1288 kop. 1601-02 Sadi (Wp. 2 nr 628), 1386 or. Sady, 1387 Sadi, 1388 Szady, 1398 Szadi (Lek. 1 nr 43, 109, 300, 2662), 1446 kop. 1467 Szadowo (ACC 46, 123v), 1446 kop. 1541 Syadi (CP 5 nr 1), 1450 Sadowo (KPKM nr 127), 1476 Zadowo (PG 9, 55v), 1508 Schadi (MHP nr 234), 16 km na W od Poznania.

1. 1388 S. w opolu → Chojnica (Lek. 1 nr 392); 1462 n. pow. pozn. (PG 6, 143); 1288 (kop. 1601-02) n. par. Lusowo (Wp. 2 nr 628).

2. 1398 woźny sąd. zapowiada wszystkie ostrowy i łąki w S., zakazując korzystania z dróg biegnących przez łąki na Boraszczewie [łąka?, dawna osada?], ponieważ jeśli coś tam byłoby upolowane, wówczas wg prawa w połowie nal. do pana [Wszegniewa?] Sadowskiego i w połowie do zamku [w Poznaniu] (Lek. 1 nr 2662); 1448 (kop. 1771) woźny sąd. zeznaje, że odnowił kopce [gran.] między wsią Kobylniki nal. do kapituły kat. pozn. a S. nal. do Winc. Sadowskiego [czyli Lipnickiego] (CP 380 nr 156); 1487 dwór (curia) w S. (PG 10, 68); 1500, 1531 S. gran. z → Kobylnikami (CP 111 k. 18, 125).

3. Własn. szlach. 3A. 1386-1402 (do 1406?) Sadowscy z S. i Dupiewca; 3B. 1402-27 Chojniccy h. Przosna; 3C. 1421 Chomal (Tomal) z S.; 3D. 1421-28 Nałęcze? z Gorzewa; 3E. 1427-30 Jan syn [Jana] Ryszka mieszcz. pozn. i posiadacz zastawny cz. S.; 3F. 1427-1519 Lipniccy czyli Przystanowscy; 3G. 1478-1583 Sadowscy różni; 3H. 1508-83 przekazy dot. całej wsi.

3A. 1386-1402 (do 1406?) Sadowscy z S. i → Dupiewca [h. Drogosław¹Tak KR 2, 117-118, bez przywołania źródła]:

1386-1402 (w S. do 1406?) Wszegniew (Świegniew, Sięgniew [?], Śwsiegniew) Sadowski z S. i → Dupiewca, brat Stronisławy, stryj Bieniaka (Lek. 1 nr 852): 1386 tenże w sporze z Mikołajem z Dąbrowy [par. Skórzewo] o 8 sk. (Lek. 1 nr 43); 1387 tenże toczy proces z Wojciechem ze Swadzimia [k. Poznania] (Lek. 1 nr 110; też → p. 3H: kmiecie); 1387-1402 tenże śwd. (WR 1 nr 11, 39, 64, 100, 118, 144, 231, 266, 278, 496, 540; Lek. 1 nr 173, 323, 496, 537, 979, 998, 1013, 1071, 1446; KP nr 561, 1007);

1387-1409 tenże Wszegniew toczy procesy z Pawłowickimi [z Pawłowic k. Poznania]: 1387 tenże wraz z siostrą Stronisławą²KR 5, 13, przypuszcza, że może ona być ident. z panną Stronką, która w 1396 wygrała proces o 1/3 → Knyszyna (Lek. 1 nr 2148). Nie znamy jednak przekazów źródłowych, które potwierdziłyby tę hipotezę. Natomiast nasza Stronisława może być ident. ze Stronisławą ż. Winc. Czarnocica (Czarnoty) z Szamotuł alias z → Krzestkowic (1388-1432) i zapewne też z → Pawłowic (1388-89), który w 1388 toczył proces z naszym Wszegniewem o zabójstwo swego brata Mik. Dziekana, prawdop. ojca Mik. Dziekana (młodszego) pozywają Jakuba z Pawłowic [męża bliżej niezn. Katarzyny] w sprawie rezygnacji z wiana [posagu?] (dotalicium; Lek. 1 nr 254a); 1388 tenże w sporze z Winc. Czarnocicem [zapewne z → Pawłowic] o zabicie brata Mik. Dziekana³Z zapiski nie wynika, czyim bratem był zabity Mik. Dziekan. Dalszy ciąg tej sprawy wskazuje, że chodzi o brata Winc. Czarnocica (→ przyp. 2) (Lek. 1 nr 332); 1390 tenże w sporze z Jakuszem z Pawłowic o 30 grz. z tytułu poręczenia (Lek. 1 nr 838); 1402 tenże odpiera zarzuty o zabójstwo przez siebie Mik. [Dziekana?] (KP nr 974); 1402 tenże w sporze z Mik. [Dziekanem] młodszym (iuvenis) z Pawłowic o wróżdę jego ojca [Mik. Dziekana?] (pro inimicicia wlgariter wrozda patris sui; KP nr 990); 1409 tenże niegdyś z S., obecnie wójt w Kamionnie, wygrywa proces ze wspomn. Mik. Dziekanem z Pawłowic o głowę jego ojca [Mik. Dziekana?] (PZ 3, 99v-100);

1391 tenże Wszegniew toczy proces z Jakuszem Rybojedzkim, który obiecał mu „prawo uczynić” [tj. osądzić swego człowieka?] za spalone siano (WR 1 nr 126; Lek. 1 nr 1047); 1391 tenże w sporze z Janem Jabłonowskim [z Jabłonowa k. Sierakowa] dowodzi, że Stanisława⁴Nic nie wskazuje na to, by można ją było identyfikować ze Stronisławą, siostrą Wszegniewa wniosła swój posag do Kiszewa (WR 1 nr 124); 1393 tenże i Borzysław ze Strzeszyna toczą proces z Janem Daszewskim o bydło (Lek. 1 nr 1418); 1396 [tenże czy Bieniak?] Sadowski → niżej: Bieniak; 1397 tenże wraz ze swym bratankiem [Bieniakiem] pozywają Jaśka z Dupiewa i dowodzą, że Jasiek miał umowę z Jakuszem [zapewne z Dupiewca] i za jego zgodą siedział na jego [Jakusza?] folwarku (WR 1 nr 327); 1398 [tenże?] Sadowski → p. 2; 1399 tenże pozwany przez swego bratanka Bieniaka o wwiązanie w dobra (Lek. 1 nr 2878); 1400 tenże przegrywa proces z [bratankiem] Bieniakiem z S. o 18 grz. z tytułu poręczenia i ma za tę sumę zastawić Bieniakowi 4 ł. opust. w S. lub zapisać mu 2 grz. bez 6 gr czynszu [rocznego] (KP nr 288); 1400 tegoż ż. Siechna oraz 1402 tenże w sporze z Czasławem⁵Czasław był prawdop. w 1400 posiadaczem zastawnym cz. → Dupiewca (WR 1 nr 417, 439; Kowalewicz nr 2), a więc sąsiadem Wszegniewa z Grabowca [k. Bnina, pow. pyzdr.] (KP nr 455, 905; WR 1 nr 534); 1402 tenże wraz z [bratankiem] Bieniakiem oświadczają, że sprzedali dziedzinę S. z przynależnościami Jurze [z Chojnicy i Bielaw] kaszt. rogoz., który pozwolił im tam nadal mieszkać (KP nr 849);

1403 tenże Wszegniew⁶W l. 1403-06 Wszegniew zw. był Sadowskim, ale nie wiemy, czy nadal mieszkał w S., zgodnie z umową z 1402. Niewątpliwie wkrótce opuścił S. i od 1407 występuje jako niegdyś Sadowski, niegdyś z S., a w 1409 jako wójt w Kamionnie sołtys dupiewski [w Dupiewcu?, Dupiewie?] śwd. (WR 1 nr 816; KP nr 1217); 1403 tenże Sadowski w sporze z Sędziwojem Mańczyckim [z Manieczek], występującym w imieniu swej żony (KP nr 1492); 1404 tenże z Dupiewca w sporze z [bratankiem] Bieniakiem z Dzięciołowa o pr. bliższości do S. (KP nr 1744); 1404 tenże Sadowski w sporze z Janem Jaromirskim (WR 3 nr 232; KP nr 1878); 1405 tegoż Sadowskiego ma stawić Stan. Dąbrowski jako arbitra (KP nr 2372); 1405-06 tenże Sadowski i 1407 tenże niegdyś Sadowski śwd. (WR 3 nr 264; KP nr 2639; WR 1 nr 587, 630).

