(→ Uwaga 1) 1386 or. Roswarowo (Lek. 1 nr 42, 84), 1387 Roswarouo, Roswarovo (Lek. 1 nr 257, 258), 1391 Roszwarowo, Rosfarouo, [nazwisko:] Roszwarofski (WR 1 nr 100, 261), 1391 [nazwisko:] Roswarefski (WR 1 nr 101, 120), 1393 Rozworow[o] (WR 1 nr 176), 1397 [nazwisko:] Roswaroski (WR 1 nr 356), 1419 kop. 1601-02 Roztworow[o] (Wp. 5 nr 307), 1420 Rosfarowo (AC 2 nr 967), 1423 kop. 1488/92 Rosswarowo (LBP 38), 1428 Rozwarowo (PZ 10, 137v-138), 1430 Rosuarowo (PZ 11, 73), 1435 kop. XV w. Rosszwalowo! (Wp. 10 nr 1381), 1438 [nazwisko:] Rostworowski (PZ 14, 59v), 1440 [nazwisko:] Roszvarowski (PZ 14, 73v), 1447 [nazwisko:] Roszpharowsky! (PZ 16, 21), 1500 Rosffvarow (BJ rps 258 s. 437; w AS 2, 57, błędna lekcja: Rosffarow), 1514 Rosparouo! (AS 2, 152), 1519 [nazwisko:] Roschwarowski (PG 15, 451), 1563 Rossworowo (ASK I 5, 240v), 1566 Rosfforowo (PG 100, 45v), 1574 Rostarowo! (PG 21, 491v), 1602 Rostworowo (WsG 27, 164v), obecnie Rostworowo, 13 km na S od Obornik.

1. 1508 n. pow. pozn., par. Żydowo (ASK I 3, 24v).

2. 1386, 1393 spory o rozgraniczenie R. i Nieczajny → p. 3: Mik. Żydowski; 1402 Dziersław z R. dowodzi w sporze z Iwanem z Soboty, że jego parobkowie rąbali [drzewa] na terenie wspólnym między R. a Sobotą, a nie w dziale nal. do Iwana (WR 1 nr 541; KP nr 1008).

3. Własn. szlach. 1386-1611 (-1629?) Rozwarowscy dziedzice w R., h. Nałęcz:

1386-93 (zm. 1419) Mikołaj¹W hasłach → Lubicz, p. 3 i → Przetoczno, p. 3, pomyłkowo piszemy pod 1420 o Mikołaju z Żydowa (który zm. w 1419), zamiast o jego synu (kan. pozn.) Niemierzy z Żydowa (por. PZ 6, 40) Żydowski, Rozwarowski (Roszwarofski), Psarski, dz. w Żydowie do 1419, R., → Psarskim [k. Pniew], → Krobielewie i w → Koźlu, zarządca wsi Łężce Małe²W l. 1419-23 plebanem w → Biezdrowie był Niemierza. Może ident. z Niemierzą z Żydowa kan. pozn. (synem naszego Mikołaja), wymienianym w znanych nam źródłach w l. 1411-22 (ACC 3 k. 34v, 91v; PZ 6, 40; WR 1 nr 991; AC 1 nr 1466; Kor.Prał. 4, 520; por. WR 1 nr 995) [własn. parafii w Biezdrowie] 1417-18, posiadacz sołectwa w → Białokoszu a. 1419, zastępca starosty gen. wlkp. Tomka z Węgleszyna 1402 (30 VII; KP nr 1015; nie został uwzględniony w GUrz.), burgr. pozn. 1409 (29 X) [zapewne tylko wiceburgr., jako taki potwierdzony też 9 II 1412] (GUrz. nr C 908) i wicewda pozn. [z ramienia Sędziwoja Ostroroga wdy pozn.] 1414 (23 I; GUrz. nr C 948), kaszt. santocki 1415-19 (UDR I/1, 161), syn Niemierzy z Żydowa, brat Dziersława, ojciec m. in. Niemierzy z Żydowa [o nim → przyp. 2] (PZ 3 k. 105v, 166v; PZ 4 k. 37v, 90v; PZ 5, 132; PG 64, 130v): 1386 tenże Mikołaj³W haśle → Nieczajna, p. 3, pomyłkowo piszemy o braciach Niemierzy i Dziersławie, zamiast o wymienionych w cytowanym źródle Mikołaju i Dziersławie i [jego brat] Dzierżek dziedzice w Żydowie oraz ich [nie wymienieni z imienia] bracia, ss. zm. Niemierzy, w sporze z Mikołajem [z Bytynia kaszt.] starogr., jego ż. [Katarzyną] i ich ss. oraz z in. dziedzicami → Nieczajny o rozgraniczenie R. i Nieczajny; w sądzie zastępuje braci Sędziwój Psarski ich [stryj i] opiekun (provisor; Lek. 1 nr 42, 84); 1386 wspomn. Sędziwój Psarski ma zapłacić za swych bratanków [tegoż Mikołaja i Dziersława] 4 grz. bez 8 gr Piotrowi Lanpracht [mieszcz. pozn.; o nim → Psarskie k. Pniew, przyp. 2] (Lek. 1 nr 34); 1386 tenże z bratem Dzierżkiem, dziedzice w Żydowie, ss. zm. Niemierzy, w sporze z Piotrem Ditmarem Jaworskim kramarzem i mieszcz pozn. [o nim → Jawory, Uwaga] (Lek. 1 nr 76); 1391-93 tenże śwd. (WR 1 nr 100, 298; Lek. 1 nr 979, 1560b); 1393 tenże Mik. Żydowski w sporze ze [wspomn. Katarzyną ż. Mikołaja kaszt.] starogr. o kopce, które usypał przed 3 laty między R. a Nieczajną (WR 1 nr 176; Lek. 1 nr 1549); 1402 tenże Mik. Żydowski w imieniu swej żony i swych braci toczy proces z Dobiesławem Kwileckim o 1/4 Krobielewa i in. dziedziny (KP nr 854); 1403 tenże Mik. Żydowski → niżej; 1406 temuż Mikołajowi z Żydowa sąd przysądza → Lubikowo (KP nr 2771, 2798); 1418 tenże Mik. Żydowski przedkłada w sądzie dok. nabycia → Koźla (PZ 5, 80); 1419 tenże zm. (po 17 I a przed 30 VII; UDR I/1, 161); 1430 szl. Więcka (Wanczka) wd. po [tymże? czy po jego stryju?] Mikołaju z → Psarskiego (ACC 13, 36).

