1349 or. Sarbinovo (Wp. 2 nr 1283), 1408 Sarbinowo (SBP s. 63 nr 101), 1466 Sarbynowo (AC 1 nr 602), 1494 Sarbinow (CP 32, 54), 1516 Sarbynouo (CP 111, 76), 1531 Sarbynovo (CP 111, 120v), 1495 Szarbynowo, Szarbinowo (CP 32, 79), 5,5 km na NW od Kostrzyna.

1. 1508 n. pow. pozn. (ASK I 3, 23v); 1508, 1510 n. par. Uzarzewo (ASK I 3, 23v; LBP 67).

2. 1420 S. graniczy z Gotardowem i Jankowem (Wp. 5 nr 324).

1494 dziedzice Gwiazdowa i Łowęcina naruszają 1/3 granic z S.; konieczne jest dokonanie przez regensa rozgraniczenia (CP 32, 128); 1495 9 I kapituła wysyła swoich przedstawicieli i regensa [z S.] Jana Górskiego dla dokonania wizji granic i kopców gran. między S. i wsiami [Sokolnikami i Pościkowem?, → niżej] panów z Gwiazdowa (CP 32, 74v-75); 1500 granice wsi S. kapituły kat. pozn. oraz Sokolniki [obecnie Sokolniki Gwiazdowskie] i Pościkowo [obecnie Puszczykowo-Zaborze] dziedziców z Gwiazdowa [te ostatnie wsie w pow. gnieźn.] nie są wyznaczone, jak to było nakazane podczas poprzedniej wizytacji za czasów regensa Wojc. Górskiego; nie ma żadnych kłopotów z sąsiadami (CP 111, 5); 1509, 1521 kopce gran. między S. a Sokolnikami słabo widoczne, wymagają odnowienia (CP 111 k. 36, 95v); 1516 S. graniczy z Pościkowem, Sokolnikami, Łowęcinem, Jankowem, Gotardowem i Święcinem [obecnie Święcinek]; odnowienia wymagają granice z Łowęcinem i Sokolnikami, gdyż kopce gran. są słabo widoczne, zwłaszcza od strony Łowęcina; na wysokości pól Jakuba Chmiela i Macieja syna [Szymona] Obartela granice są rozorywane przez kmieci z Łowęcina (CP 111, 76v); 1527 S. graniczy z Pościkowem, Gwiazdowem, Sokolnikami, Łowęcinem, Gotardowem, Jankowem i Święcinem (CP 111, 111); 1531 Gotardowo graniczy m. in. z S. (CP 111, 120v); 1531 S. graniczy z Gotardowem i Święcinem, Jankowem, Pościkowem, Sokolnikami i Łowęcinem; granice ze Święcinem niszczone przez zwierzęta rządcy (factor) [z S.]; kopce gran. z Łowęcinem są rozorywane, a dąbrowa (merica) zajęta przez [panów czy kmieci?] Łowęckich; z Pościkowem granice nie są określone; granice z Sokolnikami powinny być odnowione, gdyż łąki nal. do S. są koszone [przez mieszkańców Sokolnik, którzy] mówią, że granicę stanowi droga publiczna; brak kopców [gran.] powoduje kłótnie między sąsiadami z Sokolnik a kmieciami z S. (CP 111, 121v).

3. Własn. kościelna – kapituły kat. pozn. 1349 regens Boguchwał scholastyk włocł. i kan. [kat.] pozn. → p. 4.

1420 kap. kat. pozn. kupuje od wikariusza [wieczystego] kat. pozn. Wojciecha z → Polnego syna Michała [Grabionowskiego, → Grabianowo k. Czempinia, przyp. 10] 1/4 wsi kapitulnej Chartowo (którą dała mu przedtem [1419] za jego Polne) w zamian za 4 grz. czynszu ze wsi kap. S., który kapituła ma płacić dla [jego] altarii [ŚŚ. Jana Chrzciciela i Katarzyny] w kat. pozn.; gdyby S. opustoszało, kapituła będzie płacić ten czynsz z in. dóbr kapitulnych (Wp. 5 nr 296, 324 – wg or.; CP 14, 632, pod 1421).

1431 kap. kat. pozn. wysyła swoich przedstawicieli do zbadania krzywd kmieci w S. i Trojanowie (CP 28, 55v).