1388 Ofemia z S. [z domu Gorzkowska?, może wd. po ojcu Bieniaka?] wygrywa proces toczący się między Maciejem z Gorzkowa zw. Wierzbiętą i Wojciechem (Lek. 1 nr 300; zapiska niejasna); 1403 [taż?] Ofemia w sporze z Adamem z Gorzkowa oraz z Januszem de Stopnicz [Stobnica? k. Szamotuł] i jego bratankiem, synem Klimka (Lek. 1 nr 340).

1390-1402 (w S. do 1403?) Bieniak Lis Sadowski z S. i → Dzięciołowa, bratanek Wszegniewa: 1390 tenże wygrywa proces z Włodakiem Dąbrowskim [z Dąbrowy, par. Skórzewo], [Bartłomiejem?] Chomęckim, Miroszkiem Niepruszewskim i Mik. Sędzińskim o 20 grz. z tytułu poręki (Lek. 1 nr 882); 1396 [tenże czy Wszegniew?] Sadowski w sporze z Jakuszem Dąbrowskim [z Dąbrowy, par. Skórzewo] (WR 1 nr 212; Lek. 1 nr 2273); 1397-1402 tenże z S. i 1404 tenże z Dzięciołowa → wyżej: Wszegniew; 1398 tenże w sporze ze [swym teściem?] Jakuszem Jadem [z Sędzin, Baranowa k. Mosiny, Rynarzewa w pow. kcyn., wicepodkomorzym pozn., inne jego urzędy → GUrz. nr C 1030 i → Baranowo, p. 3], który dowodzi, że miał umowę ze swym zięciem [tymże Bieniakiem?] i zapłacił mu zgodnie z umową 6 1/2 grz. (WR 1 nr 394; Lek. 1 nr 2775); 1399 tenże dowodzi, że nie wyłamał zamków u wspomn. Jakusza ani nie zabrał mu jego rzeczy (WR 1 nr 375; Lek. 1 nr 2886); 1400 tenże toczy proces z Pawłem kmieciem ze Śliwna [k. Buku] (WR 1 nr 480; KP nr 436); 1402 tenże śwd. (WR 1 nr 528; KP nr 837);

1403-05 tenże Bieniak⁷Nie ma pewności, czy po 1402 Bieniak siedział w S., zgodnie z umową z tego roku (→ wyżej: Wszegniew). W 1403 występował jako Bieniak Lis Sadowski, a od 1404 poświadczony jest w → Dzięciołowie. W l. 1411-24 prawdop. tenże wymieniany jest jako Bieniak (Bieniasz) Lis (Lisek) Dąbrowski z → Dąbrowy w par. Skórzewo (WR 5 Gn nr 166; PZ 4, 163v; PZ 6 k. 11, 36; WR 1 nr 934, 1048, 1094, 1183). W 1436 dzieci tegoż Bieniaka niegdyś Sadowskiego (z drugiej ż. Drogosławy z Dzięciołowa i Dąbrowy, wg KR 2, 117), tj. Katarzyna, Dorota, Wojciech, Stanisław, Święchna i Barbara, toczyły proces z Dobrogostem pleb. w Skórzewie oraz z Dobrogostem i Jaśkiem z Dąbrowy, którzy dowodzili, że ich matka (Strzeczka ż. Włodaka?) wniosła do Dąbrowy tylko swój posag i nie sprzedała swych dóbr po ojcu (WR 1 nr 1466) Lis Sadowski w sporach: 1403 z Mik. Palędzkim z Palędzia [i z Dąbrowy, Dzięciołowa] o rany i gwałty (KP nr 1103 – tu Bieniak Sadowski wraz ze Stan. [Słapem] z Dąbrowy [w par. Skórzewo, i m. in. z Palędzia, Sędzin]), nr 1233); 1403 z żoną Marcina z Dzięciołowa [syna wspomn. Mikołaja z Palędzia] o rany; 1403 ze wspomn. Marcinem, Więckiem i jego żoną [Marcina?] (KP nr 1250, 1302, 1357, 1360; WR 1 nr 719, 721); 1404 [tenże?] Lis śwd. (KP nr 2022); 1404-05 tenże [zapewne jako sołtys w Dzięciołowie] toczy proces z Florianem [z Poklatek, pow. pyzdr.] kan. pozn. [zapewne jako tenut. wsi → Gołuski nal. do kapituły kat. pozn.] (KP nr 1880, 2166-2168, 2191, 2201, 2213); 1405 tenże pozwany przez Przecława mieszcz. pozn. o zagarnięte przez siebie 3 ł. w Dzięciołowie; sędziowie postanawiają, że tenże Bieniak ma odpowiadać z zastawu i sołectwa w Dzięciołowie (KP nr 2088, 2113, 2191); 1405 wspomn. Przecław „zapowiada” sumy należne temuż Bieniakowi od Stan. Lubickiego (30 grz.) i Pietrasza Czapurskiego (10 grz.; KP nr 2269); 1405 dzieci tegoż Bieniaka, tj. Wichna i Mikołaj, wygrywają proces ze wspomn. Przecławem mieszcz. pozn.; sąd zachowuje ich przy dok. oprawy [ich matki] (litera donacionis; KP nr 2366); 1405 [tegoż syn?] Mik. Lisowicz śwd. (KP nr 2142); 1406 tenże Bieniak w sporze z Włodakiem Dąbrowskim (KP nr 2623); 1409 [tegoż dzieci] Wichna i Mikołaj z Dąbrowy toczą proces z Beatą z → Sędzin [ż. Jakusza Jada, → wyżej: pod 1398-99] o cz. Sędzin (PZ 3 k. 92v, 104).

3B. 1402-27 Chojniccy h. Przosna:

1402-03 Jura z S. [Chojnicki, Bielawski z → Bielaw, → Chojnicy, Tworkowa k. Murowanej Gośliny, → Glinna, Złotnik k. Poznania], ojciec Jana Chojnicy i Wojciecha [oraz Winc. Czurydły, Abrahama i Mirosławy], kaszt. rogoz. 1401-02 (UDR I/1, 181), h. Przosna: 1402 tenże kupuje S. → p. 3A; 1403 tenże → niżej.

