na sumie 200 zł, jaką ma zapisaną na król. wsi Łagiewniki [k. Poznania] (PG 9, 63v).

1465-1505 Tomasz Rokitnicki7Jako ss. Mroczka poświadczeni są też Andrzej Przecławski i Stan. Przecławski vel Przyborowski (→ Przecławek, → Przyborowo). Zarówno Tomasz, jak i jego brat Wojciech nazywali dzieci Andrzeja Przecławskiego swymi rodz. bratankami. Ani Andrzej, ani Stanisław nie występują jednak we wspólnej transakcji braci Tomasza w 1469. O Stanisławie wiadomo zaś, że już w 1450 ojciec wydzielił mu dobra po matce (PG 4, 93v, → Przecławek). Wszystko wskazuje zatem, że Stanisław i Andrzej pochodzili z pierwszej, zaś Tomasz, Jan, Mikołaj, Wojciech i Mroczek z drugiej żony Mroczka syn Mroczka, 1495-96 wicewda, 1499 wicepodkom. w Poznaniu (GUrz. nr C 970, 1050), 1505 sędzia grodzki pozn. (PG 65, 63): 1465 tenże z braćmi Janem, Mikołajem, Wojciechem i Mroczkiem, ss. zm. Mroczka (PZ 18, 107v); 1465 tenże z bratem Janem toczy proces z Janem, Dobrogostem i Maciejem z Kąsinowa (PZ 18, 108v); 1469 tenże wraz ze wspomn. braćmi (w towarzystwie stryja Dobrogosta Myszkowskiego i wuja Zygmunta Zajączkowskiego) sprzedają z zastrz. pr. odkupu Stan. Wydzierzewskiemu [z Wydzierzewic, obecnie Wydzierżawice] swą cz. Strzeszynka za 150 grz. (PG 8, 22v); 1473 tenże otrzymuje od braci Jana i Mroczka w działach cz. R. (PG 8, 167v); 1473 tenże zapisuje swej ż. Małgorzacie po 100 kóp gr posagu i wiana na 1/2 swych dóbr w R. z 1/2 dworu, 1/2 zapustu zw. Chomyna [Choinyna?] i 1/2 posagu, jaki wziął z [pierwszą?] żoną (PG 7, 375, dawniej k. 209); 1474 tenże występuje jako stryj Macieja, Jana, Andrzeja i Jana z Wargowa8W 1502 Tomasz wystąpił jako stryj Katarzyny ż. Andrzeja Wargowskiego, Doroty ż. Wojc. Bylińskiego i Małgorzaty ż. Stan. Kaczlińskiego, które sprzedawały dobra po swej matce w Górce w pow. pozn. (PG 12, 183v) (PG 9, 15v); 1491 tenże daje swym rodz. bratankom Janowi, Wincentemu i Jerzemu z Przecławka swą cz. R., a otrzymuje w zamian 1/4 Drogocina i 100 grz. (PG 10, 154; PZ 22, 38); 1493 temuż winni są Piotr i Jan z Sokolnik [których?] 30 grz. długu (PZ 22, 130v); 1496 tenże Rokitnicki dz. w R. prezentuje Jana Przyborowskiego pleb. w Cerekwicy na plebana kościoła Ś. Małgorzaty na Śródce pod Poznaniem9O pr. patronatu nad tym kościołem toczył się spór z udziałem licznych osób, → Rzeszotarzewo (ACC 73, 120v); 1504 tenże występuje jako wuj Doroty ż. Dobrogosta Dąbrowskiego (PZ 23, 79), a 1505 jako stryj Olechny ż. Jana Krzyżankowskiego, Barbary Góreckiej ż. Jana Spławskiego i Doroty Łukowskiej ż. Mik. Młyńskiego (PG 13 k. 31, 57; PG 65, 44v).

1465-73 Jan i Mroczek Rokitniccy ss. Mroczka → wyżej.

1465-77 Mik. Rokitnicki, z R., syn Mroczka: 1465-69 tenże → wyżej; 1472-77 tenże → p. 6.

1465-1505 Wojc. Rokitnicki syn Mroczka: 1465-69 tenże → wyżej; 1476 tenże → p. 6; 1505 tenże → niżej.

1491-1510 Jan, 1491-1502 Wincenty i 1491-1515 Jerzy Przecławscy, z → Przecławka [ss. Andrzeja]: 1491 ciż bratankowie Tomasza Rokitnickiego → wyżej; 1502 tenże Wincenty sprzedaje z zastrz. pr. odkupu tymże Janowi i Jerzemu dobra, jakie winny mu przypaść z działów z nimi w R., Knyszynie, Łagiewnikach i Drogocinie oraz cz. Wargowa za 800 fl. (PG 12, 188v); 1505 ciż Jan burgr. pozn., Jerzy i Wincenty rodz. bratankowie (nepotes) Wojc. Rokitnickiego otrzymują od niego cz. w R. (PG 13, 57v); 1505 ciż Jan, Jerzy i Wincenty winni są stryjowi Wojciechowi 50 grz. za kupione od niego dobra w R. (PG 65 k. 69v, 70); 1507 tenże Jan burgr. pozn. zapisuje swej ż. Katarzynie c. Bieniaka Zajączkowskiego po 100 grz. posagu i wiana na 1/2 dóbr nal. mu z działów z braćmi w Przecławku, R., Łagiewnikach, Drogocinie, Knyszynie i Wargowie (PG 13, 101); 1510 działy tychże Jana i Jerzego: Jan dostaje Knyszyn, Drogocin oraz części Wargowa i Łagiewnik, a Jerzy R., Przecławek i cz. Łagiewnik (PG 66, 268); 1515 tenże Jerzy Przecławski dz. w R. (PZ 28, 177).