1444 członkowie kapituły pozn. powołani do troski o wsie [kapitulne] Stęszewo, S. i Michowo, postanawiają, że regensi wsi kap., a szczególnie Stęszewa, bez zgody kapituły nie będą nikomu obcemu cedować [zarządu] wsi ani zezwalać na wycinkę lasów czy zarośli, z wyjątkiem członków kapituły [potrzebujących drewna] na budynki przy kościele [katedralnym]; nie będą też zmuszać mieszkańców wsi kapitulnych do prac [ponad miarę] ani wynajmować ich do pracy w innych miejscach, z wyjątkiem katedry pozn. (AC 1 nr 289).

1444 kapituła zgadza się, aby Mirosław [młodszy] z Bytynia [kan. pozn. i ówczesny prokurator kapitulny] zarządził uprawianie folw. w S., tak jak [ma to miejsce] w innych wsiach kapitulnych (CP 29, 34).

1444-45 Jakub z Grądów [kan. pozn., regens w S.]: 1444 tegoż kapituła zobowiązuje, aby dał z S. [z dochodów czy z taksy należnej kapitule?] 1 1/2 grz. rektorowi szkoły [katedralnej] tytułem pensji (CP 29, 46v); 1445 kapituła zgadza się, aby tenże dał 1 1/2 grz. z taksy należnej kapitule za [dzierżawę] S. na wyżywienie chorych uczniów [szkoły katedralnej] (CP 29, 48v).

1453-60 Jan Lutkowic z Brzezia kan. pozn., dr dekretów, podkanclerzy Królestwa [1455-64, potem bp krakowski (UDR X nr 625)], regens S.: 1453 kapituła daje [w zarząd] temuż Janowi wieś S., wakującą po śmierci Jakuba z Grądów (CP 29, 152v); 1454 kapituła kwituje tegoż Jana z długu 1 1/2 grz. na rzecz szkoły [katedralnej], płatnego z taksy należnej kapitule za [dzierżawę] S., jednocześnie kapituła zmniejsza wspomn. taksę do 12 grz. (CP 29, 158v); 1455 tenże Jan Lutkowic spłaca kapitule 14 grz., które był winien z S. (CP 29, 168v); 1455 kapituła odpuszcza temuż 7 grz. z tytułu czynszu za b.r. z S. (CP 29, 174v); 1460 tenże [jako bp nominat włocławski] rezygnuje z [dzierżawy] S. na rzecz kanonika pozn. Jakuba Dominikowskiego; kapituła przydziela S. wspomn. Jakubowi (CP 29, 227v).

1460-65 Jakub Dominikowski [z Dominikowic k. Uniejowa w Sieradzkiem (DembKan 192; A. Szymczakowa, Szlachta sieradzka w XV wieku, Łódź 1998, wg indeksu)] regens w S.: 1460 tenże → wyżej; 1464 tenże regens w S. (CP 30, 35); 1465 [tenże] ma zapłacić kapitule 1 1/2 grz. z sołectwa w S. (CP 30 k. 57v, 59v); [także → niżej: pod 1470-76].

1466 kap. wysyła w sprawie wsi S. (in facto ville S.)¹W obu przypadkach chodzić mogło o jakieś szkody spowodowane w S. przez wojsko ciągnące na wojnę z Krzyżakami. W grę może wchodzić cały okres wojny trzynastoletniej kanoników pozn. [i prokuratorów kap.]: 3 IX Bernarda [z Bruczkowa, pow. pyzdr.] do Szamotuł, do starosty [gen. wlkp. Piotra z Szamotuł], daje mu na tę podróż 1 grz.; 10 IX [Andrzeja] Rogalińskiego do króla do Torunia (CP 30, 70; AC 1 nr 602).

1466 12 XI kap. powierza S. w zarząd prokuratorom [kapitulnym, czyli kanonikom pozn. Andrzejowi Rogalińskiemu i Bernardowi z Bruczkowa] (CP 30, 72); 1466 14 XI kap. postanawia, że Bernard [z Bruczkowa, regens w S.], który obsiał [pola] w S. i folw. tamże ma pr. do zebrania plonów na swój użytek, ale bez niczyjej szkody; gdyby jednak plony nie były wystarczające, kapituła obowiązuje się wypłacić temuż Bernardowi 7 grz. za wysiane ziarno (CP 30, 73v).