1403-24 (zm. 1436) Jan zw. Chojnica, Chojnicki z S., → Chojnicy, → Glinna, → Bielaw, → Morawska [i ze Złotnik, Tworkowa, → Nosilina], syn Jury, wikariusz kat. pozn., pleb. w Gozdowie (k. Wrześni) 1433: 1403 (kop. 1446-47) tenże (bakałarz⁸Immatrykulowany na Wydział Prawa 1396 oraz bakałarz sztuk w 1396 (9 XII) uniwersytetu w Pradze (J. Tříška, Životopisný slovník předhusitské přažské univerzity 1348-1409, Praha 1981, s. 230)) zapisuje, w imieniu własnym i swego ojca Jury, wikariuszom kat. pozn. 2 grz. szer. gr pras. czynszu rocznego na wsiach Glinno, S. i Bielawy od sumy głównej 20 grz. (Wp. 5 nr 34; CP 14, 611, tu wg kop. z 1784 wymieniono Śliwno zamiast Glinno); 1421 tenże honorabilis Jan z S. przegrywa spór z Fronką ż. Wawrz. [Jeża z Morawska i S.]; sąd uznaje dok. wzdawny (litera resignatoria) Fronki dot. → Morawska [najpewniej dot. jej oprawy na Morawsku] (PZ 7, 6v); 1422 tenże Jan (kan. głuszyński) i jego brat Wojciech z Glinna [jako dziedzice Morawska] pozywają Wojciecha z Ludom, Dobrogosta z Dąbrówki Ludomskiej i Janusza z Gorzewa o wyclenie [uwolnienie od roszczeń in. osób] dok. oprawnego wspomn. Frony, mają dostarczyć ten dok., a Frona ma dokonać rezygnacji przed starostą gen. wlkp. i oddać dok. wspomnianym Janowi i Wojciechowi; 1424 Janusz z Gorzewa dowodzi, że ręczył Dobrogostowi z Ludom, że sam poniesie koszty wynikające z wyclenia wiana Frony w → Morawsku (PZ 7 k. 16v, 56; WR 1 nr 1176); 1424 temuż (kan. głuszyńskiemu) i jego bratu Wojciechowi, dziedzicom w Glinnie, Dobrogost z Ludom i Dąbrówki [Ludomskiej] oraz Janusz z Gorzewa, jako poręczyciele Wawrz. Jeża z S., mają zapłacić: Dobrogost 100 grz. szer. gr pras. i Janusz 200 grz. oraz każdy z nich ma uwolnić od roszczeń in. osób 1/3 S. [tj. Jan i Wojciech kupili od Jeża Morawsko, na którym ciążyła oprawa Frony] (PZ 7 k. 143, 148v).

1422-27 stren. Wojciech (Wojtek) Gliński albo Gliniecki z → Glinna, S., → Morawska [i z → Bielaw, → Nosilina, Złotnik], syn Jury: 1422 tenże z Glinna → p. 3D; 1422-24 tenże → wyżej; 1427 tenże z Glinna otrzymuje [w zastaw?] 1 ł. os. w S. od Mikołaja niegdyś z Lipnicy, obecnie dz. w S.; tenże z Glinna w sporze ze [wspomn.] Mikołajem i [jego bratem] Wincentym z Lipnicy zapowiada swe pr. do wspomn. łanu i ma okazać dok. (PZ 9 k. 55, 55v-56; w haśle → Lipnica, p. 3, pomyłkowo pod 1426).

3C. 1421 Chomal⁹J. Nowacki najpewniej słusznie pisze o błędzie pisarza, bo Swadzim nigdy nie był wsią parafialną, a więc chodzi tu może o pleb. z Lusowa (→ Lusowo, przyp. 2), a może ze Zbąszynia (Tomal) de Sadi toczy spór z plebanem de Swanszim (Now. 2, 371, cytowanego aktu w ACC nie udało się odnaleźć).

3D. 1421-28 Nałęcze? z Gorzewa:

1421-28 stren. Wawrz. Jeż¹⁰Wg KR 5, 11, był prawdop. h. Nałęcz z S., → Gorzewa [k. Rogoźna], → Nowego Dworu [k. Poznania], → Lipnicy [i z → Morawska], syn Bieniaka¹¹KR 2, 120, błędnie nazywa Wawrz. Jeża synem sędziego kal. Mikołaja Krwawego Diabła z Wenecji (pow. kcyn.). Matka Wawrzyńca, Dorota, od 1391 występuje jako wd. po Bieniaku z → Gorzewa, a dopiero potem została ż. Mikołaja. Tak więc jej ss. pochodzić musieli z pierwszego małżeństwa z Bieniakiem, a byli to Wawrz. Jeż, Janusz z Nowego Dworu i Gorzewa oraz bliżej niezn. Hertman (wzmianki o nim z 1391 i 1407: Lek. 1 nr 1003, 1020; PZ 3, 30v), którego KObceRyc. 143, nazywa błędnie Januszem Hertmanem i mylnie utożsamia ze wspomn. Januszem z Gorzewa (→ Uwaga 1) z Gorzewa (PZ 7 k. 75v, 77v, 80v, 112, 154; PZ 8 k. 21, 123): 1421 tenże w sporze ze Sławą Żydówką pozn. (PZ 7, 71v); 1421-24 tego ż. Fronka (Frona, Wrona) i 1424 tenże → p. 3B; 1422 tenże toczy proces z [tenut. rogoz.] Wojciechem z Glinna [synem Jury Chojnickiego] (PZ 7, 29); 1423 tenże przegrywa spór z Wierzbiętą [Piętą] z Kiszkowa [i z Grzybowa, Przesieki, wsie w pow. gnieźn.] o 50 grz. szkody (WR 1 nr 1141); 1426 tenże pozywa Janusza¹²Wawrz. Jeż toczył w l. 1415-27 inne procesy ze wspomn. Januszem: 1415 o 20 grz. szer. gr i o przywieszenie pieczęci (PZ 4, 80), 1427 (przedmiot sporu nie podany; PZ 9, 105) z → Górki [k. Szamotuł] i ze wsi Wielkie [k. Poznania] o 7 wołów wziętych od Żyda za 2 kopy gr; tenże zgłasza pr. bliższości do zapłaty za woły (PZ 8, 123v); 1426 tenże → niżej; 1427 tenże z Nowego Dworu → p. 3F; 1428 tenże z S. w sporze ze [swą bratową] Katarzyną [wd. po Januszu z Nowego Dworu i Gorzewa, który zm. 1425-26] i jej dziećmi [Jakubem i Mikołajem, → niżej] o złoto, srebro i konie (PZ 10, 9).

1426-27 Mik. Gorzewski, Nowodworski, Sadowski z S., → Gorzewa, → Chowanówka, → Nowego Dworu, [wójt w → Obornikach], syn Janusza z Gorzewa i Nowego Dworu oraz Katarzyny (siostry m. in. Mikołaja i Wincentego z Lipnicy i S., → p. 3F): 1426 tenże wraz ze swymi braćmi [znamy tylko Jakuba] i siostrami z Gorzewa w sporze z Wierzbiętą z Przesieki o pieniądze, które mają u [swego stryja] Wawrz. Jeża z S. i Gorzewa [cd.? procesu z 1423, → wyżej] (PZ 9 k. 105, 112); 1427 [tenże?] z S. → p. 3F; 1443 temuż niegdyś Sadowskiemu z Nowego Dworu oraz Annie ż. Wierzbięty [z Tuczęp, potem ż. Jakuba Gorzewskiego, który był bratem tegoż Mikołaja] rezygnuje Małgorzata ż. Winc. Furmana [m. in. z Mchów, wójta w Obornikach] swą oprawę zapisaną na wójtostwie obornickim (PZ 14, 243); 1454 tenże Mik. Sadowski z Chowanówka wspomn. jako [zm.?] ojciec Katarzyny (ACC 35, 23); 1461 wspomn. Katarzyna z Chowanowa i Chowanówka m. in. w towarzystwie Jana Sadowskiego swego brata stryj. (PG 6, 210); 1462 wspomn. Kat. Chowanowska sprzedaje Nowy Dwór → p. 3F.