1386-1447 Dziersław (Dzierżek) Żydowski, Rozwarowski (Rozwarowski, Roswarowski, Roszvarowski, Rostworowski, Roszpharowski), h. Nałęcz, dz. w Żydowie, R., Zajączkowie, → Glinnie, → Ruminie, → Młyniewie, → Orlu Małym, zapewne też w → Jankowicach [→ przyp. 8], asesor sąd. w Poznaniu 1423-25 (MHP s. 330, 331; Wp. 5 nr 413), rycerz pasowany (stren.) 1435-37 (PG 1 k. 108v, 129), syn Niemierzy z Żydowa, brat Mikołaja, ojciec Bieniaka, Piotra, Pawła [oraz Ofki, o niej → niżej: Piotr, pod 1452] i Katarzyny [o niej → niżej: pod 1428] (PG 2, 119; PZ 5, 59; PZ 7, 6v; PZ 14, 59v; KP nr 1786; WR 1 nr 872; AC 2 nr 967; SBP s. 216 nr 601; RH 9, 1933, 114-115): 1386 tenże → wyżej; 1402 tenże → p. 2; 1403 tenże i in. poręczają za Pietrasza Wilka z → Lubosiny oraz za Drogomira z Pożarowa (KP nr 1342, 1443); 1403 tenże i jego brat Mik. Żydowski pozywają Andrzeja z Zajączkowa o 20 grz. i tyleż czynszu; ciż mają być wwiązani w czynsz roczny 3 grz. z Zajączkowa od sumy głównej 31 grz. (KP nr 1378, 1479); 1404 tenże Dziersław Żydowski oraz jego zachodźca Jan Mosiński odpierają roszczenia Tomisława Grąbiewskiego do → Młyniewa (KoścZ 2, 91v-92); 1407 temuż ręczy Borek z Grodziska [Wlkp.] za Tomisława Grąbiewskiego i zobowiązuje się uwolnić Młyniewo od roszczeń osób trzecich z wyjątkiem roszczeń Wojc. Lulińskiego i Jodoka Suczki z Wojnowic [k. Buku] (PZ 3, 5v); 1410 tenże pozwany przez Dzierżkę z Płaczkowa o 60 grz. (PZ 3, 131); 1412-13 tenże daje Iwanowi i Mikołajowi Sobockim [z Soboty k. Poznania] po 25 grz. w koniach i pieniądzach (WR 1 nr 801, 889);

1414-35 tenże Dziersław występuje w sądzie w różnych sprawach z rodziną swej żony: 1414 tenże w sporze z [prawdop. swą teściową] Kat. Zwanowską⁴Kat. Zwanowska (zw. też Ludomską, Uzarzewską) była c. Sędziwoja z Tomiszewa (pow. kcyn., obecnie Toniszewo) i Katarzyny c. wojewody kal. Beniamina z Kołdrębia i Uzarzewa (wsie k. Swarzędza). Por. BieniakKrąg s. 104 n. (o niej też → przyp. 5). Jej pierwszym mężem był Dobrogost z → Ludom i → Dąbrówki Ludomskiej, który zm. w 1397-98, a drugim Marcin ze Zwanowa (pow. gnieźn., obecnie Dzwonowo). Najprawdopodobniej z nieznaną z imienia córką Katarzyny i Dobrogosta ożenił się nasz Dziersław z R., tocząc potem spory (wraz ze swymi ss. Piotrem, Pawłem i Bieniakiem) o dobra Katarzyny (po jej ojcu), tj. Uzarzewo i Święcino (k. Swarzędza, obecnie Święcinek). Siostrami Katarzyny były: Święchna (Świętosława) 1^o v. Jan Gryżyński, 2^o v. Piotr Jarogniewski (o niej też → niżej: przyp. 5); Wichna ż. Wawrz. Będlewskiego; Bieniaszka ż. Mik. Lubiatowskiego; Anna ż. Jana Pasikonia Włościejewskiego oraz Zbychna (SHG). Ta ostatnia występowała w l. 1412-36 jako ż. Winc. Choryńskiego (z → Choryni), a w l. 1412-23 zw. była Zbychną Brodzką z → Brodów (WR 1 nr 1131; WR 3 nr 604; PZ 7, 12v). Zbychna była wd. po NN z Brodów (tak przyjęliśmy w haśle → Ludomy, przyp. 5). Może c. Zbychny (z pierwszego małżeństwa?) jest występująca w 1446 Zbychna ż. Mikołaja z → Rąbinia, która dowodzi, że nie zgodziła się (zmowila) dać temuż Dziersławowi swej ojcowizny [tj. wsi Uzarzewo i Święcino, obecnie Święcinek, obie wsie k. Swarzędza] (WR 1 nr 698); 1424 tenże zawiera ugodę z [prawdop. swym szwagrem] Dobrogostem [synem Dobrogosta] z Dąbrówki [Ludomskiej i z Ludom]; Dobrogost zeznaje, że jego zm. brat Wojciech [z Ludom] był winien 45 grz. gr pras. temuż Dziersławowi, więc zastawia mu cz. [?] Ludom na tak długo, aż dług nie zostanie spłacony (PZ 7, 154); 1428 tenże pozywa Dobroszkę ż. Jana Łowęckiego i [jej siostrę] Dorotę⁵Dorota i Dobroszka mogły być cc. Katarzyny lub Święchny, które w 1412 otrzymały w dziale dóbr z pozostałymi siostrami (o nich → przyp. 4) Święcino wraz z Rajskiem (wzgórze k. Uzarzewa na którym znajdował się kościół Ś. Katarzyny – filialny kościoła par. w Uzarzewie) oraz Uzarzewo (PZ 3, 203v). Ponieważ Święchna żyła co najmniej do 1449 (→ Gryżyna, p. 3F), a Katarzyna występuje po raz ostatni w znanych źródłach w 1428 (PZ 10 k. 11, 28v; → Ludomy, p. 3), Dorota i Dobroszka mogły być cc. tej ostatniej. Domysł ten potwierdza zapiska z 1443, w której Dobrogost z Ludom (syn Kat. Uzarzewskiej) oraz Dobroszka występują jako rodzeństwo Doroty mniszki z Owieńsk (PZ 14, 176; → p. 3: Bieniak). Na podstawie tego źródła Dorota ta nazwana została w haśle → Owieńska – opactwo (p. 6Da) siostrą nie tylko Dobrogosta Ludomskiego i Dobroszki ż. Jana Łowęckiego, ale też – nieściśle – siostrą Bieniaka Rozwarowskiego mniszkę [cyst.] w Owieńskach z ich dóbr po matce w Uzarzewie i Święcinie; tenże występuje w imieniu swych ss. Bieniaka, Pawła i Piotra (PZ 10, 69v-70); 1428 tenże ręczy za swą c. Katarzynę, że uzna ona wyrok w sporze o majątek po jej matce, jaki toczą jej bracia Bieniak, Piotr i Paweł ze [swym wujem?] Dobrogostem z Ludom; Ludomski zeznaje, że ss. tegoż Dziersława mają po swej matce pr. do 1/5 z połowy wsi Uzarzewo i Święcino (PZ 10 k. 134, 137v, 138); 1430 tenże wwiązany w części Uzarzewa i Święcina na sumę 30 grz.; połowy tych wsi tenże kupuje od Święchny⁶O Święchnie → przyp. 4 i 5 Gryżyńskiej (PZ 11, 73); 1435 tenże daje Janowi i Mikołajowi braciom z Granowa 1/2 Wargowa [k. Obornik] oraz swe pr. bliższości tamże po Mik. Dzięciole⁷Mik. Dzięcioł pochodził z Gniewniewic (dziś Gniewniewice Folwarczne) w ziemi rawskiej (Mazowsze), a w Wlkp. występował w l. 1417-46, niekiedy z przydomkiem Mazowita (K 2, 187). W 1424 kupił sołectwo w Gorzewie i jest tam notowany do 1434 (→ Gorzewo, p. 4 i przyp. 7). W 1427 przebywał w Kiebłowie (→ Kiebłowo miasto i dobra), w l. 1434-35 w Wargowie (PG 1, 108v; AR nr 9), a w 1435 w → Połajewie i Sierakówku k. Czarnkowa (PG 1, 67v). Jego (nieznana z imienia) żona pochodziła z → Ludom (PZ 7, 16v) i była prawdop. córką Kat. Uzarzewskiej i jej pierwszego męża Dobrogosta z Ludom (→ przyp. 4 oraz → Ludomy, przyp. 3) (PG 1, 108v);

