SADOWIE

1388 or. Sadove (Lek. 1 nr 307), 1409 Sadowo (PZ 3, 104), 1412 Szadowo (PZ 3, 168v), 1417 Szadywo! (KoścZ 4, 176), 1428 Szandowye (PZ 10, 34v), 1432 Schadowye (PZ 11, 150), 1510 Sandowo (KoścG 6, 140v), 1513 Szadowye (MS 4 nr 10385), 1737 locus Sadowie (AV 23, 360), wieś obecnie nie istnieje, leżała w sąsiedztwie wsi Górka; Górka 5 km na SE od Stęszewa.

1. 1435 n. pow. pozn. (PG 1, 70); 1510 n. par. Łodzia (LBP 101).

2. 1404 rz. → Samica rozdziela wsie → Górkę i S. od wsi Łodzia (KP nr 1924); 1428 zapowiedź → p. 3.

1737 łąka w miejscu S. na gruntach (in fundo) wsi Górka nal. do plebana z Łodzi (AV 23, 360).

3. Własn. szlach. 1388-1402 Paweł z S. [prawdop. brat Macieja]: 1388 tenże z S. płaci karę 8 sk. (Lek. 1 nr 307); 1398 Lutka ż. Pawła [zwana też na in. miejscu Luchną (KP nr 2321)] dowodzi w sądzie, okazując akt darowizny, że jej mąż dał jej 1/2 S. wartości 20 grz. tytułem posagu oraz wiana i wobec tego nie może on odpowiadać przed sądem z tej części S. (Lek. 1 nr 2753); 1400-02 tenże Paweł i Lutka pozwani przez Adama i Jana z Dymoczewa o zabójstwo ich brata [też z Dymoczewa?]; Lutka jest krewną (neptis) Wojciecha z Góry i Dymoczewa (KP nr 438, 948).

1389-93 Wacław Sadowski z S., śwd. (WR 1 nr 64, 179).

1396-1412 Mac. Sadowski z S. [prawdop. brat Pawła]: 1396 tenże pozwany przez Pawła kmiecia z Jankowic, dowodzi, że mu nie ukradł koni (WR 1 nr 310); 1405 tenże wygrywa proces z braćmi i bratową (glos) Luchną [tj. Lutką] o 1/3 S. (KP nr 2321); 1405 tenże w sporze z Lutką z S. o [majątek?] bratanicy (filiastra) Doroty [zapewne c. Pawła] (KP nr 2459); 1407 tenże w sporze z Witem i Dorotą o cz. [S.?] (KP nr 2901); 1412 tenże posiadacz 1/2 S. nie stawił się na termin w sądzie w sporze z Mac. Grabowcem [zapewne z Grabowca w pow. pyzdr., k. Kórnika) o 40 grz. posagu i wiana [nie wiadomo, o czyj posag i wiano prowadzono ten spór] (PZ 3, 168v).

1401-09 Franciszek (Frącek) Sadowski z S. [może ident. z Frąckiem z → Dymoczewa 1396-97?]: 1401 tenże śwd. (WR 1 nr 524); 1402 tenże ma zastaw w S. (WR 1 nr 531); 1403-09 tenże w sporach z Szybanem Taderem [z Górki k. Stęszewa]: 1403 tenże przegrywa proces o pobicie i zranienie Agnieszki służącej, ma zapłacić Szybanowi 8 grz (WR 1 nr 739; KP nr 1767, 1891, 2853), 1409 tenże przegrywa proces o najazd dokonany przez 6 osób wyższego stanu (dominicelli) i 30 kmieci, a także o wypasienie zboża wartości 6 grz. (PZ 3, 104); 1404 tenże niegdyś z S. (KP nr 1891).

1403-07 Wit Sadowski [z S., może mąż albo brat Doroty c. Pawła]: 1403, 1406 tenże śwd. (WR 1 nr 602, 739); 1407 tenże → wyżej: Maciej.

1424 Mościc ze Stęszewa zawiera ugodę z Abrahamem z → Kiebłowa w sprawie spłaty Abrahamowi kilku sum o łącznej wysokości 2600 grz.; w ramach tej ugody Mościc zobowiązuje się zrezygnować przed starostą części wsi Góra, S. i Dębno [k. Stęszewa] na kwotę 400 grz., a w ciągu 2 lat te wsie z powrotem wykupić [układ zapewne nie został zrealizowany] (KoścZ 5, 454; KoścZ 8, 42, też → k. 158v).