3E. 1427-30 uczc. Jan, syn [Jana] Ryszka¹³Jan Ryszek (Ryszko), ojciec naszego Jana, wymieniany jest w znanych źródłach w l. 1405-25, a w l. 1411, 1417 i 1422 był rajcą pozn. (Wp. 8 nr 809 i przyp. 6; Władze miasta Poznania, t. 1: 1253-1793, oprac. J. Wiesiołowski i Z. Wojciechowska, Poznań 2003, s. 15, 16, 18), mieszcz. pozn. z S. [tj. posiadacz zastawny cz. w S. oraz części w → Nowym Dworze 1426 i → Maniewie 1428-46]: 1427 tenże w sporze z Mikołajem i Wincentym z S. o czynsz z łanów kmiecych w S. (PZ 10, 11v); 1428 tenże z S. toczy proces ze szl. Janem¹⁴W → Baranowie (k. Poznania) wsi joan. pozn. występuje w 1426 (ten sam?) Jan Lubosiński (z → Lubosiny w l. 1410-34) niegdyś sołtys w Baranowie (WR 1 nr 1238). Może jednak chodzić też o → Baranowo k. Mosiny sołtysem z Baranowa o pieniądze, zboże i bydło (PZ 10, 86); 1429-30 tenże wygrywa spór ze wspomnianymi Mikołajem i Wincentym braćmi niedz. z S. o 6 grz. bez 6 gr [czynszu z łanów kmiecych?] (PZ 11 k. 21, 53, 62; WR 1 nr 1360).

3F. 1427-1519 Lipniccy czyli Przystanowscy:

1427-35 Mik. Lipnicki¹⁵Sądzimy, że nasz Mikołaj może być ident. z Mikołajem de Sadowie (de Sadowye), Sadowskim (Zadowfsky), który występuje w l. 1436-38 jako burgr. pozn. z ramienia dwu kolejnych starostów gen. wlkp., tj. Andrzeja Ciołka z Żelechowa i Rafała z Gołuchowa (Wp. 5 nr 589; PG 1 k. 35v, 90; AR nr 105; PZ 13, 148v; MHP 341). Wg GUrz. nr C 924, Mikołaj burgr. pozn. pochodził z → Sadowia, ale sytuacja własnościowa w tej wsi jest obecnie rozpoznana. GUrz. podaje też, że Mikołaj burgr. był komandorem joan. pozn., ale nie znamy przekazów źródłowych potwierdzających tę opinię i nie zna go też KarwKom. Z kolei wg KR 2 s. 120 przyp. 17, Mikołaj był h. Nałęcz, na co wskazywać może to, że wraz z Piotrem z Szamotuł wystąpili jako stryjowie pewnej Elżbiety (→ niżej: Winc. Lipnicki, pod 1446), Przystanowski, Sadowski z S., → Lipnicy i → Przystanek, brat niedz. Wincentego z S., a także brat Sędziwoja z Lipnicy i Przystanek, Katarzyny oraz Małgorzaty, wicechorąży w Poznaniu (1436-37: GUrz. nr C 1057; Wp. 10 nr 1423) z ramienia Teodoryka z Iwna, Siekowa i Międzychodu chorążego pozn. (PZ 11, 53): 1427 tenże z bratem Wincentym → p. 3B; 1427 tenże przegrywa proces z Lasotą z Ninina i ma mu zapłacić 3 grz. oraz tyleż sądowi (PZ 9, 67v); 1427 tenże z bratem Wincentym oraz Mikołaj z S. [zapewne Gorzewski, → p. 3D] w sporze z Wawrz. Jeżem z Nowego Dworu (PZ 9, 120v); 1427-30 tenże z bratem Wincentym → p. 3E; 1430 tenże występuje jako pełnomocnik w sądzie [swej siostry] Katarzyny z Gorzewa [ż. Janusza z Gorzewa i Nowego Dworu] (PZ 11, 32v); 1432 tenże wraz z bratem Wincentym w sporze ze swą siostrą rodz. Małgorzatą (WR 1 nr 1409, 1427); 1434 tenże zastępuje w sądzie [swego brata] Wincentego w jego sporze z Janem Durką kmieciem z Podrzewia (PZ 12, 169); 1435 tenże z bratem Wincentym oraz Andrzej Krupka ze Skórzewa zeznają, że są winni 44 grz. szer. gr [długu] Katarzynie ż. Mik. Wydzierzewskiego [z Wydzierzewic k. Kostrzyna] (PZ 13, 94).

1427-51 Winc. Lipnicki¹⁶W haśle → Popowo (k. Szamotuł) uznaliśmy, że Wincenty de Sadowo, który w 1443 kupił 1/7 Popowa (PG 2, 61) jest ident. z naszym Wincentym z S. Tymczasem chodzi o Winc. Sokołowskiego z → Sadowia (też → przyp. 17), Sadowski z S., → Nowego Dworu i → Lipnicy, brat niedz. Mik. Lipnickiego, wicewda w Poznaniu (1453-54: GUrz. nr C 957) z ramienia Łukasza Górki (PZ 11, 53; PZ 12, 169; PZ 15, 27v; PZ 16, 78v; Wp. 5 nr 726): 1427 tenże z Lipnicy → p. 3B; 1427-35 tenże z bratem Mikołajem → wyżej; 1429 tenże zastępuje w sądzie [swego brata] Sędziwoja z Przystanek (PZ 10, 192v); 1435 tenże śwd. (WR 1 nr 1652); 1436 tenże jednym z poręczycieli Jadwigi z Wierzenicy [k. Poznania] wobec Piotra Polaka [z Wilfina w Małopolsce, w dawnym pow. bieckim, obecnie Lichwin] tenut. w Rogoźnie (PZ 13 k. 130v, 182v, 220); 1443 tenże wraz z Wierzbiętą z Jasienia i [Winc.] Imbirem z Kiszewa w sporze z Mikołajem i Janem z Granowa (PZ 14, 138); 1443 tenże toczy proces z Piotrem Skórą z Gaju (PZ 14, 214v); 1443 tenże ręczy za Dorotę Lusowską [z → Lusówka] (WR 1 nr 1625); 1444 tenże jednym z poręczycieli za Jana i Mikołaja z Granowa (Wp. 10 nr 1646); 1444 tenże toczy proces z Sędziwojem Korzbokiem z Trzebawia [k. Stęszewa], Niwki i Sapowic (PZ 15, 12); 1445 tenże w sporze z Sędziwojem Luboskim [z Lubosza k. Pniew] (PZ 15, 48); 1446 tenże śwd. na dokumentach Wojc. Malskiego starosty gen. wlkp. (ACC 46, 123v; CP 5 nr 1); 1446 tenże pełnomocnik sąd. Piotra z Szamotuł (PZ 15, 193); 1446 tenże wraz ze wspomn. Piotrem z Szamotuł występują jako stryjowie Elżbiety ż. Mikołaja z Łabiszyna (PG 2, 202); 1447 tenże w sporze z Mik. Watą z Kosiczyna (PZ 16, 56v); 1448 tenże ręczy za Wincentego z Dąbrowy [par. Skórzewo] (PG 3, 8, dawniej PG 1, 24); 1448 tenże → p. 2; 1450 na prośby tegoż Wincentego¹⁷SzwedaGrzym s. 24 i przyp. 71, podaje, że wspomn. tu Wincenty de Sadowo może być tożsamy z Winc. Sokołowskim z Sokołowa i ze wsi → Sadowie. Nie znajdujemy uzasadnienia dla tej identyfikacji. Natomiast za naszym Wincentym z S. przemawia fakt, że jego ss. poświadczeni są od 1462 jako dziedzice Strzeszyna (k. Poznania), wsi nal. wcześniej do prawnuków Wierzbięty, który jest wspomn. w cytowanym dok. z 1314, tj. do Macieja i Wierzbięty (dziedzice Strzeszyna w 1424: PZ 7, 208). W 1479 ten ostatni Wierzbięta (ze Smogulca i Strzeszyna) nazwany został poprzednikiem (antecessor) Wincentego w Strzeszynie (→ niżej: Jan, Marcin i Sędziwój) de Sadowo król Kazimierz transumuje dok. księcia Władysława z 1314 (6 XI) w sprawie nadania wsi Zarzeszyno [k. Śremu, obecnie nie istnieje] na pr. dziedz. Bogusławowi, Wierzbięcie, Domaratowi i Marcinowi ss. Jakuba Domaradzica [ze Smogulca w pow. kcyn. i wsi Pruśce w pow. gnieźn., kaszt. rogoz. 1280-94, przedtem najpewniej wieluńskiego 1279] (KPKM nr 127; MS 1 nr 116); 1451 tenże oraz Winc. Czurydło [brat Jana Chojnicy, → p. 3B] są kolatorami kościoła w Chojnicy (AC 2 nr 1247).

