ZAHOCZEWIE

(1407 Zahoczewye, 1450 Zahoczowye, 1463 Zahoczow, 1469 Zahoczavye, 1471 Zagochowe) 10 km na SW od Leska.

1. 1477 distr. san. (XVI 1213, 1226, 1268); 1484 distr. san. (XVI 1633); 1493 distr. san. (XVI 2118, 2131); 1508, 1515 z. san. (ŹD XVIII s. 117, 148); 1523, 1526, 1530 z. san. (AS I 21 k. 98, 416, 353).

2. 1435 granice na 3/4 mili od wsi → p. 3; 1511 koło Z., gdzie potok Żernica wpada do rz. Hoczewki, jest rozdroże, skąd jedna droga prowadzi korytem potoku Żernica do wsi Żernicy Niżnej i Wyżnej (XIX 3110); powołując się na akt podziału dóbr z r. 1435 → p. 3, mówiący o granicy wsi Z. na 3/4 mili od wsi, oraz po rozstrzygnięciu przez losowanie i po wyborze trzeciej spośród trzech podanych odległości 1 mili z Z. do Stężnicy, ze Zboisk do Sanoka i ze Zboisk przez Pielnię do Zarszyna, rozjemcy wyznaczają granice od opłotków środka wsi Z., przechodząc przez Żernicę Niżną i dochodząc do ujścia potoku Rubloni do potoku Żernica (XIX 3111); po rozgraniczeniu wsi Żernicy Niżnej i Ż. Wyżnej, przechodząc potok Żerdenka doszli do wierzchowiny potoku Graniczni, następnie [oddzielając wsie Z. i Hoczew] wierzchem góry aż do ujścia Granicznego do Hoczewki, następnie przez pola i zarośla do potoku Iashenicza, przez dolną tegoż wierzchowinę aż do granicy wsi Łukowe Jana Ulińskiego (XIX 3112); Piotr Odnowski, właściciel wsi Z., wskazuje granicę od wierzchowiny Granicznego do jego ujścia do Hoczewki, przeszedłszy ją, do wierzchowiny Jasienicy i wierzchowiną tejże do granicy wsi Łukowe (XIX 3112); po ostatecznym rozgraniczeniu wsi Żernicy Niżnej i Wyżnej prowadzono w dalszym ciągu rozgraniczenie między wsiami Z. Piotra Odnowskiego a Hoczew Mikołaja Bala od wierzchowiny potoku Graniczny, wypływającego z 2 źródeł, następnie grzbietem góry, drogą tamtędy prowadzącą. Schodząc w dół między obiema wierzchowinami Granicznego, szli następnie jego korytem aż wyszli z lasu na pole i dalej aż do ujścia tego potoku do Hoczewki. Przekroczywszy Hoczewkę i idąc przez pola i zarośla zw. Pozari et Hrodek [dziś teren wsi Nowosiółki], sypali kopce aż do miejsca, gdzie zbiegają się 2 potoczki zw. Jasienice, następnie Większą Jasienicą w górę między górami, przez dolinę i równinę, wstępowano na stok góry i wznosząc się aż do potoczku uchodzącego do Jasienicy, dalej do grzbietu góry, do drogi prowadzącej z Z. do Łukowego, koło której usypano jeden z kopców opodal miejsca zwanego Myelyesch od imienia rybałta, który tam się powiesił i został pochowany. Szli dalej na wierzch góry, gdzie usypano kopiec narożny oddzielający wsie [raczej dobra] Hoczew i Terpiczów [ta ostatnia nie, jako dalej położona] Mikołaja Bala, Zahoczewie Piotra Odnowskiego i Łukowe Jana Ulińskiego. Tu włodarz z wsi Łukowe w imieniu swego pana potwierdził granicę tej wsi (XIX 3113, 3116);1Celem poznania wielu innych szczegółów, zarówno topograficznych, jak i związanych ze sposobem dokonywanych rozgraniczeń, odsyłamy czytelników do obszernych aktów podkomorskich z r. 1511 w: AGZ XIX nr 31103116 1519 podkomorzy ustanawia potrójny kopiec narożny na dziale, oddzielający wieś Z. od wsi Serednie i → Łukowe (XIX 3123).