1470-76 Jakub Dominikowski [ponownie] regens w S.: 1470 3 VII kap. gen. odracza temuż Jakubowi do ś. Marcina [11 XI] płatność czynszu z S.; odroczenie nie podlega prolongacie (CP 30, 116); 1472 14 IV kap. odracza temuż Jakubowi do ś. Marcina [11 XI] zapłatę 1 1/2 grz. zwyczajowego czynszu, który miał być uregulowany do ś. Piotra [i Pawła, 29 VI], a 12 XI t.r. kap. dobrowolnie zwalnia go z [tej samej?] 1 1/2 grz. zwyczajowego czynszu z S. i poleca wystawić na to dok. (CP 30 k. 133, 139); 1476 kap. podtrzymuje wspomn. decyzję, zapisaną w metryce z 1472 (CP 31, 12v); 1476 tenże Jakub [regens] z S. w sporze z Andrzejem Łowęckim z Łowęcina (PZ 20, 34) [także → wyżej: pod 1460-65].

1475 1 VII kap. wysyła swych przedstawicieli do S., aby ocenili straty poczynione przez grad²O klęsce tej → A. Walawender, Kronika klęsk elementarnych w Polsce i krajach sąsiednich w latach 1450-1586, Lwów 1932, cz. II, s. 37; 14 XI kap. zwalnia kmieci z S. z czynszu za b.r. z powodu zniszczenia zboża przez grad (CP 30, 158v; CP 31, 2).

1480 S. jest dłużne kapitule 1 grz. 11 skojców i 5 gr (AC 1 nr 687).

1494 29 IV kapituła postanawia, że sprawa sprzedaży sołectwa w S. przez regensa [kanonika pozn.] Andrzeja Ciesielskiego [z Cieśli k. Buku (DembKan 186)] zostaje odroczona do najbliższej kapituły generalnej na śś. Piotra i Pawła [29 VI] (CP 32, 54).

1494-95 Jan Górski [z Góry k. Bnina, kan. pozn. (DembKan 193)] regens w S.: 1494 kapituła kat. pozn. nakazuje mu, jako regensowi S., sporządzić dok. w sprawie obrony poranionych włodarza i kmieci z S. (CP 32, 56v); 1495 9 I tenże regens → p. 2; 1495 24 III tenże regens S. rezygnuje z zarządu S., prowizję na S. otrzymuje Mac. Grodzicki (CP 32, 79).

1495 Mac. Grodzicki [z Poznania, dr medycyny, kan. pozn. w l. 1495-1517 (PSB 8, 617; LutKap s. 62, 71; DembKan 199)] → wyżej [także → niżej: pod 1500].

1495 kapituła obiecuje [kan. pozn.] Janowi Górskiemu regensowi w Stęszewie [k. Pobiedzisk] 3 wozy drewna, które jest złożone w S. u kmiecia zw. Kmyla (CP 32, 75).

1498 24 IV kap. powierza [kan. pozn.] Bernardowi Lubrańskiemu w zarząd wieś S. (CP 32, 157v).

1500 wizytacja S.: we wsi od czasów lokacji (ex antiqua locacione) jest 12 1/2 ł. kmiecych, w tym 11 ł. os., z których płacą po 1 grz. 6 gr czynszu rocznie; 1 1/2 ł. opust. i nieuprawiane; kmieć Jan Lisek ma wolniznę od ś. Marcina ub.r. [11 XI 1499] na 2 l.; gospodarstwa dwóch kmieci podupadły na skutek pomoru bydła i trzody przez ostatnie 2 l.: kmieć Bartek w czasie pobytu wizytatora w S. stracił klacz i nie ma nic poza 2 końmi, 2 krowami i 2 cielakami, nie może zatem w b.r. płacić czynszu; Bartek wysiał 7 1/2 ćw. (mensura) żyta miary kostrzyńskiej na małym kawałku pola (parum); również kmieć Jakub Chmiel z powodu straty bydła nie może płacić czynszu: ma tylko 2 konie pełnej wartości, 1 konia bezwartościowego (nihil valentem), 1 krowę i 8 owiec, nie ma ziarna ani na chleb, ani na siew; w czasie, kiedy siedzi w S., Chmiel stracił ponad (ultra) 10 koni; [kmieć] Mac. Vilan prosi o zmniejszenie czynszu z powodu straty [w pomorze] koni i bydła, w ciągu ostatnich 2 lat stracił 5 koni; w S. są 2 ł. soł. i 2 ł. folwarczne, które [kmiecie?] uprawiają dla regensa; w dworze (curia) soł. jest dobrze pokryty stary dom, w którym mieszkał regens albo jego rządca (procurator), a teraz mieszka rataj (colonus) regensa; w S. jest 1 zagr.; za czasów regensa dra Mac. Grodzickiego jego domownik (familiaris) Świątek nie dbał o zabezpieczenie dworu i stodoły; świnie i bydło (aliaque peccora) z dworu regensa i zwierzęta kmieci bez przeszkód wchodziły do stodoły i niszczyły ziarno, za które kmiecie musieli potem zapłacić 1/2 grz. regensowi; resztę nie zjedzonego przez zwierzęta ziarna wspomn. Świątek zużył; kmieć Kasper skarży się na Świątka, który pożyczył od niego stóg (cassula) owsa i wymłócił z niego 6 korców owsa, ale nie zapłacił za nie (CP 111, 4v-5).