1419-47 tenże Dziersław dz. w → Ruminie (Wp. 5 nr 307; PZ 14, 7v; PZ 16, 48); 1421 tenże toczy proces z Maszkiem z → Nieczajny i Zielątkowa [k. Obornik] (WR 1 nr 1093); 1422 tenże pozywa Dobrogosta z Kolna, który powołuje się na dok. król. i nie chce odpowiadać na pozew oraz w sprawie pieniędzy z Kamionny (PZ 7, 35); 1423 [prawdop. tenże] Rozwarowski⁸Prawdop. chodzi o naszego Dziersława, gdyż w 1448 jego syn Paweł otrzymał w dziale dóbr z braćmi m. in. Jankowice (PZ 16, 157v-158; → niżej: p. 3: Paweł) dowodzi, że wziął [zajął w szkodzie] 2 konie Macieja z Tarnowa [Podgórnego] w swoim zapuście w Jankowicach, a nie w kapitulnej dziedzinie [zapewne w Tarnowie, wówczas własn. bpów pozn.] (WR 1 nr 1159); 1424 Fema ż. Wawrz. Jeża z Sadów [i z Morawska oraz Nowego Dworu k. Poznania] zobowiązuje się dać temuż Dziersławowi oraz Wojciechowi z Glinna oprawę swego posagu i wiana zapisaną na Morawsku (PZ 7, 154); 1424 tenże w sporze z Sędziwojem z Grzebieniska i Gardziną z Brzozy (PZ 7, 141v); 1425 tenże w sporze z Dorotą i jej synem Mikołajem z Lusówka (PZ 8, 49); 1431-38 tenże śwd. na dokumentach starostów gen. wlkp. (Wp. 9 nr 1266; Wp. 10 nr 1381; Wp. 5 nr 614); 1440 tenże śwd. czynności Andrzeja z Bnina bpa pozn. (AE Ia k. 31v, 34); 1442 tenże śwd. na dok. Andrzeja [z Bnina] bpa pozn. (Wp. 5 nr 695); 1432 tenże → p. 6; 1433 tenże pozywa Winc. [Zajączkowskiego] z Sierosławia o szkodę 3 1/2 grz., ponieważ Wincenty nie uwolnił od roszczeń osób trzecich Orla [Małego] i 1/2 Zajączkowa (WR 1 nr 1426); 1433 tenże w sporze z Piotrem Obrzyckim (WR 1 nr 1425); 1434 tenże toczy proces z Beatą i Katarzyną cc. Wawrz. Jeża [cd. procesu z 1424?, → wyżej] (PZ 12, 250); 1434 temuż odstępuje Dobrogost Psarski połowy grobli i strugi → Kociana [→ Psarskie Jezioro] (PZ 12, 135v); 1435, 1447 tenże toczy procesy z Piotrem Skórą z Gaju [Wielkiego i Kiączyna] o młyn we wsi → Kiączyn [na rz. Głównej, obecnie Sama] (WR 1 nr 1453; PZ 16 k. 21, 48 – K 2, 293, na podstawie tego źródła błędnie pod 1448, zamiast 1447); 1437 tenże kupuje od Wincentego z Nojewa i jego ż. Małgorzaty części młynów Janków Młyn i → Olszewiec w → Kikowie oraz pr. do 6 grz. czynszu rocznego z Nojewa z zastrz. pr. wykupu za 100 grz.; Bieniak, w imieniu swoim i swego ojca, tegoż Dzierżka, zapisuje parafii w Zajączkowie wspomn. 6 grz. czynszu rocznego z Nojewa; pleban ma za to odprawiać co tydzień msze o NMP w soboty i poniedziałki za zmarłych [Rozwarowskich] (PG 1, 129; ACC 21, 51v; ACC 38, 164v; Now. 2, 464); 1438 tenże w sporze ze wspomn. Winc. Nojewskim dowodzi, że nie zniszczył starego kopca [gran.] i nie usypał nowego [ze szkodą dla Nojewa] między Zajączkowem a Nojewem (WR 1 nr 1597); 1440 tenże w sporze z opatką z Owieńsk [Krystyną, była ona prawdop. siostrą Małgorzaty c. Winc. Szamotulskiego; → Owieńska – opactwo, przyp. 12 i → niżej: pod 1445] (PZ 14, 73v); 1440 tenże jako dz. Zajączkowa toczy proces z Zygmuntem z Psarskiego o gran. między obu wsiami [→ Psarskie Jezioro] (PZ 14, 61v); 1442 tenże dowodzi, wbrew roszczeniom Winc. Nojewskiego, że prace przy grobli wykonał na gruncie wsi Zajączkowo, k. tamtejszego młyna (WR 1 nr 1605); 1445 tenże pozywa ze wsi Radzyny, Baworowo, Popówko [k. Szamotuł] i Piotrkowo Małgorzatę c. zm. Wincentego z Szamotuł kaszt. międz., a ż. Wacława ks. raciborskiego, która nie staje na termin [→ wyżej: pod 1440] (PZ 15, 75); 1447 tenże kupuje od Dziersława z Glinna wieś Glinno za 1000 grz., Anna ż. Dziersława z Glinna kasuje swą oprawę na tej wsi (PG 2, 184v).

1387-92 Bronisz⁹Nie wiemy, czy można go identyfikować z Broniszem z pobliskiego Wargowa 1402-05 (SHG), z Broniszem z → Kowalewa (też k. Obornik) 1399-1418 lub z Broniszem z → Buszewa 1427 i → Pierwoszewa 1437-45; por. też rycerz Bronisz z → Objezierza 1339 z R.: 1387-91 tenże śwd. (WR 1 nr 29, 118; Lek. 1 nr 257, 998, 1079 – tutaj zapewne tenże Bronisz śwd. wraz ze swym bratem stryj. Wojc. Rozwarowskim); 1392 tenże i jego bracia stryj. z R. przegrywają proces z Wincencją z → Krzyszkowa i jej ss. Jakuszem, Mikołajem, Świętosławem i in. o dziedzinę Krzyszkowo (Lek. 1 nr 1190).

1387-98 Wojc. Rozwarowski (Roswarowski, Roswarofski, Roszwarofski, Roswarefski, Roswaroski), śwd. (WR 1 nr 101, 120, 126, 159, 172, 261, 291, 310, 356, 381; Lek. 1 nr 258, 980, 1000, 1047, 1066, 1079 – tutaj śwd. wraz ze swym bratem stryj. Broniszem, nr 1490, 1545, 2162, 2575, 2648).

