GOLCOWA

(1425 Nowy Domaradz, 1448 Golczowa Wola i Piotrawin [część nowa], 1467 Golczowa, 1468 Golczowa i Golczowskavola 1498 Golczow, 1558 Gołczówka) 9 km na N od Brzozowa.

1. 1515 z san. (ŹD XVIII s. 147); 1523, 1526, 1530 z. san. (AS I 21 k. 96, 412, 348).

2. 1425 lokacja nowej wsi w lasach po obu brzegach potoku Lączka wpadającego do rz. Stobnicy, koło wsi Domaradz (Proch. 54); 1448 lokacja nowej wsi w lasach po obu brzegach potoku Lączka (Proch. 142); 1467 Mikołaj bp przem. ze swą kapitułą oraz Stanisław z Dynowa czynią ugodę w sprawie granic między wsiami bpstwa: Przysietnica, G., Domaradz, Blizne i Stara Wieś a wsiami Stanisława: Izdebki, Wesoła i Hodle [raczej Hłudno]. Rozjemcy obu stron winni udać się na miejsce granic i po wysłuchaniu informacji ludzi oznaczyć granice. Jeśli rozjemcy nie będą w tym zgodni, obie strony wybiorą Mikołaja Pieniążka star. san. jako superrozjemcę (superarbitrum alias obermana) który rozstrzygnie spory, a obecny przy tym podkomorzy san. lub komornik usypie kopce. Obie strony winny dostosować się do orzeczenia pod zakładem, a ludzie z wymienionych wsi korzystać będą mogli z lasów do tego czasu w pokoju (XVI 374, 393, CCCII, 771); 1468 Stanisław z Dynowa, Denowski, pozywa Mikołaja bpa przem. i jego kapitułę o niechęć oznaczenia granic między wsiami Stanisława: Wesoła, Hłudno i Izdebki a wsiami bpstwa: Przysietnica, Blizne, Stara Wieś i Golczowska Wola (XVI 480, 482, 1784).

3. Własn. duchowna bpstwa przem. obrz. łac. 1425 Janusz bp przem. za zgodą kapituły pozwala Wojtkowi (Albertus alias Woytko) s. Pawła sołtysa wsi biskupiej Domaradz założyć na prawie niem. w lasach nową wieś zw. Nowy Domaradz (Proch. 54); 1448 Piotr bp przem. za zgodą kapituły pozwala przez. Maciejowi Golcowi sołtysowi z Golcowej Woli, założyć na prawie niem. w lasach nową wieś zw. Piotrawin (Proch. 142); 1467, 1468 wieś G. należy do bpstwa przem., bpa Mikołaja i jego kapituły (XI 374, 393, CCCII, 771, 480); 1474 szl. Stanisław Sikorski imieniem bpa i kapituły przem. żąda od woźnego lica od 2 kmieci bpstwa z G. Zastępca Stanisława z Dynowa wnosi o przeniesienie sprawy do sądu z. (XVI 1003, 1004); 1515 14 ł., 3 ł. puste, młyn 6 gr, karczma z browarem 6 gr (ŹD XVIII s. 147); 1523 podymne, G. zwolniona przywilejem król. (AS I 21 k. 96); 1526 12 1/2, 1/4 ł., młyn, karczma (AS I 21 k. 412); 1530 12 1/2 ł., 4 komornicy, młyn, karczma (AS I 21 k. 348); 1552 40 gosp., karczma, młyn 1 koło (AS I 21 k. 1016).

Mieszkańcy: 1474 Iohannes, Stan... kmiecie (XVI 1003); 1558 Serwatka z Gołczówki [!] (Balzer 7).