1509 wizytacja S., regensem jest [Jan] Latalski [kan. pozn. 1495-1516 (LutKap 78)]: w S. 12 1/2 ł., w tym 11 1/2 ł. os., z których płacą kapitule [kat. pozn.] po 1 grz. i 6 gr; kmieć Jan Lisek w ub.r. [1508] płacił 14 gr czynszu, a Jan Czakala [Czekała?] 10 gr – kmiecie ci zubożeli z powodu braku [choroby?] bydła (defectus peccorum); 1 ł. jest nieuprawiany, ale w ub.r. regens obsiał go oziminą i uzyskał z niego 18 stogów żyta; regens pożyczył Wawrz. Sołtysowi³Chodzi raczej o nazwisko czy przezwisko (możliwe, że był synem dawnego sołtysa) niż o funkcję sołtysa, tym bardziej, że w tej samej wizytacji jest mowa o łanach, które niegdyś były sołeckie; także → niżej: Mieszkańcy, pod 1516 i 1521. W 1521 Wawrzyniec określony został raz jako Sołtysek (Szoltissek), który uprawia 1/2 ł. opust., a potem jako Scultetus, którzy siedzi też na łanie os. oraz płaci czynsz z 1/2 ł. opust., co pozwala na odniesienie wszystkich tych informacji do jednej osoby, który jest biedny, 1 grz. na zakup kobyły; wszyscy [kmiecie] proszą o ziarno; folw. we wsi S. ma 2 ł., mówią, że dawniej należały do sołectwa, w b.r. wysiano na zimę 21 ćw. (mensura) [ziarna]; jest też in. folw. (predium) zw. Morgi o wielkości 2 ł., który kmiecie uprawiają dla regensa i co roku wysiewają tam 9 ćw. ziarna; w dworze regensa jest stara izba (stuba), palacjum [cz. mieszkalna?] naprawione, dobra komora (camera) obok domu, dobra stodoła (horeum) i szopa (schopa) zbudowana przez regensa [Latalskiego]; w S. 2 jest zagr., dla jednego regens zbudował już budynki, dla drugiego zbuduje latem, a obecnie mieszka on w dworze [regensa]; kmiecie skarżą się na szkody wyrządzone przez szlachtę ciągnącą na wojnę [z hospodarem wołoskim Bohdanem w 1509, → Corpus iuris Polonici, t. III, Kraków 1906, s. 97], a zwłaszcza na Mik. Kamieńskiego oraz jego towarzyszy i rodzinę, którzy zabrali kmieciom 6 ćw. owsa, piwo wartości 6 gr, 1 1/2 kopy żyta, 1 wóz siana i wiele zboża z pola; z folw. regensa zabrano także 7 1/2 mendla owsa i 3 wozy siana ze stodoły; włodarzowi (villicus) zabrano kosę wartości 8 gr (CP 111, 35v-36).

1510 w S. 12 1/2 ł. kmiecych, w tym 2 ł. opust., i 2 ł. soł. (LBP 67).