3. Własn. szlach. 1407 król Władysław za okazaną wierność Jaczka, sędziego san., i tegoż bratanka Dymitra, syna zm. Jerzego, dziedziców z Hoczwi, potwierdza im posiadanie wsi Hoczew i Z., nadanych w lenno ich przodkom przez poprzedników króla za udział w wyprawach z 2 kopiami i 3 łucznikami, oraz wymienionemu Jaczkowi i Matiaszowi Węgrowi posiadanie obu wsi → Terpiczowy (ZDM VI 1707); 1435 Piotr, chor. san., Jan i Jerzy [ss. Matiasza], bracia ze Zboisk, oznajmiają, że w wyniku podziału ojcowizny Piotr otrzymuje → Zboiska, Wolicę, Bukowsko i Z., które bracia mu odstępują. Wieś Z. będzie miała granice na 3/4 mili od wsi. Poddani wszystkich braci mają wolność we wszystkich lasach i wodach, lecz dochód od obcych poddanych pasących bydło w lasach przypadnie temu, który będzie posiadał Terpiczów i Hoczew. Wszelkie szkody w dobrach ojczystych ponoszą do 6 lat wszyscy bracia wspólnie, później każdy w swoich dobrach (XI 708, 709); 1450 kmieć z Z. wraz z innymi ręczą za mieszkańców Szczawnego w sprawie sołectw w Szczawnem i Radoszycach (XI 2865); 1451 Piotr Matiaszowicz, chor. san., daruje swej córce Zuzannie, pannie, 300 grz. na wsi Z. z tym, że wieś wróci do niego po spłacie, a gdyby zmarł, Zuzanna będzie ją posiadać aż do spłaty 300 grz. przez najbliższych (XI 2928); 1463 na żądanie [Piotra] chor. san. przez jego sługę Wacława dwaj mieszczanie san., pop, Procz młynarz, dziesiętnik i 18 kmieci z Z. oraz kmiecie z Mchawy ręczą za stawienie przed starostę san. kniazia z Mchawy (XVI 16); 1469 mieszkańcy Zboisk, Wolicy, Bukowska i Z. ręczą za uczciwość mieszkańca Wisłoka obwinionego o złodziejstwa (XVI 600); 1471 Piotr ze Zboisk, chor. san., zapisuje ż. swej Małgorzacie 1000 grz. na połowie swych dóbr → Zboiska, Z. i in. i na połowie robocizny w tych wsiach (XVI 790); 1472 tenże zobowiązuje się stawić przed starostę lub przed burgrabiego san. czterech swych ludzi z Mchawy [błędnie „de Mrochowa”] i Z. (XVI 889); 1474 król Kazimierz nadaje Mikołajowi Strzeżowskiemu, swemu dworzaninowi, działy we wsiach Z., Zboiska, Bukowsko, obie Wolice, Wisłok i Bełchówka, które należały jako macierzyzna do Piotra, Katarzyny, Barbary i Marty, dzieci zm. Zuzanny a wnuków Piotra ze Zboisk, chor. san., [skonfiskowane] z powodu ich opieszałości w wyprawie wojennej (MRPS I 1222); 1475 Hryć z Seredniego z córką Ulką obwinia Fieda z Z. i 16 jego współtowarzyszy z Z. o jej deflorację pro defloracione alias o vszylstvo. Sąd skazuje obwinionych na 30 grz. i kary (XVI 1116-1118, 1121); 1477-78 Katarzyna, ż. Jana z Kulikowa, kwituje swego ojca Jana Felsztyńskiego z wszystkich dóbr dziadowizny, babizny i macierzyny, przypadłych jej po matce Zuzannie, tj. z piątej części dóbr i wsi → Zboiska i in. w tym Z. i Mchawa (XVI 1213, 1226, 1268); 1484 szl. Barbara, ż. ur. Jakuba Clussa z Wyżnian, za zgodą męża i Matiasza Bala z Nowotańca sprzedaje ojcu swemu Janowi Felsztyńskiemu za 40 [raczej 400?] grz. przypadłą jej po matce Zuzannie piątą część dziadowizny, babizny i macierzyzny, tj. z dóbr → Zboiska i inne w tym Z. i Mchawa (XVI 1633); szl. Helena, ż. Adama z Oleszyc, za zgodą męża sprzedaje swemu ojcu Janowi z Felsztyna jw. (XVI 1634); 1493 Marta, ż. Jana Laszniowskiego z Dłużniowa, córka Jana Felsztyńskiego, za zgodą męża sprzedaje bratu swemu Piotrowi ze Zboisk [Herburtowi, Felsztyńskiemu] za 400 grz. przypadłą jej po matce Zuzannie piątą część dziadowizny, babizny i macierzyzny, tj. z dóbr → Zboiska i in. w tym Z. i Mchawa (XVI 2118); Piotr Felsztyński z Odnowa daruje dożywotnio ż. swej Beacie z Romanowa połowę wszystkich swych dóbr ruchomych i nieruchomych i wsi → Zboiska i in. w tym Mchawa, Z. i Żernica, połowę ogrodów, dworzyszcz, stadniny, bydła i rzeczy domowych (XVI 2130, 2131); 1508 właśc. Piotr Felsztyński (ŹD XVIII s. 117); 1511 właśc. Piotr Odnowski albo Felsztyński (XIX 3111); w związku z różną interpretacją aktu podziału z r. 1435 i praw do korzystania z wszystkich lasów i rzek przez poddanych wsi Hoczew, Terpiczów Mikołaja Bala i Z. Piotra Odnowskiego, główny rozjemca orzeka, że tylko poddani tych wsi, wymienionych w akcie z r. 1435, posiadają te prawa, a poddani wsi później założonych, nie wymienionych w akcie, praw tych nie posiadają. Strony sporu przyjmują orzeczenie (XIX 3114); Piotr Odnowski i Mikołaj Bal godzą się, aby krzywdy i niezgody między ich poddanymi rozstrzygali Józef Tarnawski i Jan Uliński we dworze w Tarnawie (XIX 3114); 1515 właśc. Felsztyński, 8 ł., młyn, pop (ŹD XVIII s. 148); 1523 podymne 16 gr (AS I 21 k. 98); 1526 9 ł., młyn, pop (AS I 21 k. 416); 1530 10 ł., młyn, karczma, pop (AS I 21 k. 353); 1536 9 ł., młyn, karczma, pop (AS I 21 k. 562); 1552 51 gosp., karczma, folusz, młyn o 1 kole, pop (AS I 21 k. 1013); 1553 Mikołaj Odnowski z Felsztyna [s. Piotra Felsztyńskiego z Odnowa], wwda sandom., zapisuje ż. swej Annie z Bobrku 3000 zł na swych dobrach: wieś → Zboiska, Z. i in. (MRPS V 1, 1562).

