BRZUSKA

(1418 Bereska, 1441 Bryoska, Brzoska, 1456 Brzoska, 1464 Brzoscze) 11 km na SE od Dubiecka.

1. 1418 in distr. Prem. (Arch. Sang. V 9); 1489 in terra et distr. san. (XVI 1935, 1952); 1494 in terra san. (XIX 3019); 1515, 1530 z. san. (ŹD XVIII s. 149; AS I 21 k. 353); 1507 parafia łac. Babice miasto (Oss. 4884 s. 20).

2. 1491-92 Stanisław Kmita skarży Jakuba Bireckiego dziedzica z Birczy, że ten ze 112 ludźmi najechał lasy Kmity należące do B. i Sufczyny, ludzie ci z rozkazu i za zgodą Bireckiego uczynili bezprawnie 153 znaki „czyoszny granycznye” w lasach i przywłaszczyli część lasów wartości 29 grz. i 3 wiard. (XVIII 2019, 2221, 2292, 2350); 1494 komornicy wysłani przez podkomorzych ziem przem. i san. przeprowadzają rozgraniczenie między dobrami B. i Sufczyna w z. san. a dobrami Nowa Wieś i Korzeniec w z. przem., począwszy od granicy wsi Rudawki w z. san., od kopca narożnego na grzbiecie góry „alias rozdzyele”, stąd do potoku Stupnica, przechodzą go kolo drogi z Birczy do Bachowa, dalej w górę przez potok i odnogę Małej Tokarni (per ... compedem alias odnoge Minoris Thokarnye) aż do drogi z Brzuski [Huty Brzuskiej] do Birczy, stąd na grzbiet między potokami Kamyonka i Brozska, z których Kamyonka płynie do posiadłości Korzeniec a Brozska do dóbr [Brzuska] Stanisława [Kmity] kaszt. przem., tym grzbietem aż do wierzchowiny w pobliżu góry Crzemyenny, gdzie sypią końcowy kopiec narożny (XIX 3019); 1531 rozgraniczenie między wsiami m.in. Stupnica, B. i Sufczyna a wsiami m.in. → Iskań, Piątkowa i Żohatyn (XIX 3128; TS 4 k. 243-246b).

3. Własn. szlach. 1418 Iwaszko i Łukasz bracia rodzeni z Birczy, sprzedają Piotrowi Lunakowi podczaszemu sandom. i Mikołajowi [Kmitom], braciom rodzonym z Wiśnicza, wieś Bereskę za 55 grz. (VII 30; Arch. Sang. V 9); 1441 na podstawie podziału dóbr między Małgorzatą ż. [Przedpełka] Mościca z Wielkiego Koźmina, a jej stryjem Mikołajem [Kmitą] kaszt. przem. Małgorzata odstępuje Mikołajowi wsie → Bachórzec, B., Stupnicę, Bachów i in. (XI 1371; Arch. Sang. II 137); 1456-57 Stanisław, Mikołaj i Jan, bracia niedzielni, synowie Mikołaja dziedzice z Sobnia, pozywają Jana [Noska Kmitę] kaszt. lw. obecnie mieszkającego w Sobniu, o gwałtowne zajęcie dóbr przypadłych im „sorte vulgariter loszem”: zamku → Sobień i wsi przynależnych a także wsi → Bachów, Stupnica, B. i in. (XI 3348); 1458 Jan Kmita kszt. lw. zapisuje ż. swej Marcie 1000 grz. na wsiach → Bachów, Stupnica, B. i in. (XI 3403); 1464 Jerzy z Humnisk kaszt. san. zapisuje ż. swej Beacie z Jarosławia 1400 grz. na połowie dóbr → Humniska, B., Bircza i in. (XVI 86); tenże pozywa Martę kasztelanową lw. (XVI 158, 159, 162, 170); 1468 Marta z Bachowa kasztelanowa lw. wraz z s. Piotrem z Sobnia pożyczają od Jerzego z Humnisk kaszt. san. 100 grz., które zapisują mu na wsiach B. i Sufczyna. Piotr zobowiązuje się do stawienia swego brata Jana, celem dokonania wpisu do akt san. Jan z matką zgadzają się na zapis (XVI 504); 1473 Marta z Bachowa wraz z synami swymi Janem, Piotrem, Andrzejem i Stanisławem z Sobnia pożyczają od Jerzego z Humnisk kaszt. san. 100 grz. i 150 zł węg., które zapisują mu na wsiach B. i Sufczyna. Marta odstępuje od swego zapisu oprawy i wiana (XVI 915); 1479 ks. Jan z Humnisk kantor krak. i dziekan przem. pozywa Martę z Bachowa wdowę po Janie Nosku kaszt. lw., że jej służba i kmiecie, przybywszy z jej wsi Bachowa i Stupnicy z wozami i bronią, najechali wieś B., dzierżawę dziekana, zabrali 2 sterty zboża, żyta, jęczmienia i grochu, wartości 6 grz. (XVI 1375-1378); 1485 Jakub i Rafał ss. zm. Jerzego [z Humnisk] kaszt. san., dokonują podziału dóbr, mocą którego Jakubowi starszemu przypadają dobra → Górki, B., Sufczyna, miasto Bircza i in. Obaj bracia i ich poddani mają prawo korzystania ze wszystkich lasów, ścinania drzew i spasania bukwi i żołędzi (XVI 1689, 1690).