1502 Eufemia ż. Mścicha Ludomskiego kwituje swych braci Mikołaja i Jana z Chraplewa z dóbr po ojcu w Chraplewie i z oprawy matki Katarzyny z R., jaką miała zapisaną na Chraplewie (PG 62, 233; → Ludomy, przyp. 8).

1532-37 Kat. Rokitnicka → p. 6.

1538-70 Prokop Przecławski [syn Jerzego]: 1538 tenże zapisuje swej ż. Katarzynie c. Wojc. Mrowińskiego po 200 grz. posagu i wiana na 1/2 części Przecławka, R., Wronczyna, Krzyślic [pow. gnieźn., dziś Krześlice] i Bednar, nal. mu z działów z braćmi Walentym, Piotrem, Marcinem i Maciejem (PG 17, 181v); 1550 tenże dz. 1/2 R. (PG 93, 5v); 1550 tenże zapisuje swej ż. Katarzynie c. Wojc. Modrzewskiego [czyli Mrowińskiego] po 600 grz. posagu i wiana na 1/2 Przecławka i 1/2 swej cz. R. (PG 18, 549v); 1565 tenże zapisuje swej ż. Annie Bukowieckiej po 350 zł posagu i wiana na 1/2 dóbr w Przecławku i R. (PG 20, 399v); 1570 tenże sprzedaje swą cz. R. swemu bratu Marcinowi za 2500 zł (PG 21, 132v).

1560 Marcin Przecławski dz. w R. [syn Jerzego] → p. 2; 1563, 1577, 1580 tenże → niżej; 1570 tenże → wyżej; 1576 tenże zapisuje swej ż. Jadwidze c. Wojc. Sepieńskiego po 2000 zł posagu i wiana na R. (PG 21, 678v); 1588 Marcin syn zm. Marcina z R. (PG 152, 390v).

1469 wieś R. zalega z podatkami król. (PG 57, 32v); 1508 pobór od 9 ł. i wiatraka; karczma ma wolniznę, mł. opust. (ASK I 3, 5); 1510 pobór od 7 ł. (ASK I 3, 250); 1535 pobór od 1 ł. (ASK I 5, 140); 1563 pobór z cz. Marcina Przecławskiego od 8 ł. i karczmy [oraz z in. cz.] od 5 ł. (ASK I 5, 218v); 1577 płatnik poboru Marcin Przecławski (ASK I 5, 669); 1580 pobór płaci Marcin Przecławski od 11 ł., 6 gr od 1 zagr., od 1 kowala, od 2 zagr. po 4 gr, od 1/2 karczmy dor. (ŹD 9).

1400 Jan, Mikołaj i Wojciech kmiecie z R. toczą proces z Domastryjem, który zabrał im nieprawnie 10 grz. (KP nr 104, → wyżej); 1423 Mac. Glosna, Marcin Kot, Stan. Dębosz, Miklasz, Michał Pączek kmiecie (laici) z R. → p. 5; 1431 Mik. Śrenski z R. kmieć Mroczka [z R.] (SBP s. 193 nr 539).

4. 1387 sołtys z R. wraz z sołtysem ze Starzyn mają otrzymać od podstolego pozn. [Stefana z Trląga?10Urząd podstolego mylono często ze stolnikiem (był nim wtedy Gerward ze Słomowa), cześnikiem (nie znany) lub podczaszym (Mroczek z Kleszczewa)] pierwszy 50 grz., a drugi 12 grz. (Lek. 1 nr 96).

5. 1423 kmiecie z R. [imiona → p. 3] winni są [Mikołajowi z Górki] kanclerzowi pozn. 5 grz. bez 1 wiard. za kupioną dzies. z R. (AC 2 nr 1844); 1423 (kop. 1488/92) dzies. snop. z R. nal. do uposażenia prebendy kanonickiej w kap. pozn. (LBP 38); 1510 dzies. snop. z R. nal. do uposażenia prebendy kan. Joba Roszkowskiego [fundi „Rokietnica”] (LBP s. 37, 93; LutKap s. 78, 209).