1428-35 Jan z Krzyżewnik [k. Kórnika]: 1428 tenże wygrywa proces z Piotrem Korzbokiem z Trzebawia o pr. bliższości do 1/2 dziedziny Góra z 1/6 folw. oraz 1/2 S., za które zapłacił Piotrowi 150 grz.; Piotr powinien dać Janowi wspomn. dobra (PZ 10, 28); 1428 woźny zapowiada lasy, zarośla, pastwiska, łąki, drogi i ścieżki, wody oraz pr. do łowienia [ryb] i in. dochody z dóbr tegoż Jana, tzn. z Krzyżewnik, Góry i 1/2 S. (PZ 10, 34v); 1435 tenże → niżej: Przedpełk.

1432 Bieniaszka Łódzka z S.1Więcej o niej → Łodzia, p. 3 toczy spór z Jarandem z Lipnicy o 22 grz. (PZ 11, 150).

1435 [Przedpełk syn] Mościca z Koźmina Wielkiego [pow. pyzdr.] daje Winc. Sokołowskiemu [z Sokołowa, obecnie Sokołowice, k. Śmigla] S. oraz 100 kóp gr i 5 grz., w zamian otrzymuje od Sokołowskiego → Sierosław; wspomn. Wincenty sprzedaje temuż Przedpełkowi 1/2 S., a Przedpełk sprzedaje tę 1/2 S. wspomn. wyżej Janowi z → Krzyżewnik [k. Kórnika] za 60 grz. (PG 1 k. 70, 70v).

1435-43 Winc. Sokołowski: 1435 tenże → wyżej; 1443 tenże z S. nabywa od Agnieszki z Lubikowa, ż. Wyszoty ze Starkowca, 1/7 Popowa [k. Szamotuł] za 80 grz. (PG 2, 61).

1462 Jan Górski [z Krzyżewnik, może syn poprzedniego Jana z l. 1428-35, → Krzyżewniki, przyp. 4] zapisuje ż. Małgorzacie 100 kóp gr na 1/3 połowy wsi Góra [k. Stęszewa] i na 1/3 cz. S. (PG 6, 149v); 1465 działy rodzinne braci Górskich: Jan starszy otrzymuje 4 ł. w Krzyżewnikach, 1/2 Góry i całe S., a Jan młodszy otrzymuje [resztę?] Krzyżewnik (PG 7, 202).

1489 Jan młodszy dz. Góry z siostrzenicami (sororine germane) Elżbietą panną i Dorotą ż. Jana Mielcarza mieszcz. pozn. sprzedaje Andrzejowi [Włochowi] Łódzkiemu wsie Góra (z łąką Pachlerką) oraz S. za 300 grz. (PG 10, 125).

1493 Andrzej Włoch z Łodzi podsędek pozn. zapisuje ż. Katarzynie c. Michała Goryńskiego [z Gorynina w pow. gnieźn., obecnie Goranin] po 300 grz. posagu i wiana na wsiach Łodzia, Góra i S. (PG 11, 13).

1508-12 Mik. Kluczewski: 1508 tenże kupuje wieś Łodzia z pr. wolnego wyrębu w lasach nal. do wsi Będlewo oraz wsie S., Góra i Górka za 700 grz. od Mik. Błociszewskiego z małol. dziećmi Janem i Anną oraz od Katarzyny ż. Mik. Czartkowskiego i od Barbary ż. Wojc. Konarzewskiego [z Konarzewa k. Poznania; Barbara, Katarzyna i ż. Błociszewskiego to siostry z Barda (→ Sepno, przyp. 59)]; 1508 tenże zapisuje ż. Agnieszce c. zm. Sędziwoja Trzebawskiego po 200 grz. posagu i wiana na częściach wspomn. wyżej wsi (PG 66, 9v; PG 68, 94v; PG 14 k. 9, 34); 1510 tenże wwiązany we wspomn. wyżej dobra (KoścG 6 k. 113); 1512 tenże sprzedaje wspomn. dobra Mik. Ocieskiemu staroście kośc., pyzdr. i kon. za 800 grz. (PG 14, 370; KoścG 6, 140v); 1513 tenże wspomn. jako zm. → niżej.

1512-13 Mik. Ocieski koniuszy król., starosta pyzdr., kon. i kośc.: 1512 tenże → wyżej; 1512-13 tenże → niżej.