1388 Iwo¹⁰Nie wiemy, czy Iwona można zaliczyć do Rozwarowskich h. Nałęcz. K 5, 252 i KR 5, 16, zwraca uwagę, że imię to wskazuje, że w R. siedzieli Wieniawici, podobnie jak w sąsiedniej Sobocie (Iwan z Soboty 1399-1408, Wieniawita: KP nr 2481, wicesędzia w Poznaniu 1406-08: GUrz. nr C 975). W 1386 Iwan z Soboty toczył spór z Niemierzą z Żydowa o dziedzinę Żydowo (Lek. 1 nr 8). Wiemy jednak, że w sąsiedztwie mieszkali też Jeleńczycy: w l. 1386-1405 dz. w → Komorowie (k. Szamotuł) był Iwan Komorowski h. Poturgi (czyli Jeleń; MHP nr 70; KP nr 2481) z R. [Rozwarowski?] wspomn. jako zm.: Dobrogost [Nowodworski] bp pozn. wraz z [Bartoszem Wezenborgiem z Odolanowa] wdą [pozn.] i [Krzesławem z Chodowa] starostą gen. wlkp. postanawiają, że Wichna wd. po Iwonie z R. nie będzie odpowiadać za długi swego zm. męża ze swego wiana (dotalicium) [zapisanego na R.?] (Lek. 1 nr 391).

1391 Piotr z R. w sporze z Andrzejem kmieciem z Rzeszotarzewa dowodzi, że nie zabrał Andrzejowi bydła wartości 10 grz. (WR 1 nr 100; Lek. 1 nr 979).

1424 Małgorzata [pani wienna?] z R., Fema ż. Kuźmy z Roszkowa [k. Skoków, pow. gnieźn.] i Przechna wd. po Janie z Boguniewa [cc. Siechny z Roszkowa] oraz dzieci zm. Anny z Brzozogaju [pow. gnieźn.] w sporze z Mikołajem z Głęboczka¹¹W l. 1406-07 Boguchwał (Bogufał) z → Głęboczka toczył procesy z Siechną z Roszkowa: w 1406 o 100 grz., o dziedziny Zielonka (k. Murowanej Gośliny) i Wierzchowiska (k. Zielonki, obecnie nie istnieją); o tej ostatniej wsi Siechna zeznała, że nie ona ma do niej pr., lecz jej dzieci (KP nr 2715, 2736). W 1407 wspomn. Siechna wraz z cc. Małgorzatą, Femą (w haśle → Głęboczek, p. 3, błędnie piszemy Siechna, zamiast Fema) i Przechną wygrały proces o obie wymienione dziedziny, choć cz. Wierzchowiska przyznano Boguchwałowi (PZ 3, 7v) archid. pozn. o dziedzinę Szkółki [k. Janowca Wlkp., pow. gnieźn.] (PZ 7, 138v).

1428-48 Bieniak Rozwarowski (Rozwarowski, Roswarowski), Zajączkowski, dz. w R., Zajączkowie, → Młyniewie, → Dąbrówce Ludomskiej, → Jankowicach, → Ruminie, → Bądlinie, → Orlu Małym (do 1467), → Glinnie, → Lulinie, → Lulinku i → Koźlu, asesor sąd. w Poznaniu ok. 1446 (PG 2, 202), syn Dziersława, brat Piotra, Pawła, Katarzyny [i Ofki], ojciec [z pierwszej ż. Przechny] Anny, Małgorzaty, Elżbiety, Katarzyny i Doroty z Zajączkowa (Katarzyna i Dorota też z → Glinna) oraz [z drugiej żony] Katarzyny: 1428, 1437 tenże → wyżej: Dziersław; 1428-29 tenże oraz [jego bracia] Piotr i Paweł w sporze z [prawdop. swym wujem] Dobrogostem z → Ludom (WR 1 nr 1289, 1505, por. nr 1314; → wyżej: Dziersław, pod 1428 i → niżej: pod 1443); 1435-49 tenże zapisuje ż. Przechnie: 1435 sumę 100 grz. posagu na dziedzinie Parusyno [niezident.] w pow. pozn.; 1449 sumę 100 kóp gr wiana na Glinnie (PG 1, 67; PG 3, 94v); 1443 tenże w imieniu swoim i swych braci [Piotra i Pawła] oraz [ich wuj?] Dobrogost Ludomski i [ich ciotka?] Dobroszka Łowęcka zrzekają się przed sądem pr. bliższości do Uzarzewa i Święcina, jakie im przysługuje po śmierci Doroty mniszki w Owieńskach, ich siostry [tj. siostry Dobrogosta i Dobroszki], na rzecz Andrzeja i Wojsława z Gryżyny [ss. Jana z Gryżyny i Święchny z Uzarzewa; o Święchnie → przyp. 4 i 5] (PZ 14, 176); 1448 tenże Bieniak z R. otrzymuje w dziale dóbr z braćmi Zajączkowo, Koźle, Orle [Małe] i Glinno oraz sumy zapisane na Łagiewnikach [niezident.] i Gorzewie (PZ 16, 157v-158); 1453 tenże Zajączkowski w sporze z Małgorzatą wd. po Winc. Nojewskim (PZ 17, 155v); 1462 tenże Zajączkowski przekazuje po swej śmierci Dziersławowi synowi Piotra oraz Janowi, Grzegorzowi i Benedyktowi ss. Pawła z Jankowic, swym bratankom, wsie Zajączkowo, Koźle i Orle [Małe], pod warunkiem, że wypłacą oni 500 grz. półgr swym siostrom [stryj.], a cc. Bieniaka [z pierwszej ż. Przechny], tj. Annie, Małgorzacie, Katarzynie, Elżbiecie i Dorocie (PG 6, 97v); 1467 tenże Bieniak z → Orla Małego [potem wieś ta nie nal. już do Rozwarowskich] (ACC 46, 42v-43).

1428-52 Piotr Rozwarowski (Roszwarowski) dz. w R., Zajączkowie, → Lulinie, → Lulinku, → Bądlinie, → Młyniewie, → Orlu Małym, → Ruminie, → Jankowicach, → Dąbrówce Ludomskiej, → Glinnie i → Koźlu, syn Dziersława, brat Bieniaka, Pawła, Katarzyny [i Ofki], ojciec Dziersława [i Heleny] (AE Ia 18v): 1428 tenże → wyżej: Dziersław; 1428-29, 1443 tenże → wyżej: Bieniak; 1448 tenże Piotr z R. otrzymuje w dziale dóbr z braćmi R., Lulin, Lulinek i 1/2 Bądlina (PZ 16, 157v-158); 1450 tenże Piotr z Lulina zapisuje ż. Małgorzacie po 190 grz. posagu i wiana na Lulinie, Lulinku i na gaju w Baworowie (PG 4, 42v); 1452 tenże wygrywa proces z [najpewniej swą siostrą] Ofką¹²Ofka pojawia się w zanych nam źródłach po raz pierwszy w 1440 (8 III): Ofka ż. Wierzbięty ze Smogulca (pow. kcyn.) i Prusiec (pow. gnieźn.) toczy spór z Anną Łukowską (z → Łukowa) i jej synem Janem Granowskim o swą oprawę zapisaną na Strzeszynie (k. Poznania); pełnomocnikiem sąd. Ofki jest Wierzbięta z Pawłowic (pow. kcyn.; obecnie Pawłowice Żońskie), który przedstawia jej list wienny (PZ 14, 41). Informacje o Ofce zawdzięczamy dr. Adamowi Szwedzie z UMK w Toruniu, który słusznie zauważył, że Ofka, choć nie została w 1452 nazwana wd., była nią, na co wskazuje proces o jej oprawę oraz wystąpienie pełnomocnika, którym nie był jej mąż ze wsi Pruśce o należną sobie cz. macierzyzny wartości 300 grz. (PZ 17 k. 11, 115, 116).