1516 wizytacja S., regens [kan. pozn. Jan] Latalski: 12 ł. os. kmiecych [imiona kmieci → niżej: Mieszkańcy], płacą czynsz po 1 grz. 6 gr [kapitule] oraz 2 kapłony i 12 jaj, a także 2 gr wieprzowego [regensowi]; w b.r. Maciej syn włodarza (villicus) ma wolniznę; 1/2 ł. jest opust., ale go uprawiają i płacą 20 gr czynszu; skarżą się ubodzy [kmiecie], że od 2 lat z powodu parchów (pruritus alias parchy) tracą konie i z tego powodu zbiednieli; z dziesięciny pożyczono [regens?, pleban w Uzarzewie?] im pieniądze [na zakup koni]: kmieć [Szymon] Obartel oddał 1 grz., jest winien jeszcze 1 grz., Piotr Piesczko oddał 1/2 grz., jest winien jeszcze 1/2 grz., Wawrz. Sołtys oddał 1/2 kopy gr, jest jeszcze winien 1/2 kopy gr, Wit Łyscz jest winien kopę gr, Grzegorz Długi oddał 1/2 kopy gr, jest winien jeszcze 3 1/2 wiard., Paweł jest winien kopę gr, ale prosi o prolongatę spłaty do przyszłego roku, gdyż właśnie stracił z powodu parchów tego [tj. zakupionego za pożyczkę?] konia; 2 zagr.: Michał i Jan Gil, którzy płacą po 3 gr regensowi oraz po 1 kurczaku i 3 jaja; nie ma karczmy, pr. propinacji piwa ma kmieć, który ma płacić [regensowi] 1/4 dochodu (adductura); folw. o 2 ł., które, jak powiadają, były niegdyś sołeckie; łany te obsiano 1 małdratem [ziarna] miary kostrzyńskiej, w ubiegłym roku tylko cz. pola była uprawiana przez kmieci za czynsz, w przyszłym roku będzie je uprawiał rataj na rzecz regensa; jest też specjalnych 12 mórg [prawdop. chodzi o folw. zw. Morgi, który w 1509 opisany został jako dwułanowy → wyżej], które uprawiają kmiecie dla regensa i wysiewają tam 10 ćw. (mensura) ziarna miary kostrzyńskiej; są też niewielkie łąki, z których zbierają rocznie ok. 1/2 stogu siana; [kmiecie] pracują u panów w Łowęcinie i Sokolnikach 4 dni w roku w zamian za pr. korzystania z łąk [we wspomn. wsiach?, także → niżej: pod 1521]; dwór regensa źle zabezpieczony, ogrodzony chrustem, izba drewniana stara i zrujnowana; we dworze mieszka kobieta (mulier) Małgorzata, która pasie trzodę należącą do kmieci; kmiecie skarżą się, że grad zniszczył im zboża ozime, a więc, poza ziarnem siewnym, ziarno na chleb będą mieli do Bożego Narodzenia (CP 111, 76-76v).