6. Studenci w Krakowie11Nie mamy natomiast pewności, skąd pochodzili inni studenci piszący się z Rokietnicy (w Polsce istnieją też inne miejscowości o takiej nazwie): 1438 Paweł syn Jarosława, 1473 Jerzy syn Stanisława, 1501 Piotr syn Stanisława (AS 1 s. 93, 214; AS 2, 69). Pewne wydaje się tylko, że nie należy z naszą R. wiązać szl. Macieja syna Pakosza 1455 studenta, a 1459 bakałarza (KProm. nr 59/23): 1472 Mikołaj syn Mroczka z R. (AS 1, 207), 1477 bakałarz (KProm. nr 77/31); 1476 Wojciech syn Mroczysława [Mroczka] z R. (AS 1, 227).

1532-37 Kat. Rokitnicka ksieni klasztoru klarysek w Gnieźnie (GZ 14, 22; GZ 15, 34).

8. Cmentarzysko szkieletowe z X-XI w. (?), odkryte przy drodze z R. do dworca kolejowego; resztki niedatowanych pali (mostowych?) znalezione w torfowisku (Hensel 5, 411-412).

1 Skądinąd znane są tylko cc. Mikołaja (PSB 21, 147).

2 Być może chodzi tu jednak o Rokitnicę k. Świebo dzina leżąca na Śląsku, ale w diec. pozn., posiadłość klasztoru cysterek w Trzebnicy (Now. 2, 488); Suczkowie pochodzili bowiem z tej właśnie okolicy (→ Niesłusz, Uwaga).

3 W hasłach → Przecławek i → Przecławie uznaliśmy go za tożsamego z synem Mroczka występującym (w → Przyborowie) aż do 1476. W istocie wiadomości o synu Mroczka (a bracie Andrzeja) zaczynają się dopiero od 1450, a wcześniejsze przekazy dotyczą z pewnością innego Stanisława, należącego jeszcze do poprzedniego pokolenia. Ponieważ ten starszy Stanisław (występujący 1422-25 w R., a 1432-47 w Przecławiu i w Przyborowie) był herbu Czasza (Wp. 9 nr 1289), który nosili później potomkowie Mroczka, musiał być jego bliskim krewnym.

4 Może tu chodzić o cc. Mikołaja z Bytynia, który posiadał → Nieczajnę, a którego ż. procesowała się o R.

5 Mroczek należał do rodu Czaszów (→ Przecławek), acz imię to jest typowe dla Grzymałów, którzy w istocie posiadali wcześniej → Przecławek. Dobra te nabył więc najpewniej już ojciec Mroczka (zapewne Andrzej), poprzez żonę z rodu Grzymałów. Z kolei Grzymałowie pojawili się w Przecławku najpewniej w drodze małżeństwa z dziedziczką tych dóbr z rodu Nałęczów (→ Przecławek, przyp. 1).

6 Mroczek świadczył w procesie między Wyszomirem z Bucza a Tomisławem Kluczewskim, co sugerowałoby możliwość wiązania go z zaginioną → Rokitnicą leżącą przypuszczalnie obok Kluczewa. Kontekst in. zapisek dot. Mroczka, pokazuje jednak wyraźnie, że pochodził z R. pod Poznaniem.

7 Jako ss. Mroczka poświadczeni są też Andrzej Przecławski i Stan. Przecławski vel Przyborowski (→ Przecławek, → Przyborowo). Zarówno Tomasz, jak i jego brat Wojciech nazywali dzieci Andrzeja Przecławskiego swymi rodz. bratankami. Ani Andrzej, ani Stanisław nie występują jednak we wspólnej transakcji braci Tomasza w 1469. O Stanisławie wiadomo zaś, że już w 1450 ojciec wydzielił mu dobra po matce (PG 4, 93v, → Przecławek). Wszystko wskazuje zatem, że Stanisław i Andrzej pochodzili z pierwszej, zaś Tomasz, Jan, Mikołaj, Wojciech i Mroczek z drugiej żony Mroczka.

8 W 1502 Tomasz wystąpił jako stryj Katarzyny ż. Andrzeja Wargowskiego, Doroty ż. Wojc. Bylińskiego i Małgorzaty ż. Stan. Kaczlińskiego, które sprzedawały dobra po swej matce w Górce w pow. pozn. (PG 12, 183v).

9 O pr. patronatu nad tym kościołem toczył się spór z udziałem licznych osób, → Rzeszotarzewo.

10 Urząd podstolego mylono często ze stolnikiem (był nim wtedy Gerward ze Słomowa), cześnikiem (nie znany) lub podczaszym (Mroczek z Kleszczewa).

11 Nie mamy natomiast pewności, skąd pochodzili inni studenci piszący się z Rokietnicy (w Polsce istnieją też inne miejscowości o takiej nazwie): 1438 Paweł syn Jarosława, 1473 Jerzy syn Stanisława, 1501 Piotr syn Stanisława (AS 1 s. 93, 214; AS 2, 69). Pewne wydaje się tylko, że nie należy z naszą R. wiązać szl. Macieja syna Pakosza 1455 studenta, a 1459 bakałarza (KProm. nr 59/23).