1461-80 Jan, 1462-72 Marcin i 1462-1519 Sędziwój¹⁸W haśle → Przystanki uznaliśmy, że nasz Sędziwój syn Wincentego jest tożsamy z Sędziwojem z Przystanek. Obecnie skłaniamy się do uznania, że są to dwie osoby. Sędziwój z Przystanek występuje w l. 1464-1511. W 1487 wspomn. jest jako brat Mikołaja i Jana oraz w l. 1487-91 jako mąż Małgorzaty c. Jana Piecza z Bukowca (k. Międzyrzecza). W l. 1495-1508 posiadał cz. → Krzestkowic. Jego drugą ż. była Kat. Izdbieńska (1511). Żył jeszcze w 1511, ale w 1512 wspomn. jest jako zm. ojciec Barbary ż. Piotra Krzestkowskiego i Anny ż. Jana Izdbieńskiego, które odziedziczyły po ojcu części w Przystankach i Krzestkowicach (w haśle → Przystanki, p. 3, szczegółowe przekazy źródłowe). wicechor. w Poznaniu 1488-91 (GUrz. nr C 1067), bracia niedz., ss. Wincentego, oraz 1462-85 Maciej ich brat przyrodni po [ich bliżej niezn. matce i jej drugim mężu] Mik. Rakelu¹⁹KObceRyc. 84, wywodzi Rakelów z Łużyc (miejscowość Rakojedy, Rakojdy, niem.: Rackel, pod Budziszynem). W l. 1406-27 występuje Henryk (Andrzej) Rakel w → Dąbrówce (k. Zbąszynia), który w 1415 toczył spór z Niklem Rakelem o 1/3 Dąbrówki, a w l. 1412-13 z sołtysami z król. → Rogozińca (sąd zachował wówczas jego ż. Agnieszkę przy dok. jej oprawy zapisanej na Dąbrówce). W 1424 Henryk Rakel sprzedał → Dąbrówkę i odtąd pisał się de Low (wg KObceRyc. 84, chodzić może o Łagów w Brandenburgii, lecz była to przecież posiadłość joannitów). W 1426 jako Rakel de Low toczył proces z dziedzicami → Nądni, a w 1435 jako Rakel mieszcz. de Low z Borkiem z Gryżyny (KObceRyc. 84). Nie wiemy, czy do tej rodziny należeli kolejni znani Rakelowie: występujący w l. 1505-07 bracia Balcer i Piotr Rakelowie dworzanie król. (MS 3 nr 2465 – tu błędnie Ralyel; MS 4 nr 8426), wspomn. w 1543 Jakub Rakiel dziesiętnik (decenarius) na zamku w Malborku (MS 4 nr 21245) oraz wymieniony w 1546 Imram de Rakiel wraz ze wspomn. jako zm. Andrzejem z Bobolic (k. Lelowa) fundatorzy altarii w kościele par. we wsi Niegowa (Małopolska; MS 4 nr 22326) ze Strzeszyna, Sadowscy z S., Strzeszyna, → Nowego Dworu (Jan też z → Przystanek): 1461 tenże Jan → p. 3D; 1462 ciż Jan, Marcin i Sędziwój z S. oraz bracia Jan z Knyszyna [i Soboty], Maciej z Nieczajny [i Soboty] oraz Wincenty z Soboty mają zapłacić Katarzynie c. zm. [Jaśka] Orza [z Rogalina] 22 grz. szer. gr (PZ 17 k. 276, 314; w haśle → Rogalin, p. 3, pomyłkowo wymieniamy sumę 2 grz.); 1462 ciż Jan, Marcin i Sędziwój kupują od Kat. Chowanowskiej [c. Mik. Gorzewskiego z S., → p. 3D] ż. Wojciecha [z Wargowa] cały Nowy Dwór za 400 grz. (PG 6, 97); 1462 ciż Jan, Marcin i Sędziwój, w towarzystwie stryja Mikołaja z Ujazdu [k. Grodziska Wlkp.] i wuja Jarosława z Dokowa [Suchego], sprzedają Bartoszowi Chomęckiemu [z Chomęcic i Morawska] 1/2 Chojnicy za 400 grz. (PG 6, 121v); 1462 ciż Jan, Marcin i Sędziwój, w towarzystwie stryja Bartłomieja Chomęckiego, wuja Jarosława Dokowskiego i swego brata stryj. Tomasza Przystanowskiego [najpewniej syna Sędziwoja z Przystanek i Lipnicy], zapisują dożywotnio swemu bratu [przyrodniemu] Maciejowi z S. 10 grz. czynszu rocznego na S., Strzeszynie i Nowym Dworze (PG 6, 143); 1462 tenże Maciej ze Strzeszyna daje bratu Janowi folw. i 1 ł. koło dworu w Strzeszynie (PG 6, 153v); 1463 ciż Jan, Marcin i Sędziwój rezygnują swemu bratu przyrodniemu Maciejowi synowi zm. Mik. Rakela (Rakyel) ze Strzeszyna 3 grz. czynszu rocznego [na S.?], a on daje im całe swe części po rodzicach w S. i Strzeszynie (PG 6, 108v-109, obecnie s. 54-55);

1464-72 ciż Jan, Marcin i Sędziwój w sporach: 1464 z Łukaszem Górką wdą pozn. (PZ 18, 9v); 1464 ze Stanisławem z Grabianowa (PZ 18, 44); 1464, 1469 z Janem Słupkiem, Teodorykiem (Dzietrzychem) i Bartoszem braćmi z Chojnicy (PZ 18 k. 48v, 214); 1464, 1465, 1470, 1472 z Mirosławem synem Dziersława z → Nowej Wsi [k. Poznania] (PZ 18 k. 30v, 114v; PZ 19 k. 91v, 142);