1521 wizytacja S., regens [Jan] Biezdrowski [archidiakon śrem. w l. 1518-27 (LutKap 51)]: w S. jest 12 ł. os. kmiecych [imiona kmieci → niżej: Mieszkańcy] i 1/2 ł. opust., który w b.r. uprawia Wawrz. Sołtysek (Sołtys); z łanów os. kmiecie płacą po 1 grz. 6 gr, a wspomn. Wawrz. Sołtys (Scultetus) z 1/2 ł. opust. płaci 20 gr; folw. o 2 ł., które, jak mówią kmiecie, były dawniej sołeckie; folw. ten wraz z innym folw. zwanym Morgi uprawiają kmiecie dla regensa; zagr. Jan, zazwyczaj jest 2 zagr., ale obecny regens nie osadził drugiego zagr., [kmiecie] nie wiedzą dlaczego; dawniej [zagrodnicy] zbierali zboże dla regensa; w S. są niewielkie łąki (prata modica) regensa, z których uzyskuje się w sumie wóz siana; we dworze regensa izba stara, ale dobra, podobnie palacjum obok niej, dobra komora obok domu regensa, w której mieszka rataj; stodoła w dobrym stanie i dobrze pokryta, płot wokół niej wymaga naprawy; płot wokół dworu dobry; obecny regens zbudował we dworze nowy dom z białą izbą i palacjum, nowe pomieszczenie (auleum) z 2 komorami oblepionymi gliną, za którą to izbę (stuba) [białą? czy auleum?] regens, jak mówi włodarz (villicus), zapłacił 3 grz., za prace ciesielskie 5 1/2 grz., 6 korców żyta i 1 połeć mięsa [słoniny?] (perna lardi), a budującym palacjum 1 grz. 3 gr oraz 9 [gr?] za drewno na piwnicę (cellarium), która nie jest skończona; kmiecie skarżą się na regensa, że zmusza ich do koszenia całego zboża ze swego folw., czego nie było w zwyczaju za poprzednich regensów; skarżą się też, że kazał im obłożyć gliną nowo postawione przez siebie palacjum, czego nie było dotychczas w zwyczaju; skarżą się także, że inni regensi, jak [kan. pozn. Andrzej] Ciesielski czy [kan. pozn. Mikołaj] Oleski [z Oleśnicy k. Chodzieży w pow. kcyn. (PSB 23, 750-751; DembKan 203)], pozwalali kosić siano [na łąkach regensa?], zaś obecny regens odmawia im tego prawa; kmiecie skarżą się również na panią Gwiazdowską, która w zamian za pr. korzystania z łąk [w Gwiazdowie i Sokolnikach?, → wyżej: pod 1516] przymusza do pracy [na swoich rolach] ponad ustalone dni (ultra insolitos dies); kmiecie domagają się przestrzegania dni pracy, jakie były ustalone za zm. [Macieja?] Gwiazdowskiego [S. graniczyło z Gwiazdowem w pow. gnieźn., → p. 2: pod 1500]; regens doprowadza do ugody (CP 111, 95-95v).

1527 wizytacja S. [regens Jan Biezdrowski]: w S. 12 ł. os. [imiona kmieci → niżej: Mieszkańcy], płacą kapitule po 1 grz. 6 gr czynszu, a regensowi po 2 kapłony, 12 jaj i 14 gr [opłaty zwanej] baranie; 1/2 ł. opust. uprawia kmieć i płaci 20 gr czynszu; jest folw. regensa, czyli 2 ł. [dawne] soł. obsiewane ok. 2 małdratami ziarna; kmiecie wykonują zwyczajowe prace w określone dni; mówią o 2 karczmach, ale obie są opust. i nie mają budynków (edificia); są 2 zagrody (ortulanie), jedna opust.; dwór [regensa] opust., od 3 lat nie mieszka tam zarządca (factor), a gdy przyjeżdża, zatrzymuje się u włodarza; ogrodzenie dworu w wielu miejscach zniszczone, zwłaszcza od strony wsi (ex villa); jest dom [we dworze regensa] nowo zbudowany z izbą i palacjum składającym się z 2 izb; stodoła dobra zbudowana wraz ze wspomn. nowym domem przez pana [regensa Jana] Biezdrowskiego, pozostałości po starej stodole, tj. sochy i krokwie, pan Biezdrowski sprzedał kmieciom z S.; w stodole są 2 kwarty żyta, ale 1 kwarta niepełna, owies i siano zostały zabrane przez pana Milesza z Trojanowa [wieś kap. kat. pozn.]; w S. jest też [we dworze regensa] stary dom z izbą (stuba) i palacjum, zupełnie zniszczony za czasów regensa Biezdrowskiego; spora cz. dachu wolarni (bubuletum) jest zniszczona; kmiecie Kasper Intus, Mac. Obartol [=Obartel, → Mieszkańcy: pod 1521] i [Jan] Nowak uprawiają role folw. [posołeckie czy innego folw. zw. Morgi? (→ wyżej: pod 1509, 1516)] w zamian za czynsz, który mają płacić rządcy (factor) pana Biezdrowskiego, czyli Wojciechowi mieszcz. z Gniezna [zapewne dzierżawcy folw.]; role mają być obsiewane żytem; w czasie żniw pan [regens] Biezdrowski będzie odbierał od nich zboże z pola i odstawiał do stodoły swojego folw.; kmiecie skarżą się na rządcę (factor) pana [regensa] Biezdrowskiego; rządca pożyczył od nich 6 korców (chori) żyta utrzęsionej miary poznańskiej (siliginis coagulate) dla pracowników i dotąd się nie rozliczył; włodarz (villicus) domaga się zwrotu kosztów z tytułu częstych wizyt rządcy a także zwrotu 2 bydląt, które przez całą zimę b.r. żywił w swojej zagrodzie (in curia sua; CP 111, 110v-111).