1428-62 Paweł dz. w R., → Jankowicach, → Ruminie (do 1452), → Koźlu, → Glinnie, → Młyniewie, → Orlu Małym, → Lulinie, → Lulinku, → Bądlinie, → Dąbrówce Ludomskiej i Zajączkowie, syn Dziersława, brat Bieniaka, Piotra, Katarzyny [i Ofki], ojciec Benedykta (Bieniaka), Jana i Grzegorza Jankowskich: 1428 tenże → wyżej: Dziersław; 1428-29, 1443 tenże → wyżej: Bieniak; 1448 tenże Paweł z R. dostaje w dziale dóbr z braćmi Jankowice, Rumino, Młyniewo i Dąbrówkę Ludomską (PZ 16, 157v-158); 1449 tenże Paweł z Jankowic zapisuje ż. Katarzynie po 170 grz. posagu i wiana na całych Jankowicach (PG 3, 59v); 1452 tenże Paweł dz. w → Ruminie (PZ 17, 19); 1462 Jan, Grzegorz i Benedykt (Bieniak) Jankowscy [dziedzice m. in. w → Jankowicach, → Koźlu, → Rączynie, → Ruminie, → Młyniewie, → Lusówku] ss. tegoż Pawła z Jankowic → wyżej: Bieniak; 1469 tenże Paweł Jankowski wspomn. jako zm., zabity został przez Sędziwoja Sędziwojka niegdyś Wierzejskiego [z Wierzei k. Buku] (PG 57, 26v).

1462-1514 Dziersław Rozwarowski (Rozwarowski, Roswarowski, Rosvarowski, Rosfarowski, Rosswarowski, Roszwarowski, Roszffarowski) dz. w R., → Koźlu, Zajączkowie, → Orlu Małym, → Lulinie, → Lulinku, → Myszkowie, → Bądlinie i → Guździnie Małym, syn Piotra, brat Heleny, ojciec Mikołaja, Wojciecha, Piotra, Anny, Katarzyny, Heleny i Doroty (PG 9, 131v; PG 64 k. 48v, 159; PG 66, 2v; PZ 21, 65; CP 440, 10): 1462 tenże → wyżej: Bieniak;

1481-1502 tenże Dziersław występuje: 1481 jako wuj Mikołaja, Janusza (Jana) i Wojciecha ss. zm. Wojciecha ze Strzelec [Wielkich i Małych k. Gostynia] (PG 9, 131v); 1501 jako stryj i opiekun panny Anny, c. zm. Grzegorza Jankowskiego [wnuczki Pawła Rozwarowskiego] (PZ 23, 9); 1502 jako wuj Katarzyny ż. Andrzeja Wargowskiego, Doroty ż. Wojc. Bylińskiego i Małgorzaty ż. Stan. Kaczlińskiego [cc. Jarosława Lubaskiego i Heleny z Górki k. Czarnkowa] (PG 12, 183v); 1502 jako stryj [był jej bratem stryj.] Katarzyny ż. Stan. Otuskiego [zw. Nogieć] (CP 440, 10; PG 12, 182); 1509-11 jako stryj wspomn. Anny Jankowskiej c. zm. Grzegorza Jankowskiego, a ż. Andrzeja Jaktorowskiego [z Jaktorowa, pow. kcyn.] (PG 14 k. 134, 284; PG 14, 285);

1484-91 tenże Dziersław zapisuje ż. Barbarze: 1484 po 300 zł węg. posagu i wiana na 1/2 R.; 1491 po 525 zł węg. [w TD błędnie: po 225 zł węg.] posagu i wiana na wsiach R., Guździno Małe, na folwarku w R. i na pr. wyrębu drzew (na opał i budowę) w lasach Lulina (PG 10 k. 4v, 5, 134v); 1485 tenże daje klerykowi z Szamotuł Mikołajowi, synowi Piotra, 36 grz. półgr; z tej sumy tenże Dziersław płacił [dotąd] temu klerykowi 3 grz. czynszu rocznego, który zapisał [kiedy?] (ACC 63, 28); 1493 tenże kwituje Mikołaja, Jana i Wojciecha braci ze Strzelec, Bodzewa i Bielewa z posagu i wiana [zm.] Heleny, siostry rodz. tegoż Dziersława, wd. po Mik. Bielewskim, a ciotki Strzeleckich; posag ten wniosła ona na ich dobra dziedz. Strzelce [Małe], Bielewo i Bodzewo [→ wyżej: pod 1481] (PZ 22, 49v), w 1504 kwituje księdza Mik. Strzeleckiego z 43 grz. posagu i wiana oprawionych Helenie na Bielewie (PG 64, 131); 1508, 1510 [prawdop. tenże] Rozwarowski płaci pobór z cz. Bądlina [→ niżej: pod 1512] (ASK I 3 k. 8, 255); 1509 tenże sprzedaje swemu zięciowi Stan. Sędzińskiemu [mężowi Katarzyny] całą wieś Myszkowo z zastrz. pr. wykupu za 130 grz. (PG 14, 141; por. PG 66, 295v); 1509 tenże zapisuje Janowi z Łukowa [w pow. kcyn.] dziekanowi pozn. i pleb. w Dolsku oraz jego następcom, plebanom w Dolsku, 2 kopy gr czynszu rocznego na Lulinie od sumy głównej 32 grz. (ACC 86, 102); 1510 tenże ma w R. 13 ł. (w tym 1 ł. opust.) oraz folw. (LBP 89-90); 1510 tenże dz. w Myszkowie, Lulinie i Lulinku (LBP s. 86, 89, 90); 1512 tenże zapisuje kapitule koleg. NMP w Poznaniu 4 grz. czynszu rocznego na całych wsiach → Lulin i Myszkowo oraz na 1/2 Bądlina od sumy głównej 51 1/2 grz. (PG 14, 368; ACC 88, 285v); 1512 tenże winien swemu synowi Piotrowi 50 grz.; sumę tę jego starszy syn Wojciech da Piotrowi po dokonaniu przez nich działu dóbr (PG 68, 212v); 1514 Helena c. tegoż Dziersława, a ż. Mik. Chycińskiego z Chyciny i Goruńska (PG 15, 16v); 1518 tenże wspomn. jako zm. (PG 15, 201).

1500 Mikołaj student, syn Dziersława z R. [oraz brat Wojciecha, Piotra, Anny, Katarzyny, Heleny i Doroty] → p. 6.

1512-15 Piotr Rozwarowski (Roszwarowski) syn Dziersława, brat Wojciecha [oraz Mikołaja, Anny, Katarzyny, Heleny i Doroty]: 1512 tenże → wyżej: Dziersław; 1514 tenże student → p. 6; 1515 tenże → niżej: Wojciech.