1469 tenże Sędziwój występuje jako wuj Anny ż. Wielisława z Kołybek [k. Gołańczy, pow. kcyn.] (GG 2, 193v); 1476 ciż Jan i Sędziwój zapisują swemu bratu przyrodniemu Mac. Sadowskiemu 7 grz. czynszu rocznego na całych wsiach S. i Strzeszyn z zastrz. pr. wykupu za 70 grz. (PG 9, 55v); 1479 tenże Sędziwój ze Strzeszyna zawiera ugodę z Klemensem [Skoraczewskim] komandorem joan. pozn. dotyczącą pastwisk w Krzyżewnikach i Suchym Lesie; ugodę w tej sprawie zawarł już z komandorem joan. Wierzbięta ze Smogulca i Strzeszyna [zm. 1438-40: SzwedaGrzym, tabl. II] poprzednik (antecessor) [w Strzeszynie] ojca tegoż Sędziwoja, tj. Winc. Sadowskiego (PZ 20, 78; → przyp. 17); 1479 tenże Jan daje w dziale bratu Sędziwojowi całe swe wsie po ojcu Strzeszyn i Nowy Dwór, a w zamian otrzymuje całą wieś S. (PG 9, 109); 1480 tenże Jan wśród poręczycieli Wojc. Otorowskiego (PG 58, 108v); 1484 (24 VI) tenże Sędziwój popada w ekskomunikę za pobicie Szymona z Obornik wikariusza w Lusowie (ACC 62 k. 59v, 60); 1484 (15 XI) oficjał pozn. zawiesza aż do czasu przybycia bpa pozn. ekskomunikę nałożoną na tego Sędziwoja za gwałty, sprofanowanie (execracio) cmentarza w Lusowie oraz za pobicie wikariusza stamtąd (ACC 62, 113); 1484 tenże [Sędziwój] Sadowski i 1485 ciż Sędziwój i Maciej → p. 5;

1485-1519 tenże Sędziwój [niektóre wzmianki mogą dotyczyć Sędziwoja z S. i Kiekrza (→ p. 3G), bowiem nie zawsze udało się ustalić w sposób nie budzący wątpliwości, którego z nich dot. informacja]: 1485 tenże toczy procesy ze Stan. Wydzierzewskim i z Janem Skórzewskim (PZ 21, 28v); 1486 tenże występuje jako wuj Katarzyny c. Jana Skrzetuskiego [ze Skrzetusza] (PZ 21, 61); 1486 tenże sprzedaje szl. Tomaszowi²⁰W 1500 mieszkańcy wsi Unołtowo (obecnie Umultowo) skarżyli się, że (Tomasz) Bogdanka (czyli młynarz z mł. Bogdanka pod zamkiem pozn.) z Nowego Dworu, tak jak poprzedni właściciele Sadowscy, zajął 1/3 lasu nal. do Unołtowa (CP 111, 17v) młynarzowi z mł. Bogdanka pod zamkiem pozn. Nowy Dwór za 350 grz.; w 1491 tenże kwituje wspomn. Tomasza z 300 grz. (PG 10, 52v; PZ 21, 175v); 1487 tenże wraz z kmieciami z S. w sporze z Adamem z Dąbrowy [par. Skórzewo] dziekanem kapituły kat. pozn. o dzies. snop. z ról kmiecych w S. (AC 2 nr 1454, → p. 5); 1487 tenże zapisuje ż. Małgorzacie po 200 kóp gr posagu i wiana na całej wsi S. wraz z dworem i bydłem (PG 10, 68); 1491 tenże występuje jako stryj Katarzyny ż. Mikołaja z Kościelca (PG 10, 146v); 1494 tenże kupuje od Jana Rozdrażewskiego [z Rozdrażewa, pow. pyzdr.] całą wieś Chocicza z zastrz. pr. wykupu za 100 kóp gr (PG 7, 14; PG 11, 21); 1495 tenże kupuje od Jana z Ceradza Nowego 1/3 tej wsi za 400 grz. (PG 7, 69; PG 11, 93); 1495-96 tenże z Ceradza [Nowego] kolator kościoła par. w Ceradzu [Starym] (ACC 72, 105v; ACC 73 k. 71, 72); 1498 tenże podczas wyprawy wojennej pozwany przez Jana Brodzkiego [z Brodów] o konia i sukno na sąd pod Marszewem w ziemi sandomierskiej (SPPP 7, 255-256); 1502 tegoż [Sędziwoja] Sadowskiego zamierzał uwięzić Chwał z → Chyb [i Skórzewa] (SBP 339); 1503-05 tenże wspomn. jako posiadacz zastawny części Chowanowa i → Chowanówka (PG 64 k. 13, 115); 1506 tenże oraz Benedykt Zajączkowski mają dokonać z polecenia sądu podziału dóbr w → Otorowie (PG 65, 115); 1506 tenże występuje jako stryj Kat. Wielżyńskiej [c. Marcina z Góry k. Szamotuł] (PG 13, 86v); 1507 tenże wraz z Marcinem Sierosławskim ręczą Janowi Gorzewskiemu za Mik. Gorzewskiego (PG 65, 221v); 1510 tenże uprawia w S. 1 ł. opust. i posiada folw. (LBP 85); 1511 tenże oraz Sędziwój Przystanowski i inni tenutariusze [tj. posiadacze zastawni] wójtostwa w → Obornikach sprzedają to wójtostwo za zgodą króla Stan. Redeckiemu [z Redcza w pow. gnieźn., obecnie Recz, i z Nienawiszcza] (MS 4 nr 1058);

1513-19 tenże Sędziwój występuje: 1513 jako stryj i jako wuj Anny Czeszewskiej [siostry Macieja z Czeszewa k. Gołańczy, pow. kcyn.] ż. Jana Bielawskiego (PG 68, 416; PG 14, 471); 1515 jako wuj i jako stryj Anny i Jarosława Dokowskich, dzieci Mik. Dokowskich (PG 69, 259; PG 15, 50v); 1518 jako wuj Piotra Krzesińskiego (PG 6, 230v); 1519 jako stryj Brygidy [c. Mikołaja z Borzujewa w pow. pyzdr., obecnie Borzejewo] ż. Jana Poświątnego [z Poświątnego k. Śmigla] i Doroty ż. Stan. Borzujewskiego, bratanic Pawła Górskiego [z Góry k. Szamotuł] (PG 15, 271v).

1512-24 Łukasz Sadowski syn Sędziwoja z S.: 1512 tenże student → p. 6; 1524 [tenże?] szl. Łukasz Sadowski występuje jako stryj Marcina Ciesielskiego i Wojc. Sędzińskiego (PG 16, 32v).

3G. 1478-1583 Sadowscy różni [może boczni krewni Lipnickich czyli Przystanowskich²¹Matka wymienionej w p. 3G Barbary pochodziła z Dokowa, a w 1462 jako wuj Lipnickich wystąpił Dokowski (→ p. 3F)]:

1478-1508 Barbara z S., h. Nałęcz: 1478 tejże zapisuje jej mąż Sędziwój wraz ze swym bratem Zygmuntem altarystą pozn., dziedzice w Kamieńcu, po 165 grz. posagu i wiana na 1/2 Łęk Małych, na folw. w Kamieńcu i na lasach [w Kamieńcu?, Łękach Małych?] (PG 9, 104v; w haśle → Łęki Małe, p. 3, pomyłkowo podajemy sumę 100 grz.); 1506 [mąż tejże Barbary] Sędziwój wspomn. jako zm., jego ss. Wincenty i Jan (PG 13, 95); 1508 tejże syn Jan z → Kamieńca [Łącki z Łęk Małych], przyjmowany do kapituły kat. pozn., w swym wywodzie szlachectwa wymienia: ojca Sędziwoja z Kamieńca h. Korzbok, babkę ojczystą Dorotę z Wilkowa [Polskiego] h. Jeleńczyk, matkę tę Barbarę z S. h. Nałęcz, babkę macierzystą [imię nie podane] z Dokowa h. Leszczyc czyli Bróg (MHP nr 234).