1531 wizytacja S., regensem jest dr [dekretów Jakub] Skrzetuski [kan. pozn. w l. 1527-44 (LutKap 74)]: w S. 12 ł. os. [imiona kmieci → niżej: Mieszkańcy], z każdego płacą kapitule po 3 1/2 wiard. czynszu, a regensowi 14 ternarów [opłaty zwanej] baranie, 12 jaj i 2 kapłony; 1/2 ł. wymierzone z folwarku i przyłączone do karczmy, płacą z niego regensowi 1/2 grz. i 4 gr czynszu rocznie; z łąk w S. zbiera się duży stóg [siana]; 3 zagrody (ortulanie) opust.; jednego zagrodnika pan Gomoliński [rządca?] sam usunął, gdyż był sąsiadem dworu i szkodził; zagrodnicy dają regensowi 3 gr czynszu, 1 kurczaka i 3 jaja; k. dworu [regensa?] jest lepianka (domicilium... lepyanka), ale zniszczona; w S. nie ma karczmy, szynkuje kmieć, który daje [regensowi] kwartę [czyli 1/4 dochodu z propinacji]; folw. o 2 ł., które obsiewają 1 małd. [ziarna] miary kostrzyńskiej; 12 mórg [folw. zw. Morgi, → wyżej: pod 1509 i 1516] uprawiają kmiecie dla regensa i obsiewają 10 miarami ziarna; dwór [regensa] w dobrym stanie, dom dobry, w którym izba biała, palacjum, 2 komory boczne z gliny, jest też dobra stodoła zbudowana, podobnie jak dom, przez [regensa Jana] Biezdrowskiego; obory (peccuaria alias colnye)⁴Wg Słownika staropolskiego, t. 3, 1960-62, s. 317, kolnia to „szopa, stajnia, obora, wołownia” zbudowane i ogrodzenie gumna porządnie poprawione przez [rządcę?] Gomolińskiego, jedna obora pokryta tylko częściowo; we dworze wszystko dobre, tylko ludzie są buntowniczy, a niektórzy, jak mówią inni, pracują niechlujnie czy to na swoim, czy dla regensa; kmiecie skarżą się na niesprawiedliwości ze strony regensa, jego rządcy (factor) [Gomolińskiego?] oraz poddanych z Sokolnik wykaszających łąki należące do S. [→ p. 2.]; [Grzegorz?] Długi zniszczył domek (domicilium) i stodołę [zagrodniczą], ma je odbudować do ś. Marcina [11 XI] pod karą 10 grz. (CP 111, 121v-122).

Mieszkańcy S.: 1487 kmieć Grzegorz Długi otrzymuje zwolnienie od czynszu i robocizn (a censu et laboribus) na 2 l. (CP 31, 120v); 1495 kmieć Kmyla (CP 32, 75); 1500 kmiecie Jan Lisek, Bartek, Jakub Chmiel, Mac. Vilan [czy ident. z Maciejem synem włodarza?, → niżej: pod 1516], Kasper, Świątek domownik [poprzedniego] regensa, 1509 kmiecie Jan Lisek, Jan Czakala [Czekała?], Wawrz. Sołtys (CP 111, 35v; → wyżej); 1516 na łanach os. siedzą Jan Gagurek! [zapewne ident. z Gugutkiem 1521], Piotr Piesczko, Kasper, Stan. Kowal, Jakub Chmiel, Wit Chmiel, Wawrz. Sołtys (Scholtys), Maciej syn włodarza (villici) [czy ident. z Mac. Vilanem?, → wyżej: pod 1500], Wit Lis (Lysz) [=Lisek], Grzegorz Długi, Paweł Novicius [Nowak?], Szymon Obartel; wspomn. role Jakuba Chmiela i Macieja syn Obartela; są też zagrodnicy Michał i Jan Gil oraz kobieta (mulier) Małgorzata (CP 111, 76-76v; → wyżej); 1521 kmiecie Jan Gugutek! [zapewne ident. z Gagurkiem 1516], Piotr Piesczek, Kasper, Stan. Kowal, Jakub Chmiel, Wit Chmiel, Wawrz. Sołtys lub Sołtysek [najpewniej chodzi o jedną osobę, → przyp. 3], Mac. Obartel, Wit Lisek [= Lis, → wyżej, pod 1516], Grzegorz Długi, Paweł [Novicius?], Szymon Obartel; Jan zagrodnik (CP 111, 95); 1527 na łanach os. siedzą kmiecie: Wawrz. Gabarznsz! [= Gabarzewski, → niżej: pod 1531], Piotr włodarz (villicus), Kasper Prędki (Celerius) [jedna czy dwie osoby?], Jakub Chmiel, Stanisław, Wojc. Lisek, Wit, Wit Lisek, Grzegorz Długi, Jan Nowak, Jan Kyk; na rolach folw.: kmieć Kasper Intus! [chyba różny od Celeriusa?], Mac. Obartol [= Obartel, → wyżej: pod 1521] i [Jan?] Nowak (CP 111, 111); 1531 na łanach os. siedzą kmiecie: Wawrz. Gabarzewski, Piotr włodarz, Kasper, Aleksy, Jakub Chmiel, Stach Chroński (Chronsky), Wit, Wit Rząxy, Grzegorz Długi, Jan Nowak, Jan Byczek (Bycek; CP 111, 121v).