1512 – zm. 1556 Wojc. Rozwarowski (Rozwarowski, Roswarowski, Rosuarowski, Rosswarowski, Roszwarowski, Roschwarowski, Rosfarowski, Rossfarowski, Rosworowski, Rosvorowski, Rosfforowski, Rosftarowski) dz. w R., → Lulinie, → Lulinku, → Myszkowie i → Bądlinie, syn Dziersława, brat Piotra, Doroty [oraz Mikołaja, Anny, Katarzyny i Heleny], ojciec [Alacjasza], Macieja, Jakuba i Barbary: 1512 tenże → wyżej: Dziersław; 1512-13 tegoż kwitują Katarzyna wd. po Sędziwoju Przystanowskim oraz jej cc. Anna i Barbara z 45 grz. za głowę Przystanowskiego (PG 68 k. 213, 254v);

1513-33 tenże Wojciech występuje: 1513 jako wuj Wawrz. Chrzypskiego (PG 68, 373); 1517-23 jako stryj: 1517 Kat. Objezierskiej ż. Jana Wielżyńskiego [z Wielżyna k. Szamotuł, obecnie nie istnieje], 1523 Zofii Objezierskiej ż. Andrzeja Sobockiego (PG 16, 600; PG 15, 489v); 1533 jako wuj Katarzyny c. Mik. Kleczewskiego [z m. Kleczewa, pow. kon.], a ż. Stan. Spinka z m. Będkowa w pow. łęcz. (PZ 24, 40);

1515 tenże Wojciech ręczy mansjonarzom kościoła Ś. Stanisława w Szamotułach, że będzie bronić przed roszczeniami swego brata Piotra sumę 4 grz. czynszu rocznego, który to czynsz zapisał im [kiedy?] z zastrz. pr. wykupu na R. (PG 69, 229v); 1518 tenże zapisuje ż. Katarzynie c. Jakuba z → Rosnowa [stolnika pozn. 1507-25] po 600 zł posagu i wiana na całych wsiach Lulin i Lulinek (PG 15, 235); 1518 tenże sprzedaje kapitule kat. pozn. 2 grz. czynszu rocznego na R. i Lulinku od sumy głównej 30 grz. (CP 5 nr 19); 1519-22 tenże sprzedaje [dwukrotnie] z zastrz. pr. wykupu wieś Myszkowo: 1519 Piotrowi Krzestkowskiemu za 100 grz. i 30 zł węg., a 1522 [swemu szwagrowi, mężowi Doroty] Dziersławowi Wielickiemu [ze wsi Wielkie k. Poznania] za 110 grz. (PG 15 k. 262, 451); 1527 Katarzynie ż. tegoż Wojciecha rezygnuje wieczyście Bieniasz Rosnowski, jej brat [przyrodni?], dom¹³Jeszcze w 1642 wzmiankowana jest w Poznaniu kamienica „Rostworowska”, położona k. domu drewnianego należącego do Urszuli z Kościelca (PG 43, 1127v) w Poznaniu przy ul. Szewskiej [→ niżej: Maciej, pod 1563] (PG 16, 197v); 1531 tenże zeznaje przed oficjałem pozn., że zgodnie z dok. z 1529 [Łukasza Górki] starosty gen. wlkp. sprzedał 12 grz. czynszu rocznego z zastrz. pr. wykupu za 200 grz. [→ Psarskie k. Pniew]; zarazem uwalnia od czynszu wieś Psarskie i przenosi go na całą swą wieś R. (ACC 106, 32; u Now. 2, 460, nieścisłości, → Psarskie, p. 5 i przyp. 10); 1535 tenże kupuje od Jakuba i Stan. Ostrorogów wieś Bądlino z zastrz. pr. wykupu za 100 grz. (PG 16, 748); 1546 tenże sprzedaje wikariuszom kat. pozn. 14 grz. czynszu rocznego na całych wsiach R. i Myszkowo z zastrz. pr. wykupu za 200 grz. (PG 18, 252); 1556 tenże daje dożywotnio swej ż. Kat. Rosnowskiej całą wieś Lulin wraz z pr. wyrębu drzew w lasach i borach Bądlina, rezerwując dla siebie 4 ł. os. i 2 ł. opust. w Lulinie; wspomn. Katarzyna ż. tegoż Dziersława kasuje oprawę swego posagu i wiana na Lulinie i Lulinku [→ wyżej: pod 1518] (PG 100, 843v; PG 19 k. 292, 324); 1556 tenże wydziela dobra swym ss.: Maciej otrzymuje całe wsie R. i Myszkowo, Jakub – Lulin, Lulinek i sołectwo w Bądlinie; Maciej daje te wsie dożywotnio swym rodzicom, tj. temuż Wojciechowi i Kat. Rosnowskiej (PG 19 k. 386, 394; PG 100, 45v); 1556 tenże wspomn. jako zm. (PP 10, 237v-238); 1580 Kat. Rosnowska, wd. po tymże Wojciechu, wspomniana jako zm. (PG 137, 441v).

1535-95 Mac. Rozwarowski (Roswarowski, Rosswarowski, Roszwarowski, Roszfarowski, Rosfarowski, Rosworowski, Rossworowski, Rosforowski, Rozworowski, Roztworowski) dz. w R., → Myszkowie, → Lulinie, → Lulinku i → Bądlinie, syn Wojciecha i Kat. Rosnowskiej, brat Alacjasza, Jakuba [i Barbary], sędzia ziemski wsch. 1579-95 (UDR I/2 nr 1334 – tutaj z tytułem do 1594, ale urząd sędziego pełnił jeszcze w 1595: PG 166, 6): 1535 tenże student → p. 6; 1556 tenże → wyżej: Wojciech; 1556 tenże zapisuje swej ż. Jadwidze c. Wojc. Dłuskiego [podsędka wsch. 1541-74] po 1000 zł posagu i wiana na całej wsi Myszkowo (PG 19, 396v; por. PG 100, 933); 1557 tenże kupuje od Łukasza Górki wdy brzeskiego części wsi Brzeźno i Brodziszewo w pow. pozn. z zastrz. pr. wykupu za 1600 zł (PG 19, 498); 1558 tenże i jego ż. Jadwiga wyznaczeni przez Wojc. Grąbiewskiego opiekunami jego dzieci urodzonych z ż. Anny Dłuskiej, siostry Jadwigi (PG 19, 650v); 1560-61, 1580-83 tenże → niżej: Jakub; 1563 tenże kupuje od Andrzeja Górki star. wałeckiego cz. wsi Chlewiska (PG 20, 245v); 1563 tenże daje dożywotnio swej ż. Jadwidze Dłuskiej dom w Poznaniu przy ul. Szewskiej [→ wyżej: Wojciech, pod 1527] (PG 20, 426); 1563-83 tenże płaci pobór: 1563, 1577, 1580-83 z cz. wsi → Chlewiska; 1577, 1580, 1583 z → Myszkowa; 1577, 1583 z cz. Wilkowa [Niemieckiego]; 1578 z cz. wsi → Długie Stare; 1580-83 z → Bądlina, → Lulina i → Lulinka; 1581-83 z Przyborowa i z cz. → Mórkowa (ASK I 3, 666; ASK I 5 k. 223, 679, 683; ASK I 6 k. 100v, 105, 106; ŹD s. 14, 16, 42, 100; Piotrkowska 1 nr 383, 646; Piotrkowska 2 s. 11, 18, 43, 48, 58, 107); 1566 tenże Maciej i jego bracia Jakub i Alacjasz Rozwarowscy dzielą między siebie wieś → Bądlino i młyn wodny na rz. Warcie; bór nal. do Bądlina dzielą między siebie Alacjasz i Maciej (PG 20, 464v-465); 1566-67 Jadwiga Dłuska ż. tegoż Macieja wymieniona wśród spadkobierców Samuela Gołanieckiego; w 1567 otrzymuje wwiązanie w [części] wsi Piotrowice, Gołanice, Jezierzyce [w TD błędnie: Uścięcice] i Niechłód w ziemi wsch. (KoścG 19, 191v; WsG 16, 6; PG 21, 684); 1570 tenże kupuje od Janusza Przecławskiego części we wsiach Brzeźno i Chlewiska (PG 21, 57v); 1570 tenże daje Janowi Pietrskiemu całą swą cz. wsi Brzeźno, a w zamian otrzymuje cz. wsi Chlewiska i 1600 zł (PG 21, 79v); 1574 tenże zapisuje ż. Jadwidze Dłuskiej po 6000 zł pol. posagu i wiana na Myszkowie, cz. Chlewisk, na rolach przyłączonych z Brzeźna do Chlewisk i na wolnym wyrębie drzew w Bądlinie (PG 21, 491v); 1576 tegoż wyznacza Łukasz Rydzyński sędzia wsch. jednym z opiekunów swych cc. Anny i Katarzyny (PG 21, 6812); 1577-83 tenże → niżej: pobór; 1580 tenże wprowadzony w posiadanie Przyborowa [k. Szamotuł], kupionego od Mac. Bieganowskiego (PG 137, 757v); 1595 tegoż kwituje Jan Potulicki z 2000 zł długu z tytułu posagu swej ż. Zofii c. zm. Jakuba, brata tegoż Macieja (PG 166, 6); 1599 tenże zm. (a. 9 VIII: UDR I/2 nr 1334).