Mieszkańcy: 1450 Chodor kmieć (XI 2865); 1463 Procz młynarz, Demko, Hrycz, Melesz, Andrey, Danilo, Mathwyey, Mandry, Hynath, Fyedor, Pyothr, Olexa, Maczko, Lewko dzyesząthnyk, Ywan, Fyedor zięć Oleksy, Clymyecz, Demko syn Oleksy, Drotd Mikołaj z synem, Phil kmiecie (XVI 16); 1469 Andreas Szekyrczą, Demko, Myelesz (XVI 600); 1472 Michno s. Munkacza Jaczka kniazia z Mchawy (XVI 889); 1475 Fied (XVI 1116-1118, 1121); 1511 Zyemyasko, Ivanko Rutheni (XIX 3113); Kulik Fyedor, Fwyedor Ragota, Stecz Ragota zbiegli z Z. do dóbr Hoczew i Terpiczów (XIX 3114).

5. 1463 pop (baythko Zachoczowsky; XVI 16); 1510 część z czynszów przeznaczona dla kościoła parafialnego w → Hoczwi; 1515, 1526, 1530, 1536, 1552 pop → p. 3.

6. 1477 Paszko Chrynczow filius, 1478 Waszko Procz filius Romanowycz, 1503 Raphael, 1561 Szienko Przeluczki Horilko przyjmują prawo miejskie Leska (Oss. 9764 s. 13, 20, 25, 137).

7. T. Mańkowski, Hoczew i Balowie, Lwów 1910.

1 Celem poznania wielu innych szczegółów, zarówno topograficznych, jak i związanych ze sposobem dokonywanych rozgraniczeń, odsyłamy czytelników do obszernych aktów podkomorskich z r. 1511 w: AGZ XIX nr 31103116.