1508 pobór od 8 ł. (ASK I 3, 23v); 1510 → p. 5; 1563 pobór od 5 ł., 1 karczmy dor. (ASK I 5, 239v); 1577 pobór z S. (ASK I 5, 726); 1580 pobór od 7 półł., 2 zagr. i 1 komor. (ŹD 41).

4. 1349 bp pozn. Wojciech potwierdza, że bracia Bogusław i Krzyżan wraz ze swymi ss., sołtysi we wsi S. (którą obecnie dzierży jako regens Boguchwał) sprzedali sołectwo Maciejowi synowi Wacława z Trzeku; do sołtysa nal. 2 ł. wolne, 1 ogród (ortus) i 1/3 opłat sąd.; mieszkańcy (incole) z tytułu czynszu i dzies. mają płacić panu wsi [tj. regensowi czy kapitule?] na ś. Marcina [11 XI] z każdego łanu po 2 ćw. (mensura) pszenicy, 2 ćw. jęczmienia, 4 ćw. żyta, 4 ćw. owsa, z ogrodu 3 gr rocznie oraz 1 wiard. czynszu rocznego z każdego łanu; mają też przez 3 dni w roku orać na rzecz pana [regensa]; na Wielkanoc mają dawać z całej wsi 2 koźlęta albo jagnię i koźlę oraz z łanu po 20 jaj, a na ś. Piotra [29 VI] – barana i z każdego łanu po 2 kurczaki; mają też płacić 3 wiard. rocznie na 3 posiłki (prandia) [w dni sprawowania we wsi] sądów: 2 wiard. kmiecie (villani), a 1 wiard. sołtys (Wp. 2 nr 1283).

1408 Piotr sołtys w S. jest winien Niklosowi Peszlowi i jego ż. Gertrudzie [mieszczanom pozn.] 20 grz. na ś. Piotra [29 VI] i 30 grz. na Boże Narodzenie [25 XII]; suma ta jest zabezpieczona na mielcuchu tegoż Piotra przy ul. Wodnej [w Poznaniu] (SBP s. 63 nr 101); 1412 na mielcuchu [w Poznaniu?] tegoż Piotra sołtysa w S. jest zapisane 1/2 grz. czynszu od sumy głównej 5 grz. dla wikariuszy kat. pozn. (Wp. 7 nr 686).

1457 kapituła postanawia przeznaczyć na budowę łaźni [zapewne w Poznaniu] m. in. 1 1/2 [grz.] z [dochodów] sołectwa w S. (CP 29, 186v).

1465, 1494 sołectwo → p. 3.

1500, 1510 w S. 2 ł. soł., 1509, 1516, 1521, 1527 w S. 2 ł. folwarku regensa, które dawniej, jak mówią, należały do sołectwa → p. 3.

5. 1510 z S. od 12 1/2 ł. kmiecych, w tym 2 ł. opust., i 2 ł. soł. płacą po 1 ćw. (mensura) owsa i 1 ćw. żyta [najpewniej mesznego] do kościoła par. w Uzarzewie (LBP 67).