1555-78 Jakub Rozwarowski (Rozwarowski, Roswarowski, Rosswarowski, Roszwarowski, Rosfarowski, Rosworowski, Rosforowski) dz. w R., → Lulinie, → Lulinku i → Bądlinie, syn Wojciecha i Kat. Rosnowskiej, brat Alacjasza, Macieja [i Barbary], ojciec Jakuba, Anny, Barbary i Zofii (PG 21, 252v; KoścZ 69, 447v-448; TD): 1555 tenże występuje jako wuj Anny Jaktorowskiej [c. Anny Jankowskiej i Andrzeja Jaktorowskiego], siostry Andrzeja Jaktorowskiego [czyli Jankowskiego] z Jankowic, a ż. Wojc. Rydzyńskiego [później tenże Jakub ożenił się z Zofią Rydzyńską, c. tej Anny Jaktorowskiej; → niżej: pod 1565] (PG 99, 259v; PG 19, 255v); 1556 tenże → wyżej: Wojciech; 1560-61 tenże z bratem Maciejem kupują części Bądlina: 1560 od Łukasza Górki wdy łęcz.; 1561 od Jakuba Ostroroga (PG 19, 839; PG 20, 4v; PG 104, 404v; PG 105, 31); 1562 tenże kwituje Mik. Dąbrowskiego [niezident.] z 2500 zł pol. posagu za jego c. Katarzynę, a swą ż. (PG 106, 47); 1562 tenże zapisuje ż. Kat. Dąbrowskiej po 2500 zł posagu i wiana na połowach Lulina, Lulinka i Bądlina (PG 20, 119); 1565 tenże zapisuje swej [drugiej] ż. Zofii c. Wojc. Rydzyńskiego łącznie 2000 zł posagu i wiana na połowie swych dóbr w Lulinie i Bądlinie (PG 20, 397v); 1566 tenże → wyżej: Maciej; 1577 tenże kupuje od Jana Spławskiego dobra jego cc. we wsiach Łęgnowo [na Śląsku] oraz Kowalewo, Olbrachcice i Grąbiewo za 3600 zł (PG 21, 750); 1578 tenże winny jest Annie Jankowskiej z Jaktorowa [o niej → wyżej: pod 1555] wd. po Wojc. Rydzyńskim 1500 zł i w tej sumie zastawia Annie całe części swoje i swej [czwartej¹⁴Trzecią żoną Jakuba była Zofia c. Jana Krotoskiego wdy inowrocł. (UDR VI/2, 243; PSB 15, 344-345). O niej wzmiankuje zapiska dopiero z 1637 (PG 42, 283v)] ż. Urszuli Grąbiewskiej w Olbrachcicach i Łęgnowie (WsG 18, 73); 1579 Urszula Grąbiewska wd. po tymże Jakubie (PG 134, 804); 1580-83 Mac. Rozwarowski wyznacza opiekunów dla Jakuba, Anny, Barbary i Zofii dzieci tegoż zm. Jakuba, swego brata (PG 137, 439v; PG 143, 106); 1584 Urszula Grąbiewska wd. po tymże Jakubie, przyszła ż. Stan. Borka Gostyńskiego [kaszt. krzyw. 1588-1614] (PG 144, 207).

1566 Alacjasz¹⁵Wydaje się, że Alacjasz Rozwarowski może być identyczny, ze względu na swe rzadko spotykane w znanych nam źródłach imię, z Alacjaszem Proskim (ze wsi Prochy?), który w 1566 kupił od Andrzeja Grudzińskiego wieś → Parkowo oraz 1/2 mł. Jaracz z zastrz. pr. wykupu za 3500 zł pol. (PG 20, 484). Alacjasz Rozwarowski żył chyba krótko, gdyż nie wymieniają go późniejsze znane nam źródła, a w 1577 pobór z → Bądlina płacili tylko jego bracia Maciej i Jakub (Alatias) Rozwarowski (Roswarowski) dz. w → Bądlinie, [syn Wojciecha i Kat. Rosnowskiej], brat Macieja, Jakuba [i Barbary] → wyżej: Maciej.

[Na początku XVII w. Rostworowscy utracili wieś R. Jakub (zm. 1631), syn Jakuba i Urszuli Grąbiewskiej, sprzedał (dwukrotnie) całe R. z zastrz. pr. wykupu: w 1610 Krzysztofowi Nietążkowskiemu za 3000 zł pol., w 1611 Janowi Pijanowskiemu za 6000 zł pol. (PG 30 k. 259, 475). W 1612 wydzierżawił od Jana Pijanowskiego całą wieś R. (KoścG 65, 44), a potem może ponownie wszedł w jej posiadanie, gdyż w 1790, tj. po śmierci Wojc. Zbijewskiego dz. R., ustalono długi ciążące na jego dobrach, z powodu zapisów dokonywanych na R. m. in. przez Jakuba Rozwarowskiego: w 1628 dla kościoła w Żydowie i w 1629 dla kolegiaty (Ś. Stanisława) w Szamotułach (PG 1196, 116).

Synowie Jakuba, tj. Jan (zm. 1649-53, którego c. była Marianna Konstancja dz. Myszkowa, Przyborowa i cz. Chlewisk) oraz Wawrzyniec (zm. ok. 1657) nie mieli już w R. własności. Wawrzyniec opuścił zresztą Wlkp. i mieszkał w dobrach swej żony na Mazowszu, Podlasiu i w Lubelskiem (PSB 32, 194). Poza Wlkp. osiadł też jego jedyny syn Jacek Łukasz (zob. PSB 32, 194-196).]