1489 Stanisław Kmita kaszt. san. zapisuje ż. swej Katarzynie 6000 zł węg. na połowie swych dóbr: zamek → Sobień z wsiami przynależnymi, → Bachów, Sufczyna, B. i in. (XVI 1935); 1491-92 właśc. Stanisław Kmita kaszt. przem. (XVIII 2019, 2221, 2292, 2350); tenże zobowiązuje się dać intromisję w całą wieś B. Rafałowi Krzywieckiemu, który ręczył Janowi Fredrze (Fridro) z Pleszowic w sprawie ochrony młynów we wsi Drozdowice (XVI 1952, zob. 1977); 1494 właśc. Stanisław Kmita kaszt. przem. (XIX 3019); 1497 tenże daje Hlebowi Siennowskiemu i Maciejowi Bobrzeckiemu (Bobreczszky) intromisję w wieś B. za dług 200 zł (XVI 2400); 1504 szl. Aleksander z Orzechowiec wnosi oskarżenie w sprawie rabunku rzeczy z jego 5 wozów w lesie Stanisława Kmity wwdy bełskiego i star. przem. przez kmieci z wsi B. i Sufczyny (XVIII 4229); 1507 właśc. Stanisław Kmita wwda ruski i star. przem. nadaje kościołowi w Babicach dziesięciny z folwarków m.in. w B. (Oss. 4884 s. 20); 1515 B. należy do dóbr Dubiecko, 4 ł., młyn opustoszały, karczma 6 gr, pop 15 gr (ŹD XVIII s. 149); 1523 podymne 7 gr (AS I 21 k. 103); 1526 cremata et vastata [per Tartaros], nihil contribuit (AS I 21 k. 422); 1528 Piotr Kmita kaszt. wojnicki i marsz. nadw. zabezpiecza Jakubowi Kobyleńskiemu z Denkowa pkom. i star. wieluńskiemu terminową zapłatę 500 zł na dobrach Babice, Bachów, B. i in. (MRPS IV 15521); 1530 3 ł., młyn, karczma, pop (AS I 21 k. 353); 1531 właśc. Piotr Kmita kaszt. wojnicki, marsz. w. kor. i jego brat rodzony Stanisław Kmita (XIX 3128); 1541 Piotr Kmita zapisuje ż. swej Barbarze z Felsztyna c. Jana Herburta, 5000 zł na dobrach → Bachów, B. i in. (Arch. Sang. V 310); 1552 20 gospodarstw, karczma, młyn 1 koło, pop (AS I 21 k. 1022).

4. 1447 szl. Andrzej sołtys de Brziska [?] (XI 2331); 1464 szl. Jan Brzoszky (a. Byoszky) sołtys z B., zastępca w sądzie Marty z Bachowa pozwanej przez Jerzego z Humnisk (XVI 158, 159); 1465 szl. Maciej (Mathias, Maczyek) niegdyś sołtys z B., któremu ręczą Jerzy z Humnisk i Paweł z Dydni za Krystyna ze Wzdowa sędziego na 15 grz. (XVI 221-223, 248).

5. 1507 wieś B. przyłączona do parafii kościoła w mieście → Babice, któremu kmiecie z B. winni dawać meszne (Oss. 4884 s. 20); 1515, 1530, 1552 pop → p. 3.

6. 1526 zniszczenie i spalenie przez [Tatarów] (AS I 21 k. 422).