1483-1524 Sędziwój²²Przypuszczamy, że może być różny (z młodszego pokolenia?) od poprzedniego Sędziwoja (→ p. 3F), którego ojciec Wincenty zm. ok. 1454, a nasz Sędziwój występuje w 1492 ze swymi siostrami pannami. Nie można wykluczyć, że przy Sędziwoju starszym zamieściliśmy informacje dot. naszego Sędziwoja młodszego – do tego ostatniego odnosimy przekazy łączące go z Kiekrzem Sadowski z S., → Kiekrza, Starzyn, → Rudowa i Strzeszyna, ojciec Jakuba, Wojciecha i Anny, h. Nałęcz (TD): 1483, 1498 tenże z Kiekrza wśród kolatorów kościoła par. w → Kiekrzu (ACC 61 k. 99v, 100v, 102, 103, 107, 109v, 114v; ACC 75 k. 18v, 31, 51v, 71, 138); 1488 tenże kupuje od Małgorzaty de Murzyno²³Może z Murzynowa (par. Rokicie) w z. dobrz.? Zapewne nie z król. Murzynna (par. własna) na Kujawach. Odrzucić nal. domysł, przedstawiony w haśle → Kiekrz, p. 3, że chodzi o wieś król. → Murzynowo w pow. pozn. Z kolei w haśle → Rudowo, Uwaga, wyjaśniliśmy szczegółowo, że Anna, Frącka oraz Małgorzata, dziedziczki Kiekrza, Starzyn i Rudowa, przeniosły się do ziemi dobrz. (Małgorzata zresztą stamtąd pochodziła, pozostałe tam wyszły za mąż), a przed wyjazdem sprzedały swe części dziedz. we wspomn. wsiach naszemu Sędziwojowi z S. i Kiekrza, swemu najbliższemu sąsiadowi wd. po Bodzęcie zw. Pałuka z Kiekrza jej części dziedz. w Kiekrzu, Starzynach i Rudowie wraz z sołectwem w Starzynach za 300 grz. (PG 10, 98v); 1488 tenże kupuje od Frącki [c. wspomn. Małgorzaty i Bodzęty], ż. Mik. Radzikowskiego [ze wsi Radziki Duże] chor. dobrz. jej ojcowiznę w Kiekrzu, Starzynach i Rudowie za 420 fl. węg. (PG 10, 99); 1490-92 tenże ze Strzeszyna (PZ 21 k. 190, 196v, 215v); 1492 tenże zapisuje dożywotnio swym siostrom rodz. Annie i Agnieszce pannom po 5 grz. czynszu rocznego na wsiach S., Strzeszyn, Starzyny i Kiekrz (PG 10, 166v); 1493 tenże zawiera z Michałem z Kiekrza ugodę gran. [dot. Kiekrza] (PZ 21, 215v); 1493 tenże kupuje od Stan. Pigłowskiego [z Pigłowic, pow. pyzdr.] jego prawa i przezyski na dwu częściach wsi Wielkie w pow. pozn. z zastrz. pr. wykupu za 100 grz., w 1494 sprzedaje Dziersławowi Dąbrowskiemu z zastrz. pr. wykupu za tę samą sumę (PG 7, 32; PG 10, 187v; PG 11, 50); 1503 tenże sprzedaje Janowi z Osiecznej altaryście altarii ŚŚ. Macieja i Jana Apostołów, Erazma i Katarzyny w kościele w Śremie 6 grz. czynszu rocznego zapisanego na wsi Starzyny, 1/2 Kiekrza z 1/2 jeziora tamże oraz na całym Strzeszynie z zastrz. pr. wykupu za 100 grz. (PG 12, 282v-283); 1508 tegoż kwituje jego siostra Agnieszka Sadowska z 5 grz. rocznego czynszu, zapisanego jej na dobrach po rodzicach w Starzynach, Kiekrzu i Strzeszynie (PG 65, 300v); 1508-09 tenże z Kiekrza (ASK I 3 k. 9, 46); 1515 tenże dz. w Starzynach (PZ 28, 177; CP 380, 1-2); 1519 tenże zawiera ugodę z Janem Kierskim dotyczącą Kiekrza (PG 70, 115); 1520 tenże pozywa wspomn. Jana Kierskiego o to, że w lesie w Kiekrzu zranił jego poddanego ze Starzyn (PZ 29, 9v); 1524 tenże wraz ze wspomn. Janem Kierskim sprzedają Dziersławowi Wielickiemu rolę we wsi Wielkie w pow. pozn.; tenże kupuje od wspomn. Kierskiego 1/2 Kiekrza za 500 grz. (PG 16, 38v-39); 1533 tenże wspomn. jako zm., jego c. Anna ż. Feliksa Dokowskiego (PG 16, 575v); tegoż ss. → niżej.

1530-56 (zm. 1556-58) Wojciech i 1530-59 (zm. 1559-64) Jakub Sadowscy z S., → Kiekrza, Starzyn, Strzeszyna, Złotnik i wsi Wielkie, ss. Sędziwoja (TD): 1530 tenże Jakub zapisuje ż. Kat. Prusieckiej [ze wsi Pruśce k. Rogoźna, pow. gnieźn.] po 600 zł posagu i wiana na połowie swych dóbr w S., Kiekrzu, Starzynach i Strzeszynie, należnych mu z działu z bratem Wojciechem (PG 16, 384); 1536 ciż ze Strzeszyna (PG 17, 16v-17); 1536 ciż kupują od Mac. Skórzewskiego części w Złotnikach (PG 17, 20); 1538 ciż kupują od Mik. Sobockiego części wsi Wielkie i Złotniki (PG 17, 186v); 1539 ciż dają matce Małg. Niegolewskiej [h. Korzbok, → przyp. 24] całe S. w dożywocie (PG 17, 252); 1539 tenże Wojciech zapisuje ż. Barbarze Sobockiej po 900 zł posagu i wiana na 1/2 swych dóbr w S., Strzeszynie, Starzynach, Kiekrzu i Złotnikach, należnych mu z działu z bratem Jakubem (PG 17, 252v); 1541 tenże Wojciech zapisuje ż. Barbarze Sobockiej po 900 zł posagu i wiana na S.; tenże Jakub zapisuje ż. Kat. Prusieckiej po 950 zł posagu i wiana na Kiekrzu i 1/2 Starzyn (PG 17, 472); 1543 tenże Wojciech wraz z ż. Barbarą sprzedają kapitule kat. pozn. 1/2 grz. czynszu rocznego na S. i Strzeszynie z zastrz. pr. wykupu za 200 grz. (PG 18, 3v); 1544 temuż Jakubowi daje ż. Kat. Prusiecka wieczyście połowy wsi Pruśce, Marlewo, Sierniki, Jakubowo i Pokrzywnica w pow. gnieźn. (PG 19, 158); 1544 tenże Jakub występuje jako stryj Anny Bytkowskiej wd. po Winc. Otorowskim, obecnie ż. Salomona Staruchowskiego [ze Starzechowic w Sandomierskim (informacja prof. Jana Wroniszewskiego), o Staruchowskich vel Starochowskich → Kursko, przyp. 4] (PG 18, 123); 1546 tenże Jakub daje Kat. Sobockiej w dożywocie połowy dwu jezior na gruncie wsi Kiekrz (PG 18, 296v); 1549-52 tenże Wojciech z Mrowina (PG 18 k. 513, 550; PG 91, 344; PG 93, 4; PG 96, 125); 1551 tenże Wojciech pozywa komandora joan. pozn. o rozgraniczenie jego wsi Rangoczino i Krzyżewniki od swej wsi Strzeszyn (PZ 32, 117v); 1556 tenże Wojciech sprzedaje Janowi Świdwie z Szamotuł cz. wsi Wielkie w pow. pozn. (PG 19, 359); 1558 tenże Jakub dz. w Kiekrzu i Strzeszynie (PG 102, 251); 1558 tenże Wojciech wspomn. jako zm., jego ss. Łukasz, Jan, Baltazar, Wojciech i Stanisław (PG 102, 646v); 1559 tenże Jakub opiekun dzieci zm. Andrzeja Staruchowskiego (PG 1251, 114); 1564 tenże Jakub²⁴Tenże Jakub miał jeszcze c. Annę, która w znanych źródłach występuje od 1553, a zm. w 1598. Była ż. Jana (Janusza) Przecławskiego z Przecławka (k. Szamotuł), Drogocina, Knyszyna i król. Łagiewnik (PG 19, 129v; PG 21, 177v; TD). O wspólnym nagrobku Anny i Jana Przecławskiego, przeniesionym wraz z epitafiami po II wojnie z kościoła w Chojnicy do kat. pozn. → Now. 1, 667-668 i il. 97. Na tarczy herbowej Anny umieszczono herby: Nałęcz – Wczele – Korzbok (po babce Małg. Niegolewskiej) – Grzymała (→ też KZSz VII z. 1 s. 19 oraz fotografie 447-449) wspomn. jako zm., jego ss. Stanisław, Jan, Marcin, Maciej, Jakub i Sędziwój (GG 35, 43).