1423 (kop. 1488/92) w R. 12 ł. (LBP 38); 1508 pobór z R. od 8 ł., od karczmy 6 gr (ASK I 3, 24v); 1510 w R. folw., 13 ł. [dopisane in., współczesną ręką, obok wykreślonego „duodecim”], lecz [w tym] 1 ł. opust. (LBP 90); 1510 pobór od 8 ł., 1 ł. opust. ma wolniznę, karczmarz od karczmy i od roli [karczmarskiej] płaci 6 gr (ASK I 3, 278v); 1563 pobór od 12 ł. i karczmy dor. (ASK I 5, 240v); 1577 pobór z R. płaci Mac. Rozwarowski (ASK I 5, 729); 1580 wspomn. Mac. Rozwarowski płaci pobór z R. od 6 ł., kwarty roli karczmarskiej i 4 zagr. (ASK I 6, 163v; ŹD 42); 1581, 1583 wspomn. Mac. Rozwarowski płaci pobór z R. (Piotrkowska 2, 61).

1421 Maciej kmieć z R. w sporze z Jurą Bielawskim z Bielaw [i z Chojnicy], który dowodzi, że skarga Macieja o „rzes”¹⁶Wg wyd. „rzeź”, ale może chodzi o „reż” czyli żyto? (zob. Słownik staropolski, t. 7, Wrocław 1976, s. 446-447) wartości 6 grz. jest przedawniona z powodu upływu 3 lat od jej złożenia (WR 1 nr 1094).

5. 1420 kanclerz kap. pozn., który od dawna pobierał dzies. wiard. z R. i Żernik, proponuje ich zamianę na dzies. snop. (AC 2 nr 967); 1423 (kop. 1488/92) dzies. z 12 ł. w R. należy do prebendy kan. „Strzeszyn” w kat. pozn., wiardunków nie dają (LBP 38); 1510 dzies. z folw. w R. należy do plebana w Żydowie; dzies. z 13 ł. (w tym 1 ł. opust.) w R. należy do uposażenia [Joba] Roszkowskiego [z Roszkowa k. Jarocina, pow. pyzdr.] kanonika [kat.] pozn., który posiada prebendę kan. [w kat. pozn.] zw. „Strzeszyn” (LBP s. 37, 90); koniec XVI w. do uposażenia prebendy kan. zw. „Rokitnica” [wcześniej zw. „Strzeszyn”] w kat. pozn. należą dziesięciny snop., wiard. i pieniężne oraz małdraty z kilkunastu wsi, m. in. z R. (LBP 37; por. LutKap 209).

6. 1432 Dziersław z R. opatruje swą pieczęcią z h. Nałęcz dok., w którym Stanisław [Ciołek] bp pozn., panowie i miasta województwa pozn. zobowiązują się, że po śmierci króla Władysława Jag. obiorą królem jednego z jego synów (Wp. 9 nr 1289, pieczęć nr 11).

1495 opatrzny Andrzej z R. [mieszcz. pozn.?] (AR nr 1604).

1500-35 studenci z R. w Krakowie: 1500 Mikołaj syn Dziersława z R., 1514 Piotr syn Dziersława z R., 1535 Maciej syn Wojc. Rozwarowskiego (AS 2 s. 57, 152, 278).

Uwaga: 1. Przyjmujemy taką nazwę hasła zgodnie z wyjaśnieniem otrzymanym od Pani dr Zofii Zierhofferowej: „Nazwa wsi pierwotnie brzmiała Rozwarowo. Jej podstawą była nazwa osobowa Rozwar z sufiksem dzierżawczym -owo. Przezwisko Rozwar można łączyć z czasownikiem rozwarzyć (rozgotować) lub rozewrzeć (otworzyć, np. usta lub oczy). Nazwa wsi ulegała kolejnym zmianom: najpierw a (pochylone) przed r utożsamiło się z o i powstała forma Rozworowo. Później, od początku XVII w., dostosowano nazwę do czasownika roztworzyć, tzn. otworzyć (w czasowniku tym ot- jest pierwotnym przedrostkiem). Wtórne -t- przedrostka ot- potraktowano jako należące do rdzenia: „otworzyć”. Por. też K 3, 148-149. Od zmian, jakim ulegała nazwa wsi, uzależniona była forma nazwiska. Od XIV w. do lat 30. XVII w. spotykamy w źródłach na przemian formy: Rozwarowski (Roswarowski), Rozworowski (Rosworowski), Roztworowski (Rostworowski) oraz Rostwarowski (wymieniamy je w haśle przy poszczególnych osobach). Nazwisko Rostworowski ustala się ostatecznie pod koniec lat 30. XVII w., choć i później, sporadycznie, pojawiają się odmianki, zwłaszcza forma Roztworowski (→ TD).

2. Wg J. Pakulskiego, Nałęcze wielkopolscy w średniowieczu. Genealogia, uposażenie i rola polityczna w XII-XIV w., Warszawa 1982, s. 43-44, 48 i tabl. III, protoplastą Rozwarowskich mógł być – ze względu na popularne wśród Nałęczów imię – Niemierza podczaszy pozn. (30 VI 1352: Wp. 3 nr 1311), być może ojciec Sędziwoja i Miksa Psarskich oraz Niemierzy z Żydowa. Autor ten (tamże, s. 43, 103) uważa też, że w Żydowie w pow. pozn. siedzieli nie tylko Żydowscy-Rozwarowscy, ale i Świdwowie Szamotulscy, gdyż w 1383 Sędziwój Świdwa kaszt. nak. przywiesił do dok. pieczęć z napisem w otoku: „S.... de Szidowo” (Wp. 3 nr 1807). W 1382 Sędziwój przywiesił do dok. pieczęć z napisem: „S. Sansevogii de Gyllewo” (tj. Gałowo; Wp. 3 nr 1804). Zapewne odczyt napisu z pierwszej pieczęci jest błędny i chodzi również o Gałowo, a nie o Żydowo. Dobra własne Sędziwoja to → Gałowo, m. → Kaźmierz i → Piotrkowo (SHG). Nie ma żadnych przesłanek, by zaliczyć do nich też Żydowo, podobnie jak do dóbr Szamotuły, których znaczną cz. przejął Sędziwój wraz z ręką żony, c. Tomisława z Szamotuł (o niej zob. Bieniak Krąg s. 107 i przyp. 23). J. Pakulski (Nałęcze, op. cit., s. 48-49 i tabl. III) błędnie uznał za ss. Sędziwoja z Psarskiego (k. Pniew) kilku dziedziców z Psarskiego k. Poznania (→ Psarskie k. Pniew, przyp. 4) oraz pisał (tamże, s. 49), że Mikołaj z Psarskiego, brat wspomn. Sędziwoja Psarskiego, miał swój dział w R., czego nie potwierdzają znane nam źródła. Wg tegoż autora (tamże, s. 48 i przyp. 311 oraz tabl. III) synami Niemierzy z Żydowa byli nie tylko Mikołaj i Dzierżek, ale też Mac. Żydowski wspomn. tylko w 1394 (Lek. 1 nr 1784: toczy spór z Wojsławem Brylewskim). Może chodzi o Żydowo położone, podobnie jako Brylewo, w pow. kośc.?

3. Wspomn. jako świadkowie w 1511 Wojciech i Sebastian Rosnarowscy (MHP nr 242), to prawdop. bracia Roszkowscy, znani z Roszkowa w pow. gnieźn., ss. Kuźmy Roszkowskiego i Doroty Domasławskiej (SHG, TD).