1512 Jan Kluczewski pozywa Mik. Ocieskiego o dobra Łodzia, S., Góra i Górka, które Ocieski kupił [od jego zm. brata Mikołaja → wyżej]; tenże Jan Kluczewski dowodzi, że ma lepsze pr. bliższości do tych wsi; z powodu niestawienia się Kluczewskiego sąd nakłada na niego w tej sprawie wieczne milczenie (KoścZ 18, 351); 1513 temuż wspomn. Mik. Ocieski zwraca pr. bliższości do wsi Łodzia, S., Góra i Górka, które zostało temuż Janowi wcześniej przysądzone, a tenże Jan z powrotem oddaje mu to pr. bliższości [może na podstawie zawartej osobno umowy?] (MS 4 nr 10385, 10395).

1528 działy rodziny Ocieskich: m. in. Jan Bryl Ocieski [syn Jana Josta, brat wspomn. wyżej Mikołaja, → Ocieszyn, p. 3 i przyp. 4] daje swym braciom Rafałowi, Piotrowi i Stanisławowi oraz Janowi i Mikołajowi ss. zm. brata Macieja wspomniane wyżej [pod 1513] części wsi, a także części Wargowa i Ocieszyna (PG 16, 260v).

1529-30 Piotr Ocieski oraz [jego bratankowie] Jan i Mik. Ociescy ss. zm. Macieja sprzedają Andrzejowi Grudzińskiemu swoje części we wsiach Łodzia, Góra, Górka i opust. S.: 1529 Piotr za 750 grz. i 1530 Jan i Mikołaj za 400 grz. (PG 16 k. 307, 379v).

1539 Stefan Grudziński [syn Andrzeja] chor. kal. sprzedaje Bartłomiejowi Dębińskiemu [z Dębna i Dębionka w pow. nak.] 1/2 S. za 200 grz. (PG 17, 258), a ten 1544 sprzedaje tę 1/2 S. swemu bratu Maciejowi za 200 grz. (GG 234, 307v); 1546 Trojan Dębiński [ojciec albo brat Macieja] dz. 1/2 S. sprzedaje tę 1/2 S. Andrzejowi Borowskiemu synowi Mikołaja za 300 grz. (NG 5, 113v).

1547-53 Zofia Grudzińska wd. po Andrzeju Kurowskim oraz jej c. Konstancja Kurowska (1553 ż. Jana Łopateckiego) posiadają cz. S.; 1548 taż Zofia sprzedaje różne swoje dobra, w tym cz. S., Janowi Krotoskiemu kaszt. rogoz. (NG 5 k. 122v, 176v; PG 16, 394v; PG 94, 74v).

1548-57 Jan Krotoski kaszt. rogoz., potem inowrocł.: 1548 tenże kaszt. rogoz. → wyżej; 1557 tenże kaszt. inowrocł. sprzedaje wspomn. wyżej dobra, w tym S., Andrzejowi Białośliwskiemu [→ Uwaga 2] (PG 19, 436).

1510 S. wieś opust. [→ Uwaga 3] (LBP 101).

[S. nie występuje w wykorzystanych przez nas rejestrach poborowych z XVI w.]

1407 bracia Michał i Mikołaj kmiecie z Łodzi, posiadacze zastawni w S., toczą spór z Mik. Będlewskim (KP nr 2853).

Uwaga: 1. O Mikołaju de Sadowie (de Sadowye) burgr. pozn. z l. 1436-38 → Sady, przyp. 15.

2. Białośliwscy utrzymali w swym ręku dobra Trzebaw, Łodzia i i in., wśród których znajdowało się również S., do schyłku XVI w. Obok nich występują w drugiej połowie S. też inni posiadacze: Jan z Bużenina Marszewski podsędek kal., który w 1583 sprzedał swoje części tych dóbr (m. in. cz. S.) Sylwestrowi Dembowskiemu miecznikowi łęcz. (PG 22, 15v), później Jakub Dąbrowski z woj. łęcz. oraz Jan Opaliński, a w XVII w. Piotr Ossowski z Osowej Sieni (TD). Po 1621 nie ma już w TD wzmianek o wsi S., natomiast w 1737 wymienione zostało miejsce S. w Górce (→ p. 2).

3. W transakcjach z XVI w. S. wymieniane jest często jako wieś opust. (TD), a w kilku wypadkach (1558, 1580, 1590) wspomina się o 2 obiektach zw. S. (Sadowie utraque; PG 102, 156v; NG 26, 224v; PG 155, 328).

1 Więcej o niej → Łodzia, p. 3.