4. 1425 18 IV Janusz bp przem. pozwala Wojtkowi s. Pawła sołtysa wsi Domaradz założyć na prawie niem. w lasach i gajach nową wieś zw. Nowy Domaradz, obejmującą 50 łanów frankońskich, nadaje mu tamże sołectwo z 3 łanami i obszarami, karczmę, młyny, sadzawki, rzemieślników, prawo łowiectwa i zakładania barci w lasach. Wieś otrzymuje 20 lat wolnizny, po upływie której kmiecie winni dawać z łanu 3 wiard., korzec owsa i 2 koguty, dziesięciny 6 gr wg zwyczaju innych wsi okolicznych, plebanowi po miarze żyta i owsa. Sołtys będzie sprawował sądownictwo z ławnikami wg prawa niem., i zobowiązany będzie do udziału w wyprawie z kuszą na dobrym koniu wg zwyczaju sołtysów innych wsi biskupich. Dla kościoła przeznacza 2 łany z łąkami i sadzawką, na skotnicę 1 łan (Proch. 54); 1448 25 VI Piotr bp przem. pozwala przez. Maciejowi Golcowi (Golecz) sołtysowi z Golcowej Woli założyć w lasach i gajach na prawie niem. nową wieś zw. Piotrawin [zapewne górną część wsi G.], obejmującą 60 łanów, nadaje mu tamże sołectwo z 4 łanami frankońskimi i obszarami, 2 młyny, sadzawki, 2 karczmy, rzemieślników, prawo łowiectwa i zakładania barci w lasach. Wieś otrzymuje 24 lata wolnizny, po upływie której kmiecie winni dawać z łanu 30 gr czynszu, 1 kłodę owsa i 2 koguty, dziesięcinę 6 gr wg zwyczaju innych wsi biskupich. Sołtys będzie sprawował sądownictwo z ławnikami wg prawa niem., będzie otrzymywał poczty od kmieci na Boże Narodzenie i na Wielkanoc wg zwyczaju. Sołtys winien płacić za ucztę 1 wiard. a kmiecie i mieszkańcy wsi pracować 8 dni rocznie do dworu biskupiego. Dla plebana w tej wsi przeznacza 2 łany, na skotnicę 1 łan (Proch. 142); 1498 ugoda dokonana przez rozjemców między szl. Jakubem Jacimirskim [sołtysem] z G. a jego szwagierką Burnetą wdową po Mikołaju Jacimirskim w sprawie jej oprawy zapisanej przez zm. męża. Umorzone zostają zapis oprawy i pozwy, a Jakub winien zapłacić Burnecie 35 zł węg. pod karą 35 zł dla rozjemców i dla niej, i daje jej intromisję w swą część dziedziczną dóbr [sołectwa] w G. na 70 zł (XVI 2448); szl. Burneta pozywa Jakuba Jacimirskiego z G., dziedzica [sołectwa] (XVI 2469); 1499 szl. Jakub Jacimirski sołtys z G. współręczy za szl. Kaspra [urzędnika] z Brzozowa (XVI 2563); 1500 woźny na instancję Burnety wdowy po Mikołaju Jacimirskim pozywa szl. Jakuba Jacimirskiego sołtysa w G. z powodu niedania intromisji w część dziedziczną [sołectwa] w G. (XVI 2627, 2628, 2632, 2637); 1501 ciąg dalszy powyższej sprawy z powodu niezapłacenia przez Jakuba 35 zł. węg. Burnecie i tyluż dla rozjemców, i niedania intromisji (XVI 2742); 1503 ciąg dalszy powyższej sprawy przeciw Jakubowi Jacimirskiemu sołtysowi z G. (XVI 2913, 2916, 2922).

5. 1425 przywilej lokacyjny przeznacza dla kościoła paraf., do którego będą należeli kmiecie, 2 łany z łąkami i sadzawką do urządzenia. Kmiecie po upływie wolnizny będą dawać 6 gr dziesięciny biskupowi, plebanowi zaś po miarze żyta i owsa (Proch. 54); 1448 przywilej lokacyjny przeznacza dla plebana 2 łany. Kmiecie po upływie wolnizny będą dawać 6 gr dziesięciny biskupowi (Proch. 142); 1559 Jan bp przem. daje kościołowi paraf. w G. zagrodę na nawsiu biskupim (Prem. sacra s. 253).

7. Księga gromadzka wsi „Golcowa” 1618-1774 (SPPP XI s. 611-623).

8. W kościele drewnianym, zbudowanym w 4 ćw. XV w., chrzcielnica kamienna z końca XV w. i rzeźba Chrystusa Zmartwychwstałego, późnogotycka z końca XV w. (Kat. zab. XIII z. 2 Powiat brzozowski; R. Brykowski, Drewniana architektura kościelna w Małopolsce XV w.).