1558-77 Baltazar i 1558-83 Jan Sadowscy ss. Wojciecha: 1558 ciż → wyżej; 1577 tenże Baltazar i 1581-83 tenże Jan → p. 3H.

3H. 1508-83 przekazy dot. całej wsi:

1508 pobór od 11 ł., od karczmy wiard. (ASK I 3, 11); 1509 pobór od 13 ł. (ASK I 3, 259); 1510 w S., wsi Sędziwoja Sadowskiego, 13 ł. os., 1 ł. opust., który pan uprawia, folw. Sędziwoja Sadowskiego, 3 zagr., 2 karczmy, w tym 1 karczma opust. w której warzą piwo (LBP 85); 1563 pobór od 6 ł., 1 karczmy dor. (ASK I 5, 225v); 1577 pobór z S. płaci Baltazar Sadowski (ASK I 5, 690); 1580 pobór [formularz nie wypełniony] (ŹD 20); 1581-83 pobór z S. płaci Jan Sadowski (Piotrkowska 2, 63).

1387 Katarzyna kmiotka z S. w sporze z Wojciechem ze Swadzimia o 30 stogów (capecia) żyta (Lek. 1 nr 109); 1387 Wawrz. Kujawka [kmieć] z S. w sporze ze wspomn. Wojciechem ze Swadzimia (Lek. 1 nr 111); 1393 Mac. Skomrot, Mik. Zbieg i Mac. Gąska kmiecie z S., świadkowie (WR 1 nr 168; Lek. 1 nr 1511); 1426 Jan kmieć z S. zastępuje w sądzie szl. Mikołaja z Gorzewa (PZ 9, 112); 1427 na 1 ł. roli w S. siedzi Grobusz (PZ 9, 55v-56); 1436 Mikołaj [kmieć?] z S. w sporze z Agnieszką c. sołtysa z Wir, która w tym roku obiecała mu, że go poślubi, czemu teraz zaprzecza; Mikołaj wzywa kmieci (laici) z Lubonia na świadków (ACC 20, 144); 1487 Mac. Reszka i Adam kmiecie z S. (AC 2 nr 1454); 1500 kmieć z S. uprawia we wsi Kobylniki 1 ł. opust. nal. do kapituły kat. pozn. i płaci z niego czynsz (CP 111, 17v).

5. 1288 (kop. 1601-02) Jan bp pozn. za zgodą kapituły kat. pozn. przyłącza do par. → Lusowo m. in. wieś S. (Wp. 2 nr 628).

1423 (kop. 1488-92) do uposażenia dziekana kat. pozn. nal. dzies. z 13 ł. kmiecych w S. wraz z całą dzies. z lnu (LBP 27).

1484 Bartłomiej [ze Swadzimia] pleb. w → Lusowie zawiera ugodę z panem [Sędziwojem] Sadowskim w sprawie dzies. i wielkanocnego święcenia chleba, w której to sprawie ma być utrzymany obyczaj tej parafii (AC 1 nr 727, 728); 1485 tenże Bartłomiej pleb w → Lusowie zawiera ugodę z Sędziwojem z S. i jego ślepym bratem [przyrodnim] Maciejem w sprawie dzies. snop. z folw. Sędziwoja w S. i mesznego z opust. ról kmiecych, które sam uprawia; ślepy Maciej ma publicznie w kościele lub na cmentarzu przeprosić plebana, któremu wielokrotnie ubliżał, gdy ten wygłaszał kazania z ambony, a także pluł i krzyczał w czasie odmawiania Ojcze nasz; Maciej ma odtąd korzystać z ławki swych braci w nawie kościoła, a nie z ławki plebana w prezbiterium (ACC 63, 106; szczegółowy reg. → Lusowo, p. 5).

1487 do Adama z Dąbrowy dziekana kat. pozn. nal. dzies. snop. z łanów kmiecych w S. (z każdego łanu po 2 ćw. pszenicy, żyta i owsa oraz po 6 gr) i z 2 ł. kmiecych opust., przyłączonych do folw. Sędziwoja Sadowskiego (AC 2 nr 1454, → p. 3F); 1510 dzies. z folw. w S. Sędziwoja Sadowskiego nal. do pleb. w Lusowie; 3 zagr. płaci plebanowi po 1 gr; z 13 ł. os. kmiecie płacą dzies. dziekanowi [kapituły kat. pozn.] (LBP 85).

6. 1512 Łukasz, syn Sędziwoja z S., student w Krakowie (AS 2, 134).

7. 1403 Sadowski [z S., Sadowia?] w sporze z Mik. Wilkowskim [z Wilkowa k. Buku] (KP nr 1204).

8. W kilku miejscach na gruntach wsi S. stwierdzono ślady osadnictwa z X-XIII w. (archiwum IAE, arkusz AZP 51-26 i 52-26; Hensel 6 s. 11, 16).

Uwaga: 1. KObceRyc. 143, pisze, że po Januszu Hertmanie z Gorzewa i Nowego Dworu, bracie Wawrz. Jeża, występują w 1427 Michał Hertman z Lipnicy i S. oraz Jakub. Autor błędnie zacytował ustalenia z innej swej pracy, w której mowa jest o Januszu (identyfikowanym niesłusznie z Hertmanem) oraz jego synach Mikołaju (a nie Michale) i Jakubie (KR 2, 120); także → przyp. 11.

2. W 1494 Andrzej Sadowski sprzedał Bieniaszowi Zadorskiemu wieś → Roszkowo (k. Kościana) z łąką zw. Wielka Łąka za 300 grz. (PG 7, 78, dawniej k. 39). Na tej samej karcie w PG 7 jest też zapiska o tym, że Andrzej Szczodrowski sprzedał te same dobra za tę samą sumę Janowi Słupskiemu z Urbanowa (Urbanowa Starego k. Opalenicy). Zapiski te powtórzone są też w PG 11 k. 72-73, dawniej k. 59-60 (protokół). W haśle → Roszkowo, p. 3, błędnie uznaliśmy, że Andrzej Sadowski i Andrzej Szczodrowski to dwie różne osoby. Rozpoznanie właścicieli S., → Dokowa Suchego, → Roszkowa i Szczodrowa (k. Kościana) nie pozostawia jednak wątpliwości, że mamy do czynienia z jedną osobą, tj. z Andrzejem z → Dokowa Suchego (1482-92) i Szczodrowa, synem Mik. Dokowskiego czyli Szczodrowskiego, tylko pomyłkowo nazwanym w PG 7 Sadowskim.

3. Nie wiemy, czy z naszych S. pochodził Serafin, syn Sędziwoja de Zady, student w Krakowie 1504 (AS 2, 88).